Hoofdstuk 6. Beraadslagingen

Hercule Poirot ging weer terug naar zijn vriend inspecteur Japp. Deze had een grijns op zijn gezicht.
'Zo, ouwe jongen, ' zei hij. 'Dat had heel weinig gescheeld of je was in de cel terechtgekomen. '
'Ik vrees, ' zei Poirot met een ernstig gezicht, 'dat een dergelijk voorval mijn reputatie geen goed zou hebben gedaan. '
'Nou, ' zei Japp grinnikend, 'detectives blijken wel eens misdadigers te zijn - in verhalen. '
Een lange, magere man met een intelligent, droefgeestig gezicht voegde zich bij hen, en Japp stelde hem voor.
'Dit is monsieur Fournier van de Surete. Hij is hierheen gekomen om met ons samen te werken in deze zaak. '
'Ik geloof dat ik enkele jaren geleden het genoegen heb gehad u te ontmoeten, monsieur Poirot, ' zei Fournier met een buiging, terwijl hij hem de hand schudde. 'Ik heb ook over u gehoord van monsieur Giraud. '
Er scheen een heel flauw glimlachje om zijn lippen te spelen. En Poirot, die zich best kon voorstellen in welke bewoordingen Giraud (die hijzelf altijd minachtend de menselijke jachthond noemde) zich over hem had uitgelaten, veroorloofde zich een discreet glimlachje bij wijze van antwoord.
'Ik stel voor, ' zei Poirot, 'dat u beiden bij mij komt dineren in mijn kamers. Maitre Thibault heb ik al uitgenodigd. Dat wil zeggen, als u en mijn vriend Japp geen bezwaar hebt tegen mijn medewerking. '
'O, helemaal niet, hoor, ouwe jongen, ' zei Japp, terwijl hij hem een vriendschappelijke klap op de rug gaf. 'Jij hebt de zaak van het begin af meegemaakt. '
'Het zal ons inderdaad een eer zijn, ' mompelde de Fransman plechtig.
'Ziet u, ' zei Poirot, 'zoals ik zoeven al zei tegen een zeer charmante jongedame, ik wil dolgraag mijn reputatie zuiveren. '
'Die jury moest bepaald niets van jou hebben, ' stemde Japp toe, terwijl hij opnieuw begon te grijnzen. 'De beste grap die ik in tijden gehoord heb. '
Eenstemmig werd besloten niet over de zaak te praten gedurende de uitstekende maaltijd die de kleine Belg zijn vrienden voorzette.
'Het is dus toch mogelijk in Engeland goed te eten, ' mompelde Fournier waarderend, terwijl hij op discrete wijze gebruik maakte van een tandenstoker die men zo attent was geweest gereed te zetten.
'Een kostelijke maaltijd, monsieur Poirot, ' zei Thibault.
'Een beetje verfranst, maar verduiveld lekker, ' was het oordeel van Japp.
'Een maaltijd moet altijd licht zijn, ' zei Poirot. 'Hij mag niet zo zwaar op de estomac liggen dat het denkvermogen erdoor verlamd wordt. '
'Ik kan niet zeggen dat ik ooit veel last van mijn maag heb, ' zei Japp. 'Maar ik wil er niet over redetwisten. Nou, dan kunnen wij beter ter zake komen. Ik weet dat monsieur Thibault een afspraak heeft voor vanavond, dus stel ik voor dat wij beginnen met hem te raadplegen over ieder punt dat ons van nut zou kunnen zijn. '
"Tot uw dienst, heren. Vanzelfsprekend kan ik hier openhartiger zijn dan in een rechtszaal. Voor de rechtszitting heb ik een haastig gesprekje gehad met inspecteur Japp, en hij raadde mij aan een politiek van terughoudendheid te volgen - alleen de naakte, noodzakelijke feiten. '
'Zeer juist, ' zei Japp. 'Je moet nooit te vlug zijn met de aap uit de mouw te laten komen. Maar laat ons nu eens alles horen wat u ons vertellen kunt over die madame Giselle. '
'Om u de waarheid te zeggen, weet ik heel weinig. Ik kende haar zoals de wereld haar kende - als een figuur in het openbare leven. Van haar particuliere leven weet ik heel weinig af. Waarschijnlijk kan monsieur Fournier u daar meer over vertellen dan ik. Maar dit wil ik u wel zeggen: madame Giselle was, wat u hier in Engeland 'een type' noemt. Zij was uniek. Van haar verleden is niets bekend. Ik heb het idee dat zij als jonge vrouw knap is geweest, en dat zij als gevolg van de pokken haar schoonheid heeft verloren. Zij was - ik geef u mijn indruk - een vrouw die verzot was op macht; zij had macht. Zij was een geduchte zakenvrouw. Zij was het type van de nuchtere Franse vrouw die haar belangen nooit zou laten beinvloeden door sentimentele overwegingen; maar zij had ook de reputatie dat zij haar bedrijf op stipt eerlijke wijze uitoefende. '
Hij keek of Fournier hem bijviel. Deze heer knikte met zijn donkere, droefgeestige hoofd.
'Ja, ' zei hij. 'Zij was eerlijk - volgens haar eigen opvattingen. Toch had de justitie haar ter verantwoording kunnen roepen als er maar bewijsmateriaal was geweest; maar dat'- moedeloos haalde hij zijn schouders op -'dat is te veel verlangd, gezien de menselijke natuur. '
'U bedoelt?'
'Chantage. '
'Chantage?' zei Japp hem na.
'Ja, chantage van een eigenaardige en gespecialiseerde soort. Madame Giselle was gewoon alleen geld uit te lenen tegen afgifte van wat jullie, meen ik, noemen 'slechts een promesse'. Zij handelde naar eigen goeddunken wat betreft de bedragen die zij uitleende; maar ik kan u wel er bij vertellen dat zij er haar eigen methodes op na hield om haar geld terug te krijgen. '
Poirot boog zich vol belangstelling naar voren.
'Zoals maitre Thibault vandaag al gezegd heeft, bevond madame Giselles clientele zich onder de mensen van stand en gestudeerde personen, die bijzonder kwetsbaar zijn voor de macht van de openbare mening. Madame Giselle had haar eigen spionagedienst... Zij had de gewoonte om, voordat zij geld uitleende (dat wil zeggen, wanneer het een groot bedrag betrof), zoveel mogelijk bijzonderheden te verzamelen omtrent de bewuste client; en haar spionagesysteem, dat mag ik er wel bij zeggen, was buitengewoon goed. Ik wil onze vriend een ding nazeggen: volgens haar eigen opvatting was zij stipt eerlijk. Zij hield haar woord jegens degenen die het tegenover haar ook deden. Ik ben er vast van overtuigd dat zij nooit gebruik gemaakt heeft van wat zij heimelijk te weten was gekomen om geld van iemand los te krijgen, tenzij deze haar dit geld reeds schuldig was. '
'U bedoelt, ' zei Poirot, 'dat deze heimelijk vergaarde kennis haar vorm van borgstelling was?'
'Juist; en wanneer zij daar gebruik van maakte was zij volslagen meedogenloos en doof voor alle fijnere gevoelens; en dit kan ik u wel vertellen, heren, haar systeem werkte! Zij behoefde maar heel zelden een dubieuze debiteur af te schrijven. Een man of een vrouw die een hoge positie bekleedde placht wanhopige pogingen in het werk te stellen om aan het geld te komen, teneinde een publiek schandaal te vermijden. Zoals ik al zei, wij waren van haar praktijken op de hoogte; maar als het er op aankwam haar te vervolgen -' Hij haalde zijn schouders op. 'Dat was veel moeilijker. De menselijke natuur kan men nu eenmaal niet veranderen. '
'En veronderstel. ' zei Poirot, 'dat zij inderdaad een dubieuze debiteur moest afschrijven, zoals wel eens voorkwam, zegt u -wat dan?'
'In dat geval, ' zei Fournier langzaam, 'werden de feiten die haar bekend waren, gepubliceerd, of werden geopenbaard aan de persoon die er bij betrokken was. '
Even was het stil. Toen zei Poirot: 'Dat bracht haar geen financieel voordeel?'
'Nee, ' zei Fournier, 'rechtstreeks tenminste niet. '
'Maar indirect?'
'Indirect wel, ' zei Japp. 'Het maakte dat de anderen betaalden. '
'Precies, ' zei Fournier. 'Het had waarde om wat men het morele effect zou kunnen noemen. '
'Immoreel effect zou ik het noemen, ' zei Japp. 'Nou' - hij wreef nadenkend langs zijn neus -'het biedt een mooie kans om drijfveren voor de moord te ontdekken - een heel mooie kans. En dan is er nog de vraag wie haar geld erft. ' Hij wendde zich tot Thibault: 'Kunt u ons daar soms mee helpen?'
'Er was een dochter, ' zei de advocaat. 'Zij woonde niet bij haar moeder - eigenlijk heb ik het idee dat haar moeder haar vanaf de tijd dat zij een heel klein kindje was nooit heeft gezien; maar zij heeft nu vele jaren geleden een testament gemaakt waarin zij, met uitzondering van een klein legaat aan haar kamenier, alles naliet aan haar dochter Anne Morisot. Voor zover mij bekend is heeft zij nooit een ander testament gemaakt. '
'En had zij een groot vermogen?' vroeg Poirot.
De advocaat haalde zijn schouders op.
'Ik schat het op acht of negen miljoen francs. '
Poirots lippen lieten een gefluit horen. Japp zei: 'Goeie hemel, daar zag zij niet naar uit. Laat eens kijken, hoe is de koers -dat is, - nou, dat moet flink over de honderdduizend pond zijn. Sjonge!'
'Mademoiselle Anne Morisot zal een zeer rijke jonge vrouw zijn, ' zei Poirot.
'Maar goed dat zij niet in dat vliegtuig zat, ' zei Japp droogjes. 'Dan had zij er van verdacht kunnen worden haar moeder uit de weg geruimd te hebben om aan de duiten te komen. Hoe oud zou zij zijn?'
'Dat weet ik echt niet. Vier- of vijfentwintig jaar zou ik denken. '
'Nou, er schijnt niets te zijn dat haar met de misdaad in verband brengt. Wij zullen die chantagegeschiedenis moeten uitzoeken. Iedereen in dat vliegtuig beweert dat hij madame Giselle niet kent. Een van hen liegt. Wij moeten ontdekken wie dat is. Een onderzoek van haar privepapieren zou daar misschien bij kunnen helpen, nietwaar, Fournier?'
'Mijn vriend, ' zei de Fransman, 'zodra het nieuws ons bereikte, nadat ik met Scotland Yard had getelefoneerd, ben ik regelrecht naar haar huis gegaan. Er stond daar een brandkast die haar papieren moest bevatten. Al die documenten waren toen al verbrand. '
'Verbrand? Door wie? En waarom?'
'Madame Giselle had een vertrouwde kamenier, Elise. Elise had opdracht, wanneer haar mevrouw iets overkwam, de safe te openen (waarvan zij de combinatie kende) en de inhoud te verbranden. '
'Wat? Maar dat is verbazingwekkend!' Japp staarde hem verbijsterd aan.
'Ziet u, ' zei Fournier, 'madame Giselle hield er een eigen code op na. Zij hield haar woord tegenover diegenen die hun woord hielden tegenover haar. Zij beloofde haar clienten dat zij hen eerlijk zou behandelen. Zij was meedogenloos, maar zij was ook een vrouw die woord hield. '
Japp schudde zwijgend het hoofd.
In stilte peinsden de vier mannen over het vreemde karakter van de dode...
Maitre Thibault stond op.
'Ik moet u verlaten, messieurs. Ik heb een afspraak. Als ik u verder ooit nog met inlichtingen van dienst kan zijn - u weet mijn adres. '
Hij schudde hun plechtig de hand en verliet de flat.