11 De spokende rentmeester van de Duinen

Tijdstip: 1675

Plaats: Kloosterzande

Auteur: J.R.W. en M. Sinninghe

Van tijd tot tijd jaagt Willem-Alexander op het voormalige kroondomein bij Kloosterzande in Zeeuws-Vlaanderen. Het jachtrecht behoort namelijk tot op de dag van vandaag aan de koningin. Maar zou Willem-Alexander daar ooit nog gaan jagen, als hij wist wie daar nog meer rondspookt...

In 1574 vond een waar bloedbad plaats in wat we nu als Kloosterzande kennen. Een groot aantal monniken vond toen de dood tijdens een aanval van Oranjegezinden. Het Hof en alle domeinen van de Duinen die daar bij hoorden, werden door de prinsen van Oranje in bezit genomen. Zij lieten het beheren door rentmeesters. Op de fundamenten van het vroegere Hof te Zande, waar tegenwoordig alleen de kapel, de Nederlands hervormde kerk, nog van over is, werd in 1648 een huis gebouwd, dat door die rentmeesters bewoond werd. Hier hebben ooit twee leden van het geslacht Bornius gewoond. De eerste was Henricus, hoogleraar in de wijsbegeerte te Breda, die in 1654 naar Leiden ging, om de jeugdige prins van Oranje te onderwijzen. Toen hij later tot rentmeester in huis te Zande werd benoemd, groeide hij door zijn verregaande wreedheid uit tot de schrik van de omgeving. Hij was een bruut van

een vent die onder meer overhoop lag met de plaatselijke dominee. Zo liet hij de steunbalken van het bruggetje waarover die man naar zijn kerk moest zo doorzagen, dat ze net niet braken, maar met een manspersoon erop... In mei 1675, toen hij met de regering van het Hulsterambacht overhoop lag, werd hij door hen ‘op violente wijze’ in hechtenis genomen. Zijn schipper en zijn molenaar deelden zijn lot. Zijn vroegere leerling, Willem III, kwam dadelijk tussenbeide, en gelastte de vrijlating van hem en zijn dienaars. De professor overleefde die zaak niet lang, maar stierf nog in hetzelfde jaar.

Na zijn dood kon hij geen rust vinden in het graf. Hij doolde rond in kelders. Als iemand het waagde daar binnen te gaan, of als de metselaar er moest werken, dan blies hij de kaarsen uit en lachte. Velen kwamen er niet een tweede keer. Ook wordt verteld dat hij op een vaal paard rond het huis reed. Zijn zwarte hond, graatmager, onder de zweren en met een gloeiende ketting rond zijn nek, dwaalt nog altijd met vlammende ogen rond de kerk. Ga maar kijken als u durft: om de kerk loopt een pad waar geen sprietje gras op groeit. En één keer in de honderd jaar rijdt Bornius, met geraas en getier, in een vurige wagen in de omtrek rond, om verlost te worden.

In 1856 werd het oude huis afgebroken en werden de toegangen tot de spookkelder dichtgemetseld. Maar de kwade geest Bornes is uit de kelder gestegen, en verschijnt sindsdien, nu hier, dan daar, in het gehele land van Hulst. Zelfs bij de Belgische grens leeft nog de uitdrukking ‘wat een Bornes van een jongen is dat’.

In 1923 werden tijdens restauratiewerkzaamheden de kelders van Huis te Zande weer blootgelegd en werd een lugubere ontdekking gedaan. Onder de vloer werden namelijk massa’s geraamten gevonden die kriskras door elkaar lagen. Een van de geraamten had lang zwart haar dat bij aanraking uit elkaar viel. Historici concludeerden dat dit slachtoffers waren van het bloedbad in 1574. Maar wellicht zou de rentmeester van de prinsen van Oranje er een andere verklaring voor hebben...