16

Gretchens blonde haar deinde door het pubpubliek en Falk voelde een flits van dankbaarheid dat hij niet had toegegeven aan zijn behoefte om af te zeggen.

Nadat hij de vorige avond was weggegaan bij zijn ouderlijk huis, was hij regelrecht naar zijn auto gelopen en daar een tijd blijven staan, vechtend tegen de verleiding om in één ruk terug te rijden naar Melbourne. Na een rusteloze nacht was hij de hele dag op zijn kamer gebleven, verdiept in stapels documenten die hij van de boerderij van de Hadlers had meegenomen. Het leek een vruchteloze onderneming, maar hij was ze systematisch blijven doornemen en maakte zo nu en dan een aantekening als hem iets opviel. Schouders eronder, sla je erdoorheen. Hij liet zich slechts zien om eten te halen, negeerde de weekenddrukte op straat en zette na zich heel even schuldig te hebben gevoeld zijn telefoon uit toen Gerry belde. Falk wilde zijn belofte nakomen. Dat betekende niet dat hij erover wilde praten.

Nu hij beneden was in de pub had hij voor het eerst die dag niet de neiging om zo snel mogelijk weg te gaan. Gretchen vond hem zittend aan een tafeltje in de achterste hoek, met zijn hoed naar voren getrokken. Ze droeg weer zwart, maar deze keer een jurk. Die was kort en had een zoom die bij het lopen tegen haar blote benen streek. Hij stond haar veel beter dan haar begrafeniskleren. Een paar hoofden in het zaterdagavondpubliek keken om toen ze langsliep. Niet zoveel als op de middelbare school, maar toch een paar.

‘Je ziet er mooi uit,’ zei hij.

Gretchen leek ermee ingenomen en gaf hem een kusje op zijn wang toen hij opstond om drankjes te gaan halen. Ze rook lekker. Iets bloemigs.

‘Dank je. Jij ook. Leuk overhemd. Op en top Kiewarra.’ Ze knikte naar zijn recente aankoop en hij grinnikte. Ze wurmde zich op de stoel in de hoek. ‘Was dit het enige tafeltje dat nog vrij was of verstop je je?’

‘Ik verstop me. Min of meer.’ Falk glimlachte onwillekeurig. ‘Ik ben gisteravond naar mijn ouderlijk huis teruggegaan.’

Ze trok haar wenkbrauwen op. ‘En?’

‘Het was niet echt wat ik ervan had verwacht.’

‘Dat is het nooit.’

Hij liep naar de toog en liet de bebaarde barman een biertje en een enigszins verdachte witte wijn inschenken. Toen hij terugkwam, hief Gretchen haar glas.

‘Proost. Weet je nog dat we stonden te trappelen om hier iets te mogen drinken? Al die avonden in het park waarop we alles achteroversloegen wat we maar te pakken konden krijgen.’ Ze sperde haar blauwe ogen wijd open in geveinsd ongeloof en gebaarde naar hun omgeving. ‘En kijk ons nu eens. Een droom die werkelijkheid is geworden.’

Falk lachte en ze keken elkaar aan terwijl ze terugdachten aan vroeger. Falk wist dat Gretchen met haar glanzende lippen en lange benen in haar tienerjaren uit een diepere bron van jeugdige vreugde kon putten dan veel anderen. Maar nu hij haar zo zag in haar jurk, werd hij getroffen door de gedachte dat die jaren, voor Ellies dood en voor alles veranderde, misschien de gelukkigste waren die ze had gekend. Hij hoopte van niet. Hij hoopte dat ze er meer had gehad. Hij fronste onwillekeurig en het moment was voorbij.

Gretchen boog zich naar hem toe. ‘Luister, dit moet je weten. De geest is beslist uit de fles. Heel het stadje heeft het erover dat jij je neus steekt in wat er met de Hadlers is gebeurd. Jij en de brigadier.’

‘Het is niet officieel.’

‘En denk je dat dat iets uitmaakt?’

Falk knikte. Daar had ze gelijk in. ‘Wat is de heersende mening?’

‘Dat hangt af van wie je het vraagt. Sommigen juichen het toe. Anderen vinden dat uitgerekend jij je met je eigen zaken moet bemoeien.’ Ze begon zachter te praten. ‘En iedereen is doodsbang voor wat het zou betekenen als een ander ze heeft vermoord.’

Een hevig schuldgevoel overviel Falk bij de gedachte aan de reeks gemiste oproepen van Gerry Hadler op zijn telefoon. Hij besloot hem morgenochtend meteen op te bellen.

‘Hoe denk jij erover?’ vroeg Falk nieuwsgierig.

‘Ik denk dat je voorzichtig moet zijn.’ Ze speelde met de steel van haar wijnglas. ‘Begrijp me niet verkeerd, ik zou graag horen dat Luke het niet heeft gedaan.’

‘Denk je dat hij de dader is?’

Ze fronste. Dacht na voor ze antwoordde. ‘Ik weet het niet. Ik kon het niet geloven toen ik het nieuws hoorde. Maar dat was meer ongeloof over dat zoiets kón gebeuren. Als we het allemaal zo horen, lijkt het een duidelijke zaak. Ik heb er eigenlijk niet bij stilgestaan of Luke er wel of niet verantwoordelijk voor was, weet je.’

‘Dat geldt voor de meeste mensen. Ook voor mij.’

Ze trok een scheef glimlachje. ‘Ik zeg dit alleen maar tegen jou, maar het is deels Lukes eigen schuld omdat hij zo’n hufter is.’

De velden onder hen glommen zilver in het maanlicht; hier en daar stak een boerderij er als een vlek tegen af. Het viertal zat op een rotsachtige richel, hun benen bungelden over de rand. Luke was als eerste over het hek geklommen, waarbij hij met zijn voet een schop tegen het bordje verboden toegang had gegeven. Hij had zich bewust een paar dagen niet geschoren, merkte ­Aaron met enige ergernis op, en een dun laagje stoppels lag als een schaduw op zijn kin. Het was beter zichtbaar in het maanlicht nu hij met wijd uitgespreide armen vlak bij de richel stond en het uitzicht in zich opnam.

Aarons maag speelde op bij de aanblik van de onbeveiligde afgrond, maar hij hees zich zonder naar de anderen te kijken over het hek. Ellie was vlak achter hem. Luke stak theatraal zijn arm uit om Gretchen te helpen. Ze had die niet nodig, maar nam hem glimlachend aan. Nu zaten ze te praten en te lachen, vanbinnen verwarmd door de halflege fles die ze doorgaven. Alleen Ellie schudde haar hoofd als de fles haar kant op kwam. Ze daagden elkaar om de beurt uit om naar voren te leunen en in de afgrond te turen. Vol bravoure en praatjes. Griezelend maar niet bang.

Falk trok zijn wenkbrauwen een fractie van een seconde op, maar sprak haar niet tegen. ‘Er zit een groot verschil tussen een hufter en een moordenaar,’ zei hij. Gretchen knikte.

‘En luister, ik zeg niet dat hij het heeft gedaan. Maar was hij ertoe in staat?’ Gretchen keek de ruimte rond, alsof Luke uit het niets zou verschijnen en haar zou horen. ‘Dat is een heel andere kwestie.’

Luke had zijn arm rond Gretchens middel geslagen, zag Aaron vanuit een ooghoek. Luke leunde naar haar toe om iets te fluisteren en Gretchen sloeg haar ogen koket neer; haar wimpers wierpen blauwe schaduwen op haar wangen.

Aaron voelde Ellie naast zich, maar bewoog zich niet. Het was de eerste keer dat hij haar wat langer zag sinds hun kus een week geleden bij de rotsboom, en hij bevond zich naar zijn gevoel nog steeds op glad ijs. Ze had gezegd dat ze elke avond had gewerkt. Hij had van zichzelf maar één keer naar de milkbar mogen gaan. Ze had naar hem gezwaaid van achter de kassa, maar het was geen plaats waar ze konden praten.

Op de wandeling naar het uitkijkpunt was hij achtergebleven in de hoop haar zo een paar minuten alleen te kunnen spreken, maar Luke was gekmakend aan zijn zijde gebleven. Ellie liet op geen enkele manier blijken dat ze dacht aan wat er bij de rotsboom was voorgevallen. Tegen de tijd dat ze bij de heuvel aankwamen, bekroop Aaron het gevoel dat hij het zich allemaal had ingebeeld.

Ze sjokten het pad op en Aaron luisterde met een half oor naar Luke, die met luide stem een verhaal vertelde. Plotseling keek Ellie opzij en ving ze zijn blik boven Lukes hoofd. Ze rolde met haar ogen, alsof ze zwaar aan het lijden was. Toen een glimlach. Een zuivere, veelbetekenende glimlach, voor hem alleen.

Aaron voelde zich nu gesterkt door de herinnering en verschoof om wat dichter bij haar te gaan zitten. Hij wilde zich omdraaien maar stopte abrupt, de beweging bevroor voor hij was begonnen. Er was nauwelijks licht, daarboven op het uitkijkpunt, maar voor Aaron was het helder genoeg om sommige dingen duidelijk te zien. Onder meer Ellies ogen, en hoe die strak op Luke Hadler waren gericht terwijl hij in Gretchens oor fluisterde.

‘Luke kon soms zo egoïstisch zijn,’ zei Gretchen. Ze trok een vinger door een condenskring op de tafel en maakte hem kapot. ‘Bij Luke draaide het in de eerste plaats om Luke en hij besefte dat niet eens. Vond je ook niet? Of lag het aan mij?’ Ze keek tevreden toen Falk knikte.

‘Sorry,’ zei ze. ‘Het kost me moeite de Luke die ik kende los te zien van wat de mensen zeggen. De Luke die ik dacht te kennen, tenminste.’

‘Ik vond Luke toen we jong waren altijd heel rechtdoorzee,’ zei Falk. ‘Hij was open, wond er geen doekjes om. Dat was misschien niet altijd leuk, maar je wist wel waar je aan toe was.’

‘En nu?’

‘Ik weet het niet. Ik werd gek van zijn branie, maar daaronder was hij een goed mens, dacht ik altijd.’

‘Tja. Laten we het hopen.’ Gretchen rolde met haar ogen. ‘Ik zou het vreselijk vinden als hij het niet waard was geweest.’

‘Wat bedoel je?’

‘O, niets.’ Ze keek gegeneerd. ‘Iets stoms. Ik bedoelde die hele vriendschap met hem. En met jou. En Ellie. Die heeft veel voor mij veranderd. Mensen die ik niet eens zag staan begonnen mij na Ellies dood te mijden. Alsof ik door die vriendschap was besmet. Maar dat waren onbenullige tienerproblemen vergeleken bij al het andere. Niets om je zorgen om te maken.’

Ze kon de weemoedige toon in haar stem niet geheel verbloemen. Falk dacht aan haar brede sociale kring die, nadat ze lid was geworden van hun gedoemde viertal, leek te zijn gaan krimpen. Het kwam voor het eerst bij hem op dat goudblonde Gretchen zonder hem en Ellie misschien eenzaam was geweest. Hij had nooit aan die mogelijkheid gedacht. Hij stak zijn hand uit en raakte haar arm aan.

‘Het spijt me dat ik niet meer heb gedaan om contact te houden. Het was niet zo dat het me niet kon schelen, maar…’ Hij zweeg.

‘Vergeet het. Ik was geen haar beter. Ik wijt het aan de leeftijd en de hormonen. We waren toen allemaal behoorlijk stom.’

Luke stond op en rekte zich overdreven uit. ‘Ik ga even pissen,’ kondigde hij aan. Zijn tanden glansden wit in de schaduw. ‘Doe geen domme dingen terwijl ik weg ben.’

Hij verdween in het struikgewas en het resterende drietal zat schouder aan schouder. Aaron en Gretchen gaven elkaar de fles door en hij hoorde haar onbestemd in zichzelf neuriën. Aan zijn andere zijde staarde Ellie naar de horizon met een blik die mijlenver weg leek.

De rust werd verbroken door een zware plof en een luide schreeuw. Hij echode na in de stilte. De drie keken elkaar aan, hun gezichten zilverig en geschokt, en toen schoot Aaron overeind en rende hij op rubberen wodkabenen op het geluid af. Hij ging voor de meisjes uit en hoorde achter zich iemands paniekerige, raspende adem. Hij kwam glijdend tot stilstand aan de rand van een steile afgrond. De struiken waren geknakt en geplet en vormden een ruig pad. Takken aan de rand waren geheel afgebroken.

‘Luke!’ Gretchen kwam naast Aaron staan en schreeuwde in de leegte. Haar stem weerkaatste, zijn naam klonk herhaaldelijk. Er kwam geen antwoord. Falk liet zich op zijn handen en knieën vallen en kroop naar de rand. De afgrond was ruim honderd meter diep. De bodem verdween in het duister.

‘Luke! Makker! Hoor je me?’ schreeuwde hij.

Gretchen huilde, haar gezicht was een natte ravage. Ellie kwam achter haar aan en bewoog zich voorzichtig door de struiken. Ze wandelde, rende niet. Falks adem klonk als een oorverdovend gerommel in zijn oren. Ellies nuchtere blik ging over de geplette struiken. Ze draaide zich om en bekeek de wildernis achter hen; haar blik bleef hangen bij de schaduwen van de bomen. Ze stapte naar de rand van het klif en keek in de afgrond. Toen keek ze Aaron recht aan en haalde lichtjes haar schouders op.

‘Die eikel doet alsof.’

Ze draaide zich om en plukte iets onzichtbaars van een van haar vingernagels.

‘Ik vroeg me destijds af of jij en Luke samen zouden blijven,’ zei Falk. ‘Hij was egocentrisch maar hij had echt een zwak voor jou.’

Gretchens lachje had iets schampers.

‘En dag en nacht de aangever spelen in de Luke Show? Nee, dank je.’ Ze zuchtte. De scherpte was weer uit haar stem verdwenen. ‘Nadat jij was weggegaan, hebben we het een paar jaar geprobeerd. Het voelde altijd serieus aan, maar het was eigenlijk iets kinderlijks. Ik denk eigenlijk dat we allebei probeerden het viertal op de een of andere manier samen te houden. Maar dat viel uit elkaar. Uiteraard.’

‘Slechte afloop?’

‘O, nee.’ Ze keek op met een strakke glimlach. ‘Niet echt. Niet erger dan wat gebruikelijk is. We werden gewoon volwassen. Hij trouwde, ik kreeg Lachie. Luke was toch al nooit de ware voor mij. Dat weet ik nu.’ Ze knipperde met haar ogen. ‘Ik bedoel, al voor dit met Karen en Billy gebeurde.’

Er viel een onhandige stilte.

‘Heeft Luke het nooit over mij gehad? Nadat jij was vertrokken, bedoel ik.’ Gretchens nonchalante toon kon haar nieuwsgierigheid niet verdoezelen.

Falk aarzelde. ‘We spraken eigenlijk nooit over Kiewarra, als het aan ons lag. Daar zorgden we wel voor. Ik vroeg natuurlijk naar jou, en hij zei dat het goed met je ging, dat hij je zo nu en dan zag. Dat soort dingen, maar…’ Hij haperde, wilde haar beslist niet kwetsen. Luke had haar eigenlijk zelden genoemd, tenzij Falk naar haar vroeg. Falk was verrast te horen dat hun relatie langer dan een paar maanden had geduurd. Luke deed het altijd voorkomen alsof ze er snel een punt achter hadden gezet.

‘Het verbaasde me dat Luke uiteindelijk in Kiewarra bleef,’ zei Gretchen. ‘Nadat jij was weggegaan, had hij een tijdje de mond vol van vertrekken. Hij had plannen om in Melbourne bouwkunde te gaan studeren. Werken aan de grote projecten.’

‘Echt waar?’ Dat was nieuw voor Falk. Luke had dat nooit verteld. Had nooit om zijn hulp, een referentie of een slaapplaats in de stad gevraagd. ‘Waarom is hij niet gegaan?’

Gretchen haalde haar schouders op.

‘Het zal zijn omdat hij Karen leerde kennen. Maar het was altijd moeilijk om erachter te komen wat Luke echt wilde.’ Ze zweeg even. Verschoof haar wijnglas op de tafel. ‘Weet je, als Ellie was blijven leven, was hij uiteindelijk met haar getrouwd, denk ik. Zij was meer zijn type dan ik. Waarschijnlijk zelfs meer zijn type dan Karen, wat dat betreft.’

Falk nipte aan zijn bier en vroeg zich af of dat waar was.

Gretchen was hysterisch. Ze was rood aangelopen en haar blonde haar was vochtig van het zweet. Falk besefte dat ze erger beschonken was dan ze leek. Zijn eigen hoofd tolde. Hij kroop steeds naar de rand, keek in de afgrond en riep Lukes naam.

‘Wil je weggaan bij die rand?’ riep Ellie toen hij voor de derde keer bijna zijn evenwicht verloor. ‘Als jij erin valt, hebben we pas echt iets om ons zorgen over te maken.’

Aaron wilde dat hij zo kalm kon zijn als zij. Aanvankelijk voelde hij een sprankje hoop dat ze misschien gelijk had. Luke kon het veinzen. Maar naarmate de minuten wegtikten, leek hem dat steeds onwaarschijnlijker. Luke kende dit terrein goed, maar de kliffen waren berucht instabiel. Dat was hun verteld, het was hun verboden erheen te gaan. Meer dan eens. En de drank die ze hadden gedeeld rolde al rond in zijn buik. Misschien had Ellie gelijk, maar stel dat…? Opeens zag hij de gezichten van Gerry en Barb voor zich en kon hij zijn gedachten niet voltooien.

‘We moeten – jezus, Gretchen, wees eens even stil – we moeten hulp gaan halen,’ zei hij. Ellie haalde alleen haar schouders op. Ze liep naar het klif en ging met de punten van haar schoenen tegen de rand staan. Ze keek een tijdje over de rand en deed toen een stap terug. Ze hief haar kin lichtjes op.

‘Hoor je dat, Luke?’ riep ze met een heldere stem die tegen de rotswand echode en afketste. ‘We gaan naar beneden. Iedereen is doodsbang. Laatste kans.’

Aaron had het idee dat er niets bewoog toen hij zijn adem inhield en wachtte. Het uitzichtpunt bleef stil.

‘Oké,’ riep Ellie. Ze klonk eerder verdrietig dan boos. ‘Je hebt je keus gemaakt. Ik hoop dat je tevreden bent.’ De beschuldigende stembuiging rolde door de vallei in de diepte.

Aaron keek haar een moment aan, recht in haar kille blik, greep toen Gretchens hand en begon het pad af te rennen.

‘Soms lijkt het alsof jij de enige bent aan wie Luke loyaal was,’ zei Gretchen. ‘Zoals hij je steunde rond Ellies dood. Daarvoor kreeg hij een hoop ellende op zijn dak, nadat jij was weggegaan. Allerlei mensen zetten hem onder druk om zijn verhaal aan te passen en jou erbij te lappen.’ Ze dronk haar wijnglas leeg en keek Falk aan over de rand. ‘Dat zou hij nooit hebben gedaan.’

Falk haalde diep adem. Dit was het moment om het haar te vertellen. Luke loog. Jij loog. ‘Luister, Gretchen, wat dat betreft…’

‘Je hebt eigenlijk geboft,’ kapte ze hem af. Haar stem was nu iets zachter. ‘Om te beginnen bofte je dat je bij hem was. Maar hij heeft het hier zo zwaar te verduren gehad. Het zou voor hem gemakkelijker zijn geweest om toe te geven en zijn verhaal aan te passen. Zonder Luke zou de politie van Clyde ongetwijfeld jou als schuldige hebben aangewezen.’

‘Ja. Dat weet ik. Maar luister, Gretch…’

Ze liet haar blik langs de bar gaan. Meer dan een paar toeschouwers wendden haastig hun gezicht af.

‘Luister, Luke bleef twintig jaar bij zijn verhaal – bleef jou steunen, in feite,’ zei ze, wat zachter nu. ‘Dat is zo ongeveer het enige wat jou behoedt voor een heleboel problemen hier. Dus je snapt wel dat je maar beter luid en duidelijk hetzelfde deuntje kunt blijven zingen.’

Toen ze de bocht aan de voet van de heuvel om kwamen, kon Aaron het niet geloven en daarna meteen wel. Luke stond ontspannen tegen een rots geleund, kerngezond, met een grijns op zijn gezicht en een sigaret in de hand.

‘Hé,’ zei hij lachend. ‘Waar bleven jullie nou, jullie…’

Aaron stortte zich boven op hem.

‘Jezus, Gretchen dat doe ik ook,’ zei Falk en hij probeerde zijn toon luchtig te houden. Maar haar boodschap was duidelijk. Niets vragen, niets vertellen. ‘Waarom zou ik dat niet doen?’

Ze keken elkaar een moment lang aan. Toen leunde Gretchen weer naar achteren op haar stoel en glimlachte oprecht naar hem. ‘Mooi zo. Ik zeg het zomaar. Ik wil alleen maar dat je verstandig doet. Voorkomen is beter dan genezen.’ Ze hief haar glas, besefte dat het leeg was en zette het neer. Falk dronk het zijne leeg en liep naar de bar voor nog twee glazen.

‘Als iedereen het zo zeker wist over mij,’ zei hij toen hij terugkwam, ‘dan verbaast het me dat ze Luke niet ook de stad uit hebben gejaagd.’

Gretchen nam het glas aan, haar glimlach verdween.

‘Dat is ook wel geprobeerd, weet je. In het begin,’ zei ze. ‘En het ging er hard aan toe. Maar je weet hoe Luke was. Hij sloeg zich er brutaal doorheen. Hij wankelde niet, wiebelde niet. Uiteindelijk accepteerden ze het min of meer. Ze hadden in feite geen keus.’

Ze keek de pub weer rond. Nu keken er minder gezichten.

‘Luister, als mensen eerlijk zijn, weten de meesten heus wel dat Ellie zelfmoord heeft gepleegd. Ze was een meisje van zestien dat hulp nodig had die ze blijkbaar niet kreeg en ja, daar zouden we ons allemaal schuldig over moeten voelen. Maar mensen houden er over het algemeen niet van om zich schuldig te voelen, en uiteindelijk stond jouw naam op dat briefje. Daar is nooit echt een verklaring voor gekomen…’ Ze zweeg en trok haar wenkbrauwen enigszins op.

Falk schudde nauwelijks zichtbaar nee. Hij kon dat toen niet verklaren en hij kon dat nog steeds niet. Hij had er in de loop der jaren zijn hersenen over gepijnigd. Hij haalde zijn laatste gesprekken met Ellie weer voor de geest, probeerde een boodschap of betekenis te ontcijferen. Voor haar was hij Aaron geweest, niet Falk. Wat ging er door haar heen toen ze het schreef? Soms wist hij niet goed waar hij meer last van had: de problemen die het had veroorzaakt of het feit dat hij er nooit een verklaring voor had gevonden.

‘Ach,’ zei Gretchen. ‘Het doet er niet echt toe. Ze dacht op de een of andere manier aan jou ten tijde van haar dood en dat was genoeg voor mensen die een zondebok zochten. Luke was, of je het nou leuk vindt of niet, een belangrijke figuur, was betrokken bij de gemeenschap. Hij was in dit stadje uitgegroeid tot een soort leider, en die konden we hier goed gebruiken. Ik denk dat de mensen het gewoon uit hun hoofd hebben gezet.’

Ze haalde haar schouders op. ‘Om diezelfde reden accepteren de mensen hier idioten als Dow en Deacon. Het is Kiewarra. Het is zwaar. Maar we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Jij was verdwenen, Luke bleef. Jij kreeg de schuld.’

Aaron dook op hem af en Luke deed een stap naar achteren.

‘Pas op,’ zei hij toen Aaron hem bij de schouders greep. Ze wankelden, vielen achterover op de grond. Ze kwamen met een plof neer en Lukes sigaret rolde tussen zijn vingers vandaan. Ellie liep ernaartoe en trapte hem uit.

‘Pas op met vonken, wil je? Je hebt ze al de stuipen op het lijf gejaagd, probeer ons niet ook nog in brand te steken.’

Aaron, die Luke in bedwang hield met zijn eigen gewicht, voelde dat hij zich ergerde aan haar toon. Hij had haar die horen gebruiken voor het vee.

‘Jezus, Ellie, waar heb jij last van? Kun je opeens niet meer tegen een grapje?’ Luke mikte op luchtige bravoure, maar die werkte niet. Aaron rook de alcohol in zijn zweet.

‘Zal ik je wat vertellen?’ snauwde Ellie. ‘Een grapje hoort leuk te zijn.’

‘Man, wat mankeert jou toch de laatste tijd? Je houdt niet meer van drank, of van een lolletje. Je komt nauwelijks buiten, bent almaar aan het werk in die stomme milkbar. Je bent zo saai geworden, Ellie, misschien moeten jij en Aaron een stel vormen en dat is het dan. Jullie passen perfect bij elkaar.’

Saai. Toen het woord aankwam, had Aaron het gevoel dat Luke hem had geslagen. Hij keek zijn vriend vol ongeloof aan, greep toen de voorkant van zijn overhemd vast en duwde hem met zoveel kracht weg dat Lukes hoofd met een klap tegen de grond smakte. Hij rolde van Luke af, schokkerig ademend, en durfde niet om te kijken.

Ellie keek neer op Luke, die met zijn armen en benen wijd in het stof lag, en op haar gezicht was iets te lezen wat erger was dan woede. Medelijden. Alles om hen heen leek stil.

‘Vind je dat echt?’ Ze stond boven hem. ‘Vind je je vrienden saai omdat ze je trouw zijn? Omdat ze zo nu en dan iets verstandigs doen? De enige grap hier ben jij, Luke. Het feit dat je denkt dat je mensen voor je eigen plezier mag gebruiken.’

‘Rot op. Dat is niet waar.’

‘Dat doe je wel,’ vervolgde Ellie. ‘Je doet het met ons allemaal. Mij. Aaron. Je vriendinnetje. Je vindt het normaal om mensen die om je geven bang te maken? Om ze tegen elkaar uit te spelen?’ Ze schudde haar hoofd. ‘En voor jou is het allemaal één groot spel. Dat is nog het meest beangstigende aan jou.’

Een moment lang zei niemand iets. De woorden hingen tussen hen in als mist terwijl ze alle vier elkaars blik vermeden. Ellie bewoog als eerste, ze maakte een scherpe draai en liep zonder nog om te kijken weg. Luke en Aaron keken haar na vanaf de grond en krabbelden toen overeind. Aaron kon zich er nog steeds niet toe zetten Luke aan te kijken.

‘Bitch,’ hoorde hij Luke Ellie achterna mompelen.

‘Hé. Zo mag je haar niet noemen,’ zei Aaron scherp.

Verderop gaf Ellie geen enkel teken dat ze hen had gehoord en ze bleef kalm doorlopen. Luke draaide zich om en sloeg zijn arm om Gretchen, wier snikken waren gesmoord in stille verbijstering.

‘Het spijt me als ik je aan het schrikken heb gemaakt, schatje. Je wist toch wel dat het als grapje was bedoeld?’ Hij boog zijn hoofd en duwde zijn lippen tegen haar wang. Zijn gezicht glom van het zweet en had een boze rode kleur. ‘Maar oké. Misschien ging het wat ver. Heb ik wat dingen gezegd die ik beter niet had kunnen zeggen. Misschien ben ik jullie een excuus verschuldigd.’ Hij klonk alsof er niets was wat hij minder meende.

‘Je bent ze zeker iets verschuldigd.’ Ellies stem kwam teruggezweefd door de avondlucht.

Geen van hen had het ooit nog over de ruzie gehad, maar die was zoals de hitte aan hen blijven kleven. Ellie sprak alleen tegen Luke als dat moest, en altijd op dezelfde beleefde maar afstandelijke toon. Aaron, die zich geneerde bij Ellie en kwaad was op Luke, was wat geslotener geworden. Gretchen was in de rol van bemiddelaar beland en Luke deed gewoon alsof hij niet merkte dat er iets was veranderd.

Het zou allemaal wel overwaaien, hield Aaron zichzelf voor, maar in werkelijkheid wist hij dat niet zeker. De scheuren waren blootgelegd en ze waren dieper dan hij had beseft. Hij zou er nooit achter komen of hij gelijk zou hebben gehad of niet. Ellie had nog maar twee weken te leven.

Gretchen stak haar hand uit over de gehavende tafel en raakte de zijkant van Falks vingers aan. Het lawaai van de pub verdween enigszins naar de achtergrond. Ze had ruwe werkhanden. Haar nagels waren ongelakt en schoon en haar vingertoppen voelden ruw aan tegen zijn eigen door het kantoor gebleekte huid.

Ellie had zich in haar vergist, wist Falk. Gretchen was nooit een leeghoofd geweest. Er huisde een veel stevigere vrouw in haar. Ze was gebleven en was de confrontatie aangegaan. Ze had een leven opgebouwd in een gemeenschap die anderen te machtig was geweest, niet in het minst hemzelf en vermoedelijk nu Luke Hadler. Gretchen was een taaie. Ze was een vechter. En ze glimlachte naar hem.

‘Ik weet dat het niet gemakkelijk voor je was om hier terug te komen, maar het is heel fijn om je te zien,’ zei ze. ‘Je was altijd de enige van ons met gezond verstand. Ik zou willen…’

Ze zweeg even. Haalde haar schouders op. Een gebruinde schouder ging omhoog tegen het bandje van haar jurk. ‘Ik zou willen dat je had kunnen blijven. Misschien was alles dan anders gegaan.’

Ze keken elkaar aan tot Falk hitte over zijn borst en hals omhoog voelde kruipen. Hij schraapte zijn keel en dacht nog steeds na over een antwoord toen er iemand voor hem kwam staan.