28 Het spookschip van Zaandam

Het volgende verhaal werd aan het eind van de negentiende eeuw verteld door Gerrit Jacob Boekenoogen. Na onderzoek bleek dat dit verhaal in zeven varianten verteld wordt, maar enkel en alleen in de omgeving van Zaandam. Hierdoor ontstaat het vermoeden dat het best weleens gebaseerd kan zijn op ware gebeurtenissen…

Zaandam, niet zo lang geleden, door S. Franke – Wonderlijke dingen gebeuren er soms met schepen die de nacht in de haven liggen. Je zou zo zeggen, het is een gewoon schip dat daar aan de kaai ligt. Er is niets bijzonders aan te zien. Die zwarte kat die over de voorplecht sluipt? Nu ja, er zijn zoveel katten.

Ja ja, maar als nu ’s morgens die boeier precies verkeerd om aan de kade ligt. Als de schuit nu gedraaid is en geen mens is er met zijn handen aan geweest. Wat dan? Dat is toch zeker niet gewoon?

En dat gebeurde met die boeier in de haven.

De schipper stond stijf van verbazing toen hij ’s morgens aan de haven kwam. Wat was dat nou? Zo lag de schuit toch gisteravond niet!

Je zult je vergist hebben, meenden de andere schippers. Je bent in de war man. Een schip draait niet uit zich zelf om. Daar moet wat achter zitten.

Wat deed die Zaandammer zeebonk?

Hij zei niks maar ’s avonds verstopte hij zich stiekem in het vooronder. Hij en zijn knecht. Hij wilde dan toch eens zien wat er gebeuren zou die nacht. Er moest dan maar van komen wat er van komen zou, alla!

En nauwelijks was de maan op en alle Zaankanters naar bed of daar had je het gedonder in de glazen. Een herrie aan boord van jewelste. Lopen en draven op het dek geen gebrek, en gooien en smijten met ankers en kettingen of het zo niks was. Een echte heksensabbat meneertje.

‘Hoor je dat schipper!’ piepte de knecht angstig. Die vraag had de knecht wel achterwege kunnen laten. Je had wel stokdoof moeten zijn om dat niet te horen.

De schipper antwoordde niet eens. Daar had hij ook trouwens de gelegenheid niet voor, want nu begon de heksenkermis pas goed.

Het anker werd gelicht, de zeilen gehesen en de boeier stoof de haven uit, naar zee. Zó hard ging het dat de schipper niet op de been kon blijven en dat de adem hem bijna afgesneden werd.

Stomverbaasd was die schipper, hij stond gewoonweg paf.

Het was dus toch waar. Er gebeurde wat met zijn schuit ’snachts. Hij had zich niet vergist met dat verkeerd om aan de wal liggen.

Maar hij zei niets, die schipper, en de knecht ook niet. Ze zaten maar stilletjes bij elkaar in het vooronder en wachtten af wat er nu verder ging gebeuren.

Ze hoefden niet zo heel lang te wachten. Het geraas en het oordeelsleven aan boord bedaarden gaandeweg en even later voelden ze dat de boeier stil lag.

‘Voel je dat schipper?’ vroeg de knecht benauwd.

Maar de schipper was geen man van veel woorden. Hij schoof het deurtje van het vooronder open en... nee maar, wat die schipper opkeek.

Nacht, dacht u, hè?

Ja, morgen brengen, klaarlichte dag, mensen. De zon stond hoog aan de hemel en het was zo heet dat je haast van je graat viel.

Waar denkt u was die boeier in dat ogenblikje heen gezeild?

Naar de Oost.

De schipper kon zijn ogen niet geloven maar het was toch heus zo. Hij was wel nooit in de Oost geweest maar hij zag het aan de palmen en waringins die in de zoele wind met hun kruinen stonden te wuiven en aan de Javanen en zo en aan de olifanten die er zomaar langs het strand wandelden.

‘We zijn in de Oost, jong,’ zei de schipper en hij sloeg de knecht op zijn schouder zodat die door zijn knieën knikte.

‘Ja schipper,’ was al wat de knecht uitbrengen kon.

Nu, die twee wandelden zo’n beetje langs het gloeiende strand en plukten intussen een stuk of wat sinaasappelen. Om die mee naar de Zaankant te nemen.

En toen weer naar boord, hè want de avond viel. En zoals dat in de tropen gaat, zó is het hellichte dag en zo is het zwarte nacht.

Ze waren dan ook maar net op tijd binnen. Het deurtje van de roef klapte nog niet dicht of daar begon de heksenkermis alweer. Rammelen en rinkelen met ankers en kettingen om er bang van te worden. En zomaar draven en akelig lachen, zoals heksen en kollen dat dan doen, hè. Maar evenals op de heenreis duurde het spektakel maar kort.

Hoelang?

Dat heeft die schipper van Zaandam me nooit kunnen zeggen. Hij wist later alleen te vertellen dat op een blik de schuit weer in de Zaandamse haven lag. Verkeerd om natuurlijk, maar hij lag aan de kaai.

Het was een vreemde geschiedenis en de Zaankanters wilden het eerst niet geloven maar toen ze de versgeplukte sinaasappelen zagen, ja, toen viel alle twijfel weg, dat spreekt.

En er viel ook niet aan te twijfelen want de schipper, hij heette De Lange, was een waarheidlievend man en bovendien had hij een getuige in zijn knecht, gezwegen nu nog van zijn appelsienen.

Nu is het mogelijk dat er toch, ondanks alles, nog mensen zijn die voor dit verhaal hun schouders ophalen. Je hebt nu eenmaal van die lui die niet te overtuigen zijn.

Maar dan is er toch altijd nog die naam.

Hoe is het dan mogelijk dat er aan de Zaanse haven nog altijd een plaats is die de spookhaven heet!

Dat komt toch zeker omdat daar vroeger het spookschip gemeerd lag?

Nou u weer!

Dit is een vrij jong spookverhaal. Het zou werkelijk plaatsgevonden hebben aan het eind van de negentiende eeuw, niet lang voor Boekenoogen het navertelde.