Deel III Hercule Poirot denkt na.

1. Wie van hen?

Meneer Bouc en dokter Constantine zaten samen te praten toen Poirot de restauratiewagen weer binnenkwam. Bouc zag er nogal betrokken uit.
'Le voila,' zei hij toen hij Poirot zag.
En terwijl zijn vriend plaatsnam, vervolgde hij: 'Als jij erin slaagt dit geval op te lossen, mon cher, dan ga ik inderdaad in wonderen geloven.'
'Je zit erover te tobben, he?'
'Natuurlijk - ik kan er geen touw meer aan vastknopen.'
'Zo gaat het mij ook,' merkte de dokter op.
'Eerlijk gezegd,' voegde hij eraan toe, 'ik begrijp niet wat u nu verder gaat doen.'
'Nee?' vroeg Poirot nadenkend.
Hij nam zijn koker en stak een van zijn dunne sigaretten op. Hij keek wat dromerig. 'Dat is juist wat dit geval voor mij zo interessant maakt,' zei hij. 'We zitten hier volkomen afgesneden van de gewone gang van zaken bij de normale rechtspleging. Spreken de mensen die we ondervraagd hebben de waarheid - of liegen ze? Middelen om daar achter te komen hebben we niet. Behalve dan de middelen die we zelf kunnen bedenken. Dit geval is een verstandelijk vraagstuk - een hersenprobleem!'
'Dat is allemaal heel mooi,' vond Bouc, 'maar wat voor houvast heb je?'
'Dat heb ik je net verteld. We beschikken over de verklaringen van de passagiers en de waarnemingen van onze ogen.'
'Nogal mooie verklaringen - die van de passagiers! We zijn er niets wijzer door geworden.'
Poirot schudde zijn hoofd, ik ben het niet met je eens, mijn waarde, die verklaringen bevatten heel veel waardevolle aanwijzingen.'
'Zo!' zei Bouc sceptisch. 'Dan is mij dat allemaal ontgaan.'
'Omdat je niet goed geluisterd hebt.' 'Nou, vertel jij me dan eens wat me ontgaan is.' ik zal maar een klein voorbeeld noemen; de eerste verklaring die we gehoord hebben - die van de jonge MacQueen. Hij heeft - naar mijn mening tenminste - iets heel belangrijks gezegd.'
'Dat over die brieven?'
'Nee -- niet over de brieven. Als ik me goed herinner, zei hij: "We hebben samen wat rondgereisd. Meneer Ratchett wilde de wereld zien. Maar hij sprak geen vreemde talen en dat was erg lastig voor hem. Ik was meer tolk dan secretaris."' Hij keek van de dokter naar Bouc. 'Wat! Begrijpen jullie het nu nog niet? Dat is toch bijna onvergeeflijk! En een kwartier geleden gaf hij ons weer een kans toen hij opmerkte: "Je loopt het risico dat ze je ertussen nemen als je alleen maar gewoon Amerikaans spreekt.'
'Je bedoelt...?' Het scheen niet tot Bouc door te dringen. 'Ah! Ik schijn het je te moeten voorkauwen! Nu dan -Ratchett sprak geen Frans. Maar toen de conducteur vannacht aan zijn deur klopte, nadat hij gebeld had, antwoordde iemand in het Frans en zei dat het een vergissing was en dat hij wel kon gaan. De spreker gebruikte bovendien het juiste idioom en sprak niet als iemand die slechts een paar woordjes Frans kent. "Ce n 'est rien, je me suis trompe."'
'Juist!' riep dokter Constantine opgewonden uit. 'Dat hadden we moeten begrijpen! Ik herinner me nu weer dat u er ons nog op gewezen heeft toen u ze voor ons herhaalde. Nu begrijp ik uw tegenzin om het gedeukte horloge als bewijsstuk te aanvaarden. Om drieentwintig minuten voor een was Ratchett al dood...'
'En het was zijn moordenaar die die woorden sprak,' voegde Bouc er op gewichtige toon aan toe.
Poirot stak protesterend zijn hand op. 'Laten we nu niet te hard van stapel lopen. En niet meer voor zeker aannemen dan we eigenlijk weten. Ik geloof dat we veilig kunnen aannemen dat er om drieentwintig voor een buiten Ratchett nog iemand in zijn coupe was -- een Fransman, of iemand die vloeiend Frans spreekt.'
'Jij gaat wel heel voorzichtig te werk, mon vieux!
'Stapje voor stapje - dat moeten we wel. We bezitten geen overtuigend bewijs dat Ratchett op dat tijdstip al dood was.'
'En die gil dan die jou gewekt heeft?'
inderdaad.'
'Zo gezien,' peinsde monsieur Bouc, 'verandert die ontdekking niet erg veel aan de zaak. Jij hoorde iemand rommelen in de coupe naast die van jou. Dat is Ratchett niet geweest, maar die andere persoon. Ongetwijfeld waste hij na de misdaad het bloed van zijn handen en maakte verder alles schoon. Hij verbrandde de brief die hem had kunnen bezwaren. Daarna wacht hij tot alles stil en rustig is, en als hij denkt dat de kust veilig is, doet hij de deur van Ratchett van binnen op slot en de ketting erop, maakt de tussendeur naar de coupe van mevrouw Hubbard open en sluipt daardoor weg. Eigenlijk net zoals we gedacht hebben -- alleen met dit verschil dat Ratchett een half uur eerder vermoord is en dat het horloge op kwart over een gezet werd om voor een alibi te zorgen.'
'Maar geen waterdicht alibi,' zei Poirot, 'want de wijzers van het horloge staan op kwart over een -- precies het moment waarop de indringer het toneel van de moord heeft verlaten.'
'Juist,' zei Bouc, wat onzeker. 'Wat voor conclusies trek jij dan uit dat horloge?'
'Als de wijzers verzet zijn, dan moet het uur dat ze aangeven een zekere betekenis hebben. De natuurlijke reactie daarop zou zijn iedereen te gaan verdenken die voor kwart over een een alibi heeft.'
'Dat is een gezonde redenering,' zei de dokter.
'We moeten ook aandacht besteden aan het tijdstip waarop de indringer de coupe binnenging. Wanneer heeft hij dat kunnen doen? Tenzij we aannemen dat de echte conducteur in het komplot betrokken is geweest, heeft er maar een gunstig moment voor hem bestaan, namelijk toen de trein in Vincovci stilstond. Toen de trein weer vertrokken was zat de conducteur met zijn gezicht naar de corridor, en hoewel de passagiers weinig aandacht zouden hebben besteed aan een employe in uniform, zou die conducteur toch dadelijk zijn opgevallen. Maar tijdens het oponthoud in Vincovci stond de conducteur op het perron. Toen was de kust voor de indringer vrij.'
'En aangezien we bij onze redeneringen hebben aangenomen dat het een van de reizigers moet zijn,' zei Bouc, 'zijn we dus weer terug waar we eerst waren. Wie is het?'
Poirot glimlachte, ik heb een lijstje gemaakt,' zei hij. 'Als je het eens doorkijkt zal het je geheugen waarschijnlijk wat opfrissen.'
De dokter en monsieur Bouc bekeken het gezamenlijk. Het was duidelijk en methodisch opgesteld in de volgorde waarin de passagiers verhoord waren.
Hector MacQueen: Amerikaans staatsburger, couchette 6, tweedeklas. Motief: mogelijk voortspruitend uit omgang met de vermoorde? Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (0.00- 1.30: verklaring Arbuthnot; 1.30-2.00 verklaring conducteur). Bewijs tegen hem: geen. Verdachte omstandigheden: geen. Conducteur Pierre Michel: Frans staatsburger. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (werd gezien door H.P. op tijdstip dat stem klonk uit R.'s coupe -0.37. Van 1.00-1.16 verklaring beide andere conducteurs). Bewijs tegen hem: geen. Verdachte omstandigheden: het uniform dat gevonden werd ontlast hem. Het moest blijkbaar dienen om verdenking op hem te werpen. Edward Masterman: Engelsman, couchette 4, tweedeklas. Motief: mogelijk voortspruitend uit dienstbetrekking als bediende. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring Antonio Foscarelli). Bewijzen of verdachte omstandigheden: geen; behalve dat hij de enige is die het uniform zou passen. Niet waarschijnlijk dat hij vloeiend Frans spreekt.
Mevrouw Hubbard: Amerikaanse, couchette 3, eersteklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens: geen. Bewijs of verdachte omstandigheden: verklaring omtrent man in haar coupe wordt waarschijnlijk gemaakt door verklaringen Hardman en Hildegarde Schmidt.
Greta Ohlsson: Zweedse, couchette 10, tweedeklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaringjuffrouw Debenham). Zag als laatste R. in leven.
Prinses Dragomiroff: Fran^aise (genaturaliseerd), couchette 14, eersteklas. Motief: goede bekende van de familie Armstrong. Sonia Armstrong was haar petekind. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring conducteur en kamenier). Bewijs of verdachte omstandigheden: geen.
Graaf Andrenyi: Hongaar, diplomatiek paspoort, couchette 13, eersteklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring conducteur, met uitzondering van 1.00-1.15).
Gravin Andrenyi: motief geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens: nam trional en sliep (verklaring echtgenoot, trionalflesje in medicijnkastje).
Kolonel Arbuthnot: Engelsman, couchette 15, eersteklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (Sprak met MacQueen tot 1.30, ging naar zijn eigen coupe, en bleef daar. Bevestigd door MacQueen en conducteur). Bewijs of verdachte omstandigheden: pijpesteker.
Cyrus Hardman: Amerikaans staatsburger, couchette 16, eersteklas. Motief: onbekend. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (bleef in coupe, verklaring MacQueen en conducteur). Bewijs of verdachte omstandigheden: geen.
Antonio Foscarelli: Amerikaans staatsburger, Italiaan van geboorte, couchette 5, tweedeklas. Motief: onbekend. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring Masterman). Bewijs of verdachte omstandigheden: geen. Gebruikte wapen kan wel met zijn temperament overeenstemmen (monsieur Bouc).
Mary Debenham: Engelse, couchette 11, tweedeklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring juffrouw Ohlsson). Bewijs of verdachte omstandigheden: gesprek afgeluisterd door H.P. en haar weigering daar opheldering over te geven. Hildegarde Schmidt: Duitse, couchette 8, tweedeklas. Motief: geen. Alibi: van middernacht tot twee uur 's morgens (verklaring conducteur en meesteres. Ging naar bed. Werd ca. 0.38 gewekt en ging naar prinses D.). Opmerking: De verklaringen van de passagiers worden gesteund door de bewering van de conducteur dat niemand Ratchetts coupe heeft betreden of verlaten tussen 0.00 en 1.00 (waarna hij naar de volgende wagon is gegaan), of van 1.15 tot 2.00.
'Zoals jullie begrijpen is dit louter een resume van de verklaringen die we tot nu toe gehoord hebben,' zei Poirot. ik heb de gegevens gemakshalve op deze manier gerangschikt.'
Met een grijns gaf Bouc het lijstje aan Poirot terug. 'Het geeft niet veel opheldering,' zei hij.
'Misschien is dit wel meer naar jouw smaak,' zei Poirot fijntjes, terwijl hij hem een tweede blad papier overhandigde.