VEERTIEN

Laurel Canyon slingert zich door de Santa Monica Mountains en verbindt Studio City met Hollywood en de Sunset Strip. Aan de zuidkant, waar de weg bij Mulholland Drive naar beneden duikt en van vier snelle banen overgaat in twee smalle stroken die uitnodigen tot een frontale botsing, verandert het ravijnlandschap in het hippe L.A., waar naast veertig jaar oude bungalows moderne glazen bouwwerken uit deze tijd zijn gebouwd, die weer pal naast huizen van koek en snoepgoed staan. Harry Houdini liet hier tussen de steile heuvels een kasteel neerzetten. Jim Morrison woonde ooit in een houten huis vlak bij het winkeltje, nog steeds de enige plek in de canyon waar iets te koop is. De canyon was de plek waar het nieuwe geld, de rocksterren, schrijvers, filmacteurs en drugshandelaars, naartoe trokken. Ze namen de aardverschuivingen en de gigantische verkeersopstoppingen op de koop toe, om maar te kunnen zeggen dat ze in Laurel Canyon woonden. Locke woonde aan Lookout Mountain Drive, een steile klim vanaf Laurel Canyon Boulevard waarvoor de Caprice, Bosch' dienstauto, extra hard moest werken. Het huisnummer dat hij zocht, kon je niet missen, want het knipperde in blauw neonlicht aan de voorkant van Lockes huis. Harry parkeerde zijn auto achter een kleurig Volkswagen-busje van minstens vijfentwintig jaar oud. Laurel Canyon was net een gat in de tijd. Bosch stapte uit, gooide zijn sigaret op straat en trapte die uit. Het was erg stil en donker. Hij hoorde de motor van de Caprice natikken, en ving de geur op van verbrande olie die van het chassis kwam. Hij reikte door het open raam naar binnen en haalde de twee klappers tevoorschijn. Het had hem bijna een uur gekost om naar Locke te rijden en in die tijd had Bosch zijn gedachten over zijn ontdekking van het patroon binnen een patroon op een rijtje gezet. Hij realiseerde zich ook dat er een belangrijke manier was waarop hij het kon proberen te bevestigen. Locke deed de deur open met een glas rode wijn in de hand. Hij was blootsvoets en droeg een spijkerbroek en een groen chirurgenshirt. Aan een leren riem om zijn hals hing een groot roze kristal. 'Goedenavond, rechercheur Bosch. Kom verder.' Hij ging hem voor door een hal naar een grote woon- annex eetkamer met een wand van balkondeuren die naar een betegeld terras leidden dat om een verlicht, blauw zwembad lag. Bosch merkte op dat het roze tapijt vies en versleten was, maar voor de rest was het niet gek voor een seks- professor van de universiteit en schrijver. Hij zag dat het water in het zwembad onrustig klotste, alsof er pas iemand in had gezwommen. Hij meende een lichte geur van oude marihuana te bespeuren. 'Mooi huis,' zei Bosch. 'We zijn haast buren van elkaar. Ik woon aan de andere kant van de heuvel. Aan Woodrow Wilson.' 'Echt waar? Waarom duurde het dan zo lang om hier te komen?' 'Ik kom eigenlijk niet van thuis. Ik was bij iemand thuis in Bouquet Canyon.'

'Aha, een vriendinnetje. Vandaar dat ik drie kwartier moest wachten.' 'Ik vind het vervelend u lastig te vallen, dokter. Zullen we maar beginnen, zodat ik u niet langer ophoud dan nodig is.' 'Ja, graag.'

Hij gebaarde naar Bosch dat hij de klappers op tafel kon leggen in de eetkamer. Hij vroeg Harry niet of hij een glas wijn wilde, of een asbak, of zelfs maar een zwembroek.

'Sorry dat ik zo kom binnenvallen,' zei Harry nog eens. 'Ik zal het kort maken.'

'Ja, dat zei je al. Ik vind het ook jammer dat dit net nu opkomt. Door die getuigenis ben ik al een dag achterop geraakt met mijn onderzoek en mijn schema en ik wilde mijn verloren tijd vanavond inhalen.' Bosch zag dat zijn haar niet nat was. Misschien dat hij had zitten werken en had er iemand anders in het zwembad gelegen. Locke ging aan de eettafel zitten en Bosch vertelde in chronologische volgorde hoe het onderzoek naar de betonnen blondine was verlopen, nadat hij hem de kopie van de nieuwe brief had laten zien die maandag op het bureau was achtergelaten.

Toen hij hem de bijzonderheden van de nieuwste moord vertelde, zag Bosch Lockes ogen oplichten. Toen hij klaar was, vouwde de psycholoog zijn armen over elkaar en sloot hij zijn ogen. Hij zei: 'Laat me hier even over nadenken voordat we verder gaan.'

Hij zat volkomen roerloos. Bosch wist niet goed wat hij ervan denken moest. Na twintig seconden zei hij uiteindelijk: 'Als u wilt denken, dan leen ik uw telefoon even.'

'In de keuken,' zei Locke zonder zijn ogen open te doen.

Bosch zocht Amado's telefoonnummer op de lijst van het rechercheteam achter in de klapper en belde hem op. Hij kon horen dat hij de analist wakker had gemaakt.

Bosch zei zijn naam en zei: 'Sorry dat ik je wakker maak. Maar er gebeurt van alles met die nieuwe Poppenmaker-zaak. Heb je het in de krant gelezen?'

'Ja. Maar er stond in dat ze nog niet zeker wisten of het de Poppenmaker was.'

'Precies. Daar ben ik mee bezig. Ik heb een vraag.' 'Toe maar.'

'Je had het gisteren tijdens je getuigenis over de verkrachtingspakketten die bij elk slachtoffer zijn samengesteld. Waar zijn die nu? Het bewijsmateriaal, bedoel ik.'

Het was lang stil voordat Amado zei: 'Die liggen waarschijnlijk in het magazijn. Bij de patholoog-anatoom wordt bewijsmateriaal altijd bewaard tot zeven jaar nadat een zaak is opgelost. Voor het geval er hoger beroep wordt aangetekend of zo. Maar omdat jouw dader dood is, is er geen reden om het spul zo lang te bewaren. Maar een bewijsmateria- lenkluis mag alleen worden leeggehaald in opdracht van de medisch onderzoeker. Je hebt kans dat de MO er toen niet aan gedacht heeft, nadat je, eh, Church had doodgeschoten. Het is te veel gedoe om dat allemaal goed te regelen. Ik schat dat de pakketten er nog liggen. De beheerder van het magazijn zou pas na zeven jaar een verzoek indienen om ze op te ruimen.'

'Goed,' zei Bosch, merkbaar opgewonden. 'En in welke staat is het dan? Zou het nog steeds bruikbaar zijn als bewijsmateriaal? En voor onderzoek?'

'Lijkt me niet dat ze minder geworden zijn.' 'Hoe druk ben je?'

'Even druk als altijd. Maar je hebt me lekker gemaakt. Waar gaat het om?'

'Ik wil dat iemand de pakketten van slachtoffers nummer zeven en elf bekijkt. Dat zijn Nicole Knapp en Shirleen Kemp. Heb je dat? Zeven en elf.'

'Heb ik. Zeven, elf. En dan?'

'Vergelijk de schaamharen op de kam met elkaar. Kijk of je dezelfde vreemde haren vindt bij beide vrouwen. Hoe lang duurt dat ongeveer?' 'Drie, vier dagen. We moeten ze naar het lab van het ministerie sturen. Ik kan er wel een spoedklus van maken, misschien krijg ik de uitslag dan eerder terug. Mag ik je wat vragen? Waarom doen we dit?' 'Ik denk dat er nog iemand was behalve Church. Een naaper. Hij heeft zeven, elf en die van deze week op zijn geweten. En ik vermoed dat hij niet zo slim is geweest als Church om zich te scheren. Als je overeenkomende haren op de kam vindt, dan weten we het vrijwel zeker.' 'Ik kan je meteen al iets interessants vertellen over die twee. Zeven en elf.'

Bosch wachtte.

'Ik heb alles nog eens nagekeken voordat ik moest getuigen, dus ligt het nog vers in mijn geheugen, weetje? Weet je nog dat ik zei dat twee slachtoffers bijzondere verwondingen hadden, vaginale scheuringen? Dat waren die twee, zeven en elf.'

Bosch dacht hier even over na. Vanuit de eetkamer hoorde hij Locke roepen: 'Harry?'

'Ik kom eraan,' riep hij terug. Tegen Amado zei hij: 'Dat is interessant.' 'Het betekent dat die tweede vent, wie dat dan ook is, ruiger te werk gaat dan Church. Die twee vrouwen waren het ergst toegetakeld.' Bosch kreeg ineens een ingeving. Er was gisteren iets met Amado's getuigenis geweest dat niet leek te kloppen. Nu was het hem duidelijk. 'De condooms,' zei hij. 'Wat is daarmee?'

'Je hebt toch verklaard dat het een doos met twaalf was, en er nog drie in zaten?'

'Dat is ook zo! Negen gebruikt, als je slachtoffers zeven en elf van de lijst streept, kom je op negen slachtoffers. Het klopt, Harry. Goed, ik begin hier morgenochtend meteen mee. Geef me drie dagen, op zijn hoogst.' Ze hingen op en Bosch vroeg zich af of Amado die nacht de slaap nog weer zou vatten.

Toen hij terugkwam in de eetkamer, had Locke zijn wijnglas bijgevuld maar hij vroeg Bosch nog steeds niet of hij ook een glas wilde. Bosch ging tegenover hem aan tafel zitten.

'Ik ben klaar om door te gaan,' zei Locke.

'Vooruit dan maar.'

'Je zegt dat het lijk dat deze week is gevonden, alle kenmerken vertoont die aan de Poppenmaker worden toegeschreven.'

'Klopt.'

'Behalve dat we nu een nieuwe manier van opruimen hebben. Een privé- opruiming in plaats van de uitdagende, publieke wijze bij de anderen. Dat is allemaal erg interessant. Wat nog meer?'

'Ik denk we op basis van de getuigenissen in het proces Church kunnen uitsluiten als dader van de elfde moord. Iemand had een band...' 'Een band?'

'Een getuige in de rechtszaal, een vriend van Church. Hij had een videoband waaruit bleek dat Church op een feestje was op het tijdstip dat het elfde slachtoffer werd ontvoerd. De band is overtuigend.'

Locke knikte en zweeg. Hij deed zijn ogen tenminste niet weer dicht, dacht Bosch. De psycholoog wreef in gedachten verzonken over de grijze bakkebaarden op zijn kaken. Bosch deed hetzelfde.

'En dan hebben we nummer zeven nog,' zei Bosch.

Hij vertelde Locke wat hij van Cerrone had gehoord, over de stem die de pooier had herkend.

'Stemherkenning is geen geldig bewijsmateriaal, maar laten we voor het gemak eens zeggen dat hij gelijk heeft. Daardoor wordt de betonnen blondine aan ons zevende slachtoffer gekoppeld. De videoband sluit Church uit van het elfde geval. Amado, die man van de patholoog, ik weet niet of u zich hem nog herinnert, zegt dat nummer zeven en elf gelijksoortige verwondingen hadden, verwondingen die in het oog springen in vergelijking met die van de anderen.

Er schiet me ineens nog iets te binnen: de make-up. Toen Church dood was, is er immers make-up gevonden in zijn appartement aan Hyperion. Die hebben ze met negen van de slachtoffers in verband kunnen brengen. De twee slachtoffers van wie er geen make-up is gevonden, waren...' 'Zeven en elf.'

'Precies. Dus we hebben meerdere links tussen deze twee gevallen, zeven en elf. Dan is er nog het zijdelings verband met nummer twaalf, het slachtoffer van deze week, namelijk dat de pooier de stem van de klant heeft herkend. Het verband wordt nog sterker als je kijkt naar de levensstijl van de drie vrouwen. Ze zaten allemaal in de pornobizz en ze werkten alle drie als callgirl.'

'Ik zie het patroon binnen het patroon,' zei Locke.

'Er is nog meer. Als we de enige overlevende erbij nemen, zien we dat zij ook in de porno zat en als callgirl werkte.'

'En ze gaf een beschrijving die helemaal niet op Church leek.'

'Inderdaad. Daarom denk ik ook dat het Church niet was. Ik denk dat die drie èn de overlevende, allemaal bij één moordenaar horen. De andere negen horen bij een andere moordenaar. Church.'

Locke stond op en begon te ijsberen van de ene kant van de tafel naar de andere. Hij hield zijn hand tegen zijn kin.

'Nog meer?'.

Bosch sloeg een van de klappers open en haalde de kaart en een opgevouwen stuk papier tevoorschijn waarop hij al eerder een reeks datums had geschreven. Hij sloeg de kaart voorzichtig open en spreidde die uit op tafel. Hij boog zich erover.

'Goed, kijk maar eens. We noemen de negen groep A en die andere drie groep B. Ik heb op de kaart de plaatsen aangegeven waar de slachtoffers uit groep A zijn gevonden. Kijk, als je de slachtoffers uit groep B eruit haalt, concentreert het zich allemaal mooi binnen één gebied. Groep B is gevonden in Malibu, West Hollywood en South Hollywood. Maar de lijst van groep A concentreert zich hier in East Hollywood en Silverlake.' Bosch trok met zijn vinger een cirkel op de kaart, om het gebied aan te geven waar Church zijn slachtoffers had gedumpt. 'En hier, bijna in het middelpunt van dit gebied, ligt Hyperion Street, Church' moordkot.'

Hij kwam omhoog en liet het opgevouwen papier op de kaart vallen. 'Dit is een lijst met datums van de elf moorden die oorspronkelijk aan Church zijn toegeschreven. U ziet dat de interval in het begin volgens een patroon verloopt: dertig dagen, tweeëndertig dagen, achtentwintig, eenendertig, eenendertig. Maar toen liep het patroon ineens in de soep. Weet u nog? Dat het ons toen zo in de war bracht?' 'Ja, dat weet ik nog wel.'

'Hier zijn het twaalf dagen, dan zestien, dan zevenentwintig, dertig en elf. Het patroon wordt zo verstoord dat er geen patroon meer is. Maar als je de datums van groep A en groep B van elkaar scheidt...' Bosch vouwde het papier open. Er stonden twee kolommen datums op papier. Locke boog zich over de tafel om de kolommen in het licht te kunnen bestuderen. Bosch kon een dunne lijn, een litteken boven op zijn kale, sproeterige kruin zien.

'Nu hebben we een patroon in groep A,' ging Bosch verder. 'Een duidelijk, herkenbaar intervalpatroon. Eerst dertig dagen, tweeëndertig, achtentwintig, eenendertig, eenendertig, achtentwintig, zevenentwintig en dertig. In groep B zien we vierentachtig dagen tussen de moorden.' 'Een grotere stressbestendigheid.' 'Wat?'

'De interval tussen het uitleven van dit soort fantasieën wordt bepaald door de opbouw van stress. Dat heb ik ook in mijn getuigenis gezegd. Hoe beter de dader daarmee om kan gaan, hoe groter de interval tussen de moorden is. De tweede moordenaar heeft zijn stress beter in de hand. Tenminste, in die tijd.'

Bosch keek toe hoe hij ijsbeerde. Hij pakte een sigaret en stak die op. Locke zei niets.

'Wat ik wil weten is of dit mogelijk is?' vroeg Bosch. 'Ik bedoel, weet u of hier een precedent voor is?'

'Natuurlijk is het mogelijk. Het duistere hart klopt niet alleen. Je hoeft niet eens over de grenzen van je district te kijken om daar volop bewijzen voor te vinden. Neem bijvoorbeeld de Wurgers van de Hillside. Er is zelfs een boek over hen geschreven, Soort zoekt soort. Of neem de overeenkomsten in de werkwijze van de Nachtsluiper en de Wurger van de Sunset Strip, aan het begin van de jaren tachtig. Om kort te gaan, ja, het is mogelijk.'

'Ik ken die gevallen, maar dit is anders. Ik heb aan een paar daarvan gewerkt en ik weet dat dit anders is. De Wurgers van de Hillside werkten samen. Het waren neefjes van elkaar. Die andere twee leken op elkaar, maar toch waren er grote verschillen. Maar hier hebben we iemand die de ander precies heeft nagedaan. Zo precies dat we het niet doorhadden en hij ons te slim af is geweest.'

'Twee moordenaars die onafhankelijk van elkaar te werk gaan maar precies dezelfde methode gebruiken?' 'Precies.'

'Toch, ik blijf erbij dat alles mogelijk is. Nog een voorbeeld: weetje nog dat je in de jaren tachtig de Moordenaar van de Snelweg had in de districten Orange en L.A.?'

Bosch knikte. Hij was nooit bij die zaken betrokken geweest, dus wist hij er weinig vanaf.

'Nou, op zekere dag hadden ze mazzel en hielden ze een Vietnam-vete- raan aan, die William Bonin heette. Ze brachten hem in verband met een handjevol zaken en dachten dat hij de rest ook wel gedaan zou hebben-. Hij is ter dood veroordeeld, maar de moorden waren niet afgelopen. Ze bleven maar doorgaan, tot een agent van de rijkspolitie een zekere Ran- dy Kraft aanhield, die op de snelweg reed met een lijk in zijn auto. Kraft en Bonin kenden elkaar niet, maar deelden samen enige tijd de schuilnaam van de Moordenaar van de Snelweg. Ze gingen onafhankelijk van elkaar te werk bij hun moorddadige activiteiten. En men dacht dat het één en dezelfde persoon was.'

Dat leek sterk op de theorie die Bosch in gedachten had. Locke praatte door, niet langer wrevelig dat hij was gestoord op dit late uur. 'Weetje, ik ken een van de bewakers van de dodencellen in San Quentin, omdat ik daar weieens onderzoek heb gedaan. Die vertelde me dat er vier seriemoordenaars, onder wie Kraft en Bonin, op het gas zitten te wachten. En, eh, die zitten met zijn vieren de hele dag te kaarten. Bridge. Bij elkaar zijn ze negenenvijftig keer veroordeeld wegens moord. En ze zitten bridge te spelen. Hoe dan ook, waar het mij om gaat is dat hij zei dat Kraft en Bonin zo sterk hetzelfde denken dat ze als team bijna niet te verslaan zijn.'

Bosch vouwde de kaart weer op. Zonder op te kijken zei hij: 'Hebben Kraft en Bonin hun slachtoffers op dezelfde manier vermoord? Precies dezelfde manier?'

'Niet precies. Maar wat ik wil zeggen is dat er wel twee kunnen zijn. In dit geval is de volgeling echter slimmer. Hij wist precies wat hij moest doen om de politie de verkeerde kant op te sturen, om Church de schuld te geven. En toen Church dood was en hij hem niet langer kon gebruiken om zich achter te verschuilen, is de volgeling ondergedoken, als het ware.' Bosch keek op en werd ineens getroffen door een gedachte die een nieuw licht wierp op alles wat hij wist. Het was alsof de speelbal met acquit tegen de andere acht ballen knalde en de kleuren alle kanten op schoten. Maar hij zei niets. Deze nieuwe gedachte was te gevaarlijk om erover te beginnen. Hij stelde Locke een vraag.

'Maar zelfs als de volgeling is ondergedoken, heeft hij hetzelfde programma aangehouden als de Poppenmaker,' zei Bosch. 'Waarom, als toch niemand het te zien zou krijgen? Weet u nog dat we van de Poppenmaker dachten dat hij de lijken op openbare plekken achterliet omdat dit deel uitmaakte van zijn seksueel programma? Omdat het hem opwond? Maar waarom deed de tweede moordenaar het dan, hetzelfde programma afwerken, als het niet de bedoeling was dat het lijk ooit werd gevonden?' Locke steunde met beide handen op tafel en dacht even na. Bosch meende een geluid te horen vanaf het terras. Hij keek door de open terrasdeuren en zag alleen de duisternis van de steile helling die oprees boven het verlichte zwembad. Het rumboonvormige wateroppervlak was nu rustig. Hij keek op zijn horloge. Het was middernacht. 'Dat is een goeie vraag,' zei Locke. 'Ik weet niet wat het antwoord daarop is. Misschien wist de volgeling dat het lijk uiteindelijk ontdekt zou worden, dat hij het zelf zou willen onthullen. Ik denk dat we er waarschijnlijk vanuit moeten gaan dat het de volgeling was die de brieven naar jou en de krant heeft gestuurd. Het illustreert hoe exhibitionistisch geladen zijn programma is. Church kende waarschijnlijk niet hetzelfde verlangen om zijn jagers te kwellen.'

'De volgeling vond het lekker om ons te pesten.' 'Precies. Hij had dus zijn lol, hij daagde zijn achtervolgers uit en de hele tijd kreeg de echte Poppenmaker de schuld van de moorden die hij pleegde. Snap je?' 'Ja.'

'Goed, dus wat gebeurt er? De echte Poppenmaker, Church, wordt door jou doodgeschoten. De volgeling heeft geen dekmantel meer. Dus hij doet het volgende, hij gaat door met zijn werk, zijn moorden, maar hij begraaft het slachtoffer nu, hij verstopt haar onder een laag beton.' 'U bedoelt dat hij nog steeds het hele seksuele programma met de make- up en alles afwerkt, maar haar begraaft zodat niemand haar zal zien?' 'Zodat niemand het weet. Ja, hij volgt het programma omdat dit hem in de eerste plaats opwond. Maar hij kan het zich niet langer veroorloven om zich in het openbaar van de lijken te ontdoen omdat dit hem zijn geheim zou kosten.'

'Maar waarom dan dat briefje? Waarom heeft hij deze week de politie een brief gestuurd waardoor hij ontmaskerd kan worden?' Locke ijsbeerde in gedachten verzonken door de eetkamer. 'Zelfvertrouwen,' zei hij uiteindelijk. 'De volgeling is in de afgelopen vier jaar sterker geworden. Hij denkt dat hij onoverwinnelijk is. Dat is een veel voorkomende trek in de fase waarin een psychopaat desintegreert. Er ontstaat een gevoel van zelfvertrouwen en onkwetsbaarheid, terwijl de psychopaat in werkelijkheid steeds meer fouten maakt. Hij desintegreert. Hij wordt kwetsbaar en loopt de kans ontdekt te worden.' 'Dus omdat hij vier jaar lang ongemerkt zijn gang heeft kunnen gaan, denkt hij dat hij zó veilig en onaantastbaar is dat hij opnieuw een briefje stuurt om ons te pesten?'

'Precies, maar dat is slechts één aspect. Verder is er nog trots, het auteursrecht. Dit grote proces over de Poppenmaker is begonnen en hij wil er ook wat aandacht van meepikken. Je moet begrijpen dat hij aandacht voor zijn daden wil. Het was tenslotte de volgeling en niet Church, die de brieven eerder heeft verstuurd. Hij is dus erg trots op zichzelf en hij voelt zich buiten bereik van de politie. Je zou kunnen zeggen dat hij zich als een god voelt, dus schrijft hij deze week die brief.' 'Pak me dan als je kan.'

'Ja, een van de oudste spelletjes ter wereld... En ten slotte kan het zijn dat hij het briefje heeft verstuurd omdat hij nog steeds kwaad op jou is.' Dat verraste Bosch. Daar had hij niet aan gedacht. 'Ja, jij hebt Church uitgeschakeld. Je hebt zijn perfecte dekmantel verpest. Ik denk niet dat de brief en het feit dat het in de pers is gekomen, je zaak goed hebben gedaan, of wel?' 'Nee, het zou me kunnen opbreken.'

'Ja, dus misschien wil de volgeling het je op deze manier betaald zetten. Zijn wraak.'

Bosch dacht hier even over na. Hij voelde de adrenaline haast door zijn lichaam stromen. Het was na twaalven maar hij was totaal niet moe. Hij had nu iets om zich op te richten. Hij zocht niet langer in het wilde weg. 'U denkt dat er nog meer zijn, nietwaar?' vroeg hij. 'Vrouwen in beton of op dergelijke wijze verstopt, bedoel je? Ja, ik ben bang van wel. Vier jaar is lang. Ik ben bang dat er nog veel meer zijn.' 'Hoe kan ik hem vinden?'

'Dat kan ik zo niet zeggen. Mijn werk komt meestal pas aan het eind. Als ze zijn gegrepen. Als ze al dood zijn.'

Bosch knikte, deed de klappers dicht en stak ze onder zijn arm.

'Maar er is nog iets,' zei Locke. 'Kijk eens waar hij zijn slachtoffers vandaan haalt. Wie zijn ze? Hoe komt hij aan hen? De drie die dood zijn en de overlevende werkten allemaal in de porno-industrie, zei je?' Bosch legde de klappers weer op tafel. Hij stak nog een sigaret op. 'Ja, en ze werkten bovendien allemaal als callgirl,' zei hij. 'Ja. Dus, terwijl Church de opportunistische moordenaar was en slachtoffers van willekeurige lengte, leeftijd of huidskleur koos, heeft de volgeling een veel specifiekere smaak.'

Bosch haalde zich de pornoslachtoffers snel voor de geest.

'Precies, de slachtoffers van de volgeling waren blank, jong, blond en hadden grote borsten.'

'Dat is een helder patroon. En boden deze vrouwen hun diensten aan via de pornomedia?'

'Ik weet van twee van hen dat ze dat deden, plus de overlevende. Het laatste slachtoffer was ook callgirl, maar ik weet niet hoe ze adverteerde.' 'En hadden de drie die wel adverteerden, ook foto's van zichzelf in de bladen staan?'

Bosch kon zich alleen de advertentie van Holly Lere herinneren en daar stond geen foto bij. Slechts haar artiestennaam, een telefoonnummer en de belofte van geil genot.

'Ik geloof van niet. Bij de een die ik me kan herinneren in elk geval niet. Maar haar pornonaam stond wel in de advertentie. Dus iedereen die haar werk op video kende, wist hoe ze eruitzag.'

'Uitstekend. We zijn nu al een profiel van de volgeling aan het schetsen. Hij is iemand die pornovideo's gebruikt om de vrouwen voor zijn seksuele programma uit te zoeken. Vervolgens neemt hij contact met hen op via advertenties in de pornomedia, aan de hand van hun namen of foto's in de advertenties. Heb ik je geholpen, rechercheur Bosch?' 'Absoluut. Bedankt voor uw tijd. En houd dit nog even voor u. Ik weet niet zeker of we dit al bekend willen maken.'

Bosch nam de klappers weer op en liep naar de deur, maar Locke hield hem tegen.

'Maar we zijn nog niet klaar' Bosch draaide zich om.

'Hoe bedoelt u?' vroeg hij, ook al wist hij dat al. 'Je hebt het nog niet gehad over het meest verontrustende van deze hele zaak. De vraag hoe onze volgeling de werkwijze van de moordenaar heeft geleerd. Het rechercheteam heeft niet elk detail over het programma van de Poppenmaker aan de media onthuld. Niet in die tijd. Er werden dingen geheimgehouden zodat de gekken die wilden bekennen, niet zeker wisten wat ze moesten bekennen. Het was een voorzorgsmaatregel, waardoor het team de valse bekentenissen eenvoudig kon elimineren.' 'Dus?'

'Dus is de vraag, hoe wist de volgeling het?' 'Ik weet niet...'

'Jawel, dat weetje wel. Het boek van Bremmer heeft die gegevens overal toegankelijk gemaakt. Dat kan natuurlijk de betonnen blondine verklaren. Maar dat verklaart niet, zoals jij vast en zeker ook beseft, slachtoffers zeven en elf.'

Locke had gelijk. Dit was wat Bosch zich zoeven had gerealiseerd. Hij wilde er niet over nadenken omdat hij bang was voor de implicaties. Locke zei: 'Het antwoord is dat de volgeling op de een of de andere manier op de hoogte was van de bijzonderheden. De details hebben tot zijn handelen geleid. Je moet niet vergeten dat we hier met iemand te maken hebben die waarschijnlijk al in een grote innerlijke strijd was verwikkeld, toen hij toevallig een seksueel programma tegenkwam dat overeenkwam met zijn eigen behoeften. Deze man had reeds problemen, of die zich nu hadden geuit in een misdrijf of niet. Hij was goed ziek, Harry, en toen zag hij de seksuele sjabloon van de Poppenmaker en dacht: dat ben ik. Dat is wat ik wil, dat is hoe ik me kan bevredigen. Vervolgens nam hij het programma van de Poppenmaker over en voerde hij het uit, tot in de kleinste details. De vraag is nu, hoe is hij ertegenaan gelopen? Het antwoord is, hij had toegang tot dat programma.'

Ze keken elkaar even aan. Toen zei Bosch: 'U bedoelt een diender. Iemand van het rechercheteam. Dat kan niet. Ik was erbij. We wilden die gast allemaal te grazen nemen. Er was niemand die... zich hieraan verlekkerde.'

'Misschien iemand van het rechercheteam, Harry, alleen maar misschien. Maar vergeet niet dat de kring van de mensen die het programma kenden, veel groter was dan alleen het rechercheteam. Je hebt nog de medische onderzoekers, de technische onderzoekers, de wijkagenten, fotografen, verslaggevers, het ambulancepersoneel, de burgers die de lijken vonden. Er waren een hoop mensen die toegang hadden tot de gegevens die de volgeling blijkbaar kende.'

Bosch probeerde zich een snelle profielschets voor de geest te halen. Locke had hem door.

'Het moet iemand geweest zijn binnen of rond het onderzoek, Harry. Niet noodzakelijkerwijs iemand die een belangrijke of voortdurende rol speelde. Maar iemand die op een gegeven ogenblik met het onderzoek in aanraking kwam, en wel op zo'n manier dat hij op de hoogte kon zijn van het volledige programma. Beter op de hoogte dan door wat er op dat moment openbaar was gemaakt.'

Bosch zei niets tot Locke hem een handje hielp.

'Wat nog meer, Harry? Wat zijn de beperkingen?'

'Linkshandig.'

'Wellicht, maar niet per se. Church was linkshandig. Het kan zijn dat de volgeling zijn linkerhand heeft gebruikt om Church' misdaden zo perfect mogelijk te kopiëren.'

'Dat klopt. Maar je hebt de brieven ook nog. Bij Verdachte Documenten dachten ze dat ze met links waren geschreven. Ze wisten het niet honderd procent zeker, maar dat weten ze nooit.'

'Goed dan, misschien linkshandig. Wat nog meer?'

Bosch dacht even na.

'Misschien rookt hij. We hebben een pakje in het beton gevonden. Kaminski, het slachtoffer, rookte niet.'

'Oké, dat is goed. Dit zijn de dingen die je moet weten, om het aantal mogelijke verdachten te beperken. Het zit hem in de details, Harry, ik weet het zeker.'

Een koele bries kwam langs de heuvel naar beneden waaien door de balkondeuren en Bosch huiverde. Het was tijd om te gaan, om dit in zijn eentje te overdenken.

'Nogmaals bedankt,' zei hij toen hij opnieuw naar de deur liep. 'Wat ga je nu doen?' riep Locke hem na. 'Dat weet ik nog niet.' 'Harry?'

Bosch bleef op de drempel staan en keek naar Locke, achter wie het zwembad vreemd lag te schitteren in het duister. 'De volgeling kon weieens de slimste zijn die je in een hele tijd bent tegengekomen.'

'Omdat het een diender is?'

'Omdat hij waarschijnlijk evenveel over de zaak weet als jij.'

Het was koud in de Caprice, 's Nachts hing er altijd een donkere kilte in de canyons. Bosch draaide de auto en de Caprice gleed kalmpjes Look- out Mountain af richting Laurel Canyon. Hij sloeg rechtsaf en reed naar de winkel, waar hij een sixpack Anchor Steam kocht. Met zijn bier en zijn vragen ging hij terug de heuvel op naar Muiholland. Hij reed naar Woodrow Wüson Drive, naar zijn huisje dat op kraagliggers stond en uitzicht gaf op de Pas van Cahuenga. Hij had binnen geen licht aangelaten omdat hij met Sylvia in zijn leven nooit wist hoe lang hij niet thuis zou komen.

Hij opende zijn eerste flesje zo gauw hij de Caprice aan de stoeprand had geparkeerd. Een auto reed langzaam voorbij en toen was het weer donker. Hij zag de straal van een van de spots in Universal City door de wolken boven het huis klieven, een paar seconden later gevolgd door een tweede straal. Het bier smaakte goed en gaf een lekker gevoel zoals het door zijn keel stroomde. Maar het viel hem zwaar op de maag en Bosch hield op met drinken. Hij deed de fles terug in het pak. Maar hij wist dat het het bier niet was dat hem dwarszat. Het was Ray Mora. Van alle mensen die de zaak goed genoeg kenden om alle bijzonderheden van het programma te weten, was Mora de enige die Bosch maagkrampen gaf. De drie slachtoffers van de volgeling waren pornoactrices geweest. En dat was Mora's straatje. Hij kende hen waarschijnlijk allemaal. De vraag die zich nu aan Bosch opdrong, was of hij hen allemaal had vermoord? Hij vond het moeilijk om er zelfs maar aan te denken, maar hij wist dat het moest. Mora was een logisch startpunt als Bosch het advies van Locke ter harte nam. Bosch beschouwde de man van de zedenpolitie als iemand die zich gemakkelijk in beide werelden bewoog: de pornobusiness en die van de Poppenmaker. Was het puur toeval of was het genoeg om Mora werkelijk in aanmerking te laten komen als verdachte? Bosch wist het niet. Hij wist alleen dat hij even voorzichtig te werk moest gaan bij een onschuldige als bij iemand die schuldig was.

Binnen hing een muffe lucht. Hij liep meteen door naar de achterdeur en schoof die open. Hij bleef even naar het geruis van het verkeer staan luisteren, dat van de snelweg onder aan de pas klonk. Het geluid verstomde nooit. Hoe laat het ook was, wat voor dag, er was altijd verkeer, het bloed dat door de aderen van de stad stroomde.

Op zijn antwoordapparaat knipperde het cijfer drie. Bosch spoelde het bandje terug en stak een sigaret op. De eerste stem was die van Sylvia: 'Ik wou je alleen even welterusten wensen, schat. Ik houd van je, pas goed op jezelf.' De volgende was Jerry Edgar: 'Harry, Edgar hier. Ik wou je even laten weten dat ik eraf gehaald ben. Irving heeft me thuis gebeld en gezegd dat ik morgenochtend alles moet inleveren bij BM. Bij ene inspecteur Rollenberger. Wees voorzichtig, makker. En let op zes.' Let op zes, dacht Bosch. Let op je rugdekking. Dat had hij sinds Vietnam niet meer gehoord. En hij wist dat Edgar daar nooit was geweest. 'Ray hier,' zei de laatste stem op de band. 'Ik heb over dat geval van die betonnen blondine zitten piekeren en ik heb een paar ideetjes die je misschien interesseren. Bel me morgenochtend maar op, dan kunnen we erover praten.'