Ontdek de mysteries (antwoorden)

Antwoorden van blz. 11

1. Niet waar. Er staan wel reuzenschoenen in het museum in Edam, maar die waren van een jongedame die in het begin van de zeventiende eeuw in Edam woonde. Ze heette Trijntje Cornelisse Keever, die ‘slechts’ twee meter en zestig centimeter lang was. Er hangt daar ook een portret van haar. Klaas van Kieten is wel een bestaande reus, maar die woonde in het Noord-Hollandse Spaarnwoude, waar op de kerk de spanwijdte van zijn armen nog wordt aangegeven.

2. Waar. Toen in 1645 bij een felle brand de Nieuwe Kerk bijna geheel uitbrandde, besloot men de kerk niet alleen te herstellen, maar ook een toren te bouwen, qua hoogte vergelijkbaar met de Dom in Utrecht. Met beide bouwprojecten werd begonnen, maar dat bleek wel erg kostbaar. De toren van de Nieuwe Kerk werd nooit afgebouwd.

3. Waar! Sinds 1933 bezit Naarden een grafkapel, die Tsjecho-Slowaaks grondgebied is.

Het is de vijf eeuwen oude kapel aan de Kloosterstraat, waar in 1670 de Tsjechische pedagoog en filosoof Jan Amos Komensky werd begraven, die na jarenlange omzwervingen in Nederland gastvrijheid had gevonden. Het interieur van de kapel is door Tsjecho-Slowaakse kunstenaars van matglazen ramen en een smeedijzeren hek voorzien, waarop het leven van Comenius in beeld is gebracht.

4. Waar. De golfsport die tegenwoordig vooral in Engeland geliefd is, ontstond uit het Nederlandse kolfspel of kolven. In de veertiende eeuw was het in Nederland even populair als nu de voetbalsport. Met veranderingen in spelregels en techniek namen de Schotten het van ons over. Tot in de zeventiende eeuw kwamen alle regels voor het Schotse golfspel uit Nederland.

Boven het orgel in de oude Sint-Barbarakerk in Culemborg is een wapenschild te zien van Anthonie Klick uit Leerdam, waarop twee golfstokken (cleeks) staan.

5. Niet waar. Het kaakbeen komt van overzee. Jan van Linschoten bracht het presentje in 1595 mee van zijn tocht naar Nova-Zembla. Het gedenkbord, dat in dezelfde zaal hangt, werd door Karel van Mander gemaakt en voorzien van de berijmde toelichting:

’t Walviskaekbeen by Oost en Waygars ghevonden

Des Novae Zemblae eerst reys gedencken gheeft,

Linschoten een daer eerst nae toe ghesonden

’t Gheboorten stadt dit hier doen schencken heeft.

6. Niet waar. Jan Klaassen en Katrijn Pieters waren in 1686 getrouwd, maar verdienden geen geld als artiest. Jan Klaassen werd in 1664 geboren. Toen hij 22 was, en trekwerker van beroep, trouwde hij met Catarina Pieters. Hun huwelijk kende zoveel wantoestanden, dat de kerkenraad van de Amsterdamse Hervormde Gemeente op 21 januari 1706 besloot het stel ter verantwoording te roepen. Jan bekent dat hij zich aan overspel heeft schuldig gemaakt. Katrijn blijkt, volgens het verslag van de predikant, voortdurend dronken te zijn. Het stel wordt onder toezicht gesteld.

Volgens de overlevering zijn de bekende poppenkastfiguren op deze kibbelende echtelieden gebaseerd.

7. Waar. Het waren meestal rijke kooplieden, afkomstig uit een kleine groep invloedrijke families. De burgemeesters hadden zeggenschap over bijna alles wat de stad aanging. Buitenlandse bezoekers vergeleken de macht van de burgemeesters wel met die van koningen.

8. Waar. Als er melk uit kwam, was dit een bewijs dat ze de gelofte hadden gebroken.

Hier is ook een sage aan gekoppeld. Toen een controleur in Haarlem de borsten van een bijzonder vrome non drukte, kwam daar geen melk uit maar rozenblaadjes. Dit staat bekend als het Wonder van Haarlem.

9. Waar. Meerenberg is de voorloper van het Provinciaal Ziekenhuis in Santpoort.

10. Waar. Willem van Bloys, heer van Treslong, wiens avontuurlijk leven een aaneenschakeling was van veld- en zeeslagen, gijzeling en verbanning, sloot zich in 1572 aan bij de watergeuzen om Willem van Oranje te steunen in zijn strijd tegen de Spaanse overheersing. In de Zuiderzee vroor zijn schip in het ijs vast en na een strijd op leven en dood tegen de Wieringers wist hij ternauwernood te ontkomen. Maar zijn degen had hij in het gevecht verspeeld. Die hangt nog altijd als krijgstrofee boven de deur in het kerkje van Oosterland.