ZEVENTIEN

Belk vroeg of zijn protest tegen Chandlers vraag buiten gehoorsafstand van de pers besproken kon worden, dus beschikte de rechter dat ze het in zijn raadkamer zouden bespreken. Aan de hoorzitting namen de rechter, Chandler, Belk, Bosch, de stenografe en de griffier deel. Ze moesten een paar stoelen uit de zaal meenemen en namen allen plaats rond het gigantische bureau van de rechter. Het was van donker mahoniehout en leek op een doos waarin een kleine buitenlandse auto had gepast. Het eerste dat de rechter deed was een sigaret opsteken. Toen Bosch zag dat Chandler zijn voorbeeld volgde, deed hij hetzelfde. De rechter schoof de asbak op zijn bureau naar de hoek zodat ze er allemaal bij konden. 'Nou, meneer Belk, ga uw gang,' zei de rechter.

'Edelachtbare, ik maak me zorgen over de richting waarin mejuffrouw Chandler dit stuurt.'

'Noem haar mevrouw Chandler, meneer Belk. U weet dat ze dat liever heeft. En waar ze heen wil, hoe kunt u dat na één vraag al weten?' Bosch besefte dat Belk misschien te snel protest had aangetekend. Het was niet duidelijk hoeveel informatie Chandler had, behalve de brief. Maar Bosch vond het tijdverspilling dat Belk om de hete brij heen draaide.

'Rechter,' zei hij. 'Als ik antwoord geef op die laatste vraag, dan breng ik een lopend onderzoek in gevaar.'

De rechter leunde achterover in zijn leren stoel.

'Hoezo?' vroeg hij.

'We denken dat er een tweede moordenaar is,' zei Bosch. 'Het lijk dat deze week gevonden is, is gisteren geïdentificeerd en het is vastgesteld dat zij niet door Church kan zijn vermoord. Ze leefde twee jaar geleden nog. De...'

'De methode die de moordenaar heeft gebruikt was identiek aan die van de echte Poppenmaker,' onderbrak Belk hem. 'De politie denkt dat er een volgeling is, iemand die wist hoe Church moordde en hetzelfde patroon volgt. Er is bewijsmateriaal dat de volgeling verantwoordelijk was voor het zevende en elfde slachtoffer, die tot nu toe waren toegeschreven aan Church.'

Bosch zei: 'De volgeling is waarschijnlijk iemand die het oorspronkelijke onderzoek van dichtbij kent, iemand die op de hoogte is van de details.' Belk zei: 'Als u haar toestaat om op deze lijn verder te gaan, zullen de media erover schrijven en is de volgeling gewaarschuwd. Dan weet hij hoe groot de kans is dat hij wordt ontmaskerd.' De rechter was even stil terwijl hij over dit alles nadacht. 'Het klinkt allemaal reuze interessant en ik wens u het allerbeste bij het vangen van deze volgeling, zoals u hem noemt,' zei hij uiteindelijk. 'Maar uw probleem, meneer Belk, is dat u me geen enkele wettelijke grond hebt aangereikt om ervoor te zorgen dat uw cliënt de vraag die mevrouw Chandler hem heeft gesteld, niet hoeft te beantwoorden. Niemand wil een onderzoek in gevaar brengen. Maar u hebt uw cliënt in de getuigenbank geroepen.'

'Als er al een tweede moordenaar is,' zei Chandler. 'Het is duidelijk dat er maar één moordenaar was en dat Church dat niet was. Nu komen met dit ingewikkelde...'

'Mevrouw Chandler,' viel de rechter haar in de rede. 'Dat maakt de jury wel uit. U kunt uw argumenten voor hen bewaren. Meneer Belk, het probleem is dat dit uw eigen getuige is. U hebt hem opgeroepen en u hebt hem blootgesteld aan deze vraagstelling. Ik weet niet wat ik u zeggen moet. Ik ben in elk geval niet van plan om de media weg te sturen. Het volgende niet opnemen, juffrouw Penny.'

De rechter wachtte tot de stenografe haar vingers van de toetsen had gehaald.

'Meneer Belk, je bent de lui... neem me niet kwalijk, dames. Hij gaat die vraag beantwoorden en de volgende vraag ook en die daarna ook. Goed, neem maar weer op.'

De stenografe zette haar vingers weer op de toetsen. 'Edelachtbare, dit kan niet...'

'Ik heb uitspraak gedaan, meneer Belk. Verder nog iets?' Toen verraste Belk Bosch. 'We willen uitstel.' 'Wat?'

'Edelachtbare, de eisende partij is tegen,' zei Chandler.

'Dat weet ik wel,' zei de rechter. 'Hoe komt u daarbij, meneer Belk?'

'Edelachtbare, u moet de zaak schorsen. In elk geval tot volgende week.

Dan kan het onderzoek misschien enige vruchten afwerpen.'

'Enige vruchten? Vergeet het maar, Belk. U zit midden in een proces, vriend.'

Belk ging staan en boog zich voorover over het brede, grote bureau. 'Edelachtbare, ik verzoek om schorsing van deze gang van zaken zodat wij in beroep kunnen gaan bij het negende district.' 'Voor mijn part gaat u in beroep, meneer Belk, maar u krijgt geen schorsing. We zijn met een proces bezig.' Er viel een stilte en iedereen keek naar Belk. 'Als ik nu eens niet antwoord?' vroeg Bosch.

Rechter Keyes keek hem lang aan en zei toen: 'Dat valt onder belediging van de rechtbank. Dan zal ik u opnieuw vragen om te antwoorden en als u opnieuw weigert, laat ik u in de gevangenis zetten. En als uw advocaat dan om borgtocht vraagt, terwijl hij in beroep gaat, wijs ik de borgtocht af. En dit zal allemaal plaatsvinden voor de ogen van de jury en de mensen van de media. En ik zal mevrouw Chandler geen beperkingen opleggen over wat ze wel of niet tegen de verslaggevers op de gang zegt. Dus wat ik bedoel is dat u kunt proberen de held uit te hangen en niet te antwoorden, maar dat het verhaal toch wel in de media komt. Zoals ik net al tegen meneer Belk zei, toen we niet officieel...' 'U mag dit niet doen,' onderbrak Belk ineens. 'Het, het... het is niet eerlijk. U moet dit onderzoek beschermen. U...'

'Jongen, vertel mij niet wat ik mag doen,' zei de rechter langzaam en op strenge toon. Hij leek te groeien terwijl Belk voor hem ineenkromp. 'Het enige wat ik moet doen is ervoor zorgen dat er een eerlijk proces wordt gevoerd in deze zaak. Je vraagt me om gegevens vast te houden die van levensbelang kunnen zijn voor de zaak van de eisende partij. Je probeert me ook te intimideren en daar ben ik helemaal niet van gediend. Ik ben geen dorpsrechter die bij elke verkiezing een knikje van je nodig heeft. Ik ben benoemd voor het leven. Dit niet opnemen.' Juffrouw Penny hield op met typen. Bosch wilde Belk eigenlijk niet geslacht zien worden. De assistent-officier hield zijn hoofd gebogen en had de houding van een gedoemde aangenomen. Zijn nek was uitgestoken en gereed voor de klap van de bijl.

'Dus raad ik je aan om die dikke reet van je in beweging te zetten en te bedenken hoe je de boel in vredesnaam kunt redden in je verhoor. Want over een minuut of vijf gaat rechercheur Bosch die vraag beantwoorden of hij mag zijn pistool, insigne, riem en schoenveters inleveren aan een cipier in de federale bajes. Neem maar weer op. Deze zitting is geschorst.' Rechter Keyes bracht zijn arm naar beneden en drukte zijn sigaret uit in de asbak. Hij bleef Belk recht in de ogen kijken. Toen ze weer in optocht teruggingen naar de rechtszaal, volgde Bosch Chandler op de hielen. Hij keek even achterom om zich ervan te vergewissen dat de rechter op weg naar zijn stoel was en zei toen op gedempte toon. 'Als je informatie van binnen het korps krijgt, maak ik je bron af als ik hem vind.'

Ze liep gewoon door. Ze keek niet eens om toen ze zei: 'Je bedoelt, als je zelf dan nog niet afgemaakt bent.'

Bosch ging weer in de getuigenbank zitten en de jury mocht weer binnenkomen. De rechter zei tegen Chandler dat ze door kon gaan. 'Om de stenografe de laatste vraag niet te hoeven laten opzoeken, kan ik die wel even herformuleren. Nadat u meneer Church had gedood, betekende dat het einde van de zogenoemde Poppenmaker-moorden?' Bosch aarzelde en dacht na, Hij keek naar de publiekstribune en zag dat er nu meer verslaggevers zaten, of in elk geval mensen van wie hij dacht dat het verslaggevers waren. Ze zaten allemaal bij elkaar. Hij zag ook Sylvia, helemaal alleen op de achterste rij. Ze wierp hem een glimlach toe die hij niet beantwoordde. Hij vroeg zich af hoe lang ze er al zat.

'Rechercheur Bosch?' drong de rechter aan.

'Ik kan deze vraag niet beantwoorden zonder een lopend onderzoek in gevaar te brengen,' zei Bosch uiteindelijk.

'Rechercheur Bosch, daar hebben we het net over gehad,' zei de rechter kwaad. 'Geef antwoord op de vraag.'

Bosch wist dat hij niet kon verhinderen dat het verhaal bekend werd door te weigeren en naar de gevangenis te gaan. Chandler zou het aan alle journalisten vertellen, nu de rechter haar zijn fiat had gegeven. Hij wist dat als hij naar de gevangenis ging, hij er alleen maar voor zorgde dat hij niet achter de volgeling aan kon. Hij besloot om te antwoorden. Hij bedacht een voorzichtige formulering terwijl hij tijd probeerde te rekken door een lange, langzame slok water uit het bekertje te drinken. 'Norman Church hield natuurlijk op met het vermoorden van mensen toen hij dood was. Maar er was nog iemand, er is nog iemand anders bezig. Een moordenaar die dezelfde methode gebruikt als Norman Church.'

'Dank u, meneer Bosch. En wanneer bent u tot deze conclusie gekomen?'

'Deze week, toen er een nieuw lijk werd gevonden.' 'Wie was dat slachtoffer?'

'Rebecca Kaminski, een vrouw. Ze was al twee jaar vermist.'

'De bijzonderheden van haar dood kwamen overeen met de moorden op de andere slachtoffers van de Poppenmaker?'

'Exact, op één ding na.'

'En wat was dat?'

'Ze was begraven in beton. Verborgen. Norman Church ontdeed zich altijd op openbare plekken van zijn slachtoffers.' 'Geen andere verschillen?' 'Niet dat ik momenteel weet.'

'Maar, omdat zij twee jaar nadat Norman Church door u was gedood, stierf, kan hij er met geen mogelijkheid verantwoordelijk voor zijn.' 'Dat is juist.'

'Omdat hij dood was heeft hij een waterdicht alibi, of niet soms?' 'Dat is juist.'

'Hoe is het lijk gevonden?'

'Wat ik al zei, het was in beton begraven.'

'En wat leidde de politie naar de plek waar het begraven was?'

'We kregen een brief met aanwijzingen.'

Chandler presenteerde een kopie van de brief als bewijsstuk 4A voor de eisende partij en rechter Keyes accepteerde het, nadat hij een protest van Belk had afgewezen. Chandler gaf Bosch een kopie om die te identificeren en te lezen.

'Hardop deze keer,' zei ze voordat hij kon beginnen. 'Voor de jury.'

Het gaf Bosch een akelig gevoel om de woorden van de volgeling hardop voor te lezen in de stille rechtszaal. Na de stilte die zijn woorden teweeg hadden gebracht, ging Chandler verder.

'Hij schrijft: "Ik lach me rot". Wat betekent dat?'

'Dat betekent dat hij alle moorden wil opeisen. Hij wil aandacht.'

'Zou dat kunnen zijn omdat hij al die moorden heeft gepleegd?'

'Nee, omdat Norman Church negen ervan heeft gepleegd. Het bewijs dat in Church' appartement is gevonden brengt hem onweerlegbaar met die negen in verband. Daarover bestaat geen twijfel.'

'Wie heeft dat bewijs gevonden?'

Bosch zei: 'Ik.'

'Dus, bestaat er dan niet wel degelijk een heleboel twijfel, rechercheur Bosch? Is dit idee van een moordenaar die precies dezelfde methode gebruikt niet volstrekt absurd?'

'Nee, het is niet absurd. Het is wat er gebeurt. Ik heb de verkeerde niet gedood.'

'Is dit gepraat over een naaper, een volgeling, in feite geen uitgebreide schijnvertoning om te verdoezelen dat u dat nu juist wèl hebt gedaan, het doden van een verkeerde man? Een onschuldige, ongewapende man die niets ergers had gedaan dan met stilzwijgende toestemming van zijn vrouw een prostituée bestellen?'

'Nee, dat is het niet. Norman Church heeft...'

'Dank u, meneer Bosch.'

'... een groot aantal vrouwen vermoord. Hij was een monster.'

'Net als degene die uw moeder heeft vermoord?' Onwillekeurig keek hij het publiek in, zag Sylvia en keek de andere kant op. Hij probeerde zich te beheersen en langzaam te ademen. Hij zou niet toelaten dat Chandler hem openscheurde.

'Ik zou zeggen van wel. Ze leken waarschijnlijk op elkaar. Beiden monsters.'

'Daarom hebt u hem gedood, of niet? Er lag geen toupetje onder het kussen. U hebt hem in koelen bloede gedood omdat u de moordenaar van uw moeder zag.'

'Nee, dat klopt niet. Denkt u niet dat ik wel iets beters had kunnen verzinnen dan een toupetje als ik een excuus nodig had? Er was een keuken, er lagen messen in de la. Waarom zou ik een...'

'Stop, stop, stop,' blafte rechter Keyes. 'Nu raken we het spoor bijster. Mevrouw Chandler, u bent begonnen met het maken van opmerkingen in plaats van het stellen van vragen en rechercheur Bosch, u doet hetzelfde in plaats van vragen te beantwoorden. We beginnen opnieuw.' 'Ja, edelachtbare,' zei Chandler. 'Is het niet zo, rechercheur Bosch, dat dit hele gedoe om Norman Church alle moorden in de schoenen te schuiven, een uitvoerige poging was om de boel in de doofpot te stoppen, een poging die mislukt door de ontdekking van de vrouw in het beton deze week?'

'Nee, dat is niet zo. Er is helemaal niets mislukt. Church was een moordenaar en heeft zijn verdiende loon gekregen.'

Bosch kromp in gedachten ineen en sloot zijn ogen zodra deze woorden hem waren ontvallen. Het was haar gelukt. Hij deed zijn ogen open en keek Chandler aan. Haar ogen leken leeg en vlak, zonder emotie. Zachtjes zei ze: 'U zegt dat hij zijn verdiende loon heeft gekregen. Sinds wanneer bent u aangesteld als rechter, jury en beul?' Bosch nam nog een slok uit de beker.

'Wat ik bedoel is dat hij de eerste stap zette. Wat er verder ook met hem is gebeurd, hij is er uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor. Als je zoiets in gang zet, moet je de consequenties ook accepteren.' 'Net zoals Rodney King zijn verdiende loon kreeg?' 'Protest!' gilde Belk.

'Net als André Galton zijn verdiende loon kreeg?' 'Protest!'

'Toegewezen, toegewezen,' zei de rechter. 'Luister eens, mevrouw

Chandler, u...'

'Die zijn niet te vergelijken.'

'Rechercheur Bosch, ik heb het protest toegewezen. U hoeft dus niet te antwoorden.'

'Verder geen vragen op dit moment, edelachtbare,' zei Chandler. Bosch keek toe hoe ze naar de tafel van de eisende partij liep en haar schrijfblok op het houten blad liet vallen. De losse haarlok hing achter in haar nek. Hij was er nu van overtuigd dat dit deel uitmaakte van haar grondig geplande en georkestreerde optreden tijdens de rechtszaak. Nadat ze was gaan zitten, pakte Deborah Church haar beet en kneep in haar arm. Chandler glimlachte niet en maakte geen enkel gebaar. Belk deed zijn best om de schade te herstellen tijdens zijn tweede verhoor. Hij vroeg naar meer bijzonderheden over het gruwelijke karakter van de misdaden en het neerschieten van en onderzoek naar Church. Maar het leek net alsof er niemand luisterde. De rechtszaal was vacuüm gezogen door Chandlers ondervraging.

Belk was blijkbaar zo onbekwaam dat Chandler ervan afzag om Bosch zelf nogmaals te ondervragen en Bosch mocht de getuigenbank verlaten. Hij had het gevoel alsof het een kilometer lopen was naar de tafel van de verdediging.

'Uw volgende getuige, meneer Belk?' vroeg de rechter. 'Edelachtbare, mag ik even een minuutje?' 'Natuurlijk.'

Belk wendde zich tot Bosch en fluisterde: 'Ik wil de bewijsvoering staken, heb je daar iets op tegen?' 'Dat weet ik niet.'

'Er is niemand anders om op te roepen, tenzij je iemand anders van het rechercheteam erbij wilt halen. Die kunnen alleen maar hetzelfde zeggen als wat jij hebt gezegd, en Chandler zal ze dezelfde behandeling geven. Ik laat dat liever.'

'En als je Locke nou eens terughaalt? Hij zal me steunen in alles wat ik over de volgeling heb gezegd.'

'Te riskant. Hij is psycholoog en als we hem laten zeggen dat iets mogelijk is, loopje de kans dat Chandler hem laat zeggen dat het mogelijk niet zo is. Hij heeft er onder ede niets over gezegd en we weten niet zeker wat hij zal gaan zeggen. En ik geloof trouwens dat we van die tweede moordenaar af moeten blijven. Het brengt de jury maar in de war en we...' 'Meneer Belk,' zei de rechter. 'We zitten te wachten.' Belk stond op en zei: 'Edelachtbare, de verdediging staakt.' De rechter staarde Belk lang aan en draaide zich toen om naar de jury en vertelde hun dat ze naar huis konden, omdat de advocaten de middag nodig hadden om het pleidooi voor te bereiden en dat hij tijd nodig had om instructies voor de jury voor te bereiden.

Nadat de jury vertrokken was, liep Chandler naar de katheder. Ze vroeg om een onmiddellijke uitspraak ten gunste van de eisende partij, hetgeen de rechter haar weigerde. Belk deed hetzelfde, en vroeg om een uitspraak ten gunste van de gedaagde. Op ogenschijnlijk sarcastische toon zei de rechter dat hij weer kon gaan zitten.

Bosch trof Sylvia in de gang buiten, nadat het enige minuten had geduurd voordat de drukke zaal was leeggelopen. Een hoop verslaggevers dromden samen rond de twee advocaten en Bosch greep haar bij de arm en nam haar mee de gang door. 'Ik zei toch dat je niet moest komen, Sylvia.'

'Dat weet ik, maar ik vond dat ik moest komen, ik wou dat je wist dat ik altijd achter je sta. Harry, ik weet dingen over jou die de jury nooit zal weten. Hoe ze je ook probeert af te schilderen, ik kèn je. Vergeet dat niet.' Ze droeg een zwarte jurk met een zilverwit patroon, die Bosch haar goed vond staan. Ze zag er prachtig uit. 'Ik, eh, ik... hoe lang ben je er al?'

'Ik heb het meeste gezien. Ik ben blij dat ik ben gekomen. Ik weet dat het zwaar was, maar ik zag het goede van jou door alle weerzinwekkende aspecten van je werk heen.'

Hij keek haar even aan.

'Optimistisch blijven, Harry.'

'Dat van mijn moeder...'

'Ja, ik heb het gehoord. Ik vond het erg dat ik het hier moest horen. Harry, waar zijn we mee bezig als we dit soort geheimen voor elkaar hebben? Hoe vaak moet ik je vertellen dat het datgene wat we samen hebben in gevaar brengt?'

'Luister eens,' zei hij. 'Ik kan dit nu niet aan. Deze toestand en jou, ons... het is te veel op het moment. Dit is er niet de juiste plek voor. Laten we het er later over hebben. Je hebt gelijk, Sylvia, maar ik, eh, ik kan niet... praten. Ik...'

Ze trok zijn das recht en streek die glad op zijn borst. 'Dat geeft niet,' zei ze. 'Wat ga je nu doen?'

'De zaak onderzoeken. Of het nou officieel is of niet, ik moet hier achteraan. Ik moet die tweede man vinden, de tweede moordenaar.' Ze keek hem even aan en hij wist dat ze waarschijnlijk op een ander antwoord had gehoopt.

'Het spijt me. Ik kan het niet uitstellen. Er gebeurt van alles.'

'Dan ga ik maar terug naar school. Dan ben ik niet de hele dag kwijt. Kom je vanavond nog bij me langs?'

'Ik doe mijn best.'

'Goed, tot dan Harry. Optimistisch blijven.'

Hij lachte en ze boog naar hem toe en kuste hem op de wang. Toen liep ze naar de roltrap. Bosch stond haar na te kijken, toen Bremmer hem aansprak.

'Wil je hier iets over zeggen? Dat was een heel interessante verklaring daarbinnen.'

'Ik heb alles wat ik wil zeggen al in de getuigenbank gezegd.'

'Verder niets?'

'Noppes.'

'Ook niet over wat zij zegt? Dat de tweede moordenaar eigenlijk de eerste is en dat Church helemaal niemand heeft vermoord?' 'Wat verwacht je dan dat ze zegt? Het is gelul. Vergeet niet dat wat ik in de rechtszaal heb gezegd onder ede was. Wat zij hierbuiten zegt, is dat niet. Het is gelul, Bremmer. Trap er niet in.'

'Hoor eens, Harry, ik moet hierover schrijven. Dat weet je toch? Het is mijn werk. Heb je daar begrip voor? Even goeie vrienden?' 'Even goeie vrienden, Bremmer. Iedereen moet zijn werk doen. Nu ga ik me weer met mijn werk bezighouden, goed?'

Hij liep naar de roltrap. Buiten, bij het standbeeld stak hij een sigaret op en gaf er eentje aan Tommy Faraway, die in de asbak stond te vissen. 'Alles goed, inspecteur?' vroeg de zwerver. 'Lang leve de gerechtigheid.'