.6.

„Je bent dus serieus van plan weg te gaan?" John keek Dan met ee n bedroefde blik aan. „Ja. " „Wat doe je als ze je niet wil hebben?" „Tja. " - Dan wachtte even - „Ik ga. . . ik ga in elk geval, er zit niets anders op, maar misschien zal ik wel eerder terug zijn dan nu mijn plan is. " „Kent ze je gevoelens?" „Nee, dat geloof ik niet. Ze beschouwt me als iemand die vriendelijk e n attent voor haar is. Ik ben de enige, afgezien van Brigie en Mary, die z e al die weken heeft gezien. Als ik haar vroeg of ze het prettig zou vinde n Katie te spreken, werd ze nerveus. " „Hoe weet je dat? Ze zegt toch geen woord?" „O, dat zie ik aan de uitdrukking van haar gezicht. " „Doet ze geen enkele poging om met haar vingers te praten?" „Nee, ze ligt alleen maar. " „Maar ze weet toch wel wat er om haar heen gebeurt?" „Ik weet het niet zeker, maar er is een helderheid in haar blik alsof ze j e met haar ogen iets wil vertellen. " „Weet pa dat je van haar houdt?" „Nou, ik heb het hem niet verteld, maar. . . uit zijn reactie, uit het feit dat hij me hier de eerste twee weken heeft laten blijven en me vrijdags vroeger weg laat gaan, zou je kunnen opmaken dat hij wel enig idee heeft. Aan de andere kant wil hij me misschien graag kwijt; mijn afwezigheid levert een groter voordeel op dan mijn aanwezigheid, lijkt me zo. " „Onzin! Je doet het geweldig en je kunt goed opschieten met de arbeiders van je afdeling. Ze mogen je en er zitten heel wat harde knapen tussen. " Dan lachte zachtjes terwijl hij antwoordde: „Misschien zou je uit een ander vaatje tappen als ik zou blijven, want dan zou ik me waarschijnlijk bij Katie aansluiten en dan zou je een paar oproerkraaiers tegen je hebben. Het zou toch wel grappig zijn als ze ooit nog eens met die Willy trouwt, want die distantieert zich nu juist van de arbeiders in de richting van de directie; hij aapt in alles de baas na. Je kunt het horen in de toon die hij zich heeft aangemeten en je kunt het zien aan de manier waarop hij zijn hoofd schuin houdt. Terwijl zij juist de andere kant op gaat en voor de onderdrukten opkomt: hogere lonen, kortere arbeidstijd, aanleg van waterleiding en w. c. 's, volledige schoolopleiding voor alle kinderen. Tjonge, ik zie de stukken er al afvliegen, als die twee nog eens samen in de huwelijksboot stappen. " „Och, dat weet ik nog zo net niet. " John schudde zijn hoofd. „Ik vind dat ze vrij aardig bij elkaar passen. Maar onder ons gezegd en gezwegen, hoezeer ik Willy ook waardeer, het zou me toch aangenamer zijn geweest als ze haar oog op iemand anders had laten vallen. Het zal nog erg moeilijk worden. Jenny zal het nog wel accepteren, maar die oude Pearson zal zijn stekels recht overeind zetten, als het hem ter ore komt, en er zal een uitgebreid familie-overleg op volgen; daar kun je donder op zeggen. " Dan lachte en herhaalde: „Daar kun je donder op zeggen. " Toen liep hij door de overvolle kamer naar de deur. John zei nog:,, Als ik je morgenochtend niet meer zie, doe dan de groeten aan Brigie en. . . zeg maar tegen Barbara dat ik aan haar denk. " Dan bleef even bij de open deur dralen en zei over zijn schouder: „Ja, ik zal het zeggen, John. " Toen keek hij snel om, want de stem van zijn vader klonk dwars door de hal. „Kom eens even hier, jongen. " Harry wenkte hem naar zich toe op de drempel van de kamer die officieel kantoor werd genoemd en toen Dan dicht in de buurt was, liet hij erop volgen: „Ik zat daarnet te denken dat ik wel zin heb morgen met je mee te gaan. " ,,0, prima, fijn. " „Tja, kom er eens even in. " Hij ging hem voor. Dan volgde hem en bleef staan naast het grote, rommelige, smakeloze bureau toen Harry zich zwaar in de leren stoel erachter liet vallen. Toen zijn vader hem niet onmiddellijk wat zei, vroeg Dan: „Is er iets mis?" „Nee, dat niet. " Harry begon wat paperassen op te ruimen; toen leunde hij achterover en zei: „Niet iets dat niet in orde kan komen. Het gaat om het huis, de Hall. Ik ben het niet met mezelf eens of ik het wel zal aanhouden. Brooks en mevrouw Kenley vechten daar blijkbaar een soort privé- oorlogje uit en er is eigenlijk niet een soort scheidsrechter die de boel daar in evenwicht houdt, nu Brigie het zo druk heeft, en zoals de zaken zich laten aanzien, zou het best eens kunnen zijn dat ze haar hele verdere leven daarmee bezig zal blijven. Ik zou jou wel eens willen vragen" - hij schudde bedachtzaam zijn hoofd — „en ik vraag je eerlijk je mening te geven: denk je dat Barbara ooit weer normaal wordt?" „Ze is niet abnormaal, pap. " „Ze is toch wel wat kwijt, jongen. Als ze haar mond niet opendoet en ook niet, zoals vroeger, op haar vingers praat, dan komt het mij voor dat Brigie haar de rest van haar leven zal moeten verzorgen. " „O, nee. " , ,Je zegt daar nee alsof je weet dat het anders is. Spreekt ze dan tegen jou?" „Nee. " Ze keken elkaar strak aan en Harry zei doodbedaard: „Ik was verbaasd, jongen, toen ik ontdekte dat je een oogje op haar hebt. Laat ik zeggen dat het een verrassing voor me was, om het zachtjes uit de drukken. Ik dacht altijd dat je er zo graag heen ging vanwege de frisse lucht, omdat je niet zo best opgewassen bent tegen de stank die hier in deze buurten hangt, en als ik helemaal eerlijk ben, dan moet ik je zeggen dat ik je voor niet helemaal goed snik versleet, zelfs maar aan die mogelijkheid wat haar betreft te denken, omdat ze naar mijn indruk al heel zeker van haar zaak was in verband met een ander. En dan nog iets: als ik me goed herinner, konden jullie beiden nou niet direct erg goed met elkaar overweg. Het was meestal kibbelen geblazen als je elkaar ontmoette. Om kort te gaan: mijn gedachten zijn bepaald een andere kant uitgegaan en nu moet ik dit alles dus blijkbaar herzien, is het niet?" „Ja, inderdaad, pap. " „Welke stappen denk je te nemen?" „Zien haar over te halen met me te trouwen. " „Jongen toch! " Harry schoot voorover op zijn stoel, legde zijn armen op zijn bureau en boog zijn hoofd voordat hij reageerde. „Dat is in ieder opzicht vergeefse moeite. Ten eerste zal ze, als ze zo dol op die boerenjongen was dat ze het meisje zowat vermoordde omdat hij aandacht aan haar schonk, hem niet zo gemakkelijk vergeten. Heb je daaraan gedacht?" „Dat heb ik ingecalculeerd. " Harry richtte zijn hoofd op tussen zijn opgetrokken schouders en keek zijn zoon aan. Zijn stem klonk vriendelijk toen hij voortging: „En nog afgezien van de trance-achtige toestand waarin ze zich nu bevindt, naar ik van dok ter Carr heb begrepen - ja, ja" - hij knikte nu heftig - ,,ik sprak er met hem over. Hij legde het me uit, en om met zijn woorden te spreken, kun je het vergelijken met een soort extra beveiliging van een weefgetouw, zodat je niet te ver kunt gaan, en volgens hem kan dit nog jaren duren. Dan is er nog iets anders: dat waarmee ze heeft moeten leren leven, haar doofheid. Heb je daarover wel goed nagedacht, jongen? Ik heb zo het gevoel dat je wel wat veel hooi op je vork neemt. " „Ik zal het dolgraag op mijn vork nemen, als ik er de kans toe krijg. " „Goed. Je weet zelf het beste wat je aankunt. Betekent dat ook dat je hier gaat wonen en je bij je werk neerlegt?" „Nee. " Het antwoord was kort en gedecideerd. De verrassing was te lezen op Harry's gezicht toen hij herhaalde: „Nee? Wat ben je dan van plan te gaan doen? Ze zal hoe dan ook moeten blijven leven in de stijl, zoals ze dat in haar milieu noemen, waaraan ze tot nu toe gewend is! Brigie heeft haar de manieren en de opvoeding gegeven en ikzelf heb om zo te zeggen een groot aandeel gehad in de uiterlijke franje. Ik heb er geen moment spijt van gehad, hoor, want ik was Brigie bijzonder dankbaar voor alles wat ze voor jullie heeft gedaan, vooral voor Katie. Maar nu" - hij lachte even - „heb ik het gevoel dat Brigies inspanning wat haar betreft verspild is, want er zal nu iets met haar moeten gebeuren. Ondermijnende krachten in het eigen kamp. God nog aan toe! Ik had nooit gedacht dat ik dat nog eens zou moeten beleven. Maar dat is een andere kwestie, die te zijner tijd moet worden behandeld. Nu hebben we het over jou. . . en Barbara. Je zegt dat je hier niet wilt blijven; zou je dan zo vriendelijk willen zijn en me uitleggen wat je dan wèl van plan bent te doen?" Dan deed een stap opzij van het bureau. Hij draaide zijn hoofd om en keek naar een boekenkast met glazen deuren, waarin slechts weinig boeken, maar des te meer stapels registers en paperassen stonden. Hij wreef heftig over zijn kin voordat hij zijn vader weer aankeek en zei: „Wij zullen. . . Ik zou er op een later tijdstip met u over hebben willen spreken. Ik zou u dan hebben willen vragen of u zo vriendelijk zou willen zijn mij mijn aandeel te geven waarop ik later. . . " Hij sloot zijn ogen en maakte een felle hoofdbeweging; toen liet hij er vlug op volgen: „Ik wil beslist niet beweren dat ik ergens recht op heb, want u hebt me tot nu toe alles royaal gegeven, maar. . . maar u zou toch tenslotte de boel tussen ons opdelen, neem ik aan, en. . . ik vroeg me af of u me zou willen geven wat naar uw mening het bedrag is dat ik later zou krijgen. . . of althans een deel daarvan, voldoende om me in staat te stellen een tijdje te gaan reizen met. . . " Hij zweeg. Harry's ogen schoten vonken, maar zijn stem klonk rustig toen hij zei: „Ga door. " „Nou, met Barbara, als ze met me mee wil. " „En. . . hoe groot denk je dat jouw aandeel zal zijn?" „Daar heb ik geen idee van. " „Je hebt toch wel een bedrag in je hoofd?" „Ik dacht zo aan drie-, vierduizend. " „Drie-, vierduizend. " Harry kneep zijn lippen stijf op elkaar en zoog ze een ogenblikje naar binnen; toen zei hij, nog steeds kalm: „Gewoon maar drie- of vierduizend. En als je dat eenmaal hebt, hoe lang denk je daarmee de wereld rond te kunnen reizen?" „Een aardig tijdje, als ik het op mijn manier mag besteden. Ik hoef me niet zo nodig in het uitgaansleven te storten. Ik. . . ik wil wat van de wereld zien, wat opsteken en nadenken. Och. . . " Weer schudde hij zijn hoofd, sloot zijn ogen en stak zijn kin naar voren. „Ik kan het niet. . . precies uitleggen; ik kan het niet zo zeggen als ik het voel. Alleen dit: ik weet dat ik innerlijk gedrongen word de wereld in te trekken. En of ze met me meegaat of niet, ik moet zien hier weg te komen. " Harry liet zijn kin op zijn borst zakken en zijn stem klonk bedroefd toen hij zei: „Het doet me verdriet, jongen, je te horen zeggen dat je hier weg moet, alsof we hier schurft hebben. " „O nee, pap. U hebt me niet begrepen, helemaal niet begrepen. Ik. . . ja, hoe moet ik dat nu zeggen? Ik houd ontzettend veel van u en John en Katie. We zijn een gezin; we zijn altijd samen gelukkig geweest. Hoe kan ik u duidelijk maken waaraan ik behoefte heb?" „Doe geen moeite, jongen, doe geen moeite, maar als dat hier wegkomen zo belangrijk voor je is, dan kunnen we er verder wel het zwijgen toe doen. Je kent me genoeg om te weten dat ik geen sterveling tegen zijn zin hier houd. Maar nu nog wat anders: heb je erover nagedacht wat je doet als ze wel met je wil trouwen, maar hier niet weg wil? En dan is er die vrouw die vader en moeder tegelijk voor haar is geweest, aan wie ze al die jaren heeft gehangen; zou Barbara haar willen verlaten? En dan is er nog iets. Je neemt Barbara mee uit dat huisje, en wat blijft er dan voor Brigie over? Niets voor zover ik kan zien. Ze heeft haar eigen wereld om dat meisje gebouwd, ze deed alles wat maar mogelijk was voor haar. Ik kan me nog herinneren dat Barbara een klein dreumesje was en Brigie het kind in haar armen hield. Het was de blik van een moeder, waarmee ze erop neerkeek. Heb je aan die kant van je plannen gedacht?" „Nee, maar nu u erover begint, ik zou. . . erg begaan zijn met Brigies gevoelens, maar het zou me er niet van weerhouden Barbara mee te nemen, als zij dat ook zou willen. " „Nou, dat is dan ook voor elkaar. " Harry liet zijn beide handen plat op het bureau dreunen. „Zoals ik de zaak nu zie, is het enige wat je nog te doen staat het meisje te overreden in dit leven terug te keren, haar dan zoals ze dat noemen het hof te maken, haar te trouwen en ervandoor te gaan. . . Hoeveel tijd zal dat alles bij elkaar nemen?" „Geen idee. " „En als ze niet wil, dan ga je toch weg, zeg je, hè?" „Ja, dan ga ik toch weg. " „Ziezo" — Harry kwam nu overeind — „nu weten we waar we aan toe zijn; althans, jij weet het, maar ik zit nog steeds met dat verdomde huis en al die verdomde problemen. " Zijn stem klonk nu weer harder. „En er is geen mens aan wie ik advies kan vragen, behalve mezelf. Vandaar dat ik jou vraag: zie jij een reden waarom ik het zou aanhouden? John zie t het niet. Zodra hij getrouwd is, verhuist hij naar Pearsons huis, want Jenny wil die oude Walter niet alleen laten. Gek zal dat zijn, John weg en jij weg. Ik vraag me af of Katie erop zal staan Willy hier te brengen, ómdat ze wel zal denken dat ik eenzaam zal zijn. Als dat het geval is, zal ik haar zeggen dat ze daar verdomme niet bang voor hoeft te zijn. Ik mag Willy, ik heb niks tegen hem, maar als ik wegga van de spinnerij, laat ik hem in de stad; ik neem hem niet mee naar bed. De spinnerij is een manie bij Willy geworden. . . Je hebt een tijdje geleden iets dergelijks gezegd, als ik me goed herinner. Niet dat het nou zo verkeerd is, begrijp me goed, maar een mens moet niet overdrijven. Ik wil maar zeggen dat ik die twee hier niet in huis kan hebben: vakverenigingen, politiek, krotopruiming en de armen van de vroege morgen tot de late avond. Nee, ik geef er de voorkeur aan op mijn eentje mijn einde te bereiken. Maar ik kan me nog niet indenken dat ik daar in de Hall op mijn dood zit te wachten, noch hier. " Met een glimlach om zijn lippen merkte Dan op: „Tante Florrie doet haar best. " Harry draaide zijn hoofd half af, hoewel zijn blikken op Dan gevestigd bleven. „Ja, ja," zei hij, „denk maar niet dat het mij is ontgaan. Ik dacht zo dat jij haar liever niet als stiefmoeder hebt. " „Inderdaad niet. " „Och, of jij het nu wel of niet graag hebt, maakt geen ene moer uit. Jij hebt je toekomst uitgestippeld, al moet ik er wel aan toevoegen dat mijn problemen minder groot zijn. Hoe dan ook, laten we naar bed gaan, jongen, als we tenminste bij het krieken van de dag op willen staan. " Dan keek Harry aan; toen zei hij rustig: „Dank u, pap, dank voor alles. En. . . ik wil graag dat u weet dat ik altijd alles wat u voor me hebt gedaan bijzonder heb gewaardeerd. " Harry knikte heftig, met een wrange lach op zijn gezicht. „Dat is de moeite waard om te weten. Lang niet iedere zoon bedankt zijn vader voor zijn opvoeding. Maar als je de waarheid geen geweld wilt aandoen, dan ben ik slechts degene die de centen fourneerde; ik stond om zo te zeggen aan de kant en liet het aan anderen over terwijl je moeder, en natuurlijk niet te vergeten Brigie, het werk deden. . . O, die Brigie" - hij legde zijn hand op Dans schouder en zo liepen ze samen door de deur de hal in — „merkwaardig eigenlijk dat die vrouw jarenlang de spil is geweest waarom alles hier draaide, hè? Brigie wil zus of Brigie wil zo. Hoe zou Brigie het vinden? Zou zij het goedkeuren? Als er ooit iemand een verdomd harkerige stijve teef is geweest, dan zij zeker. Nooit een millimeter uit de plooi, en dat zal ze wel nooit komen. Dacht je wel?" Toen ze elkaar lachend aankeken, vervolgde Harry: „Weet je, ik heb haar maar eenmaal van haar stuk gezien, en dat was nog wel omdat ze dacht dat ik haar had beledigd, maar ik. . . ik leidde eigenlijk iets in; ik was van plan haar iets te zeggen, toen onze John binnenkwam en daarmee was de kans verkeken. Later moest ik mezelf wel toegeven dat ik misschien een beetje tactloos was geweest door de manier waarop ik het zei, namelijk dat geen sterveling zou vermoeden dat ze ruim tien jaar lang de maitresse van een man was geweest, maar ik bedoelde het als een compliment en. . . " Dan bleef onder aan de trap met wijd open mond staan en het duurde wel even voordat hij fluisterde: „Het is niet waar, pap! Hebt u dat werkelijk gezegd?" „Ja, echt" - Harry keek schuins opzij - „als je het zo ijskoud zegt, klinkt het wel een beetje cru, dunkt me, maar zoals ik al zei, ik was van plan iets heel anders tegen haar te zeggen en bovendien dacht ik dat het toch algemeen bekend was en dat zij dat ook wist. Dat is het toch ook? Ze was de maitresse van een oude kerel; daar kan ze niet onderuit. Dat praatje doet overal de ronde. Ik had het al gehoord voordat ik nog een glimp van haar had gezien, en toen ik haarde eerste keer zag, kon ik het niet geloven. Ze was zo verdomd deftig; ik kon me met geen mogelijkheid voorstellen dat ze ooit haar hemd uittrok als ze naar bed ging. " „O, pap! " Dans lach kwam diep uit zijn binnenste en al naarmate die luider klonk, herhaalde hij: „O, pap! " Harry lachte nu met hem mee en hij hijgde: „Tussen haakjes, wat een mop eigenlijk, hè? Ik ben in wezen nog altijd een stomme kerel. Het is wel waar wat er wordt gezegd, dat je van een kikker geen veren kunt plukken. " Ze gingen samen de trap op, schouder aan schouder, schaterend van het lachen, en toen ze uiteengingen naar hun respectieve kamers, lachten ze nog steeds.