II

 BURGEMEESTER

5

Branno had een uur lang gewacht en vermoeid gepiekerd. In technische zin had zij zich schuldig gemaakt aan binnendringing met geweld. En wat erger was: in strijd met de grondwet had zij de rechten van een Raadsheer geschonden. Krachtens de strikte wetten die Burgemeesters tot verantwoording dwongen - sinds de dagen van Indbur III en het Muildier - zou zij uit haar ambt gezet kunnen worden.

Maar op deze ene dag kon zij vierentwintig uur lang geen kwaad doen.

Maar dat zou voorbijgaan. Rusteloos huiverde ze.

De twee eerste eeuwen waren de Gouden Tijd van de Foundation geweest, de Heroïsche Tijd - althans achteraf gezien en niet voor de ongelukkigen die in die onzekere tijden hadden geleefd. Salvor Hardin en Hober Mallow waren de twee grootste helden geweest. Ze waren tot halfgoden gemaakt die al bijna de onvergetelijke Hari Seldon zelf concurrentie aandeden. Het drietal vormde een driepoot waarop alle legenden (en zelfs historische feiten) omtrent de Foundation rustten.

In die tijd was de Foundation echter niet meer geweest dan een nie tige wereld met een moeizame greep op de Vier Koninkrijken en met slechts een flauw benul van de mate waarin het Seldon Plan zijn beschermende hand boven haar hoofd hield en haar zelfs beschermde tegen de restanten van het machtige Galactische Imperium.

En hoe machtiger de Foundation werd als politieke en commerciële factor, des te minder betekenis leken haar heersers en krijgers te hebben gekregen. Lathan Devers was nagenoeg vergeten. En àls men nog aan hem dacht was dat vanwege zijn tragische dood in de slavenmijnen en niet wegens zijn onnodige, maar succesvolle strijd tegen Bel Riose.

Trouwens Bel Riose, de waardigste van alle tegenstanders van de Foundation, was zelf eveneens bijna geheel vergeten, overschaduwd door het Muildier die als enige van de vijanden het Seldon Plan had doorbroken en de Foundation had verslagen en geregeerd. Hij alleen was de Grote Vijand - en waarachtig de laatste van de Groten.

Weinigen herinnerden zich dat het Muildier in wezen was verslagen door éen persoon - de vrouw Bayta Darell - en dat zij haar overwinning had behaald zonder hulp van wie dan ook, zelfs zonder de steun van het Seldon Plan. En ook was bijna door iedereen vergeten dat haar zoon en haar kleindochter, Toran en Arkady Darell, de Tweede Foundation hadden verslagen en daardoor de Foundation, de Eerste Foundation, oppermachtig hadden gemaakt.

Deze overwinnaars uit recentere tijden waren geen heroïsche figuren meer. De tijden waren te ruim en veelomvattend geworden en helden als deze moesten worden gereduceerd tot het formaat van gewone stervelingen. En bovendien had Arkady's biografie van haar grootmoeder deze niet geportretteerd als een heldin, maar als een romantisch wezen.

En sindsdien waren er geen helden meer geweest zelfs geen romantische wezens meer. De Kalganische Oorlog was de laatste vorm van geweld geweest waarmee de Foundation te maken had, en die was eigenlijk niet meer geweest dan een onbeduidend conflict. Bijna twee eeuwen van feitelijke vrede! Honderdtwintig jaar zonder dat ook maar éen schip een schrammetje had opgelopen!

De vrede was goed geweest Branno zou dat niet willen bestrijden - en ook lucratief. De Foundation had nog geen Tweede Galactisch Imperium gesticht de weg daarheen was volgens het Seldon Plan pas tot halverwege afgelegd - maar in de vorm van de Foundation Federatie had zij een krachtige economische greep op een derde van de her en der verspreide politieke eenheden in de Melkweg, en waar zij niet zonder meer de baas was, had zij invloed. Er waren maar weinig plaatsen waar de zinsnede 'Ik ben van de Foundation' geen gezag inboezemde. En onder al die miljoenen bewoners van de miljoenen bewoonde werelden was er niemand hoger in rang dan de Burgemeester van Terminus. 

Dat was nog steeds de titel. Hij was een erflating van de leider van een verlaten en vrijwel te verwaarlozen stadje op een eenzame wereld ergens aan de buitenste rand van de beschaving, ongeveer vijf eeuwen geleden, maar niemand haalde het in zijn hoofd die titel te willen wijzigen of er ook maar een greintje meer allure aan te willen geven. Alleen de nog steeds niet vergeten titel Keizerlijke Majesteit wekte evenveel ontzag.

... Behalve op Terminus zelf, waar de macht van de Burgemeester zorgvuldig begrensd was. De herinnering aan de Indburs leefde nog voort. Het was niet hun tirannie die de mensen niet konden vergeten, maar het feit dat zij van het Muildier hadden verloren.

En hier was zij nu, Harla Branno, de krachtigste leider sedert de dood van het Muildier (zij wist dat) en pas de vijfde vrouw in deze functie. Alleen op deze dag was zij in staat geweest haar kracht openlijk te gebruiken.

Zij had gevochten voor haar overtuiging inzake wat juist was en wat er moest gebeuren - ondanks de koppige oppositie van degenen die verlangden naar het prestige verschaffende centrum van de Melkweg en naar de glans van Keizerlijke macht en zij had gewonnen.

Nog niet, had zij gezegd. Nog niet! Als je te snel naar het Binnenste van de Melkweg springt zul je om die en die reden verliezen. En Seldon was verschenen en had haar gesteund in bewoordingen die nagenoeg identiek waren aan die van haarzelf.

En daardoor was zij nu voor een tijdje in de ogen van de gehele Foundation even wijs als Seldon zelf. Maar zij wist dat de bevolking dit elk moment weer zou kunnen vergeten. En deze jongeman waagde het haar uitgerekend op deze dag van alle dagen te provoceren!

En hij waagde het gelijk te hebben!

Dat was de gevaarlijke kant van de zaak. Hij had gelijk! En door gelijk te hebben zou hij de Foundation kunnen vernietigen!

En nu stond zij tegenover hem en keken zij elkaar aan.

Zij zei op droeve toon: 'Had u mij niet privé kunnen komen opzoeken? Moest u dat nu werkelijk in de volle Raadszaal uitschreeuwen in uw idioot verlangen mij voor gek te zetten ? Wat heb je toch gedaan, onnadenkende jongen?'

6

Trevize voelde dat hij bloosde en vocht om zijn woede in bedwang te houden. De burgemeester was een al ouder wordende vrouw die op haar volgende verjaardag drieënzestig zou worden. Hij had remmingen om een geschreeuwde woordenstrijd aan te gaan met iemand die bijna tweemaal zijn eigen leeftijd had.

Bovendien was zij door de wol geverfd in politieke debatten en wist zij dat de strijd al half gewonnen was als zij haar opponent al meteen in het begin uit zijn evenwicht kon brengen. Maar om een dergelijke tactiek effectief te maken moest er publiek bij zijn en nu was er geen publiek in wiens ogen zij hem kon vernederen. Er was hier niemand dan alleen zij tweeën.

Daarom negeerde hij haar woorden en deed zijn best haar op onbewogen wijze op te nemen. Zij was een oude vrouw, gekleed op de uniseks-wijze die nu al twee generaties lang gebruikelijk was, maar het stond haar niet. De Burgemeester, de leidster van de Melkweg - voor zover er sprake kon zijn van leiding - was een heel gewone oudere vrouw die gemakkelijk had kunnen worden aangezien voor een oude man, ware het niet dat haar staalgrijze haren strak naar achteren waren gebonden en niet los gedragen werden in de traditionele stijl van mannen.

Trevize glimlachte innemend. Hoezeer een bejaarde tegenstander ook zijn best deed de benaming 'jongen' als een belediging te doen klinken, deze speciale 'jongen' had het voordeel van zijn jeugd en zijn aantrekkelijke uiterlijk - en was zich van beide terdege bewust.

'Het is waar,' zei hij. 'Ik ben tweeëndertig en daarom bij wijze van spreken een jongen. En ik ben eveneens een Raadsheer en derhalve, zoals dat in die functie wordt verlangd, onnadenkend. De eerste omstandigheid is niet te vermijden, en voor wat betreft de tweede kan ik alleen zeggen dat het mij spijt.' 

'Weet u wel wat u hebt aangericht? Blijf daar niet staan en laat uw streven naar geestigheid even terzijde. Ga zitten. Hergroepeer uw gedachten, als dat kan, en antwoord mij op rationele manier.'

'Ik weet wat ik heb aangericht. Ik heb de waarheid verteld zoals ik die heb leren kennen.'

'En uitgerekend op deze dag probeert u mij daarmee te verslaan? Juist op deze ene dag dat mijn prestige zo groot is dat ik u uit de Raadszaal kan laten verwijderen en doen arresteren zonder dat iemand het waagt te protesteren?'

'De Raad zal tot bezinning komen en alsnog protesteren. Misschien is zij nu al aan het protesteren. En door de hardhandigheid waarmee u mij hebt aangepakt zullen zij des te aandachtiger naar mij luisteren.'

'Niemand zal naar u luisteren, want als ik zou denken dat u op de ingeslagen weg voortgaat, zou ik u met alle mij ten dienste staande wettelijke middelen blijven vervolgen als een verrader.'

'Dan zou ik berecht moeten worden. Dan krijg ik mijn kans voor het Hof.'

'Reken daar maar niet te vast op. De noodbevoegdheden van een Burgemeester zijn geweldig groot, ook al worden ze maar zelden gebruikt.'

'Op welke gronden zou u hiervan een noodgeval kunnen maken?'

'Ik bedenk wel iets. Zoveel fantasie heb ik nog wel en ik ben niet bang voor de politieke risico's. Drijf het niet te ver door, jongeman. We zullen nu tot een overeenkomst komen of u zult nooit meer vrij zijn. U zult voor de rest van uw leven gevangen worden gezet. Dat garandeer ik u.'

Zij staarden elkaar aan: Branno met grijze blik, Trevize met een blik vol gradaties van bruin.

'Wat voor overeenkomst?' zei Trevize.

'Aha, u bent nieuwsgierig. Dat is beter. Dan kunnen we onze confrontatie nu dus vervangen door een conversatie. Wat is uw visie ?'

'Die kent u uitstekend. U hebt immers door de modder gerold met Raadsheer Compor, of niet soms?' 

'Ik wil het van u horen, en wel in het licht van de Seldon Crisis die nu net voorbij is.'

'Uitstekend, als dat uw wens is, mevrouw de Burgemeester!' (Hij had op het punt gestaan haar aan te spreken als 'oude vrouw'.) 'Het beeld van Seldon was veel te correct, in onmogelijke mate correct na vijfhonderd jaar. Het was de achtste keer dat hij is verschenen, geloof ik. Bij sommige gelegenheden was er niemand aanwezig om hem te horen. Bij tenminste éen gelegenheid, in de tijd van Indbur III was hetgeen hij zei volledig in strijd met de werkelijke feiten - maar dat was in de tijd van het Muildier, was het niet? Maar wanneer, bij welke van al die gelegenheden had hij het zo volmaakt bij het rechte einde als vandaag?'

Trevize veroorloofde zich een zwakke glimlach. 'Nooit eerder, mevrouw de Burgemeester, althans voor zover onze historische verslagen het mogelijk maken dit te beoordelen, nooit eerder is Seldon erin geslaagd de situatie zo perfect tot in de kleinste details te schilderen.'

'Suggereert u dat de beeltenis van Seldon, zijn holografische verschijning, bedrog is?' vroeg Branno. 'Dat de uitspraken van Seldon zijn voorbereid door een tijdgenoot van ons, misschien zelfs door mijzelf? Dat de rol van Seldon werd gespeeld door een acteur?'

'Niet uitgesloten, mevrouw de Burgemeester, maar dat is niet wat ik bedoel. De waarheid is veel erger. Ik geloof dat wij wel degelijk Seldons beeltenis zien en dat zijn beschrijving van de huidige stand van de geschiedenis overeenstemt met de beschrijving die hij vijfhonderd jaar geleden voorbereid heeft. Ik heb dit ook met zoveel woorden gezegd tegenover uw man Kodell, die mij zorgvuldig door een rollenspel heeft geleid waarin ik het bijgeloof van de onnadenkende Foundationisten leek te steunen.' 

'Ik weet het. De opnamen zullen zonodig worden gebruikt om de Foundation te laten weten dat u nooit echt in de oppositie bent geweest.'

Trevize strekte zijn armen uit. 'Maar dat ben ik wèl. Er is geen Seldon Plan in de zin zoals we dat tot nu toe geloofden, en dat is er misschien ook al twee eeuwen niet geweest. Ik heb dat vermoeden al een paar jaar en wat we twaalf uur geleden in de Tijdkluis hebben meegemaakt is het bewijs.'

'Omdat Seldon te nauwkeurig was?'

'Precies. Glimlach niet. Dat was het definitieve bewijs.'

'Ik glimlach niet, zoals u kunt zien. Ga verder.' 'Hoe kan hij zo nauwkeurig zijn? Twee eeuwen geleden was Seldons analyse van het toenmalige heden volstrekt foutief. Er waren driehonderd jaar voorbijgegaan sedert de stichting van de Foundation en hij zat er ver naast. Helemaal!'

'Dat hebt u zelf een paar minuten geleden al verklaard, Raadsheer. Dat was wegens het Muildier. Het Muildier was een mutant met ongelooflijke mentale krachten en het Plan had daar op geen enkele manier in kunnen voorzien.'

'Maar hij was er, voorzien of niet voorzien. Het Seldon Plan werd ontregeld. Het Muildier bleef niet lang aan de macht en had geen opvolger. De Foundation herwon haar onafhankelijkheid en haar heersende positie, maar hoe kan het Seldon Plan weer op het juiste spoor zijn gekomen nadat het op zo drastische manier in de wielen was gereden?'

Branno keek grimmig en zij kneep haar beide oude handen krachtig samen. 'Het antwoord op die vraag is u bekend. Er was nog een tweede Foundation. U kent de geschiedenisboeken.'

'Ik heb Arkady's biografie van haar grootmoeder gelezen - dat was op school immers verplichte lectuur - en ik heb ook haar romans gelezen. Ik heb de officiële versie van de geschiedenis van het Muildier en daarna bestudeerd. Is het mij toegestaan die versie in twijfel te trekken?'

'In welk opzicht?'

'Officieel moesten wij, de Eerste Foundation, de kennis van de exacte wetenschappen hoeden en verbreden. Wij moesten in alle openheid opereren en onze ontwikkeling zou, of we het wisten of niet, verlopen volgens de lijnen van het Seldon Plan. Daarnaast was er echter de Tweede Foundation die de psychologische wetenschappen, inclusief de psychohistorie, moest hoeden en verbreden, en haar bestaan moest geheim worden gehouden, zelfs voor ons. De Tweede Foundation was bedoeld als de verfijning van het Plan. Zij moest die stromingen in de geschiedenis van de Melkweg bijbuigen of stoppen die afwijkingen dreigden te veroorzaken in de grote lijnen van het Plan.'

'Dan hebt u uw eigen vraag beantwoord,' zei de Burgemeester. 'Bayta Darell versloeg het Muildier, wellicht met hulp van de Tweede Foundation, hoewel haar kleindochter het tegendeel beweert. Het was echter zonder twijfel de Tweede Foundation die haar best heeft gedaan om de geschiedenis van de Melkweg na de dood van het Muildier weer in juiste banen te leiden en die daar kennelijk wonderwel in geslaagd is. Waar, mijn waarde Raadsheer, hebt u het eigenlijk over?'

'Mevrouw de Burgemeester, als wij afgaan op Arkady Darells verslag is het duidelijk dat de Tweede Foundation in haar poging de geschiedenis van de Melkweg bij te sturen het gehele schema van Seldon in de war heeft gebracht, aangezien zij door dit te doen immers haar eigen geheime status prijsgaf. Wij, de Eerste Foundation, beseften dat ons spiegelbeeld, de Tweede Foundation, bestond en wij konden niet voortleven in de wetenschap dat wij werden gemanipuleerd. We hebben ons daarom uitgesloofd om de Tweede Foundation te vinden en te vernietigen.'

Branno knikte. 'En daarin slaagden wij, volgens het verslag van Arkady Darell, maar kennelijk pas nadat de Tweede Foundation de geschiedenis van de Melkweg weer degelijk op het juiste spoor had gezet na de verstorende invloed van het Muildier. En op dat spoor is de geschiedenis nog steeds.'

'Kunt u dat geloven? Volgens het verslag werd de Tweede Foundation opgespoord en de leden ervan uit de weg geruimd. Dat was in het jaar FS 378, dus honderdtwintig jaar geleden. Vijf generaties lang zijn we dus zogenaamd bezig geweest zonder dat er een Tweede Foundation bestond en niettemin zijn we wat het Plan betreft zo dicht bij het doel gebleven dat Seldon en u bijna de gelijke woorden gebruikten.'

'Dit zou kunnen worden uitgelegd als een duidelijk bewijs van mijn grote vermogens inzake het interpreteren en op waarde schatten van de loop van de geschiedenis.'

'Neem mij niet kwalijk, ik twijfel geenszins aan uw grote vermogens, maar het komt mij voor dat er een meer voor de hand liggende verklaring is en wel dat de Tweede Foundation nimmer werd vernietigd. Zij regeert ons nog steeds. Zij manipuleert ons nog steeds. En daarom zijn we teruggekeerd in het spoor van het Seldon Plan.

7

Als de Burgemeester al geschokt was door deze uitspraak, liet zij het in elk geval niet merken.

Het was al na enen 's nachts en zij snakte ernaar om hier een einde aan te maken, maar het proces kon niet worden versneld. De jongeman moest op de juiste manier worden aangepakt  - zoals een vis aan de haak die bij onhandig optreden van de visser de lijn zou kunnen doen breken. Zij wilde hem niet als nutteloos wergwerpen zo lang er een kans was dat hij voordien een nuttige functie kon vervullen. 

'Waarachtig?' zei ze. 'U beweert dus dat Arkady's verslag van de Kalganische Oorlog en de vernietiging van de Tweede Foundation een vervalsing is? Een verzinsel? Een spelletje? Een leugen?' 

Trevize haalde zijn schouders op. 'Dat hoeft niet per se. Daar gaat het ook niet om. Neem eens aan dat Arkady's verslag helemaal waar was, naar haar beste weten. Neem eens aan dat alles zich precies zo heeft afgespeeld als door Arkady werd beschreven, dat de schuilplaats van de Tweede Foundation werd gevonden en dat ze uit de weg werden geruimd. Hoe kunnen wij echter met zekerheid weten dat wij ze tot de laatste man en vrouw hebben uitgeschakeld? De Tweede Foundation strekte haar werkzaamheden uit over de hele Melkweg. Ze beperkten zich niet tot het manipuleren van de geschiedenis van Terminus of zelfs alleen maar onze Foundation. Hun verantwoordelijkheid omvatte meer dan onze thuiswereld of onze gehele Federatie. Er moeten beslist enkele leden van de Tweede Foundation elders zijn geweest, duizend of meer parsecs uit de buurt. Is het waarschijnlijk te achten dat we hen allemaal hebben opgespoord en uitgeroeid?

En als we hen niet allemaal te pakken kregen, kunnen we dan zeggen dat we gewonnen hebben? Kon het Muildier dat in zijn dagen beweren? Hij veroverde Terminus en daarmee al de werelden die het overheerste, maar de Onafhankelijke Handelsplaneten hielden nog stand. Hij veroverde de Handelsplaneten, maar drie vluchtelingen wisten te ontkomen: Ebling Mis, Bayta Darell en haar echtgenoot. Hij kreeg beide mannen in zijn macht en liet Bayta - alléén Bayta - op vrije voeten. Hij deed dit uit sentimentele overwegingen, als we de door Arkady beschreven romance mogen geloven. En dat was voldoende. Volgens Arkady's verslag was er slechts éen persoon, Bayta, die nog kon doen wat zij wilde en dankzij haar acties was het Muildier niet in staat de verblijfplaats van de Tweede Foundation te vinden en werd hij als gevolg daarvan verslagen.

Eén persoon werd ongemoeid gelaten en alles ging verloren! Zo groot kan de betekenis zijn van éen individu, ondanks alle legenden rond Seldons Plan die beweren dat het individu niets is en de massa alles. En als we niet maar éen Tweede Foundationist in leven lieten, maar dozijnen, hetgeen mij hoogst waarschijnlijk lijkt, wat dan? Zouden zij zich niet verzamelen, hun fortuinen herstellen, hun loopbanen hervatten, hun aantal uitbreiden door werving en training, en tenslotte hun invloed op ons weer volledig herwinnen?'

'Gelooft u dat?' vroeg Branno op ernstige toon.

'Ik ben er zeker van.'

'Maar vertel me dan eens, Raadsheer, waarom zouden zij al die moeite doen? Waarom zou zulk een armzalig restantje zich zo wanhopig vastklampen aan een verplichting die niemand op prijs stelt? Welk motief hebben zij om de Melkweg op het rechte spoor naar het Tweede Galactische Imperium te houden? En als dit handjevol getrouwen erop staat hun missie te voltooien, waarom zou dat voor ons een probleem zijn? Waarom aanvaarden wij niet gewoon de loop van het Plan en zijn we dankbaar voor het feit dat zij erop toezien dat we niet uit de koers raken en verdwalen?'

Trevize wreef zich in de ogen. Ondanks zijn jeugd leek hij de meest vermoeide van het tweetal. Hij staarde de Burgemeester aan en zei: 'Ik kan u niet geloven. Verkeert u in de mening dat de Tweede Foundation dit voor ons doet? Dat zij een soort idealisten zijn? Is het u niet duidelijk uit uw kennis van de politiek, en van praktische onderwerpen als macht en manipulatie, dat zij dit doen voor zichzelf?

Wij zijn de ploegschaar. Wij zijn de motor, de aandrijfkracht. Wij zwoegen en zweten en bloeden en wenen. Zij zitten alleen maar achter de knoppen: hier een versterkertje bijstellen, daar een contactje kortsluiten, en dat alles op hun dooie gemak, zonder enig risico voor zichzelf. En dan, als alles klaar is en wij na duizend jaar ploeteren het Tweede Galactische Imperium hebben gesticht, zullen de mensen van de Tweede Foundation hun positie innemen als heersende elite.'

'Wilt u de Tweede Foundation dan volledig elimineren?' vroeg Branno. 'Wilt u, nu we toch al tot halverwege gevorderd zijn, het risico nemen de taak op ons eigen houtje te voltooien om straks zelf de elite te kunnen zijn? Is dat uw bedoeling?'

'Precies! Precies! En zou uzelf dat niet evenzeer moeten willen ? U en ik zullen die tijd niet meer meemaken, maar u hebt kleinkinderen en ik zal wellicht ook ooit kleinkinderen hebben, en zij zullen op hun beurt kleinkinderen hebben, en zovoort. Ik wil dat zij de vruchten plukken van onze arbeid en op ons kunnen terugzien ais de bron van hun voorspoed. Ik wil dat zij ons prijzen voor wat wij hebben bereikt. Ik wil niet dat alles ten prooi valt aan een geheime samenzwering die door Seldon - in mijn ogen geen held - is opgezet. Ik verzeker u dat hij een grotere bedreiging vormt dan het Muildier was als wij zijn plan tenminste ongestoord voortgang laten vinden. Mijn hemel, ik zou willen dat het Muildier het Plan echt grondig en definitief om zeep zou hebben gebracht! Wij zouden hem overleefd hebben. Hij was uniek, maar tevens een gewone sterveling. De Tweede Foundation daarentegen schijnt onsterfelijk te zijn.'

'Maar u zou de Tweede Foundation graag willen vernietigen, niet waar?'

'Als ik maar wist hoe!'

'Aangezien u dat niet weet, acht u het dan niet waarschijnlijker dat zij u zullen vernietigen?'

Er sprak verachting uit Trevizes blik. 'De gedachte is bij me opgekomen dat zelfs u onder hun invloed zou kunnen verkeren. Uw nauwkeurige voorspelling van wat Seldons beeld zou gaan zeggen en uw daarop volgende behandeling van mijn persoon rieken beide naar Tweede Foundation. U zou een holle schelp kunnen zijn met een Tweede Foundation-inhoud.'

'Waarom vertelt u mij dan al deze dingen?'

'Als u een pion van de Tweede Foundation bent, heb ik niets te verliezen en kan ik tenminste een deel van de woede die ik voel afreageren. Maar in feite gok ik erop dat u niet onder hun invloed verkeert en dat u zich alleen niet bewust bent van wat u doet.'

'Die gok hebt u dan in elk geval gewonnen,' zei Branno. 'Ik verkeer onder de invloed van niemand dan mijzelf. Maar dan nog, hoe kunt u er zeker van zijn dat ik de waarheid spreek? Als het waar was, zou ik dan toegeven een pion van de Tweede Foundation te zijn ? Zou ik zelf eigenlijk wel weten dat ik naar hun pijpen danste?

Er is niets te winnen met het stellen van dergelijke vragen. Ik geloof dat ik niet onder hun invloed verkeer en u hebt geen andere keus dan het delen van dit geloof. Als de Tweede Foundation bestaat, is het beslist hun eerste prioriteit ervoor te zorgen dat niemand in de Melkweg weet dat zij bestaat. Het Seldon Plan functioneert alleen dan goed als de stukken op het bord - wij dus - niet weten hoe het Plan werkt en hoe de zetten worden gedaan. Pas toen het Muildier de aandacht van de Foundation vestigde op de Tweede Foundation werd de laatstgenoemde in de tijd van Arkady vernietigd. Of moet ik zeggen bijna vernietigd, Raadsheer?

Hieruit kunnen wij twee conclusies trekken. Ten eerste mogen wij redelijkerwijs veronderstellen dat zij hun inmenging in het algemeen tot het uiterste minimum willen beperken. We mogen aannemen dat het onmogelijk zou zijn ons allen onder hun invloed te brengen. Zelfs de Tweede Foundation, als zij bestaat, zal grenzen aan haar macht kennen. Indien zij sommigen onder hun invloed brengen en daardoor anderen de kans geven dat te bemerken, zou dat feit tot grote risico's voor het Plan kunnen leiden. Derhalve concluderen wij dat hun tussenkomst zo delicaat, zo indirect en zo schaars mogelijk zal zijn, en dat ik dus niet onder hun invloed verkeer, en u evenmin.'

'Dat is éen conclusie,' zei Trevize, 'en ik heb de neiging haar te onderschrijven, al was het misschien maar omdat ik hoop dat u gelijk hebt. En wat is de andere?'

'Die is eenvoudiger en meer voor de hand liggend. Als de Tweede Foundation bestaat en het geheim van dat bestaan wil bewaken, dan staat er éen ding als een paal boven water. Iedereen die van mening is dat zij nog bestaat, en daarover praat, het aan anderen verkondigt, het over de gehele Melkweg uitschreeuwt, moet door hen op subtiele wijze onmiddellijk worden verwijderd, weggevaagd, uitgeschakeld. Is dat niet een conclusie die u kunt delen?'

'Hebt u mij daarom gevangen laten nemen, mevrouw de Burgemeester?' vroeg Trevize. 'Om mij tegen de Tweede Foundation te beschermen ?'

'In zekere zin. Tot op zekere hoogte. Liono Kodells zorgvuldige registratie van uw woorden zal niet alleen worden gepubliceerd om de bevolking van Terminus en de Foundation niet onnodig te verontrusten met die dwaze praatjes van u - maar ook om de Tweede Foundation niet onnodig te verontrusten. Als zij bestaat, wil ik niet dat haar aandacht op u gevestigd wordt.'

'Stel je voor!' riep Trevize met zware ironie uit. 'Voor mijn best wil? Ter wille van mijn mooie bruine ogen?'

Branno kwam in beweging en begon toen plotseling zacht te lachen. Ze zei: 'Ik ben nog niet zo oud, Raadsheer, dat het mij ontgaan is dat u mooie bruine ogen hebt en dertig jaar geleden zou dat voor mij wellicht voldoende reden zijn geweest. Maar op dit ogenblik zou ik geen vin verroeren om ze te redden - noch de rest van u als er geen betere argumenten waren dan uw ogen. Maar als de Tweede Foundation bestaat en hun aandacht wordt op u gevestigd, dan zullen zij zich wellicht niet beperken tot uw persoon. Dan moet ik aan mijn eigen leven denken en dat van een aantal anderen die veel intelligenter en waardevoller zijn dan u - en aan alle plannen die we hebben gemaakt.'

'Zo? U gelooft dus dat de Tweede Foundation bestaat, anders zou u immers niet zo zorgvuldig rekening houden met haar mogelijke reacties.'

Branno sloeg met haar vuist op het tafeltje dat voor haar stond. 'Natuurlijk geloof ik dat, gepatenteerde dwaas! Als ik niet wist dat de Tweede Foundation bestaat en als ik haar niet zo hard en doelmatig mogelijk aan het bestrijden was, zou het mij dan ook maar een greintje interesseren wat u over dat onderwerp te vertellen hebt? Als de Tweede Foundation niet bestond zou het immers volstrekt irrelevant zijn dat u het tegendeel verkondigt! Ik heb u al maanden de mond willen snoeren voordat u zou overgaan tot publiekelijke uitspraken, maar ik miste de politieke macht om een Raadsheer ruw aan te pakken. Seldons verschijning was voor mij een triomf en gaf mij die macht, zij het maar tijdelijk, en juist op dat ogenblik begon u met publiekelijke uitspraken, ik heb onmiddellijk ingegrepen en ik zal u nu zonder enige gewetenswroeging of een milliseconde aarzeling laten doden tenzij u precies doet wat u verteld wordt.

Ons hele gesprek tot nu toe, op een uur waarop ik liever in bed zou liggen slapen, was bedoeld om u zover te brengen dat u mij op mijn woord gelooft als ik dit zeg. Ik wil dat u weet dat het probleem van de Tweede Foundation - en ik heb er zorgvuldig op toegezien dat u dit probleem zelf hebt beschreven - voor mij genoeg reden en aanleiding is om u zonder proces te laten hersenspoelen.'

Trevize stond half op van zijn stoel.

'O, beweeg u maar niet,' zei Branno. ik ben maar een oude vrouw, zoals u zichzelf ongetwijfeld voorhoudt, maar u zou dood zijn voordat u mij had aangeraakt. Wij worden door mijn mensen in het oog gehouden, dwaze jongeman.'

Trevize ging weer zitten. Met ietwat onvaste stem zei hij: 'Dat lijkt me niet logisch. Als u in het bestaan van de Tweede Foundation geloofde, zou u er niet zo vrijelijk over spreken. U zou uzelf niet bloot stellen aan de gevaren waarvan u zegt dat ik mij er aan blootstel.'

'U ziet dus nu in dat ik een beetje meer gezond verstand heb dan u. Met andere woorden: u gelooft dat de Tweede Foundation bestaat, maar toch praat u er vrijelijk over, omdat u een dwaas bent. Ik geloof dat zij bestaat en spreek er eveneens vrijelijk over maar alleen omdat ik voorzorgsmaatregelen heb getroffen. Aangezien u Arkady's verhaal kennelijk aandachtig hebt gelezen zult u zich misschien herinneren dat zij vermeldt dat haar vader een apparaat heeft uitgevonden dat zij een "Statisch Geestscherm" noemt. Het dient als een afweer scherm tegen het soort psychische krachten waarover de Tweede Foundation beschikt. Het bestaat nog steeds en in uiterste geheimhouding is er zelfs gewerkt aan verbetering ervan. Dit huis is op dit ogenblik redelijk goed beveiligd tegen hun spionage. Nu dit duidelijk is, zal ik u vertellen wat u moet doen.'

'En dat is?'

'U moet uitzoeken of datgene wat u en ik denken inderdaad juist is. U moet uitzoeken of de Tweede Foundation werkelijk bestaat en zo ja, waar. Dat betekent dat u Terminus zult moeten verlaten en ik-weet niet-waarheen gaan - zelfs al zou uiteindelijk blijken, zoals in de dagen van Arkady, dat de Tweede Foundation in ons midden bestaat. Het betekent dat u niet zult terugkeren alvorens u ons iets te vertellen zult hebben. En als u ons niets te vertellen hebt, zult u nooit terugkeren, en de bevolking van Terminus zal éen dwaas minder tellen.'

Trevize merkte dat hij stotterde. 'Hoe kan ik in hemelsnaam naar hen op zoek gaan zonder dat feit te verraden ? Zij zullen simpelweg mijn dood arrangeren en u bent niets wijzer geworden.'

'Ga dan niet op zoek naar hen, naïef kind. Ga op zoek naar iets anders. Ga met heel uw hart en geest op zoek naar iets anders en als u in de loop van dat zoeken op hen stuit omdat zij hebben verzuimd aandacht aan u te besteden, nou, dat is prima. In dat geval mag u ons de informatie per beveiligde en gecodeerde hypergolf toezenden en daarna mag u als beloning terugkeren.'

'Ik neem aan dat u iets weet waarnaar ik op zoek kan gaan?'

'Natuurlijk. Kent u Janov Pelorat?'

'Nooit van gehoord.'

'U zult hem morgen ontmoeten. Hij zal u zeggen waarnaar u gaat zoeken en hij zal met u vertrekken in een van onze modernste schepen. U zult slechts met z'n tweeën zijn, want dat risico is al meer dan groot genoeg. En als u ooit probeert terug te keren zonder ons ervan overtuigd te hebben dat u beschikt over de kennis die wij zoeken, zult u uit de ruimte worden geblazen nog voordat u Terminus tot op een parsec bent genaderd. Dat is alles. Dit gesprek is ten einde.'

Zij stond op, keek naar haar blote handen en trok vervolgens langzaam haar handschoenen aan. Zij wendde zich naar de deur. Twee bewakers met wapens in de aanslag kwamen binnen. Zij traden opzij om haar langs te laten.

Bij de deuropening draaide zij zich om. 'Buiten zijn er nog meer bewakers. Maak het hun niet moeilijk, tenzij u ons allen van de overlast van uw bestaan wilt verlossen.'

'U zou dan ook de resultaten verspelen die ik u wellicht zal brengen,' zei Trevize. Met enige moeite slaagde hij erin dat op luchtige toon te zeggen.

'Dat risico willen wij wel nemen.' zei Branno met een glimlach waaruit geen geamuseerdheid sprak. 

9

Buiten wachtte Liono Kodell haar op. 'Ik heb het hele gesprek gehoord, Burgemeester,' zei hij. 'U was buitengewoon geduldig.'

'En ik ben buitengewoon moe. Ik geloof dat deze dag tweeënzeventig uur geduurd heeft. U neemt het nu over.'

'Zeker, maar vertelt u eens... Was er echt een Statisch Geest scherm om het huis?'

'Ach, Kodell,' zei Branno vermoeid, 'u moest toch beter weten. Hoe groot was de kans dat er iemand zou toekijken? Denkt u dat de Tweede Foundation iedereen, overal, altijd in het oog houdt? Ik ben geen romantische jongeman zoals Trevize. Hij denkt dat misschien, maar ik niet. En zelfs als het wèl zo was, dus als de Tweede Foundation overal oren en ogen had, zou het gebruik van een Geestscherm ons dan niet onmiddellijk hebben verraden? En zou trouwens het gebruik ervan aan de Tweede Foundation niet hebben duidelijk gemaakt dat er een afweerscherm tegen hun krachten bestaat? Stelt u zich voor: een gebied dat in hun waarneming plotseling psychisch 'neutraal' of ondoorzichtig is! Is het bestaan van zo'n scherm totdat we gereed zijn om het ten volle te gebruiken niet een geheim dat niet alleen meer waard is dan Trevize, maar ook meer dan u en ik samen ? En toch...'

Zij zaten in de auto en Kodell reed. 'En toch...' herhaalde hij.

'En toch wat?' zei Branno. 'O, ja. En toch is die jongeman intelligent. Ik heb hem in diverse bewoordingen wel een half dozijn keren een dwaas genoemd om hem vooral zijn plaats goed duidelijk te maken, maar hij is geen dwaas. Hij is jong en heeft teveel van Arkady Darells romans gelezen, en hij denkt nu dat de Melkweg er zó uitziet, maar hij is snel van begrip en het zal jammer zijn hem te verliezen.'

'Bent u er dan zeker van dat we hem zullen verliezen?'

'Heel zeker,' zei Branno op droeve toon. 'Maar niettemin, het is beter zo. We kunnen hier geen jonge romantici gebruiken die blind om zich heen tasten en misschien in éen enkel ogenblik iets kunnen stukslaan wat wij in vele jaren moeizaam hebben opgebouwd. Daarnaast dient hij een doel. Hij zal vast en zeker de aandacht trekken van de Tweede Foundationisten - steeds aangenomen dat zij bestaan en zich echt met ons bemoeien. En als hun aandacht op hem is gevestigd zullen zij ons wellicht negeren. Misschien kunnen wij zelfs méér winnen dan het voordeel met rust te worden gelaten. Misschien mogen wij hopen dat zij zich in hun aandacht voor Trevize onbedoeld aan ons blootgeven en dat wij daardoor een gelegenheid en tijd krijgen om tegenmaatregelen te bedenken.'

'Dus Trevize moet de bliksem aantrekken.'

Branno's lippen krulden. 'Ha, dat is de metafoor waarnaar ik zocht. Hij is onze bliksemafleider. Hij vangt de inslag op en behoedt ons voor schade.'

'En die Pelorat? Ook hij zal zich bevinden op de plek waar de bliksem inslaat.'

'Ook hij zal eronder lijden. Dat is niet te voorkomen.'

Kodell knikte. 'Wel, u weet wat Salvor Hardin placht te zeggen: "Laat uw morele opvattingen u nimmer verhinderen het juiste te doen.'" 

'Op dit ogenblik heb ik geen morele opvattingen,' mopperde Bran no, 'maar alleen een gevoel van dodelijke vermoeidheid. En toch... Ik ken een hele reeks mensen die ik liever zou kwijtraken dan Golan Trevize. Hij is een knappe jongeman. En dat weet hij ook, natuurlijk.' Haar laatste woorden vervaagden. Ze sloot haar ogen en viel in een lichte sluimering