22

'Waarom?' vroeg Simcor Beddle, en Caliban hoefde hem niet te verzoeken die vraag uit te leggen. Hij wist dat de man het wilde weten.

De luchtwagen hing in de ruimte, in een geostationaire baan om de planeet. Beneden begonnen twaalf vurige, rode wonden op de planeet af te koelen. Hun kleur begon te vervagen. Mens noch robot kon zijn ogen afhouden van die ongelooflijke, angstaanjagende aanblik.

'Ik heb u niet gered om u een plezier te doen,' zei Caliban. 'Ook niet omdat u een mens bent. Ik ben u komen halen vanwege de reden die ik Prospero heb uitgelegd. Vroeg of laat zouden anderen beseffen wat ik besefte: dat een waanzinnige nieuwwetrobot een maas in de Nieuwe Wetten had ontdekt en een manier had gevonden mensen te vermoorden. Er zou dertig uur later geen nieuwwetrobot meer in leven zijn en ik denk dat er ook aanslagen op mijn leven zouden worden gepleegd. Het nieuws over wat Prospero probeerde te doen, zal natuurlijk toch wel uitlekken, maar u bent niet dood, terwijl die waanzinnige robot dat wel is.'

'Maar dan dat moment,' protesteerde Beddle. 'Ik moet toegeven dat ik toen niet helder kon denken, maar dat moment waarop Prospero het plotseling voor deed komen alsof de situatie een keus tussen ons beiden bood, tussen Prospero en mij. Je koos mij. Waarom? Waarom koos je voor een menselijke vijand in plaats van voor een bevriende robot? Je had me kunnen vermoorden zonder dat iemand het ooit zou ontdekken. Waarom heb je dat niet gedaan?'

'Het was duidelijk dat ik u niet allebei in veiligheid kon brengen. Ik wilde u geen van beiden doden. Ik ben geen moordenaar. Ik moest kiezen. Maar er viel tussen u niet veel te kiezen,' zei Caliban. 'Ik geloof dat Prospero het toch niet zou hebben overleefd wanneer u door zijn daden om het leven zou zijn gekomen. Zelfs de Nieuwe Eerste Wet zou een fatale spanning hebben doen ontstaan. Het was al vreselijk moeilijk voor hem om zichzelf ervan te overtuigen dat hij de Nieuwe Eerste Wet niet overtrad. Als hij zijn doel werkelijk zou hebben bereikt, zou de spanning hem te veel zijn geworden, denk ik. Hij zou volkomen waanzinnig zijn geworden en zijn gestorven. Maar dat deed eigenlijk niet terzake. U hebt gelijk. Toen Prospero het deed voorkomen als een keuze tussen u beiden, moest ik een basis hebben op grond waarvan ik kon kiezen, een criterium. En toen dacht ik aan de robots, driewet en nieuwwet, die Prospero had gedood, enkel en alleen omdat ze hem in de weg stonden. Dat feit deed mij een definitief besluit nemen.'

'Ik begrijp het,' zei Beddle. Hij aarzelde even. 'Wat ik ga zeggen, doe ik meer uit eerlijkheid dan uit wijsheid, denk ik, maar zo zij het. Ik moet het begrijpen, het moet me duidelijk worden, hier en vandaag. Anders zal ik me de rest van mijn leven blijven afvragen waarom Caliban, de geenwetrobot, me niet heeft vermoord toen hij de kans kreeg. Je weet vast wel dat ik vaak robots heb vernietigd, wanneer het me maar uitkwam. Wat is nou het verschil?'

'Weinig,' zei Caliban. 'Het verschil is zo minimaal, dat het nauwelijks aanwijsbaar is. U was bereid robots te vermoorden en hij was bereid mensen te vermoorden. Dat weegt ruwweg tegen elkaar op. Maar Prospero was ook bereid robots te vermoorden, zelfs nieuwwetrobots, zijn eigen soort, enkel en alleen voor eigen gewin. Mensen als u hebben hem geleerd dat de samenleving zich er nauwelijks om bekommert dat er zomaar robots worden vermoord. Hij heeft zijn les goed geleerd en veel vreselijke misdaden tegen robots gepleegd. Daar bestaat geen twijfel over. U bent daar gedeeltelijk voor verantwoordelijk. Maar uiteindelijk kwam het op het volgende neer: ik had geen bewijs dat u mensen zou vermoorden, enkel en alleen voor eigen gewin.'

Simcor Beddle draaide zich om en keek Caliban aan, zijn gezicht afgetekend tegen de brandende vuren op Inferno. Caliban had hem net iets minder walgelijk beoordeeld, waardoor hij net iets meer recht had om te leven dan een massamoordenaar die het waarschijnlijk toch niet zou hebben overleefd. En toch had Caliban al het mogelijke gedaan en grote risico's genomen hem te redden.

Er kwam een gedachte in Simcor Beddle op, in sommige opzichten een heel onderdanige gedachte, en toch, vreemd genoeg, een die hem vervulde met trots.

Caliban zou het nooit tegenover mensen als Simcor Beddle willen toegeven, maar zijn daden toonden overduidelijk aan dat hij ergens onderweg had geleerd dat het leven van een menselijk wezen, zelfs van een vijandig menselijk wezen, waardevol was. Enorm waardevol.

Misschien, dacht hij, was dat de boodschap die iedereen in de oorspronkelijke Drie Wetten der Robotica zou moeten lezen.