2   DE STALEN SCHOOT

De buitenmaten bedroegen 4,32 X 4,24 X 3 meter zodat de toeschouwer op de begane grond van de hal waarin het stond iedere zijde als een gouden rechthoek zag. De wanden waren zestig centimeter dik van massief chroom-vanadium staal. Ze waren bezaaid met reeksen panelen vol knipperende bonte lichtjes; dit op zichzelf al indrukwekkende schouwspel werd nog begeleid door nerveuze, knetterende en zoemende geluiden die enigszins aan elektriciteit deden denken of tenminste aan wetenschap. Er was één enkele toegang tot dit heiligdom - een grote deur van ongeveer een meter twintig in het midden van een van de gouden rechthoeken die wat weg had van de kluisdeur van een bank. Zelfs wanneer de deur openstond was het voor toeschouwers niet mogelijk een glimp op te vangen van de ontzagwekkende centrale kamer want een beweegbare stalen voorkamer onttrok die aan het gezicht. Niemand behalve de mannen die de sprong gemaakt hadden - als het ware de priesters van dit mysterie - had ooit gezien hoe het inwendige van de Stalen Schoot er uitzag.

Het was pure misleiding, een en al public relations en decorum. De sprong naar Mars kon gemaakt worden met het equivalent van vier blikken vol elektronische onderdelen en een krachtbron niet groter dan een stopcontact. De lichten flikkerden alleen voor de fotografen van Life; het zoemde zo hevig dat de bezoekende leden van het Congres er van overtuigd raakten dat de natie waar voor haar geld kreeg. Het hele geval was niet door een ingenieur ontworpen maar door Emily Golden, die een tiental jaren daarvoor ook de decors ontworpen had voor Kubricks Brave New World.

Wat overdadig misschien maar daarom niet minder indrukwekkend. Hansard had ruimschoots de tijd van het schouwspel te genieten. Zodra 'A' compagnie aangekomen was bij de buitenste buitenpoort van het beveiligde complex waarvan de zender het middelpunt vormde, volgde een reeks van controles op passen en machtigingen, onderzoeken, identiteitscontroles, telefonische bevestigingen - alle denkbare soorten van voorproefjes. Het duurde een uur voordat zij het hart van het labyrint bereikten, de zaal waar het Heilige der Heiligen huisde en het duurde nog een uur voordat iedere man vrijgegeven werd voor de sprong. De hal waarin zij wachtten was ongeveer even groot als de aula van een school. De wanden waren van vaal, ongeschilderd beton om beter de aandacht te vestigen op die schitterende kerstboom in het centrum van de ruimte. Ondanks de grootte van de hal leek hij nu toch stampvol; overal stonden wachters.

Voor de ingang van de schoot stonden wachters - minstens twaalf. Bij de dubbelgesloten uitgang van de hal stonden wachters. Rondom de hele kerstboom stonden wachters als evenzoveel in kaki verpakte geschenken en blijkbaar waren er wachters om de geschenken te bewaken. Een heel kordon stond rondom de mannen van 'A' compagnie en er waren ook wachters achter de glazen schotten halverwege de wand van de hal. Daar, in de cabines achter de ruiten, regelden technici de talloze instrumenten die de kerstboom lieten gloeien en borrelen - en bedienden de ene hendel die de inhoud van de zender in een mum van tijd van de Aarde naar Mars kon sturen.

Het lichtspel bereikte het hoogtepunt en het aftellen voor het openen van het toegangsluik was al begonnen (aftellen is de essentie van drama) toen de deur die toegang gaf tot de hal openging en onder zware bewaking een tweesterren generaal binnenkwam en op Hansard toeging. Hansard herkende hem van foto's als Generaal Foss, chef van alle Marsoperaties.

Na de formaliteiten van voorstellen en legitimeren legde Generaal Foss kort en bondig het doel uit: 'Onmiddellijk na aankomst moet u deze attachékoffer, waarin een Prioriteit-A brief, aan de bevelvoerende officier overhandigen, Generaal Pittmann. U moet er bij aanwezig zijn als hij de brief uit de koffer neemt.'

'Generaal Pittmann - de bevelvoerend officier!' Generaal Foss onthield zich van nadere uitleg, dat was onnodig en hij leek er de man niet naar conversatie te voeren.

Hansard geneerde zich voor zijn uitroep maar toch was hij verheugd over de inlichting. Dat Generaal Pittmann nu het bevel voerde over de Mars Commandopost verklaarde het anders zo onverklaarbare feit van Hansards overplaatsing van het Pentagon naar Camp Jackson. Het was niet zozeer Hansard die overgeplaatst was als wel Pittmann; de aide-de-camp van de generaal was gewoon in zijn kielzog gevolgd.

Dat hadden ze me wel kunnen vertellen, dacht Hansard hoewel het hem niet verbaasde dat ze het niet hadden gedaan. Dat was nu eenmaal niet de manier van doen van het leger. De eerste groep van acht man naderde het luik van de zender, verborgen in de mobiele voorkamer als in een soort gestroomlijnd Trojaans paard. De voorkamer schoof magnetisch op zijn plaats en er was een pauze terwijl het luik openging en alle acht mannen ongezien de schoot binnengingen. Vervolgens bewoog de voorkamer achterwaarts en slechts het gesloten luik werd zichtbaar. De talloze lichten die de buitenkant van de zender sierden doofden - met uitzondering van een enkele groene lamp boven het luik die betekende dat binnenin de acht mannen nog altijd zichtbaar waren. In de hal was het stil geworden. Zelfs de bewakers die toch een rol speelden in de opvoering aanschouwden dit mysterieuze moment met eerbied.

Het groene licht veranderde in rood: de mannen waren op Mars.

De kerstboom floepte weer aan en nog drie maal werd dit proces herhaald voor nog eens drie groepen mannen. Negen, tien of zelfs een dozijn mensen had makkelijk plaats kunnen nemen in het inwendige maar voorschrift was dat het maximum toegestane aantal mensen voor de mensenzender altijd acht moest bedragen. Niemand wist waarom die regel gemaakt was - maar het was nu eenmaal zo. Nu was het een onderdeel van het mysterie en moest het in acht genomen worden. Dit was de manier van doen van het leger.

Nadat de vier groepen de sprong gemaakt hadden bleef er éen soldaat over, een negersoldaat waarvan Hansard de naam niet zeker wist (het was of Young of Pearsall) - en Hansard zelf. Een onderluitenant deelde Hansard mee dat hij de keuze had tussen met deze soldaat samen de sprong maken of later alleen gaan.

'Ik zal nu gaan.' Ergens was het prettiger gezelschap te hebben.

Hij stak de attachékoffer onder zijn arm, beklom de ladder en ging het voorportaal binnen. De soldaat volgde hem. Zij zaten op een smalle richel en wachtten af terwijl het Trojaanse paard langzaam op het luik van de mensenzender toegleed.

'Heb je al veel sprongen gemaakt, soldaat?'

'Nee, Kap'tein, dit is de eerste keer. Ik ben de enige van de compagnie die er nog niet eerder geweest is.'

'Niet de enige, soldaat. Het is ook mijn eerste sprong.'

Het voorportaal sloot tegen de stalen wand van de zender en met een bescheiden klik ging het luik naar binnen toe open. Gebogen traden Hansard en de soldaat binnen. Achter hen sloot de deur.

Hier waren geen speciale effecten, bromtonen of flitsende lichten. Het lawaai in zijn oren werd veroorzaakt door het kloppen van zijn eigen bloed. Het gevoel in zijn maag was als van een verkrampte spier. Juist zoals hij tijdens de oefeningen gedaan had staarde hij intensief naar de wit geschilderde letters op de wand van de kluis:

CAMP JACKSON/AARDE

MATERIEZENDER

Toen, in een oogwenk - of eigenlijk nog korter, waren de letters veranderd. Nu stond er:

CAMP JACKSON/MARS

MATERIEZENDER

Zo eenvoudig was het.

De onmiddellijke overbrenging van materie, de belangrijkste uitvinding in de geschiedenis van het vervoer sinds het wiel, was de uitvinding van één man, Dr. Bernard Xavier Panofsky. De in 1929 in Polen geboren Panofsky bracht zijn jeugd en jongelingsjaren in een Nazi werkkamp door waar zijn jeugdig genie zich openbaarde in een serie hoogst ingenieuze en succesvolle ontsnappingsplannen. Terstond na zijn bevrijding, zo wil het verhaal, legde hij zich toe op mathematische studies en ontdekte tot zijn ergernis dat hij geheel onafhankelijk en zonder het te weten die tak van de wiskunde had heruitgevonden die bekend staat als analysis situs of topologie.

Tegen het eind van de zestiger jaren, toen hij dus de middelbare leeftijd had bereikt, dacht Panofsky zijn laatste ontsnappingsplan uit: hij en nog drie medeplichtigen waren de laatste mannen waarvan bekend was dat zij over de Berlijnse muur waren gekomen. Binnen het jaar was hij assistent professor voor wiskunde aan een katholieke universiteit in Washington D.C. In 1970 was topologie weinig in tel en zelfs Speltheorie raakte na een lange bloeiperiode uit de belangstelling en moest plaats maken voor de nieuwere tak van wetenschap, de Irrationaliteit. Het gevolg daar van was dat hoewel Panofsky een van de vooraanstaande topologen van de wereld was, hij zijn toelagen voor onderzoek zag verminderen. Bij al zijn werkzaamheden gebruikte hij nooit een computer, had nooit meer dan één assistent en zelfs toen hij het eerste model voor de zender bouwde gaf hij slechts $18.560,00 uit. In het hele land was geen wiskundige die niet van oordeel was dat Panofsky's voorbeeld het prestige van hun wetenschap vijftig jaar achterop had gebracht.

Het is een bijna vaststaande regel dat de grote wiskundigen hun origineelste werk in hun jeugd hebben verricht en Panofsky maakte daarop geen uitzondering. De theoretische basis voor de zender werd intertijd in 1943 al gelegd, toen de veertienjarige gevangene in zijn naïviteit, bezig met het vormen van zijn eigen topologische axioma's, zekere kenmerken ontwikkelde die niet overeenstemden met de klassieke theorieën - voornamelijk het principe dat bekend werd als de Paradox van de Exploderende Klein Fles. De daarop volgende veertig jaar wijdde hij zich aan het oplossen van deze tegenstrijdigheden; en toen dit onmogelijk bleek trachtte hij ze te exploiteren.

De eerste transmissie vond plaats op Kerstdag 1983 toen Panofsky een zilveren crucifixje (gewicht 7,4 gram) van zijn laboratorium naar zijn huis, zeven blokken verderop, transporteerde. Door de omstandigheden waaronder dit gebeuren plaats vond werd aan Panofsky's prestatie bijna een jaar lang geen serieuze aandacht geschonken door de wetenschap. Het hielp ook niet dat de pers volhardde deze transmissie als een 'wonder' te beschrijven en dat een handige New Yorkse ondernemer, Max Brede (spreek uit Brady) een paar weken na de eerste krantenberichten replica's verkocht (van verzilverd nikkel) van het Wonderbaarlijk Vliegende Kruis.

Maar natuurlijk was het een feit, geen wonder en feiten kunnen geverifieerd worden. Snel genoeg werd Panofsky's vinding serieus genomen - en afgenomen. Het leger had zich door het toepassen van de Noodwet Toewijzing Verdedigingsmiddelen (vrij haastig door het Congres opgesteld) de zender toegeëigend ondanks alles wat Panofsky en zijn geldschieters (waaronder niet alleen zijn universiteit maar ook General Motors-Chrysler) probeerden. Sedertdien beschouwde Panofsky zich opnieuw als gevangene want het was blijkbaar niet in het belang van de staat dat een brein, dat dergelijke strategische geheimen herbergde, alle gevaren van de vrijheid riskeerde. Evenals de president en tien of twaalf andere 'zeer waardevolle' mensen leefde Panofsky eigenlijk onder huisarrest. Weliswaar was het een van de schitterendste behuizingen, speciaal voor hem gebouwd tegenover het universiteitsterrein, maar het verguldsel van de kooi stond de gevangene er in bitter weinig aan en zijn zonderlinge (en onopzettelijke) manier van ontsnappen uit die omstandigheden zullen wij later in dit verhaal vernemen.

Het lot van de uitvinding vertoonde veel overeenkomst met dat van de uitvinder. Zoals wij al hebben kunnen zien werden de zenders zelfs nog strenger bewaakt dan hij en ze werden bijna uitsluitend voor verdedigingsdoeleinden gebruikt (hoewel het ministerie van Buitenlandse Zaken het voor elkaar gekregen had dat hun voornaamste ambassades voorzien werden van kleine, eenpersoons modellen) tot wanhoop van Panofsky en een kleine groep dagbladschrijvers van zowel links als rechts en tot de stille opluchting van ieder belangrijk onderdeel van de economie. Begrijpelijkerwijs vreesde de zakenwereld alle mogelijke chaotische toestanden die zouden voortvloeien uit een algemeen gebruik van een transportmiddel dat slechts 1,5 kilo woog (het laatste verbeterde model) en praktisch geen energie gebruikte.

Maar zelfs militair toegepast had de zender het aangezicht van de aarde veranderd. In 1983, het jaar van het Wonderbaarlijk Vliegende Kruis, bezaten de Russen een bloeiende en goed bevolkte basis op de maan terwijl de Verenigde Staten tweemaal de schande beleefden dat een groep astronauten verongelukte bij een poging op Mare Imbrium te landen. Hiermee was meer dan alleen prestige gemoeid want de Russen beweerden dat zij een raket ontwikkeld hadden die 50% accurater was dan de toen bestaande ICBM's, een bewering die gestaafd werd door Ruslands unilaterale ontwapening op Aarde. De internationale druk op de V.S. om het voorbeeld te volgen nam toe, het feit negerend dat de Russische ontwapening meer schijn dan werkelijkheid was.

Door de komst van de transmitter kwam er een ommekeer in de situatie.

Dankzij de transmitter was tegen 1985 de mankracht van de V.S. op Mars 400% groter dan die van de Sovjet troepen op de maan. Alle Amerikaanse kernwapens werden naar de buurplaneet overgebracht en tegen 1986 was wereldontwapening een feit, al had het dan weinig te betekenen. Want nog altijd hing het zwaard van Damocles boven de Aarde en de draad waaraan het hing leek rafeliger dan ooit.

De raketten die op Mars waren opgeslagen waren strikt genomen niet bedoeld om vanaf die planeet te lanceren, maar meer om van daaruit naar satellieten gezonden te worden die in een vaste baan boven vijandelijk gebied cirkelden, en deze satellieten zouden ze op hun beurt naar hun doelen zenden. De satellieten waren eenvoudige dingen. Hun enige doel was de anderhalve kilo ontvangstapparatuur in de lucht te houden - plus een miniatuurradar die het zelfvernietigingsmechanisme van de ontvanger kon ontsteken voor het geval een vreemd object dichter dan vijftien meter naderde - voor het geval de Russen een poging waagden er een te stelen. Eenmaal op de satelliet aangekomen, was iedere raket zo geprogrammeerd dat hij zijn eigen doel kon vinden.

Als men het nu maar zonder die ontvanger kon stellen! De strategen van het Pentagon speurden naarstig naar die mogelijkheid uit duizenden maar die was niet te verwezenlijken.

Al hun wiskundigen bevestigden Panofsky's verzekering dat transmissie alleen tot stand gebracht kon worden door een machine hier naar een andere machine ginds. Als de noodzaak voor die tweede machine, de ontvanger, niet bestond zou alles mogelijk zijn. Alles - maar vooral voorgoed een einde aan de koude oorlog. Een overwinning! Want met een middel om bommen regelrecht en onmiddellijk van Mars naar Russisch grondgebied te zenden...

Van Mars? Van ieder willekeurig punt - van het andere eind van de melkweg als het moest. Zonder de noodzaak van te voren een ontvanger naar het doel te sturen, betekenden afstanden niets. Men kon het zonder Mars stellen, zonder satellieten; op de lange duur werd de Aarde waarschijnlijk ook overbodig als men het heelal tot zijn beschikking had.

Maar helaas waren de ontvangers wel noodzakelijk. De relaissatellieten waren onontbeerlijk. En Mars - of een dergelijke opslagplaats - was onontbeerlijk.

En tenslotte was er die allergrootste noodzaak, waaraan alle andere ondergeschikt waren - de noodzaak van Armageddon. Per slot van rekening worden bommen gemaakt om er mee te gooien.

'Welkom op Mars, Nathan.'

'Het is prettig weer terug te zijn, Generaal.'

'Om terug - O, ja, dank je. Het is prettig om jou terug te hebben. Ga zitten en vertel me van de reis.' Generaal Pittmann nam plaats in een van de tegenover elkaar staande stoelen en kruiste zijn benen zodat zijn enkel op zijn knie rustte. Hij zou een winkelpop kunnen zijn want zijn uniform zat als gegoten en vertoonde geen kreukels. Volmaakt waren ook de gemanicuurde nagels, het dikke haar dat net even grijs begon te worden, de gebronsde en kunstmatig verweerde huid, de licht spottende glimlach.

'De tocht verliep zonder evenementen maar verveelde geen moment. Generaal, deze koffer bevat een brief voor u. Prioriteit-A. Generaal Foss instrueerde mij er getuige van te zijn als u hem uit de koffer haalde.'

'Ouwe leuteraar Foss, hè? Hier is de sleutel, Nathan. Wil je hem voor mij openmaken? Ik verwachtte iets dergelijks.'

Terwijl Generaal Pittmann de brief las verdween de glimlach van zijn gezicht en er trokken rimpels in zijn voorhoofd, maar zelfs dat zag er zeer decoratief uit. 'Zoals ik al vreesde,' zei hij tegen Hansard en overhandigde de brief. Hansard keek er weifelend naar.

'Ja, Nathan, lees het. Ik vind het prettiger als iemand anders het ook weet. Ik waag het er op dat jij geen risico voor de veiligheid oplevert.'

De brief gaf opdracht het volledige arsenaal van Camp Jackson/Mars op de vijand af te vuren, die niet genoemd werd, niet genoemd hoefde te worden, op de eerste dag van juni 1990, volgens het bestaande operationele plan B. Het was ondertekend door President Lee Madigan en voorzien van het Grote Zegel.

Hansard gaf de brief aan zijn superieur terug. 'Het geeft iemand nauwelijks de kans adem te halen,' zei hij met nadrukkelijke dubbelzinnigheid.

Wat onzeker keerde de glimlach terug. 'O, we hebben nog zes weken om op adem te komen - en ik ben er zeker van dat de order herroepen wordt voordat het beslissende moment aanbreekt. Ja, beslist. Dit is zuiver een kwestie van de zaken op de spits drijven. Het nieuws van het bevel zal langs de gebruikelijke wegen uitlekken en de Russen zullen gaan onderhandelen over wat het dan ook zijn mag dat dit uitlokte. In dit geval Jamaica zou ik zo denken. Bovendien moet Madigan tonen dat hij niet slap is. Waarom zouden zij onze bommen vrezen, behalve als wij bereid zijn ze te laten vallen? En wij zijn bereid ze te laten vallen, nietwaar, Nathan?'

'Het is niet aan mij het commando te geven, Generaal.'

'Noch aan mij. Dat doet de president. Maar wij moeten gehoorzamen. Het is onze vinger - de mijne of de jouwe -' Om het aanschouwelijker te maken hief Pittmann een gemanicuurde vinger op met het onvergetelijke gebaar van de jonge Doper. die bereid moet zijn om op de knop te drukken. Maar vind je nu niet dat een dergelijke handeling... genocide betekent, zoals ik het ergens zag staan?'

'Zoals u zegt, Generaal - het hele doel van een afschrikwekkende macht is waardeloos als wij weigeren er gebruik van te maken.'

'Dat is niet helemaal het antwoord op mijn vraag.'

'Met uw verlof, Generaal - ik geloof niet dat het aan mij is zo'n vraag te beantwoorden.'

'Ook niet aan mij om hem te stellen. Je hebt gelijk, Nathan, soms is het het verstandigst zich niet al te veel in de consequenties te verdiepen. Ik ben er van overtuigd dat dat de reden is voor onze aanwezigheid op Mars en die van de Russen op de maan. Van hieruit kunnen wij er een onverschilliger kijk op hebben.'

'Van hieruit...' echode Hansard wegglippend van een onderwerp dat hem niet aanstond. 'Het is vreemd maar ik voel me nog helemaal niet hier. Camp Jackson/Mars en Camp Jackson/Virginia lijken zo op elkaar.'

'Je merkt het verschil gauw genoeg. Maar als je haast hebt kun je naar de uitkijkkoepel gaan en uitzien over het stof en de rotsen en de stoffige, rotsachtige kraters. Voor de rest hebben we hier weinig toeristische attracties. Het gevoel van een verschil komt meer door de afwezigheid van de Aarde dan door de aanwezigheid van stof en rotsen. Dat zal je wel merken. Vertel me, Nathan, heb je je afgevraagd waarom je voor deze opdracht gekozen werd?'

'Als uw aide, Generaal.'

'Natuurlijk - maar in Washington had ik meer dan een dozijn aides, verscheidene van hen toevallig dichterbij dan jij-'

'Dan waardeer ik het dat u mij gekozen heeft.'

'Ik heb je niet gekozen - hoewel ik het er mee eens ben - maar de psychologen. Wij, jij en ik, zijn hier hoofdzakelijk als gevolg van onze laatste Multi-Fasen test die wij in december gedaan hebben, met al die strikvragen. Het schijnt dat wij zeer solide types zijn.'

'Ik ben blij dat te horen.'

'Dat is met jou niet altijd het geval geweest, Nathan.'

'U heeft mijn antecedenten gezien, u weet het dus. Maar dat is allemaal in het verleden gebeurd. Sindsdien ben ik volwassener geworden.'

'Volwassenheid, ach ja. Ongetwijfeld zijn wij volwassen genoeg voor de taak. Wij kunnen doen wat gedaan moet worden zelfs al vinden we het niet prettig de dingen bij de naam te noemen.'

Nieuwsgierig keek Hansard de generaal aan, de woorden waren niet karakteristiek voor de aardse Pittmann die Hansard kende. Mars had daar bepaald invloed op.

'Maar dit dient nergens toe en je zult wel graag je verblijf willen zien en het mooie Marslandschap. Je zult snel genoeg teleurgesteld zijn, ook zonder mijn medewerking. Verveling is hier het grote probleem. Overal is verveling het probleem maar hier nog erger. De bibliotheek is goed voorzien hoewel niet bepaald van het allernieuwste. Het leger schijnt boeken die minder dan tien jaar oud zijn als subversief te beschouwen. Ik raad je aan iets zeer gedegen en saai en lang te proberen, zoiets als Oorlog en Vrede. Nee, dat vergat ik - dat hebben ze hier niet. Zelf heb ik Gibbons Decline and Fall doorgeworsteld. Een andere keer, als je meer tijd hebt, herinner me er dan aan dat ik het verhaal vertel van Stilicho, de barbaar, die de aanvoerder was van de Romeinse legers. Een toonbeeld van trouw, Stilicho - Honorius, de keizer die hij diende was een soort idioot die al zijn tijd aan het fokken van pluimvee besteedde. Het keizerrijk stond op instorten, overal waren Goten en Vandalen en alleen Stilicho hield ze tegen. Op instignatie van een eunuch liet Honorius hem tenslotte vermoorden. Het was zijn enige beslissende daad. Het is een prachtige allegorie maar ik merk dat je graag rond wilt kijken. Officiersmess om dertienhonderd uur. En aangezien wij samen de enige officieren zijn zie ik je dan waarschijnlijk wel. En Kapitein -'

'Generaal?'

'Je hoeft je geen zorgen te maken. Ik verzeker je dat het allemaal provocatie en bluf is. Het is al tien keer eerder gebeurd, dat weet ik zeker. Over een week of twee is het weer voorbij.'

'Of,' zei de generaal binnensmonds zodra Hansard het vertrek had verlaten, 'op zijn hoogst zes weken.'