Praktische informatie

Adressen

Adressen in Nederland

• Italiaanse ambassade, Alexanderstraat 12, 2514 JL Den Haag, tel. 070-3021030.

• Nationaal Italiaans Verkeersbureau, Stadhouderskade 2, 8ste etage, 1054 ES Amsterdam, tel. 0800-00482542.

Adressen in België

• Italiaanse ambassade, Emile Clausstraat 28, Brussel, tel. 02/6499700.

• Nationaal Italiaans Verkeersbureau, Louizalaan 176, 1050 Brussel, tel. 02/6471154.

Adressen in Italië

Ambassades

• Belgische ambassade. Via dei Monti Parioli 49, 00197 Rome, tel. 06-3609441/42/43/44/45.

• Nederlandse ambassade. Via Michele Mercati 8, 00197 Rome, tel. 06-873141.

Verkeersbureaus in Midden-Italië

• Verkeersbureau van Toscane. Assessorato Regionale al Turismo, Via di Novoli 26, 50127 Firenze, tel. 055-4382111.

• Verkeersbureau van Umbrië. Assessorato Regionale al Turismo, Corso Vannucci 30, 06100 Perugia, tel. 075-5041, fax 5042483.

• Verkeersbureau van de Marche. Assessorato Regionale al Turismo, Via Gentile da Fabriano, 60100 Ancona, tel. 071-8061, fax 8062154.

Provinciale verkeersbureaus in Toscane

• A.P.T. di Arezzo, Piazza Risorgimento 116, 057523952/3, www.apt.arezzo.it.

• A.P.T. di Firenze, Via Cavour 1, 055290832, www.firenzeturismo.it.

• A.P.T. di Livorno, Piazza Cavour 6, 0586204611, www.costadeglietruschi.it.

• A.P.T. di Lucca, Piazza Guidiccioni 2, 058391991, www.luccaturismo.it.

• A.P.T. Maremma, Grosseto, Viale Monterosa 206, 0564462611, www.lamaremmafabene.it.

• A.P.T. di Massa-Carrara, Lungomare Vespucci 24, 0585240063, www.aptmassacarrara.it.

• A.P.T. di Pisa, Via Silvio Pellico 6, 050929777, www.pisa.turismo.toscana.it.

• I.A.T. di Pistoia, Piazza Duomo 1, 057321622, www.pistoia.turismo.toscana.it.

• A.P.T. di Prato, Piazza S. Maria delle Carceri 15, 057424112, www.prato.turismo.toscana.it.

• A.P.T. di Siena, Piazza del Campo 56, 057728055, www.terresiena.it.

Provinciale verkeersbureaus in Umbrië

• A.P.T. Perugia, Via Mazzini 21, 06100 Perugia, tel. 075573951.

• A.P.T. del Ternano, Viale C. Battisti 5, 5100 Terni, tel. 0744-43047/48/49.

Provinciale verkeersbureaus in de Marche

• Via Mazzolari 4, 61100 Pesaro, tel. 0721-31433/30258.

• Via Mercello Marini 14, 60100 Ancona, tel. 071-201980.

• Corso Mazzini 229, 63100 Ascoli Piceno, tel. 0736-51115/63267.

• Via Garibaldi 87, 62100 Macerata, tel. 0733-231547/230449.

Voor de adressen van alle lokale toeristenbureaus kun je je wenden tot het Nationaal Italiaans Verkeersbureau in Amsterdam en Brussel.

Vervoer naar Midden-Italië

Per vliegtuig

Verschillende maatschappijen onderhouden een zeer regelmatige dienst tussen Nederland/België en Italië. De maatschappij Meridiana vliegt twee keer per dag rechtstreeks van Amsterdam naar Florence, Sabena vier keer per dag vanaf Brussel. De KLM, Sabena en Alitalia vliegen dagelijks naar Milaan. Vandaar kun je met een andere maatschappij doorvliegen naar Ancona, Pisa en Perugia. Een bijzonder adequate mogelijkheid voor dit gebied zijn de fly and drive-arrangementen vanuit Florence, Rome en Milaan. Voor een redelijke prijs krijgt de toerist die op enige luxe prijs stelt, een vlucht en een auto aangeboden. Weliswaar liggen beide vliegvelden nog op enige afstand van Toscane, Umbrië en de Marche, maar de lange reis uit Nederland en België wordt aanzienlijk bekort en in het gebied is de toerist erg mobiel met zijn huurauto. De luchtreiziger die in Italië een auto huurt, is aanzienlijk duurder uit.

Met de (autoslaap)trein

In ongeveer 18 uur reis je per trein van Amsterdam of Brussel naar Florence. De rechtstreekse verbinding doet Keulen, Bazel, Milaan en Bologna aan. Na Florence gaat de trein door naar Rome. Er zijn andere verbindingen, waarop je moet overstappen. Uit België en Frankrijk komende treinen stoppen in Milaan, Turijn en Genua. Daar neem je vervolgens de trein naar Florence. Er is ook een trein die door Duitsland en Oostenrijk gaat en Verona als eindbestemming heeft.

Alle grote steden zijn verder met de trein te bereiken. Het is aan te raden couchettes te nemen, want anders wordt het wel een heel lange zit.

Voor de automobilist die het gemak van de autoslaaptrein wil hebben, bestaat de mogelijkheid de trein naar Genua of Milaan te nemen en vandaar per auto verder te reizen. Dat scheelt de toch vermoeiende autorit en laat je volledig onafhankelijk in het reizen in het vakantiegebied. Inlichtingen over deze mogelijkheden verschaffen de spoorwegen.

Met de auto

Het meest gebruikte vervoermiddel blijft de auto. Twee dagen duurt een verantwoorde autoreis en wie er langer over wil doen, moet dat vooral niet laten. Langs de Duitse Autobahn en de voortzetting ervan via Zwitserland (Bazel–Gotthardtunnel–Chiasso) of Oostenrijk (Innsbruck–Brennerpas), komt de vakantieganger op de Italiaanse tolwegen terecht. Reizigers uit België kunnen ook door Frankrijk (Metz–Straatsburg) naar Bazel rijden. De tol kan contant worden betaald of met Vice-card, een kaart met magneetstrip die door de ANWB wordt verkocht.

Vervoer in Midden-Italië

Enkele plaatsen in het gebied, zoals Pisa, Florence, Siena, Assisi en Urbino, worden aangedaan op de zogenaamde ‘Grote-Italiëreizen’ die door Nederlandse touroperators worden georganiseerd. Voor deze reizigers is alles geregeld en zij worden met comfortabele bussen in een rap tempo langs de absolute hoogtepunten van deze streken gevoerd.

Per auto en fiets

De automobilist en de fietser hebben het grote voordeel over eigen vervoer te beschikken. De laatsten moeten zorgen in het bezit te zijn van een goede versnelling, want de klimmetjes kunnen lang en zwaar zijn. Bovendien moeten zij er rekening mee houden dat bij de aanleg van de wegen niet op hen is gerekend. Voor de automobilist is het echter prima geregeld, al moet met een paar belangrijke punten rekening worden gehouden.

De wegen die door de Apennijnen lopen, zijn rijkelijk voorzien van tunnels, die over het algemeen zeer slecht verlicht zijn. Vooral als je ze binnenrijdt vanuit het heldere daglicht, is dit zeer verraderlijk. De Autostrada ten noorden van Florence telt meer dan twintig van deze over het algemeen korte doorgangen.

Met uitzondering van de benzinestations aan de snelwegen zijn alle benzinepompen van 12 tot 15 uur gesloten. Ook zijn de meeste pompen hetzij op zaterdag, hetzij op zondag dicht.

Het verkeer in de steden is druk en in Florence zelfs zeer druk. Het gedrag van de Italiaanse automobilisten is misschien iets luidruchtiger dan in de Lage Landen gebruikelijk, maar dat went snel. In de steden bestaat een parkeerprobleem. Het verdient aanbeveling de auto in een buitenwijk te parkeren en te voet naar het centrum te gaan. In de meeste steden is het centrum afgesloten voor autoverkeer.

Bij de voorbereiding van de reis kun je je in Nederland wenden tot de ANWB (het hoofdkantoor in Den Haag of een van de talrijke regionale kantoren). Je kunt er informatie krijgen over de verkeersregels ter plaatse, de beste routes en de hulp die je kunt krijgen van de Italiaanse zusterorganisatie, de Automobile Club d’Italia (ACI). In Italië kun je direct om hulp verzoeken bij de ACI via het centrale pechnummer 116.

Per trein

De spoorverbindingen zijn redelijk. De treinen rijden weliswaar veel minder frequent dan in Noordwest-Europa, maar reizigers met voldoende tijd kunnen alle plaatsen van het gebied per spoor bereiken.

Voor de treinreiziger zijn reductietarieven beschikbaar. Voor inlichtingen kun je je wenden tot het Nationaal Italiaans Verkeersbureau en in Italië tot de informatiebureaus op de grote stations. Voor dit gebied is het station van Florence de aangewezen plaats.

Per bus

Wie niet over eigen vervoer beschikt, kan vanuit de grote steden excursies per bus maken, waarop de bezienswaardigheden in de wijde omtrek worden bezocht.

Ook rijden er snelbussen die soms voor een snellere verbinding tussen plaatsen zorgen dan de trein. Er is een goed net van busverbindingen in Midden-Italië, maar ook hier moet je rekening houden met een veel geringere frequentie dan in de Benelux gebruikelijk is. Helaas is er geen centraal adres waar informatie kan worden ingewonnen, aangezien het busvervoer in handen is van een groot aantal bedrijven. Het grootste net wordt bediend door SITA, Viale Cadorna 105, 50129 Florence.

In de steden zijn de busverbindingen zeer goed. Kaartjes moet je van tevoren kopen en zijn onder meer verkrijgbaar bij tabakswinkels.

Accommodatie

Italië is vanouds op bezoekers berekend en het land biedt dan ook een keur van mogelijkheden om vanuit een goed vakantieverblijf de streek te leren kennen.

Hotels

De hotels zijn ingedeeld in vijf categorieën (luxe, 1ste, 2de, 3de en 4de), die volgens het internationaal gebruikelijke sterrensysteem (van respectievelijk 5 sterren tot 1 ster) worden aangeduid. Elk jaar worden de prijzen vastgesteld en gepubliceerd in de Annuario degli Alberghi d’Italia. Per hotel wordt aangegeven welke voorzieningen de toerist mag verwachten. Dit officiële handboek kan in Nederland en België worden ingezien bij de grote reisbureaus en het Nationaal Italiaans Verkeersbureau. De gegevens worden ook vermeld in de folders van de lokale verkeersbureaus. Sommige daarvan kunnen worden afgehaald bij het Italiaans Verkeersbureau en worden op verzoek toegestuurd door de lokale verkeersbureaus (lijst met adressen aanwezig op het Nationaal Italiaans Verkeersbureau).

De hotelprijzen staan dus vast en de reiziger komt in dit opzicht niet voor onaangename verrassingen te staan. Italiaanse hotels zijn goedkoper dan vergelijkbare accommodatie in Nederland en België. Overigens is de classificatie van de hotels niet absoluut in de zin dat je zeker weet wat je krijgt als je bijvoorbeeld een willekeurig tweesterrenhotel boekt.

Spoorverbindingen

In het voor- en naseizoen blijkt reservering buiten Florence niet nodig te zijn. Je kunt dan overal terecht. In Florence is reserveren het hele jaar door noodzakelijk.

Het is in het algemeen niet raadzaam een kamer met ontbijt te nemen. Het ontbijt is in het algemeen onvoldoende en al snel eentonig, en de prijs staat in geen verhouding tot het gebodene. Veel aantrekkelijker is het ontbijt dat je zelf kunt samenstellen in een pasticceria (zie hoofdstuk 4, Eten en drinken).

Pensions, herbergen en daghotels

In de hotelgidsen en de folders van de lokale informatiebureaus worden ook de pensions vermeld. Deze zijn in drie categorieën ingedeeld en ook hiervoor is de prijs vastgesteld. De locande, de herbergen met overnachtingsfaciliteiten die meestal van lage kwaliteit zijn, hebben geen plaats gekregen in de vermelde lijsten.

Een in Nederland niet voorkomende vorm van verblijf die wel in de grote steden van Italië bestaat, is die van de alberghi diurni, de dag-hotels die dicht bij het station te vinden zijn. De reiziger kan er niet overnachten, maar heeft er de beschikking over een ruimte waar hij kan rusten. Ook bestaat er gelegenheid een bad te nemen. Verder zijn er een kapper en een stomerij in het gebouw.

Campings en vakantiedorpen

Italië telt meer dan 1200 campings. Ze zijn beschreven in de Guida Camping d’Italia, de officiële uitgave van de Italiaanse kampeerorganisatie. Ook in Midden-Italië is genoeg gelegenheid om de vakantie kamperend door te brengen. Net als bij de hotels is er een grote verscheidenheid in kwaliteit. De campings met bomen en schaduw zijn goud waard. De zon kan anders wel erg warm zijn. Wie in Nederland informatie zoekt over campings in dit gebied, kan gebruik maken van de vele campinggidsen die in de handel zijn. Natuurlijk is de ANWB een goede inlichtingenbron.

Kamperen in de vrije natuur wordt oogluikend toegestaan als de eigenaar of beheerder van de grond er geen bezwaar tegen heeft. Een absoluut verbod op deze manier van kamperen geldt echter in de nationale parken en de staatsbossen.

Enkele Nederlandse touroperators organiseren verzorgde reizen naar vakantiedorpen aan de Tyrrheense kust en op Elba. Ook is het mogelijk deze accommodatie te huren zonder gebruik te maken van een georganiseerde reis.

Villa’s, bungalows en flats

Het is tamelijk eenvoudig een huis, appartement of ander onderkomen te huren in Toscane en Umbrië. Voor de Marche is het moeilijker. Verrassend veel Nederlanders bezitten een tweede huis in deze gebieden. Voor wie deze niet in de kennissenkring heeft, staan drie wegen open.

Ten eerste: schrijf een brief naar de lokale of provinciale toeristen-bureaus, die informatie toezenden over objecten die in de betreffende streek te huur zijn.

Ten tweede zijn er organisaties die huizen in Toscane en Umbrië verhuren. Zij bieden een groot aantal huizen van zeer verschillende grootte en prijs aan. Deze huizen kunnen worden gehuurd via een aantal grote reisbureaus.

Ten slotte bieden Italiaanse verhuurders via Nederlandse en Belgische contactpersonen woonruimte aan. Advertenties in de kranten vormen hier de informatiebron.

Folklore, tradities en feesten

De bewoners van Midden-Italië zijn zich bewust van hun lange historie en traditie. De entourage van de middeleeuwse steden herinnert de bewoners aan het verleden. Specifiek komt deze relatie aan de orde in de talrijke traditionele feesten. Dan trekt men ‘middeleeuwse’ kledij aan, speelt oude wedstrijden of voert oude spektakelstukken op. Ook trekken er vaak optochten door de stad of het dorp. Precieze informatie hierover verschaffen de provinciale toeristenbureaus.

Ook voor concertbezoek kun je goed terecht in Toscane en Umbrië. Als liefhebber doe je er goed aan bij de plaatselijke of regionale toeristenbureaus te informeren of er een uitvoering is in de periode dat je de plaats aandoet.

Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste festiviteiten per plaats en indien mogelijk de data. Van de muziekmanifestaties zijn enkele jaarlijks terugkerende hoogtepunten opgenomen.

Evenementen in Toscane

Arezzo

• Eind augustus: Concorso Polifonico Internazionale ‘Guido d’Arezzo’, waaraan meer dan veertig grote koren deelnemen. Het vindt plaats in Teatro Petrarca, Via Guido Monaco. Informatie: tel. 0575-23840.

• Eerste zondag in september: Giostra del Saracino, ringsteken te paard.

• Elke eerste zondag van de maand: antiekmarkt/vlooienmarkt.

Barga

• Juli en augustus: Festival Lirico Internazionale ‘Opera Barga’. Het vindt plaats in het Teatro dell’Accademia dei Differenti, Piazza del Teatro 5. Informatie: tel. 0583-73042.

Cortona

• Op 14 en 15 augustus: Balestra del Girifalco, kruisboogschieten.

Fiesole

• Van juni tot eind augustus: Estate Fiesolana. Informatie: tel. 055-598881.

• Juli: toneel en concerten in het Romeins theater.

Florence

• April–juli: Maggio Musicale Fiorentino. Informatie: tel. 055-2779236.

• Eerste paasdag: Scoppio del Carro.

• Rond 1 mei: Mostra dei Fiori, bloemententoonstelling.

• Hemelvaartsdag: Festa del Grillo, festival van de krekels.

• Mei en juni: Maggio Musicale Fiorentino.

• Drie data in juni: Calcio in Costume, voetbal in 16de-eeuwse kledij.

• 7 september: Festa delle Rificolone, kinderoptocht.

Greve

• 8 september: Sagra con Ballo, dansfeest.

• 17 oktober: chianti-classico-wijnfeest.

Lucca

• April–juni: Sagra Musicale Lucchese, kerkmuziek. Informatie: tel. 0583- 91981.

• 12 juli: Palio della Balestra, kruisboogschieten.

• Elke derde zondag van de maand: antiekmarkt/vlooienmarkt.

Massa Marittima

• 20 mei: Balestra del Girifalco, kruisboogschieten.

• Eerste zondag in augustus: idem.

• 15 augustus: Palio Marinaro, regatta.

Montepulciano

• Juli–augustus: Contiere Internazionale d’Arte. Informatie: tel. 0578-757089.

• 15 augustus: Palio Marinaro, regatta; Bruscello, volkstheater.

• Laatste zondag van augustus: Il Bavio delle Botti.

Pisa

• Laatste zondag van juni: Gioco del Ponte, bruggengevecht in middeleeuwse klederdracht.

• Eens per vier jaar (2007, 2011...) in juni: regatta tussen Pisa, Amalfi, Genua en Venetië.

Pistoia

• Elke tweede zondag van de maand: antiekmarkt/vlooienmarkt.

Porto San Stefano

• 15 augustus: roeiwedstrijden.

San Gimignano

• Juli–augustus: concerten en toneel.

Siena

• 2 juli: Palio, paardenraces.

• 16 augustus: Palio, paardenraces.

Sansepolcro

• Tweede zondag in september: Palio della Balestra, kruisboogschieten.

Torre del Lago

• Festival Pucciniano, opera’s van Puccini. Informatie: tel. 0584-340235/343322.

Evenementen in Umbrië

Assisi

• 24 december–6 januari: allerlei feesten in de kerstsfeer.

• Rond Pasen: processies in de Goede Week.

• Eerste week van mei: Calendimaggio, muziek- en zangwedstrijden.

• 15 mei: nationale antiekbeurs.

• 31 juli–2 augustus: Festa del Perdono, feest van vergiffenis.

• 3 en 4 oktober: feest van Sint-Franciscus.

Foligno

• Tweede zondag in september: Giostra della Quintana, heropvoering van een 17de-eeuws toernooi.

Gubbio

• Goede Vrijdag: processie.

• 15 mei: Corsa dei Ceri.

• Laatste zondag van mei: Palio della Balestra, kruisboogschieten.

Orvieto

• Voorjaar: Pallio dell’Oca, middeleeuws spektakel met paarden.

• Pinksteren: Corpus Domini-processie.

• September–oktober: festival van polyfone muziek.

Perugia

• Goede Vrijdag: Festival della Desolata, processie.

• Juli–augustus: jazzfestival en openluchttheater.

Spoleto

• Rond 1 juli: Festival dei Due Mondi, culturele manifestaties.

Terni

• Mei: Calendimaggio, muziek- en zangwedstrijden.

• Juli–augustus: Festa della Acqua, feest van het water.

Todi

• April–mei: nationale antiekmarkt.

Evenement in de Marche

Ascoli Piceno

• Eerste zondag van augustus: Torneo della Quintana, historisch schouwspel met meer dan duizend deelnemers.

Pesaro

• Tweede en derde week van juni: Mostra Internazionale del Nuovo Cinema.

Urbino

• Juli: festival van oude muziek.

• Augustus: historische reconstructie van het hof van de hertog.

Uitgaan

Italianen hebben een eigen opvatting over een gewoon avondje uit. Het belangrijkste ingrediënt is de avondmaaltijd. Daarvoor neemt men ruimschoots de tijd. Bovendien wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om uitgebreid met elkaar te praten. Na de maaltijd drinkt men nog wat, praat verder en kijkt intussen naar wie er passeert. Een avond drinken in een café zoals dat in Nederland en België gebeurt, komt niet voor. Disco’s zijn dun gezaaid buiten de badplaatsen aan de Riviera della Versilia.

Voor concertbezoek kun je goed terecht in Toscane en Umbrië. Enkele grote, jaarlijks terugkerende muziekmanifestaties zijn zeker de moeite waard; zie ‘Folklore, tradities en feesten’ voor de hoogtepunten.

Taal

In Italië worden verschillende dialecten gesproken. Dat is te verklaren uit de historische ontwikkeling. De Italiaanse eenheid bestaat pas sinds 1860. Vóór die tijd waren er afzonderlijke staten die alle hun eigen taal ontwikkelden. Deze dialecten kwamen voort uit het vulgair Latijn. Zo ontstonden onder andere het Umbrisch en Toscaans.

Het Toscaans heeft zich dankzij de literatuur ontwikkeld tot het algemeen-Italiaans. Een sleutelrol in deze ontwikkeling speelde de dichter Dante Alighieri. Hij zocht naar een taal die geschikt was voor zijn dichtwerk. In de Divina commedia, de speurtocht van Dante naar het hemels paradijs met Vergilius als leidsman, gebruikte hij een taal die gebaseerd was op het Toscaanse dialect, maar ook sporen in zich droeg van het klassieke en het middeleeuwse Latijn. Voor officiële documenten gebruikte men in de tijd van Dante nog steeds Latijn.

Later wonnen de dialecten het van het middeleeuws Latijn en ging men de spreektaal gebruiken in documenten. Na de totstandkoming van de Italiaanse eenheid werd de van oorsprong Toscaanse versie van het Italiaans tot officiële taal verkozen. Daarnaast bleven de dialecten bestaan.

Italianen vinden het in het algemeen een buitengewone eer wanneer de bezoeker een poging doet zich in het Italiaans verstaanbaar te maken. Hoge eisen aan de taalvaardigheid spelen hierbij geen enkele rol. Het is natuurlijk ook erg handig wanneer je een paar woorden beheerst. De belangrijkste uitspraakregels zijn de volgende:

De i wordt uitgesproken als de ie in ‘hier’.

De u wordt uitgesproken als de oe in ‘hoe’.

De c wordt uitgesproken als een k wanneer hij voor een a, o of u staat, en als tsj wanneer hij voor een e of i staat (civico wordt dus uitgesproken als ‘tsjiviko’).

De k-klank voor een e en een i wordt aangeduid met ch (perche wordt dus perké).

De g wordt uitgesproken als dzj wanneer hij voor een e of i staat.

Gl wordt uitgesproken als lj, en gn als nj.

Sc vóór een e of i wordt uitgesproken als sj.

De h wordt niet uitgesproken.

Getallen

0	zero
1	uno
2	due
3	tre
4	quattro
5	cinque
6	sei
7	sette
8	otto
9	nove
10	dieci
11	undici
12	dodici
13	tredici
14	quattordici
15	quindici
16	sedici
17	diciassette
18	diciotto
19	diciannove
20	venti
21	ventuno
22	ventidue
30	trenta
40	quaranta
50	cinquanta
60	sessanta
70	settanta
80	ottanta
90	novanta
100	cento
200	duecento
1000	mille

Enkele uitdrukkingen

goedendag	buon giorno
goedenavond	buona sera
goedenacht	buona notte
tot ziens	arrivederci
mevrouw	signora
mijnheer	signore
hoe gaat het?	come va?
bedankt	tante grazie

Sport en recreatie

Italianen houden van voetbal (calcio). Dat is niet alleen af te leiden uit de hoge toeschouwersaantallen bij het betaalde voetbal, maar ook uit de hysterisch aandoende verering van de voetballers van de diverse clubs. Er verschijnen dagelijks sportkranten die voor het grootste deel met voetbalnieuws zijn gevuld. Toch zijn de fans ook bereid zich keihard fluitend af te keren van de helden als hun prestaties tegenvallen.

Als de televisie Europacupwedstrijden met een Italiaanse deelnemer laat zien, is een bezoek aan een café met een televisietoestel aan te raden. De toeschouwers zijn luidruchtig bezig met de wedstrijd en leveren al dan niet deskundig commentaar. Voor de liefhebber is het interessant een wedstrijd van Fiorentina of Pisa bij te wonen.

Deze voorliefde voor de calcio, de nationale sport, is echter ook op eenvoudiger niveau evident. Sommige cafés zijn behangen met foto’s van elftallen van de lokale ploeg en de mededelingen voor de verschillende elftallen hangen er op een bord.

Ook het wielrennen dragen de Italianen een warm hart toe. Er bestaat een lange traditie van fietsende beroemdheden. De fans zijn verdeeld in hun voorkeur. Men was vóór Coppi of Bartali en vóór Moser of Saronni, zo eenvoudig is dat.

Voor Nederlandse, Belgische en andere professionele sportlieden is een carrière in Italië aantrekkelijk. De verzorging van de favorieten is er goed en de aanbidding van de fans kent geen grenzen. De buitenlandse ‘ster’ wordt bij aankomst op het vliegveld al gehuldigd door een grote schare supporters. Dat geldt zowel voor voetballers als voor wielrenners en volleyballers.

Voorts zijn auto- en motorsport, de jacht, tennis en in de winter het skiën populaire sporten. Op tal van plaatsen in Toscane en Umbrië kan geskied worden, zoals in Monte Amiata, Abetone en de Forca Canapine. Je kunt verder gebruik maken van de faciliteiten voor de zomersporten. Tennisbanen en golflinks zijn na betaling toegankelijk voor toeristen die van mening zijn dat de training niet onderbroken mag worden in de vakantie of die er gewoon voor het plezier tegenaan willen gaan.

Wandelen en fietsen

Italianen hielden tot voor kort niet van wandelen. Sinds de uitvinding van de sportieve vakantie begint men echter langzamerhand de toeristische mogelijkheden van dit fenomeen te ontdekken. Sinds kort bestaan er enkele uitgezette routes. De Duitsers, wandelaars bij uitstek, kennen verschillende boeken (Wandern in der Toskana, Wanderungen in der Toskana) waarin de mogelijkheden worden beschreven. Deze boeken zijn in Nederland en België verkrijgbaar bij de gespecialiseerde wandelboekhandel. Afgezien van de buitenlandse literatuur is informatie over wandelen verkrijgbaar bij de provinciale toeristenkantoren.

Ook een fietsvakantie behoort tot de mogelijkheden. Nederlandse organisaties bieden volledig verzorgde reizen aan naar Toscane en Umbrië. Het is natuurlijk ook mogelijk op eigen houtje met een fiets een deel van het gebied te bezoeken. Denk er wel aan dat er betrekkelijk weinig rekening wordt gehouden met fietsers. Verdere informatie is te vinden in de gespecialiseerde boekhandel en bij de provinciale toeristenkantoren.

Strand en watersport

Toscane, Umbrië en de Marche zijn goed voorzien van zwemgelegenheden. Allereerst is er de ruim 300 km lange kustlijn in het westen waar je op talloze plaatsen een aangename strandvakantie kunt doorbrengen. Aan de Riviera della Versilia tussen La Spezia en Pisa ligt een reeks badplaatsen die al sinds de 19de eeuw zijn berekend op toeristen die veel aan het strand willen verkeren. In dit gebied is het merendeel van het strand verpacht aan bedrijven die tegen betaling de klant van allerlei gemakken voorzien. Je kunt er een stoel en een parasol huren, douchen, drinken en soms ook eten. Naast deze luxestranden hebben alle gemeenten kleine stukken openbaar strand, die gratis toegankelijk zijn. Voorzieningen ontbreken meestal en het onderhoud laat weleens te wensen over.

Ten zuiden van Pisa zijn de stranden veel minder luxe en is het rustiger. Tussen de monding van de Arno en Piombino liggen talloze badplaatsen. Zandstranden en stranden met keitjes wisselen elkaar hier af. Zeer fraai zijn de stranden in de Maremma. Voor de kust van Toscane liggen de eilanden van de Toscaanse Archipel, waarvan Elba het grootste en meest bezochte is. Het voormalige verbanningsoord van Napoleon leent zich uitstekend voor een strandvakantie. Een zeer rustige strandvakantie kun je doorbrengen aan de kust van de Marche. Het strand is uitgestrekt en van topdrukte heeft men hier nog niet gehoord.

Zorg altijd voor strandschoenen. Het zand wordt zeer heet en de keitjes kunnen scherp zijn. Het verschil tussen eb en vloed is gering en het water van de zee is zouter dan aan de Noordzeekust.

Achter de stranden aan de westkust ligt een smalle strook met bomen. Eeuwenoude pijnbomen, steeneiken en dennen zorgen als het ware voor een omlijsting van het strandleven. Dat leven zet zich na zonsondergang voort in de overbekende drukke ambiance van de internationaal georiënteerde badplaatsen. Discotheken, casino’s, eenvoudige goktenten, goedkope eetgelegenheden en jongeren op scooters zorgen voor een rommelige drukte, die voor velen het summum van vakantiegenot betekent.

Aan de kust zijn volop mogelijkheden voor watersport. Veel zeilscholen bieden hun diensten aan. Regelmatig zie je waterskiërs en surfers aan het werk.

Specifieker voor dit gebied is de onderwatersport. Voor de kust leeft een gevarieerde vissenpopulatie. Sportduikers nemen er in groten getale een kijkje of willen de vis op het droge brengen. Persluchtflessen en visnetten zijn verboden hulpmiddelen bij deze vorm van visvangst. Het vissen met een hengel vanaf de kant is populair bij de Italianen en de toeristen. Ook Elba biedt watersporters, duikers en vissers talloze mogelijkheden.

Indrukwekkend zijn de jachthavens aan de Toscaanse kust. Er liggen zowel eenvoudige zeilscheepjes als peperdure luxejachten. Het prachtig gelegen Porto Ercole en Porto San Stefano maken de indruk verzamelplaatsen voor zeewaardige jachten te zijn. De sfeer is hier heel wat chiquer dan in de gewone badplaatsen.

Vanuit de kustplaatsen kan de toerist die nog wat anders wil dan van zon en zee genieten, volop afleiding vinden in de steden in het binnenland. Pisa, Lucca, Volterra, Siena, Grosseto en Massa Marittima liggen op overbrugbare afstand, en ook Florence is nog redelijk bereikbaar.

In het binnenland is de zwemliefhebber aangewezen op de voorzieningen aan de meren en op zwembaden. Vooral het Trasimeense Meer biedt veel mogelijkheden. Het aantal goede zwembaden is niet erg groot. Vooral zwemlustige gezinnen met kinderen doen er goed aan, alvorens accommodatie te boeken, te informeren hoe ver het dichtstbijzijnde zwembad verwijderd is van de beoogde verblijfplaats.

Kuurplaatsen

In sommige plaatsen bestaat de mogelijkheid de vakantie te combineren met het volgen van een kuur. De overvloed aan mineraalwater heeft een indrukwekkend aantal plaatsen doen ontstaan, waar een reeks aandoeningen wordt behandeld. De behandeling kan verschillende vormen hebben: er zijn drinkkuren, modderbaden en gewone baden. Leverziekten, niet goed functionerende spijsverteringskanalen, hoge bloeddruk, aderverkalking, hartkwalen en nierziekten zijn slechts een greep uit het scala ongemakken dat hier bestreden wordt. In zo’n kuurplaats, of het nu Montecatini Terme, Chiancano Terme, Bagni di Lucca of Bagni di Casciana is, zijn niet alleen badgebouwen verrezen, maar ook grote casino’s, theaters en sportvoorzieningen.

Speciaal voor kinderen

Voor kinderen is in dit gebied genoeg te beleven. Natuurlijk ligt de nadruk in Toscane, Umbrië en de Marche op cultuur. Sommige monumenten maken echter ook bij kinderen heel wat los. De scheve toren van Pisa bijvoorbeeld maakt grote indruk op kinderen van alle leeftijden. Verder zijn er veel torens te beklimmen in de palazzi. Ook de kastelen en vestingwerken in de steden zijn aantrekkelijk. Een Etruskisch graf, een stadje met leuke winkels, eten in een gemoedelijke trattoria, spelen in de Boboli-tuinen in Florence, het stadspark van Volterra, mensen kijken terwijl je met z’n allen op de Campo van Siena zit, het zijn eenvoudige maar aardige mogelijkheden in dit deel van Italië. Een markt valt ook altijd in de smaak bij kinderen. Ten slotte zijn er de folkloristische feesten die tijdens het seizoen in verschillende plaatsen worden georganiseerd.

Daarnaast zijn er enkele specifieke mogelijkheden om kinderen te vermaken. Allereerst de dierentuin van Pistoia. Niet ver daarvandaan is het Pinocchio-museum in Collodi een bezoek waard. Vlak bij Perugia ligt La Città della Domenica, een Italiaans pretpark dat onder andere een verzameling gebouwen uit sprookjes herbergt. Het huisje van Sneeuwwitje heeft hier een plaats gekregen. Voorts zijn er een dierentuin en allerlei kermisattracties te vinden.

Diversen

Feestdagen

Naast de algemeen bekende feestdagen viert men in Italië de volgende feesten:

• 6 januari: Driekoningen

• 25 april: Bevrijdingsdag

• 1 mei: Dag van de Arbeid

• eerste zondag in juni: Feest van de Republiek

• 15 augustus: Maria-Hemelvaart

• 1 november: Allerheiligen

• eerste zondag in november: Wapenstilstandsdag

• 8 december: Maria Onbevlekte Ontvangenis

Geld

De munteenheid in Italië is de euro.

Alle banken hebben pinautomaten.

Openingstijden

• Postkantoren. Op weekdagen geopend van 8.30 tot 14.00 uur en op zaterdag van 8.30 tot 11.30 uur.

• Banken. Op weekdagen van 8.30 tot 13.30 en 15.00 tot 16.00 uur. In weekends gesloten.

• Winkels. Op weekdagen en op zaterdag van 8.30 tot 13.00 en 15.30 tot 20.00 uur. Veel winkels zijn op zaterdagmiddag gesloten.

• Musea. Musea hebben zeer verschillende openingstijden. Gebruikelijk is dat ze ’s morgens open zijn tot 14.00 uur en op zondag tot 13.00 uur. Meestal zijn ze op maandag dicht. Het best kun je ter plaatse bij het toeristenkantoor informeren.

Aangezien de openingstijden van musea in Italië vaak worden gewijzigd is het verstandig om voor de actuele stand informatie in te winnen via internet. Nuttige websites zijn www.emmeti.it/Arte/musei.uk.html en www.enit.it/musei.asp?Lang=UK

Politie

Italië kent verschillende politieorganisaties, ieder met een eigen werkterrein. De Vigili Urbani houden toezicht in steden en dorpen. Bij hen kan de bezoeker ook terecht voor informatie over allerlei lokale aangelegenheden.

De Polizia Stradale heeft als belangrijkste taak het toezicht op het verkeer.

Ten slotte zijn er de Carabinieri, die zich met de zwaardere criminaliteit bezighouden.

Reisdocumenten

Voor een verblijf in Italië is een identiteitsbewijs nodig.

Telefoneren

Telefoonautomaten werken op telefoonkaarten. Bij postkantoren en tabakswinkels zijn telefoonkaarten verkrijgbaar. Tussen 20.00 en 9.00 uur en in weekends (vanaf zaterdag 13.00 uur) geldt een reductie van 50 procent op de telefoontarieven.

Draai in Italië altijd het kengetal erbij.

Kies, om vanuit Italië rechtstreeks naar Nederland te bellen, achtereenvolgens 0031, het netnummer zonder de 0 en het abonneenummer. Naar België: 0032, het netnummer zonder 0 en het abonneenummer.

Direct bellen naar Italië vanuit Nederland en België: kies achtereenvolgens 0039, het netnummer met 0 en het abonneenummer.