Noot van de auteur

Ik wil alle mensen bedanken die hebben meegeholpen aan dit boek en de trilogie. Het is een langdurige, ingewikkelde onderneming geweest. Nu is de trilogie eindelijk compleet.

Het ontstaan van deze drie boeken zou onmogelijk zijn geweest zonder de enorme literaire productie van wijlen Isaac Asimov en de enorme populariteit van zijn werk. Hij wordt node gemist en we staan allemaal bij hem in het krijt. Het is een eer en een voorrecht geweest om de ideeën en de werelden die hij heeft geschapen, nader te onderzoeken.

Ik wil ook de redacteuren bedanken die aan Caliban, Inferno en Utopia hebben gewerkt. David Harris, John Betancourt, Leigh Grossman en Keith RA. DeCandido hebben allemaal hard gewerkt om deze boeken te verbeteren, waarin ze zijn geslaagd. Ik dank ook Susan Allison, Ginjer Buchanan en Laura Anne Gilman van Ace Books, Peter Heek en Byron Preiss voor de door hen geboden hulp.

En ik dank natuurlijk ook Eleanore Maury Fox. Toen ik aan deze trilogie begon, kende ik haar zelfs nog niet. Nu is ze mijn vrouw. Dit is het moment waarop schrijvers meestal over liefde, genegenheid en het geduld van hun arme echtgenotes beginnen. En Eleanore verdient beslist een heleboel dank, wat dat betreft. Maar ik kreeg ook iets anders: zeer onomwonden, oprechte, professionele redactionele raad. Dat heeft me veel geholpen.

Nu ben ik toe aan mijn zuster Constance Witte, mijn broer Chris Allen, mijn zwager Jim Witte en mijn schoonzuster Edith Allen. Het laatste boek van deze trilogie wordt aan hen opgedragen, zoals het eerste aan hun kinderen was opgedragen (op één na, maar dat komt dadelijk). Connie, Chris, Jim en Edie: dank jullie wel voor een hele reeks van dingen waarvan de opsomming langer dan dit boek zou zijn. Mijn ouders, Tom en Scottie Allen, dank ik ook, evenals mijn schoonmoeder Elizabeth Maury, mijn schoonvader David Fox en mijn zwager, Carl Fox. De familie wordt steeds groter, en als gevolg daarvan word ik steeds gelukkiger.

Nu we het toch over een groeiende familie hebben: het laatste lid was er nog niet toen ik Caliban aan mijn neefjes en nichtjes opdroeg. Ze verdient het om op de lijst te staan. Ten slotte wil ik daarom dat Anna Patrice Allen alsnog eraan wordt toegevoegd. Welkom aan boord, Anna.

Roger MacBride Allen

Brasilia, Brazilië

- november, 1995