Dertien vrouwen voor de koning, paleizen en nationale traditionele ceremonies. Het onafhankelijke koninkrijk Swaziland in het noordoosten van Zuid-Afrika wijkt af van de grote zuiderbuur. De maar 17.360 km² – minder dan de helft van Nederland – zijn gemakkelijk te bereizen en bieden natuur, cultuur en originele souvenirs.

Swaziland in vogelvlucht

Geografie

Swaziland kan gemakkelijk worden meegenomen op weg naar of van het Kruger National Park, de Zuid-Afrikaanse provincie Kwazulu-Natal, of op doorreis van Zuid-Afrika naar Mozambique. Het koninkrijk wordt helemaal ingesloten door Zuid-Afrika en Mozambique en heeft geen directe toegang tot de zee. Van noord naar zuid is het zo’n 193 km en van oost naar west slechts 145 km.

Swaziland is klein, maar gevarieerd. Het koninkrijk heeft vier natuurlijke regio’s. De meest westelijke is het Hoogveld, een bergachtig landschap met een hoogte tussen 1000 en 1800 m, waar aangeplante bossen en open graslanden elkaar afwisselen. Ten oosten van het Hoogveld ligt het Middenveld met een savanneachtige vegetatie en een gemiddelde hoogte van 700 m. Het zacht glooiende Laagveld heeft een gemiddelde hoogte van 300 m; de natuurlijke vegetatie bestaat uit doornachtige struiken. Op de oostgrens van Swaziland liggen de Lebombo Mountains, die vanaf het Laagveld steil oprijzen tot meer dan 600 m.

De temperatuur varieert met de hoogte van het land. Het Laagveld kent extreme temperatuurverschillen. In de zomer is het er heet en kunnen de temperaturen stijgen tot boven de 40 °C. In de winter koelt het flink af en in juni en juli kan het kwik zelfs tot onder het vriespunt dalen. Op het Hoogveld zijn de zomers koeler en de winters gematigd. Net als in Zuid-Afrika valt de meeste regen in korte hevige onweersbuien in de zomermaanden. Het afgelopen decennium kampte Swaziland steeds vaker met droogte.

Bevolking

In 2007 telde Swaziland 1,1 miljoen inwoners. De Swazi vormen met meer dan 90 procent de overgrote meerderheid van de bevolking. De rest bestaat voornamelijk uit Zoeloes, Tsonga, Mozambikanen en Europeanen. SiSwati en Engels zijn de officiële talen van het land.

De bevolking leeft geconcentreerd in het centrum van het land op het Middenveld. Door malaria is het Laagveld van oudsher dunner bevolkt, terwijl het bergachtige landschap in het Hoogveld relatief moeilijk toegankelijk is. Ruim een kwart van de bevolking woont in een stad.

Het koninkrijk heeft een negatief bevolkingsgroeicijfer. Vraag een Swazi hoeveel mensen er om hem heen doodgaan en ze vertellen dat ze vallen met bosjes. Voornaamste oorzaak is de aidsepidemie. Swaziland is een van de zwaarst getroffen landen ter wereld: 33,4 procent van de bevolking tussen de 15 en 49 jaar is seropositief. Door hiv/aids worden veel kinderen wees. Geschat wordt dat in 2010 zo’n 120.000 kinderen beide ouders kwijt zijn. Een gemiddelde inwoner van Swaziland sterft rond zijn dertigste.

Swaziland
Klik op een van de volgende deelkaarten voor een vergroting: linksboven, rechtsboven, linksonder en rechtsonder.

Geschiedenis

Uit opgravingen en rotsschilderingen is gebleken dat er tienduizenden jaren geleden al mensen in Swaziland woonden. De vroegste bewoners, onder wie de San of Bosjesmannen, vestigden zich niet permanent in het gebied. De eerste permanente bewoners waren de Nguni, een Bantoevolk dat zich vanuit Centraal-Afrika in zuidelijke richting verspreidde.

De Dlamini-familie onder leiding van koning Ngwane III vestigde zich in het midden van de 18de eeuw in het zuiden van het huidige Swaziland, waar ze onder druk van het uitbreidende Zoeloerijk weer werden verdreven. Koning Mswazi wist het koninkrijk te verenigen en maakte een eind aan de verplaatsingen. Zijn onderdanen eerden hun koning door zichzelf ‘volk van Mswazi’ ofwel Swazi te noemen. Het koninkrijk was toen, rond 1860, ongeveer twee keer groter dan het huidige Swaziland.

Europese invloeden

Rond dezelfde tijd toonden Boeren en Britten interesse voor het grondgebied en verwierven tegen betaling concessies voor land, hout en delfstoffen zoals goud. Na de Eerste Boerenoorlog (1880–1881) kwamen Boeren en Britten overeen dat Swaziland zijn onafhankelijkheid zou behouden, maar een deel van het grondgebied aan Zuid-Afrika moest afstaan. Met deze overeenkomst werd de omvang van het Swazikoninkrijk teruggebracht tot de huidige grootte. Toen de Boeren eind 19de eeuw opnieuw aanspraak maakten op Swaziland, besloot Groot-Brittannië het te beschermen door er in 1906 een protectoraat van te maken.

In de loop van de 20ste eeuw wilde de toenmalige koning, Sobhuza II, een deel van het uitgegeven land terugvorderen en langzaam toe werken naar de onafhankelijkheid. Toen bleek dat de Europeanen onder geen voorwaarde bereid waren het land terug te geven, riep de koning zijn onderdanen op het land terug te kopen. Toen Swaziland in 1968 onafhankelijk werd, was twee derde van het land weer terug in de handen van de koning, die het voor zijn onderdanen beheert.

Onafhankelijkheid en huidige politiek

De onafhankelijkheid van Groot-Brittannië is opvallend genoeg zonder bloedvergieten verlopen en de Europese inwoners van Swaziland konden probleemloos in het land blijven wonen. De koning schafte in 1973 de grondwet af, die grotendeels op Britse leest geschoeid was. Vier jaar later werd er een nieuwe grondwet uitgevaardigd die alle macht bij de koning legde. De huidige koning is Mswati III, die in 1986 aan de macht kwam.

Oppositiepartijen zijn officieel verboden in Swaziland. Verschillende politieke bewegingen eisen een meerpartijendemocratie en houden hiertoe demonstraties. Ook de levensstijl van de koning is aan kritiek onderhevig. Terwijl grote delen van de bevolking honger lijdt, schaft hij nieuwe auto’s en paleizen aan.

Economie

Het inkomen per hoofd van de bevolking werd in 2007 rond de 4800 US$ geschat. Van de bevolking leeft 69 procent onder de armoedegrens en 40 procent is werkloos. De economie van Swaziland is in hoge mate afhankelijk van Zuid-Afrika. Niet alleen werken tal van Swazi in het buurland, ook is er veel import en export tussen de buurlanden.

Bijna driekwart van de beroepsbevolking in Swaziland werkt in de agrarische sector. Volgens de Verenigde Naties was er van 2001 tot en met 2007 sprake van droogtes. Hierdoor kunnen veel kleine boeren niet meer in hun eigen levensonderhoud voorzien. In 2007 had 40 procent van de bevolking voedselhulp nodig.

De commerciële agrarische sector produceert vooral suikerriet, katoen, tabak, citrusvruchten en ananas. In het westen heeft de bosbouw zich ontwikkeld tot een belangrijke economische sector.

Swaziland kent een aantal kleinschalige industriële ondernemingen die de agrarische producten verwerken, zoals suikerfabrieken, houtzagerijen, pulpfabrieken en vleesconservenfabrieken. Op bescheiden schaal worden steenkool, goud en asbest gewonnen.

Nationale Parken

Swaziland heeft verschillende natuur- en wildparken. Drie daarvan, Mlilwane, Mkhaya en Hlane, zijn particuliere parken die onder de overkoepelende organisatie Big Game Parks vallen. De andere vier, Malolotja, Haware & Mantenga en Mlawula, zijn in de handen van de National Trust Commission van Swaziland.

Big Game Parks werd opgezet om het dreigende uitsterven van inheemse diersoorten tegen te gaan. Door de snelle commercialisering van de jacht vanaf het begin van de 20ste eeuw waren bijvoorbeeld olifanten, witte en zwarte neushoorns en verschillende antilopensoorten aan het begin van de jaren vijftig uitgestorven. Door initiatieven van Ted en Liz Reilly, twee inwoners van Swaziland die hun leven wijden aan natuurbehoud, is een aantal soorten met succes opnieuw geïntroduceerd.

Mbabane

Mbabane, spreek uit ‘ba-baa-nee’, is de hoofdstad van Swaziland. Vanaf de grensovergang Oshoek/Ngwenya, rij je in een halfuurtje naar deze rustige stad met ruim 60.000 inwoners in de Dlangeni-heuvels. Maak je tijdens het verblijf gebruik van self-catering accommodatie, dan is het een goede plek om boodschappen te doen. Dit kan in de New Mall en Swazi Plaza, waar ook een toeristenbureau is.

De sfeer in Mbabane is ontspannen en minder chaotisch dan in de grootste stad van Swaziland en het industriële hart, Manzini, waar auto’s elkaar toeterend verdringen in de eenrichtingsstraten en mannen ’s ochtends rijendik voor de poorten van fabrieken staan, op zoek naar werk. Maar veel is er niet te beleven in Mbabane. Aan het einde van de Allister Miller Street ligt Swazi Market, de belangrijkste attractie van de stad. Veel toeristen kiezen ervoor om niet te stoppen in de hoofdstad maar om door te rijden naar de Ezulwini Valley waar ook markten zijn en een toeristenbureau.

TOERISTENBUREAU, Swazi Plaza, OK Road, tel. +268-4042531.

Ezulwini Valley

Vanuit Mbabane gaat de MR3 steil naar beneden naar de Ezulwini Valley (Vallei van de Hemel). Daal rustig af naar de prachtige groene vallei van ongeveer 20 km en stoor je niet aan de minibusjes die soms met een noodgang langs je heen suizen. De vallei, die vanwege de aanwezigheid van de oude en huidige koninklijke residentie in Lobamba en Ludzudzini ook wel ‘Koninklijke vallei’ wordt genoemd, is het historische, bestuurlijke en toeristische hart van Swaziland.

In de vallei liggen langs de hoofdader, de MR103, twee markten met kunstnijverheid waarvan de tweede, de Mahlanya Market, de grootste is. Langs deze weg liggen ook de grootste golfbaan van Swaziland, de Royal Spar Resort & Country Club, en een casino, dat deel uitmaakt van het Sun International Hotel. Een goede eerste stop ligt iets verderop, bij Mantenga Lodge en Mantenga Craft. De lodge heeft een groot terras met uitzicht op Execution Rock, waar volgens de overlevering een eeuw geleden moordenaars met een duwtje in de rug hun dood tegemoet gingen. Mantenga Craft biedt niet alleen originele souvenirs, zoals het winkeltje Swazi Silver waar sieraden worden gemaakt van zilver en olifantenhaar, maar ook een toeristenbureau in het kantoor van Swazi Trails, specialist in dagtripjes in het koninkrijk. Hier kunnen ze je ook goed informeren over de talrijke wandelingen in Swaziland en het raften op de Usuthurivier. In december en januari staat het water hoog en draait het vooral om de adrenaline. Wil je meer genieten van de natuur dan van het bedwingen van stroomversnellingen, ga dan als het water laag staat, van juli tot oktober.

Wie na het golfen, kopen van souvenirs, hiken of raften wil ontspannen, kan een bezoek brengen aan de Swaziland Spa Health and Beauty Studios. Het buitenzwembad gevuld met het warme water van natuurlijke bronnen staat lokaal bekend als de Cuddle Puddle (knuffelpoel). Dit is ook een goede plek om een massage te krijgen.

De vallei was tijdens de apartheid in Zuid-Afrika een speelparadijs voor Zuid-Afrikanen. Blanken kwamen naar Swaziland om te gokken of om naar de beruchte nachtclub Why Not te gaan voor de zwarte stripteasedanseressen en prostituees. In hun thuisland was het illegaal om te gokken en om seks te hebben met zwarte vrouwen. De club is nog steeds open.

SWAZI TRAILS, tel. +268-4162180, tours@swazitrails.co.sz, www.swazitrails.co.sz.

CUDDLE PUDDLE, tel. +268-4161164, www.swaziweb.net/cuddle.

Mantenga Nature Reserve

Mantenga Nature Reserve is een klein park van 725 ha dat vooral bekendstaat om het Swazi Cultural Village. Dit is een soort openluchtmuseum waar je kunt zien hoe de Swazi rond 1850 leefden. Een Swazifamilie woont permanent in zogenoemde beehives, hutten van gras en riet die eruitzien als bijenkorven. Iedere dag worden er om 11.15 en 15.15 uur dansvoorstellingen gehouden.

Je kunt het natuurpark ook in voor een wandeling of een plons bij de bekende Mantangawaterval. Op de rotsen bij de poel kun je heerlijk picknicken of bruinen in de zon. Het park heeft goede en betaalbare accommodatie in een soort safaritenten op palen waar een dak boven is gebouwd. Probeer nummer 17, 18 of 6 te boeken voor het beste uitzicht. Het is een goede uitvalsbasis om de rest van de vallei te verkennen.

MANTENGA NATURE RESERVE, tel. +268-4161151/4161178, mantengares@sntc.org.sz.

Mlilwane Wildlife Sanctuary

Het Mlilwane Wildlife Sanctuary is met 4500 ha vele malen groter dan Mantenga en een van de Big Game Parks van Swaziland. Mlilwane was het eerste natuurreservaat in Swaziland, opgericht door Ted Reilly, met als doel de wildstand te beschermen en uitgestorven wild opnieuw te introduceren. Het ging in 1964 open voor publiek. Er leven onder meer buffels, giraffen, nijlpaarden, luipaarden, zebra’s en tal van antilopen zoals koedoes, blesbokken en nyala’s. In het park staan helaas wel veel eucalyptusbomen die niet tot de oorspronkelijke vegetatie behoren.

Een mooie manier om het park te verkennen is per mountainbike, paard of te voet. Er kunnen tweedaagse tochten worden geboekt waarbij kan worden overnacht in een grot. De faciliteiten in het hoofdkamp zijn redelijk. Er kan worden overnacht op een camping, in bijenkorfhutten of huisjes.

Wie in de voetsporen van de Nederlandse prins Bernhard wil treden kan in Mlilwane terecht bij het veel luxere Reilly’s Rock, een koloniale lodge onder oude bomen. Hier kun je kamers huren of huisjes met riante veranda’s. Op vergeelde zwart-witfoto’s in de gemeenschappelijke ruimte van deze lodge zie je de prins, die veel heeft bijgedragen aan het park, op safari gaan in Mlilwane.

MLILWANE WILDLIFE SANCTUARY. Accommodatie, informatie en excursies via Big Game Parks: tel. +268-5283943/4, reservations@biggameparks.org, www.biggameparks.org.

Malkerns

De Ezulwini Valley strekt zich in het oosten nog verder uit in de richting van Manzini. Neem op de MR103 de afslag naar Malandela’s. Malandela’s was ooit een boerderij, maar is uitgegroeid tot een kroeg, restaurant en een betaalbare en moderne B&B gelegen in een rijke tuin. Het terras van het restaurant met uitzicht over suikerrietplantages is ook erg populair bij de lokale bevolking. Voor contact met thuis, vind je naast het terras van Malandela’s Ziggy’s Internet Café. In de vlakbij gelegen concertzaal House on Fire gaan regelmatig de voetjes van de vloer.

Bij Malandela’s vind je ook originele en kwalitatief goede souvenirs. Bij Gone Rural kun je prachtige gekleurde placemats, matten en schalen van gras kopen en bij Zoggs hebben ze kleurrijke cadeaus voor kinderen. Ook zit hier Baobab Too, dat handbedrukte stoffen verkoopt. Deze laatste heeft even verderop nog een verkooppunt, Baobab Batik, bij de bekende kaarsenmaker Swazi Candles.

MALANDELA’S B&B, tel. +268-5283448, malandelas@africaonline.co.sz. MALANDELA’S RESTAURANT, tel. + 268-5283115.

Lobamba

De enige mogelijkheid om een glimp op te vangen van de koning en zijn gevolg is tijdens de jaarlijkse Incwala-ceremonie of de Umhlangadansen voor de koningin-moeder in de Royal Kraal van koning Mswati III in Lobamba.

In Lobamba ligt het National Museum met een tentoonstelling over de geschiedenis, gewoontes en gebruiken van de Swazi.

CEREMONIES IN DE ROYAL KRAAL. De data liggen niet vast, maar zijn in dec.–jan. en aug.–sept. Fotograferen is in beperkte mate toegestaan.

Van Mbanane naar Phonphonyane Falls

Wie van Mbabane naar de Phonphonyane watervallen wil in het noordwesten van Swaziland gaat eerst vanuit de hoofdstad richting de grensovergang Oshoek. Hier zie je een afslag naar de indrukwekkende Sibebe Rock, een gigantische granieten rotsformatie waar je op kunt klimmen. Maak ook een stop bij de Ngwenya Glasfabriek, die op de weg van Mbabane naar Oshoek ligt. Hier kun je zien hoe er van gerecycled glas kunst- en gebruiksvoorwerpen worden geblazen en kun je rondstruinen in de uitgebreide winkel. Neem hierna de MR1 richting Piggs Peak voor het Malolotja Nature Reserve en het Phonphonyane Nature Reserve.

Malolotja Nature Reserve

In het westen van Swaziland ligt het Malolotja Nature Reserve, een natuurgebied dat vooral begroeid is met berggras. Met meer dan 200 km aan wandelpaden, de schitterende waterpartijen van de Komatirivier en twee van de hoogste bergtoppen van Swaziland, is dit een waar paradijs voor natuurliefhebbers en wandelaars. In het park zijn ook huisjes te huur.

Naast een aantal kleine wildsoorten als zebra’s, wildebeesten en verschillende antilopen leven er meer dan 280 vogelsoorten, waaronder de blauwe kraanvogel en de zeldzame blauwe zwaluw. Malolotja’s gids Themba kan je adviseren over de beste plek en tijd om de zwaluw te zien.

Een laatste bijzonderheid van het park is de mogelijkheid om onder begeleiding een van ’s werelds oudste mijnen te bezoeken. Onderzoek heeft uitgewezen dat in dit gebergte al sinds 41.000 jaar v.Chr. mijnbouwactiviteiten plaatsvonden.

NGWENYA GLASS, tel. +268-4424053, www.ngwenyaglass.co.sz. SIBEBE ROCK TRAILS, tel. +268-4046070.

MALOLOTJA NATURE RESERVE. Geopend: ’s zomers 6–18.30, ’s winters 6.30–18 uur. Self-catering accommodatie reserveren via tel. +268-4424241, malolotja@sntc.org.sz. Kleine winkel, geen benzinepomp. Dichtstbijzijnde restaurant: Taste of Africa, Hawane resort.

Piggs Peak

Onderweg van Malolotja naar Piggs Peak is een afslag naar Nsangwini waar rotsschilderingen van San kunnen worden bekeken. Een gids begeleidt je op de steile klim van zo’n 25 minuten.

Het verderop gelegen Piggs Peak, te midden van grote naaldboomplantages, is het centrum voor de houtindustrie. Het kleine stadje dankt zijn naam aan goudzoeker William Pigg, die hier in 1884 succesvol was. Piggs Peak is ook een bekend handwerkcentrum. Tintsaba Crafts is een aanrader.

Vanuit Piggs Peak zijn er twee mogelijkheden om Zuid-Afrika te bereiken. Een onverharde weg leidt door bergachtig gebied via de kleurige mijnwerkershuisjes van Bulembu over de Saddleback Pass naar Barberton. Als je geen auto met vierwielaandrijving rijdt, is de weg bij regen af te raden.

Het gemakkelijke alternatief is om vanuit Piggs Peak de geasfalteerde weg in noordelijke richting te volgen, door een schilderachtige omgeving. In de buurt van de Phophonyane Falls, langs de weg naar

Kaalkop, naderen Hoogveld en Laagveld elkaar in het Phophonyane Nature Reserve.

NSANGWINI ROCK ART, tel. + 268-6373767.

TINTSABA CRAFTS, www.tintsaba.com.

Phophonyane Nature Reserve

Het Phophonyane Nature Reserve is een particulier park van 500 ha met een subtropische begroeiing. Het is een klein paradijs weggestopt tussen de bossen voor de houtindustrie. Het geluid van de waterval maakt dat je snel tot rust komt. In het natuurpark is een kleine lodge met maar 26 bedden waar je vanaf een houten dek met uitzicht over de waterval je verdere reis kunt plannen.

PHONPHONYANE NATURE RESERVE EN LODGE, tel. + 268-4371429, www.phophonyane.co.sz.

Manzini

Manzini is net iets groter dan Mbabane. In 1885 kocht Arnold Bremer een handelspost op de plek waar de huidige stad ligt. De nederzetting was tijdens de Tweede Boerenoorlog (1899–1902) een van de strijdtonelen en werd geheel verwoest. Na die oorlog werd de stad herbouwd en kreeg de naam Manzini.

Tegenwoordig is Manzini het industriële centrum van Swaziland. De sfeer is er niet zo gemoedelijk als in Mbabane en de stad heeft de toerist weinig te bieden.

Langs wildparken naar Komatipoort

Het oosten van Swaziland staat bekend om zijn uitgestrekte suikerrietplantages. Deze kleuren het dorre en hete Laagveld in de zomer frisgroen. In oostelijke richting zie je in de verte de toppen van de Lebombo Mountains opdoemen. De weg naar Komatipoort leidt via onbetekenende plaatsjes als Mafutseni en Mpaka in noordoostelijke richting naar het Hlane National Park en het Mlawula Nature Reserve.

Voorbij het Mlawula Nature Reserve buigt de weg naar Komatipoort af naar het noordwesten. De doorgaande weg gaat naar Mozambique, waar hij aansluiting vindt op de weg naar Maputo. Na de natuurgebieden van het Laagveld leidt de weg naar Zuid-Afrika opnieuw door een suikerrietgebied.

Hlane National Park

Het Hlane National Park is een van de Big Game Parks. Dit wildernisgebied valt onder beheer van de koning en omvat de voormalige koninklijke jachtgronden. In het park leven onder meer witte neushoorns, giraffen, leeuwen, olifanten, jakhalzen, wrattenzwijnen en verschillende antilopen. De beste kans om het nodige wild te zien is in de winter, wanneer de dieren zich verzamelen bij de rivier in het noorden van het park om te drinken.

HLANE NATIONAL PARK, 4 km ten zuiden van Simunye, accommodatie reserveren bij Big Game Parks.

Mlawula Nature Reserve

Ten noordoosten van Hlane National Park ligt het Mlawula Nature Reserve, dat een deel van het Laagveld en een deel van de Lebombo Mountains omvat. De landschappelijke variatie zorgt voor een grote verscheidenheid in vegetatie, vogels en klein wild zoals zebra’s, waterbokken, wildebeesten en grijsbokken. Je kunt er wandelen, vissen en kanoën op de Mbuluzirivier. Pas op voor de krokodillen en nijlpaarden.

MLAWULA NATURE RESERVE, 10 km ten noorden van Simunye, eenvoudige camping & safaritenten, tel. +268-4161151/4161178. Geen winkel of benzinepomp.

Langs Mkhaya naar Golela

Wie 6 km buiten Manzini de weg in zuidoostelijke richting volgt, rijdt bij het gehucht Phuzumoya langs het Mkhaya Game Reserve en in de richting van Big Bend. Big Bend ligt op een schilderachtige locatie in de bocht van de Usuthu-rivier. Het kleine stadje dient als centrum in een regio met suikerrietplantages. De rit naar Lavumisa en Golela leidt door een boeiend landschap: uit het Laagveld rijzen de Lebombo Mountains op.

Mkhaya Game Reserve

Mkhaya is een particulier wildreservaat dat onder de verantwoordelijkheid van de Big Game Parks valt. Het park is genoemd naar de Mkhayaboom (Acacia nigrescens), die veel in het reservaat voorkomt en waarvan de vruchten worden gebruikt om bier te brouwen. Onder begeleiding van een ranger kan je vanuit een open landrover of te voet op zoek gaan naar olifanten, zwarte en witte neushoorns, zebra’s, waterbokken en -hyena’s. Mkhaya heeft geen leeuwen.

Het park is vooral bijzonder om de accommodatie. Je bed staat op een verhoogde vloer en onder een dak, maar het ‘huisje’ heeft geen muren. Hierdoor heb je het gevoel dat je buiten slaapt. Met een beetje geluk zie je vanuit je bed bushbaby’s van boom tot boom springen en ’s ochtends kun je in het zand rond je hut de sporen bestuderen van nachtelijke bezoekers.

MKHAYA WILDRESERVAAT, toegang alleen om 10 of 16 uur en na reservering bij Big Game Parks, dagtochten mogelijk.

Naar Bhunya en Amsterdam

Bij het kleine plaatsje Mhlambanyatsi kan je vanuit hotel Foresters Arms te paard de mooie omgeving verkennen. Verder naar het zuidwesten ligt Bhunya, het centrum van de bosbouwindustrie. Het dorp wordt overheerst door een grote pulpfabriek, die het hout uit de omgeving verwerkt. Met grote pijpen, lawaai en flink wat rook is deze fabriek een smet op de omgeving.

In Bhunya splitst de weg zich. Je kunt via Malkerns terugkeren naar de Ezulwini Valley, de weg in zuidwestelijke richting naar Amsterdam in Zuid-Afrika vervolgen of richting Mankayane. Ten noorden van Mankayane kun je afslaan naar de Ngwempisi Hiking Trails. Met hulp van de Europese Unie heeft de gemeenschap hier wandelingen ontwikkeld en hutten om te overnachten opgezet. Het is een van de ruwste maar mooiste gebieden van Swaziland.

FORESTERS ARMS, tel. +268-4674177/4674377, www.forestersarms.co.za.

NGWEMPISI HIKING TRAILS, tel. +268-6256004, ngwempisi@mailfly.com.