DERTIEN

Door de laatste resten van de avondspits werd het een langzaam ritje naar het huis van Sylvia. Ze zat aan tafel in de eetkamer boekverslagen te lezen, gekleed in een oude spijkerbroek en een T-shirt van Grant High. Een van de klassen die ze op de Grant High School gaf, heette 'Los Angeles in de literatuur'. Ze had hem verteld dat ze de klas had opgezet zodat de leerlingen hun stad beter konden leren kennen. De meesten kwamen van elders, uit het buitenland. Ze had hem ooit eens verteld dat ze in één klas leerlingen had die bij elkaar elf verschillende moedertalen spraken.

Hij legde zijn hand achter in haar nek en boog zich voorover om haar te kussen. Hij zag dat de verslagen over Day of the Locust van Nathaniel West gingen.

'Heb je dat ooit gelezen?' vroeg ze.

'Lang geleden. Ik had een lerares Engels op school van wie we het moesten lezen. Ze was knettergek.' Ze porde hem met haar elleboog in de zij.

'Haha, grapjas. Ik probeer de moeilijke af te wisselen met de makkelijke. Ik heb ze nu Het grote slapen opgegeven.'

'Dat vonden ze vast een goeie titel voor dat boek van West.'

'Wat ben je lollig vandaag, zeg. Is er iets leuks gebeurd?'

'Eigenlijk niet, nee. Alles gaat naar de klote. Maar hierbinnen... is het anders.'

Ze stond op en ze omhelsden elkaar. Hij streelde met zijn hand over haar rug, wat ze zo lekker vond.

'Hoe gaat het met de zaak? Al iets gebeurd?'

'Niets. Van alles. Misschien bijt ik wel in het stof. Misschien dat ik hierna nog een baantje als privé-detective kan krijgen. Net als Marlowe.' Ze duwde hem weg. 'Hoe bedoel je?'

'Ik weet het niet. Iets. Ik moet er vanavond mee aan de slag. Ik doe het wel op de keukentafel. Dan kun jij hier blijven met Nathaniel West.' 'Jij bent aan de beurt met koken.'

'Dan moet ik de kolonel uit Kentucky maar weer eens inhuren.' 'Shit.'

'Hé, dat is geen taal voor een lerares. Wat is er mis met de kolonel?' 'Dat hij al jaren dood is. Ach, laat ook maar. Ik vind het best.' Ze lachte naar hem. Dit was een ritueel dat steeds terugkeerde. Als hij aan de beurt was om te koken, nam hij haar meestal mee uit eten. Hij zag wel dat ze teleurgesteld was door het vooruitzicht dat hij fried chicken zou gaan halen. Maar er was te veel aan de hand, te veel waar hij over na moest denken.

Haar gezicht maakte dat hij het liefst alles wilde opbiechten wat hij ooit verkeerd had gedaan. Maar hij wist dat hij dat niet kon. Zij wist het ook.

'Vandaag heb ik een man vernederd.'

'Wat? Waarom?'

'Omdat hij vrouwen vernedert.'

'Dat doen alle mannen, Harry. Wat heb je met hem gedaan?' 'Ik heb hem neergeslagen voor de ogen van zijn meisje.' 'Hij had het zeker verdiend.'

'Ik wil niet datje morgen naar de rechtbank komt. Ik word waarschijnlijk door Chandler opgeroepen om te getuigen maar ik wil niet dat je erbij bent. Het wordt echt geen pretje.' Ze was even stil.

'Waarom doe je dit, Harry? Waarom vertel je van alles wat je doet, maar houd je de rest geheim? Op een bepaalde manier zijn we zo intiem met elkaar, maar op andere punten... Je vertelt me wel wie je een klap geeft, maar niets over jezelf. Wat weet ik nu van je, van je verleden? Ik wil dat we daar iets mee doen, Harry. Dat moet echt, anders gaan wij elkaar straks vernederen. Zo is het de vorige keer ook afgelopen bij me.' Bosch knikte en sloeg zijn ogen neer. Hij wist niet wat hij moest zeggen. Hij was te zeer door andere gedachten in beslag genomen om hier nu over te beginnen.

'Zal ik voor jou lekker geroosterde kip halen?' vroeg hij ten slotte. 'Mij best.'

Ze ging weer verder met haar boekverslagen en hij vertrok om iets te eten te halen.

Toen ze klaar waren met eten en zij weer aan de tafel in de eetkamer was gaan zitten, deed hij zijn koffertje open op de keukentafel en haalde hij de blauwe moordboeken tevoorschijn. Hij had een fles Henry Weinhard op tafel gezet, maar geen sigaretten. Hij wilde binnen niet roken. In elk geval niet zolang ze nog op was.

Hij sloeg de eerste klapper open en spreidde de hoofdstukken over elk van de elf slachtoffers op tafel uit. Hij ging met de fles in de hand staan zodat hij ze allemaal kon overzien. Op de voorkant van elk hoofdstuk was een foto geplakt van de stoffelijke resten van het slachtoffer zoals ze was gevonden. Er lagen elf van die foto's voor hem. Hij dacht enkele ogenblikken na over de zaken en ging toen naar de slaapkamer om in het pak te kijken dat hij een dag eerder had gedragen. De Polaroid-foto van de betonnen blondine zat nog steeds in zijn binnenzak. Hij ging ermee naar de keuken en legde de foto op tafel bij de andere. Nummer twaalf. Het was een verschrikkelijke uitstalling van gebroken, misbruikte lichamen, met de opzichtige make-up in valse grijnzen onder de dode ogen. De lijken waren naakt, blootgesteld aan het schelle licht van de politiefotograaf.

Bosch sloeg de fles bier achterover en bleef staan kijken. Hij las alle namen en datums van de doden. Hij bestudeerde de gezichten. Stuk voor stuk verdwaalde engelen in de nachtelijke stad. Hij merkte pas dat Sylvia binnenkwam toen het al te laat was.

'Mijn God,' fluisterde ze toen ze de foto's zag liggen. Ze deinsde terug. Ze had het verslag van een leerling in haar hand. Haar andere hand had ze voor haar mond geslagen.

'Het spijt me, Sylvia,' zei Bosch. 'Ik had moeten zeggen datje niet binnen moest komen.'

'Zijn dat de vrouwen?'

Hij knikte.

'Wat ben je aan het doen?'

'Dat weet ik niet. Ik zit te wachten tot er iets gebeurt, denk ik. Ik dacht dat ik misschien ergens opkom als ik ze allemaal opnieuw bekijk, dat ik erachter kom wat er aan de hand is.'

'Maar hoe kun je daarnaar kijken? Je stond er gewoon naar te kijken.' 'Ik moet wel.'

Ze keek naar het papier in haar hand. 'Wat is dat?' vroeg hij.

'Niets. Eh, iets wat een van mijn leerlingen heeft geschreven. Ik wou het je voorlezen.' 'Toe maar.'

Hij liep naar de muur en deed het licht boven de tafel uit. De foto's en Bosch werden door de duisternis aan het oog onttrokken. Sylvia stond in het licht dat uit de eetkamer door de deuropening naar binnen viel. 'Toe maar.'

Ze hield het papier op en zei: 'Het is een meisje. Ze schrijft: "West voorspelde het einde van de gouden eeuw van Los Angeles. Hij zag hoe de stad der engelen veranderde in een stad der wanhoop, een plek waar hoop wordt verpletterd onder het gewicht van een krankzinnige menigte. Zijn boek was een waarschuwing." Ze keek op.

'Het gaat nog verder, maar dat was het stuk dat ik je wou voorlezen. Ze zit eigenlijk nog maar in de vierde, maar ze lijkt iets heel groots te begrijpen.' Hij bewonderde haar om haar gebrek aan cynisme. Bosch' eerste gedachte was dat het meisje plagiaat had gepleegd, hoe kwam ze anders aan een term als 'gouden eeuw'? Maar Sylvia keek daar doorheen. Zij zag de schoonheid in alles. Hij zag de duisternis. 'Het klinkt goed,' zei hij.

'Ze is zwart. Ze komt altijd met de bus naar school. Ze is een van de pienterste leerlingen die ik heb en ik moet me er zorgen over maken dat ze met de bus komt. Ze vertelde dat ze twee maal een uur en een kwartier onderweg is. In die tijd leest ze wat ik opgeef. Maar ik maak me zorgen om haar. Ze lijkt zo gevoelig. Misschien wel te gevoelig.' 'Geef haar de tijd om wat eelt op de ziel te krijgen. Dat krijgt iedereen.' 'Nee, niet iedereen, Harry. Daarom maak ik me juist zorgen om haar.' Ze keek hem lang in het duister aan. 'Sorry dat ik je stoorde.'

'Jij stoort me nooit, Sylvia. Het spijt me dat ik dit mee naar huis heb genomen. Als je wilt, kan ik er wel mee naar mijn huis gaan.' 'Nee, Harry, ik wil dat je hier blijft. Zal ik even koffie zetten?' 'Nee, dank je.'

Ze ging weer naar de woonkamer en hij deed het licht weer aan. Hij keek weer naar de uitstalling. Hoewel ze op elkaar leken door de make-up die de moordenaar hun had opgedaan, vielen de vrouwen binnen een groot aantal verschillende fysieke categorieën van etnische afkomst, maten, huidkleur, enzovoorts.

Locke had het rechecheteam verteld dat dit betekende dat de moordenaar een opportunistisch roofdier was. Het type lichaam kon hem weinig schelen, het ging hem erom een slachtoffer te vinden dat hij in zijn seksuele programma kon plaatsen. Het maakte hem niet uit of ze blank of zwart waren, zolang hij hen zo onopvallend mogelijk kon oppikken. Hij voedde zich in de goot. Hij bewoog zich op een niveau waar de vrouwen die hij tegenkwam, al slachtoffers waren voordat hij hen te grazen nam. Het waren vrouwen die hun lijf al hadden overgeleverd aan de liefdeloze handen en ogen van vreemden. Ze zaten al op hem te wachten. De vraag was, wist Bosch nu, of de Poppenmaker ook nog steeds zat te wachten. Hij ging zitten en haalde een kaart van Los Angeles West uit de binnenflap van de klapper. De vouwen ritselden en scheurden op een aantal plaatsen toen hij de kaart openvouwde en op de foto's legde. De ronde, zwarte stickers die de plaatsen aangaven waar de lijken waren gevonden, zaten er nog op. De naam van het slachtoffer en de datum waarop ze was gevonden, stonden naast elke zwarte stip genoteerd. Tot na de dood van Church had het rechercheteam geen enkel geografisch patroon ontdekt. De lijken waren gevonden in een gebied dat zich uitstrekte van Silverlake tot Malibu. De Poppenmaker had ze over de gehele Westside gedumpt. Maar de meeste lijken waren gevonden in Silverlake en Hollywood. Er was er maar eentje in Malibu gevonden en een in West Hollywood. De betonnen blondine was verder in zuidelijke richting in Hollywood gevonden dan alle andere lijken. Ze was ook de enige die was begraven. Locke had gezegd dat de plek waar hij zich van de lijken had ontdaan, waarschijnlijk was ingegeven door gemakzucht. Toen Church dood was, leek dit te kloppen. Vier van de lijken waren binnen anderhalve kilometer van zijn appartement in Silverlake gedumpt. Verder waren er nog vier in het oosten van Hollywood achtergelaten, ook al niet ver rijden. De datums hadden niets opgeleverd voor het onderzoek. Geen patroon. Er was eerst sprake geweest van een patroon met een afnemende interval tussen de datums waarop slachtoffers werden gevonden, maar daarna was er geen peil meer op te trekken. De ene keer sloeg de Poppenmaker na vijf weken toe, dan weer na twee, daarna na drie. Ze konden er niets van maken. De rechercheurs hadden het opgegeven. Bosch werktedoor. Hij begon het achtergrondmateriaal te lezen dat over elk slachtoffer was samengesteld. Bij de meesten was dit niet veel, twee tot drie pagina's over hun trieste leven. Een van de vrouwen die 's nachts op Hollywood Boulevard tippelde, volgde overdag een opleiding als schoonheidsspecialiste. Een ander had geld gestuurd naar Chihuahua in Mexico, waar haar ouders dachten dat ze een leuke baan had als gids in het beroemde Disneyland. Er waren enkele vreemde overeenkomsten tussen enkele van de slachtoffers, maar dat had nooit iets concreets opgeleverd.

Drie van de hoertjes die op de Boulevard hadden gelopen, hadden dezelfde dokter voor hun wekelijkse injectie tegen de gonorroe. Leden van het team hadden hem drie weken lang in de gaten gehouden. Maar op een avond toen ze hem observeerden, had de echte Poppenmaker een prostituée opgepikt op Sunset. Haar lichaam was de volgende ochtend in Silverlake gevonden.

Twee van de andere vrouwen hadden eveneens dezelfde dokter. Dezelfde plastische chirurg uit Beverly Hills had hen van borstvergrotingen voorzien. Het rechercheteam was opgeleefd toen ze dit ontdekten, want een plastisch chirurg is iemand die beelden vervaardigt, op een zelfde manier als de Poppenmaker make-up gebruikte. De siliconenboer, zoals de dienders hem noemden, was ook onder surveillance geplaatst. Maar hij had nooit een verdachte beweging gemaakt en leek het toonbeeld van huiselijk geluk, met een vrouw wier uiterlijk hij naar zijn eigen voorkeur had herschapen. Ze hielden hem nog steeds in de gaten toen Bosch het telefoontje kreeg dat tot het neerschieten van Norman Church leidde. Voor zover Bosch wist, was geen van beide dokters er ooit achter gekomen dat hij in de gaten was gehouden. In het boek van Bremmer werden ze met gefingeerde namen aangeduid.

Bosch had ongeveer twee derde van het achtergrondmateriaal doorgenomen en was over Nicole Knapp, het zevende slachtoffer, aan het lezen, toen hij het patroon binnen het patroon zag. Om de een of andere reden had hij het over het hoofd gezien. Ze hadden het allemaal over het hoofd gezien. Het rechercheteam, Locke, de media. Ze hadden alle slachtoffers in dezelfde categorie geschaard. Een hoer is een hoer is een hoer. Maar er waren verschillen. Er zaten tippelaarsters bij, en een paar die een treetje hoger stonden, als escort-girls. Binnen deze twee groepen had je er nog een paar die ook dansten. Eentje werkte ook als levend telegram. En twee hadden in de porno-industrie gewerkt, net als het laatste slachtoffer, Becky Kaminski, waarnaast ze ook hun diensten als callgirl aanboden.

Bosch pakte het materiaal en de foto's van Nicole Knapp, het zevende slachtoffer, en Shirleen Kemp, het elfde slachtoffer, van tafel. Dit waren de twee pornoactrices, die op video respectievelijk bekend stonden als Holly Lere en Heather Cumhither.

Vervolgens bladerde hij door een van de klappers tot hij het materiaal vond over de enige overlevende, de vrouw die ontsnapt was. Zij was ook een pornoactrice die als callgirl werkte. Ze heette Georgia Stern. Op video heette ze Velvet Box. Ze was naar het Hollywood Star Motel gegaan voor een afspraakje dat ze had gemaakt via het telefoonnummer waarmee ze adverteerde in de plaatselijke seksblaadjes. Toen ze eenmaal binnen was, had haar klant haar gevraagd zich uit te kleden. Ze had zich omgedraaid, om zich preuts voor te doen, voor het geval de klant daar opgewonden van raakte. Toen zag ze de leren riem van haar handtasje over haar hoofd komen en begon hij haar van achteren te wurgen. Ze vocht, wat alle slachtoffers waarschijnlijk hadden gedaan, maar zij slaagde erin los te komen door haar aanvaller met een elleboog in de ribben te stoten en hem vervolgens een trap in het kruis te geven. Ze was in haar blootje de kamer uit gerend, al haar preutsheid verdwenen als sneeuw voor de zon. Tegen de tijd dat de politie was gekomen, was de aanvaller ook verdwenen. Het had drie dagen geduurd voordat de rapporten over de gebeurtenis waren doorgedrongen tot het rechercheteam. De hotelkamer was toen al weer tientallen keren gebruikt, aangezien je in de Hollywood Star ook per uur kon boeken, en het had geen zin meer om nog naar sporen te zoeken.

Nu hij de rapporten erover las, besefte Bosch waarom de compositietekening die Gloria Stern een tekenaar van de politie had helpen maken er zo anders uitzag dan Norman Church. Het was iemand anders geweest.

Een uur later bladerde hij in een van de klappers naar de laatste pagina, waar hij een lijst had bijgehouden met telefoonnummers en adressen van de belangrijkste personen die bij het onderzoek waren betrokken. Hij liep naar de telefoon aan de muur en belde het privé-nummer van dokter John Locke. Hij hoopte dat de psycholoog in vier jaar geen ander nummer had gekregen.

Locke nam op nadat de telefoon vijf keer was overgegaan.

'Het spijt me, dokter Locke, ik weet dat het al laat is. U spreekt met Harry

Bosch.'

'Harry, hoe gaat het? Jammer dat we elkaar vandaag niet meer hebben gesproken. Ik weet dat het niet de beste omstandigheden voor je waren, maar ik...'

'Ja, dokter, luister, er is iets gebeurd. Het heeft met de Poppenmaker te maken. Ik wil u graag een paar dingen laten zien en die met u bespreken. Zou het mogelijk zijn dat ik nog even langskom?' Het was even stil voordat Locke antwoord gaf.

'Gaat het over die nieuwe zaak waarover ik iets in de krant heb gelezen?' 'Ja, daarover en nog wat andere dingen.'

'Tja, even kijken hoor, het is al bijna tien uur. Weetje zeker dat dit niet tot morgen kan wachten?'

'Ik moet morgenochtend op de rechtbank zijn, dokter. De hele dag. Het is belangrijk. Ik zou het echt op prijs stellen als u even tijd had. Ik ben er voor elf uur en ben voor twaalven weer weg.'

Toen Locke niets zei, vroeg Harry zich af of de dokter met de zachtaardige stem bang voor hem was, of gewoon geen schietgrage agent over de vloer wilde.

'Bovendien,' zei Bosch toen het stil bleef, 'denk ik dat u het wel interessant zult vinden.' 'Goed dan,' zei Locke.

Nadat hij het adres had opgeschreven, stopte Harry alle documenten weer terug in de twee klappers. Sylvia kwam de keuken binnen nadat ze in de deuropening even had geaarzeld tot ze zeker wist dat de foto's weg waren.

'Ik hoorde je praten. Ga je vanavond nog bij hem langs?' 'Ja, nu meteen. In Laurel Canyon.' 'Wat is er aan de hand?'

Hij stopte met zijn haastige bewegingen. Hij had beide klappers onder zijn arm gestoken.

'Ik... eh, we hebben iets over het hoofd gezien. Het rechercheteam. We hebben het bij het verkeerde eind gehad. Ik geloof dat er de hele tijd twee zijn geweest, maar ik zag het nu pas.' 'Twee moordenaars?'

'Ik denk het wel. Ik wil het aan Locke vragen.' 'Kom je vannacht nog terug?'

'Dat weet ik niet. Het wordt wel laat. Ik dacht dat ik maar naar huis moest gaan. Om te kijken of er nog iemand heeft gebeld en voor schone kleren.' 'Het ziet er niet gunstig uit voor het weekend, hè?' 'Wat? O ja, Lone Pine, inderdaad. Tja eh, ik...'

'Geeft niets. Maar ik denk dat ik wel bij jou kom als ze hier open huis houden.'

'Tuurlijk.'

Ze liep met hem mee tot de deur en deed die open. Ze zei dat hij voorzichtig moest zijn en haar morgen moest bellen. Hij beloofde dat hij dat zou doen. Hij aarzelde op de drempel. Hij zei: 'Weet je, je had gelijk.' 'Waarmee?'

'Met wat je zei over mannen.'