Or lou soulèu sus Nimes trecoulavo,
Espargissènt au long dóu vaste flùvi
Li ple de sa flassado ensaunousido
E de si rai la reflamour darriero
Sus lou castèu de la Tarasco, mounte
Lou rèi Reinié semblavo, à sa fenèstro,
Benesi la suprèmo rouanado.
—A la santa dóu patroun!—E dóu prince!
—Vivo sa caro!—E vivo nautre! En joio
Barquejen longo-mai!—En nau seguro
Reveguen Andanceto!—E Sant-Maurise!
—E lis escalinado coundriéulenco
Ounte, se Diéu lou vòu, tout noste mounde
Retrouvessian dins mens d'uno mesado!—
E manjon la broufado espesso e forto
Que i'es lou biòu empiela sus li cebo;
E di palabourdoun fan bello brifo
E picon au pechié. Mai à la luno,
En davalant après vers la barcado:
—Que! lou prouvié fai à Jóusè Ribòri,
Atroves pas que ço qu'a di lou prince
Retrais un pau aquéli sourcilège
Que l'Angloro disié, dóu ranc de Tourno?
—Ah! bouto, sabe pas, repliquè l'autre,
Mai i'a quauque malan dóu tron de milo
Que nous menaço tóuti, e meme, meme
Aquéu bon bachelar que nous fai sousto...
L'an pas leissa pèr mort, aièr? Moun ome,
Sian à-n-un siècle que lou Diau trafuro!

CANT VOUNGEN    (en français)

LA REMOUNTO

XCII

E van se jaire. A l'aubo, entre que piéuto
Dins li brouas dóu Rose l'auceliho,
Dau! dau! lou veiturin, lis equipage,
Tout acò's deja dre. Pèr la remounto
An tira li sapino, li pinello,
Tafort! adrou! de l'autro man dóu flume.
Desplegon li dos maio tànti longo
Qu'à l'aubourié de la grand nau se ligon.
Agroupon i dos maio li maieto
Pèr i' atala li grand chivau de viage.
Au cau-d'avans de la barco majouro
Vint-e-vue garagnoun se i' apountellon,
Dessepara, quadrigo pèr quadrigo,
Emé soun menadou de quatre en quatre.
Li quatre primadié, tóuti blanc, porton
Lou baile carretié—qu'a la counducho
Di vuetanto chivau dis atalage.
Au cau-d'arrié van jougne mai dès couble;
Au cau de la carato uno dougeno;
Au restant di batèu o de la rigo
Lou rèsto di supèrbi roumpe-tèsto.
En endihant vers lis ego palustro
E gravachant la terro de si bato,
Oh! que soun bèu, la creniero que floto,
Emé li róugi flo de si cabestre,
Si rava blu de lano amechourlido,
Si coulassoun plen de clavèu de couire!
A Tarascoun, i'an douna la civado.
Lou manescau ferrant, qu'es de l'escorto,
Un darrié cop lis a passa 'n revisto.
Li marinié de terro, à pleno cencho
Pourtant li batafiéu—que s'envertouion
Pèr adouba, quand fau, li roumpeduro
De la maio,—soun lèst. D'aut de la barco,
Lou vièi patroun Apian, en vesènt siéuno
Aquelo pouderouso cavalino
Qu'en dougo dóu grand flume s'esperlongo,
En countemplant touto aquelo sequèlo
De marinié, de carretié, que bourjon
Li Segounau dóu Rose à sa coumando,
En espinchant la floto e la tesuro
Dis aut tibanèu blanc que s'encamellon
Subre la carguesoun di marchandiso
Bèn estivado e marcado à bon nòli
Pèr l'escrivan, lou vièi patroun se gounflo
Dins soun ourguei de mèstre d'equipage:
—E vuei, pèr trebóuja, dis, que ié vèngon
Li Cuminau tant famous de Serriero,
Li Bounardèu de Lioun, tànti riche,
Li Martouret bragard, que n'an que piafo,
E li boutié d'Isero e de Grenoble
Emé si biòu lourdas, councha de bóuso!
Que ié vèngon, se volon, en seguido:
Ié fara, lou Caburle, tira l'ènso!—

XCIII

E coume a di, capèu en man, saludo
La crous de l'equipage qu'es en poupo,
Emé soun det moutu que trempo au Rose,
Devoutamen, noublamen éu se signo:
—Au noum de Diéu e de la santo Vierge,
Adounc coumando, fa tira la maio!—
Lou prouvié sus la pro, que fai escouto,
Repetis:—Fa tira la maio!—En terro
Lou patroun de calaumo à soun tour crido:
—Eh! fa tira la maio!—D'un à l'autre
Lou crid enjusquo au baile amount ressono.
Lou baile carretié dins l'estendudo
Mando un bèu cop de fouit: li vint quadrigo,
Au repetun di chasso lardarello
Desparron à la fes. Se desvouloupon
E s'estiron li gumo fin-que tiblon
E, desmarrado en plen tóuti li barco,
Lou grand patroun repren:—Amaio sòli!
E fa tira davans!—La longo tiero,
Sus la levado e la calado rufo,
En rebalant contro l'aigo que fouito
La tirassiero grèvo de la rigo,
Tout siau à soun trantran dounc s'encarrèiro.
E souto lou brancun di gràndis aubo,
Dins lou silènci de la vau de Rose,
A l'esplendour dóu soulèu que se lèvo,
Au pas di bèu chivau que s'escourpouiron
E de si narro embandisson la tubo,
Lou proumié carretié dis la preguiero.
De liuen en liuen, sus lou coutet lis autre
Aguènt lou fouit que pènjo emé sa lonjo,
En caminant, avau darrié, se signon
O, pèr abra lou cachimbau à l'esco,
Picon de fiò sus lou peirard. La troupo,
Tirant de long belèu un quart de lègo,
Vai ribejant li sauseto ramudo
Ounte la maio freto e s'entrepacho.
Arma d'un pau—que sus l'espalo porton,
Li marinié de terro la seguisson,
Tenènt d'à ment l'einormo tourtouiero,
Pèr la faire sauta sus lis entramble;
O 'mè li batafiéu—qu'à la centuro
Se soun enviróuta, de-longo adoubon
Sus li reinard quauque trenoun que peto.

XCIV

Mai enterin, au bout de la grand cordo,
Pereilavau sus la barcado lènto,
De poupo à pro lou vièi patroun que guincho
A di:—Prouvié, regardo un pau dessouto...
Em' aquélis eigas (qu'un tron li cure!)
Sabès jamai li founs...—La soubeirano!
En negant l'escandau cridè Jan Rocho.
—A la bono ouro!—E veici que lou prince
Demando à Mèste Apian:—Ansindo mounto
Forço, lou Rose, quand vèn fièr?—En subre
De tout aquéu planas que s'espalargo
De chasco man dóu flume, tant que terro,
Ai vist, diguè lou vièi, ai vist lou Rose,
Enfle pèr lou glavas dis endoulible,
Bandi sis erso eujusquo à la courouno
Dis amourié! Sus li meissoun perdudo,
Sus la desoulacioun dóu plen terraire,
Ai vist, iéu, li barquet vougant pèr orto
Au secours di masié sus si téulisso!
Aqui, moussu, tenès, à Valabrego,
Tres jour, tres niue, pèr èstre en terro sauvo,
S'èron ramba li gènt au cementèri!
Fasié freni, la niue, d'ausi lou rounfle
D'aquelo mar sóuvajo, souloumbrudo,
Qu'esventrant li levado emai li bàrri,
Empourtavo lis aubre, li recordo,
Li fenassiéu tóutis entié! Me mèmbro,
Pecaire, un chin, pres pèr la negadisso,
Que sus lou camelun d'uno paiero
Lou veguerian flouta que gingoulavo...
Mai se diguè-ti pas que sus lis oundo
Avié passa peréu un brès de vorge
Em' un enfant que ié plouravo dintre?
E li cop de fusiéu qu'à la sournuro
Entendias dins lis isclo e que tiravon
Li pàuris insoula de la ribiero!
Ah! boutas, d'aquéu tèms, quand sus li lono
Avès un trin de barco emé vint coublo
De chivau coume acò, 's pas que que fugue!
—Dia! fa tira lou cau-d'avans!—Vous dise
Que i'a gens d'eigassado tant rabènto
Ni que fague tant pòu emai tant afre
Coume aquéu Rose, quand se desgounfouno.
Se coumpren pas de mounte tron pòu sorge
Tant d'aigo, e fau que vèngue dóu delubre!
Car se vesias quand boundo e que carrejo,
Nous adus de varage e de bestiàri
Que jamai de la vido se veguèron!
—Dia! fa tira lou cau-d'arrié!—La biso
Urousamen baiè soun cop d'escoubo;
Autramen perdian tout, aquel an, fusto
E vin. N'en fuguerian, dins lou tempèri,
Pèr quatre subre-fort chivau de viage
Que valié proun, lou mendre, cènt pistolo!

XCV

—O patroun, hòu! en uchant de la ribo
Cridè lou civadié, que davans tóuti
Es éu que d'à chivau tènto li gafo,
Alestis lis arrèst e la pasturo.
—Que i'a? fai Mèste Apian.—Aquesto jouncho,
Dinan à Malivèn?—Jan de la Muelo,
Perqué noun au Grand-Mas?—Lou vènt s'amodo,
E farian bèn d'esperlounga la tiro...
—A Malivèn!—Darrié, sus la carato
Avien planta l'arpi, mounte se pènjo
Li farlambias de car, prouvèndo cruso
Que fan seca au soulèu. N'en desacrocon,
Ardit, quàuqui bon tros pèr metre à l'oulo;
E lou chat dóu batèu fai la bouiaco.
Entandóumens l'Angloro que l'ajudo
Ansin ié vèn:—Chat! se'n-cop me maride,
Te li farai tasta, que? li dragèio...
—Mai emé quau te marides, Angloro?
—Ve, lou veses, aquéu sus la grand barco
Eila-davans, qu'a la barbeto bloundo?
—O, lou prince Guihèn!—Mignot, tout juste.
—Siés pas de plagne, Angloro!—Es la planeto
Que l'a vougu: quand soun li causo escricho
Dins l'estelan, eh! bèn, fau que se fagon...
—Emé lou prince! e quouro pièi li noço?
—N'avèn panca parla; mai es de crèire
Qu'aura flouri moun sort avans que toumbe
La flour d'esparganèu.—Alor siés richo?
—Perqué?—D'abord qu'un prince te fai nòvio!—
L'arpaiarello d'or riguè:—Paureto,
En gagnant douge sòu pèr jour!—Oh! boustro!
Vai, n'en dèves avé, dempièi que furgues
Li sablas de l'Ardecho emé si baumo
Que se ié vèi, dison, de meraviho!

XCVI

—Lou dison, o; mai pièi quau ié penètro
Alin tant founs! Sabes, faguè la drolo,
Qu'es pas tout plan de ressegui la coumbo?
Li rancaredo afrouso que l'enmuron?
Lou Ranc dóu Courpatas, lou Ranc dóu Nible,
E lou Castèu amount de Dono Vierno?
Pièi li rajòu de l'Ardecho: la Favo,
Lou Sèti, la Cadiero, la Caviho;
Après, lou baus dóu Chin... Quand siés i borno,
Es aqui que fau pas èstre póutrouno!
Rescontres un pertus que souto terro
Pòu te mena, quau saup? belèu au diable!
Aro, de-rebaloun, emé de lume,
Dins aquel aven sourne se t'arrisques,
Ah! dison qu'acò 's bèu! Troves de croto,
D'espeluco, de chambro, de capello
Que fan veni, tóutis endiamantado,
Li parpaiolo is iue. 'Mé si couroundo
I'a, dison, uno glèiso magnifico,
Aguènt si sànti-font, aguènt sis orgue,
Aguènt si benechié 'mé sa tribuno!
As, touto cloto, uno salo de danso
Emé, garni de milo candeleto,
A soun plafoun li lustre que pendoulon;
As, tóuti lèst, plen d'aigo cristalino,
Uno salo de ban; un cementèri
Emé si gràndi toumbo que blanquejon;
De lòngui lèio d'aubre que fan oumbro;
Un tiatre qu'espandis sa coulounado;
Meravihouso enfin, touto uno vilo
Que de sis abitant es véuso e vuejo...
I'an vist pamens uno grosso Tartugo,
I'an vist lou Lert, e d'àutri bèsti orro...
—Mai, ve! diguè lou chat à la subito,
N'as uno à toun anèu, d'aquéli bèsti?
—Acò? 's lou Dra, ma fiero de Bèu-Caire.
—Te l'a dounado quau?—Aqui moun nòvi.
—Mai sabes qu'es poulit!—Destapo l'oulo,
Cridè l'Angloro, que tout-aro verso!—

XCVII

E soun à Malivèn. S'es aplantado
La grand cavalarié; s'es, lou Caburle,
Amourra pèr la pro dins lis aubriho
E li sèt barco em'éu. Se desencolo,
S'arribo li chivau long di broutiero.
En round agrouva au sòu, manjon la soupo
Au meme plat, de tres en tres, li ràfi.
Li marinié, bando à despart, s'assèton
A l'entour dóu patroun sus la sapino
E Mèste Apian, quand a pres sa mourdudo,
Viro la caro, soucitous, vers l'orso
E fai:—Aquéu mistrau, ai pòu que boufe!
La vesès, l'Agrimoueno agroumelido
Qu'eilamoundaut en long ciprès s'apouncho?
E lou timoun, l'ausias coume renavo?
E li man, li sentès coume soun rufo?
Es de vènt, tout acò!—Jóusè Ribòri
Apoundeguè labru:—La luno es pleno,
E tant pourrié s'empegne à la tempèsto...
—Vaqui perqué, diguè lou mèstre, à dicho
Qu'auran fa béure aquélis atalage,
Fau, zóu! bouta coulas e sènso alòngui.—
Ço que fan. Entre avé passa, li fèrri
Di vuetanto chivau, à la remudo
Dóu manescau ferrant que fai sa vòuto,
Bouton coulas e, fa tira la maio!
—Hòu! gafarot, i'a de gourg en Durènço?
—Es à rode. Avanças li coursié... Tiro
Toun cavalin, baile, coublo pèr coublo:
Embarcaren li proumié; dins li croso
Lis àutri seguiran... Tenès la gafo!
Ié sias?—Ié sian.—Dins l'aigo mau-seguro
Li chivalas en s'esbroufant apèson.
Entandóumens qu'eila-darrié la rigo
A longo maio sus lou Rose poujo,
Au repetun di fouit, au bram dis ome,
Tout lou rebaladis intro en ribiero,
Lou gafarot, li carretié, li gnarro,
D'escambarloun o d'assetoun.—Arribo!
Fa tira lou Roubin! Toco lou Mouro!
Mantène lou Baiard, que noun s'ennègue!
Dia! dia! ruou! ruou!—E frenissènto e nisso,
En espóussant pièi si creniero flusso,
La caravano sort vitouriouso
E repren soun trantran long di levado.

XCVIII

Mai lou prince oulandés emé l'Angloro
Se soun rejoun sus barco e la jouvènto
I'a di:—Qu'es aquéu conte, Dra, qu'en ribo
Dóu Rose, l'autre jour, à la sournuro
T'aurien trouva pèr mort?—Bello mignouno,
Guihèn a respoundu, n'es pas un conte,
Que, treitamen, em'un saquet de sablo
M'an saqueta.—Mai quau?—Un mantenèire
D'aquéli tres dounzello venjativo
Qu'aurai, iéu, óublida pèr aventuro
De ié croumpa sa fiero.—Li jalouso!
Mai auriés pas degu, tu, lis enclaure?
S'enaucelant cridè l'Aramounenco.
Sabes dounc pas, moun bèu, que, tau qu'endorson
Em'uno couissinado pèr l'esquino,
Sènso que res ié vegue cop ni gouto,
N'en lèvo pas, mor de la macaduro?—
E risoulet Guihèn faguè:—Meinado!
Alor creses que pòu, lou Dra dóu Rose,
S'escoufi coume acò?—L'escamandreto
Restè lou regachant uno passado:
—Es verai, diguè pièi; que siéu badino!
Lou fadet, lou foulet, qu'es rèi de l'oundo,
Qu'es moun diéu e moun tout, qu'i lono bluio
Eternamen remueio sa jouvènço,
Coume es poussible, anen, que jamai cale
Davans la lèi dóu coumun, la mouruegno!
Noun, iéu te vese, Dra, coume dèu èstre
L'Esperit Fantasti dóu maje flùvi,
Inmourtau! E, quand toun regard me sono,
Me sèmblo que m'envau touto endourmido
Vers un soulas que rèn noun destrassouno.
Sabe pas ounte vau; mai se m'esperde,
De m'esperdre emé tu, que vos? m'agrado!—

XCIX

Estendeguè lou bras, Guihèn d'Aurenjo,
Sus lou travès de l'aigo entre-batudo
E diguè:—Fiso-te de iéu, Angloro!
Pèr-ço-que libramen t'ai elegido,
Pèr-ço-que m'as adu ta fe prefoundo
I meraviho bello de la fablo,
Pèr-ço-que siés aquelo qu'inchaiènto
Se found dins soun amour coume la ciro
Au lume, pèr-ço-que vives en foro
De tóuti nòsti faisso e fardaduro,
Pèr-ço-que dins toun sang e toun sen mounde
Caup lou renouvelun di vièii sabo,
Iéu, sus ma fe de prince, t'aproumete
Que res autre que iéu, o flour de Rose,
Noun aura l'ur de faire ta culido
E coume flour d'amour e coume espouso!
—Mai quouro! lèu? elo diguè tout-d'uno.—
Guihèn respoundeguè:—Ma bello chato,
Aquésti jour te lou dirai... L'entèndes,
Aquéu mistrau que boufo? Es la musico
Majestouso qu'anóuncio nòsti noço!
Es lou Rousau, es lou cèu, es li broundo
Qu'ensemblamen nous canton lou prelùdi!—
E sèmpre mai lou vènt, de si rounflado,
Recoutavo en efèt la tirassiero;
La mountesoun, toujour que mai peniblo,
Fasié tira li chivau—que li floto
De si creniero espeloufido en fùri
S'escarpissien coume de grand plumacho.
E s'amagant, lou soulèu, dins l'arquiero
De si long rai mourènt, à l'avalido
Trevalavo deja, quand lou Caburle
Emé tóuti si barco e sa feloupo
En ribo avignounenco prenguè tòti.

C

—Au trepadou! lou Caburle à l'empèri!
Li Coundriéulen! e fa tira la maio!—
A l'endavans ié crido l'enfantuegno.
En barcarés tout acò lando e quilo.
Li ribeirié si tourtouiero enrodon,
Li carretié si bèsti desatalon;
E, s'enfournant dins lou Pourtau de l'Oulo,
Pèr la couchado e pèr la repeissudo,
Encò dóu Mau-Uni, qu'acò 's soun oste,
Van is establarié. La marinaio
Pau à cha pau emplis la grand cousino.
Au torco-man qu'à la cadaulo pènjo,
S'estènt au pous lava li man, s'eissugon;
E sus li banc, l'esquino à la muraio,
Patin-patòu s'assèton en renguiero.
Emé li bras estroupa, li chambourdo,
Qu'entre li pessuga crèbon lou rire,
Gaiardamen sus li taulo carrejon.
Oh! de bon Diéu! li sartanado einormo
De sang de biòu, li tian de tripo grasso,
Lou catigot, li carbounado e chouio
E li troucho farcido emé de berlo,
S'engloutisson i buerbo pansarudo,
Enterin qu'à-de-rèng la damo-jano
Fasènt lou tour, cadun, li couide libre,
Se vuejo à plen de got. Descurbecellon
A la perfin un plataras de soupo
Au froumage—qu'un pastre, vous responde,
En ié palaficant soun bastoun dintre,
Noun l'aurié pas sauta.—N'en cantan uno?
Dis pièi subran lou baile d'equipage
En picant sus l'espalo dóu gros Tòni.
E lou mudaire, aguènt mouca soun vèire
E fa peta lou gargassoun:—Chaumiho,
A la voues! dis, anen, que fau d'ajudo!

CI

Eh! Diéu çai sié, la bello oustesso!
Nous veici quàuqui gai cadèu
Que tirassan pas la tristesso
En rejanant nòsti batèu.
Un bon mudaire à la desciso
Tèn lou viage escarrabiha;
Mai pèr revèire Pèiro-Enciso
Fau teni lou fanau oulia.
Sourtès lis óulivo groussano
E bouiras-nous un bon saussoun:
S'avèn li braio de basano,
I'a ço que fau dins lou boursoun.
Dins la Prouvènço avèn fa piho
E rascla lou Revestidou
E sian carga coume d'abiho;
Mai l'aigo fièro porto tout.
Lou vin de la costo dóu Rose
Es proun uno bravo liquour,
A coundicioun que noun s'arrose
Emé l'eigasso dóu grand gourg.
Pèr abéura li tros de poupo
E pèr nous faire un pau canta,
Dins la gaveto de la soupo
Faudra n'en traire un agouta.
S'arribo pièi quauque escaufèstre
O se toucan un arenié,
La perdo sara pèr lou mèstre,
La peno pèr li marinié.

CII

Mai enterin qu'à plen de man se pico,
Li porto-fais d'Avignoun, à la taulo
D'en fàci:—Es pas lou paire de l'Angloro,
Se vènon, aquéu gros que canto?—Foume!
Noun fau pas s'estouna s'a la canturlo:
Vesès pas que sa fiho a trouva mèstre?—
E vers la chato, insoulènt, an fa signe,
Qu'emé lou prince blound cacalejavo.
—Aquéli petachin, cridè Jan Rocho,
Dequé volon eila?—Gros tuerto-mouto,
E tu mai, dequé vos?—Coupa la tufo
Di pesoulin que nous copon la paio.
—Tu? noum de Diéu! bèn, vène eiça-deforo!
Un porto-fais cridè bravejant. Èro
Quequino lou luchaire: dins si lucho
L'aguènt un Liounés viéuta d'esquino,
I gènt dóu coustat d'aut pourtavo isagno.
—Vène deforo, eiça! piaiavo.—Bougre
De gus de plaço! espèci de pelòfi!
Replico lou prouvié, poudès vous metre
Quatre emai sièis ensèn!—E lou coulosse,
Escambarlant li taulo, en uno buto
Avié sauta au mitan. Mai li rigaire
S'entravèsson d'un bound. Dins lou broulisse
Li banc destrantaia fan la co-lèvo,
De part e d'autro lis iue s'enferounon,
Lis injùri mourtalo s'entre-croson:
—O quiéu-de-pèu! manjaire de cabriho!
—Assassinaire dóu marescau Bruno
Que dins lou Rose pièi lou trinassèron!—
Ai! ai! ai! li foutrau à mort van plòure,
Quand Mèste Apian:—Estas siau, crido, bogo!
Lou proumié que boulego, l'escabasse
D'un cop de poutarras... Taifo d'ibrougno,
Lou vesès pas que sias sadou? Que l'ispre
De la vinasso vous sort pèr li brego?
Eh! se voulias vous batre, avès li justo...
N'en manco, tout l'estiéu, aqui sus Rose?
Au Pont Sant-Esperit, à Roco-Mauro...
Pièi ounte mai? A Givors, à Valènço...
La lanço au poung, la targo sus lou pitre,
En plen soulèu, is iue de tout un mounde,
I'a-ti rèn de plus digne e de mai noble
Qu'un bèu justaire nus, sus la quintaino,
Quand fai plega soun ome e lou cabusso?
Te rapelles, Jan Rocho, aquéu dimenche,
A Sant-Pèire de Biòu, pèr sant Maurise,
Quand faguères (pamens ères bèn jouine)
Faire au grand Miserin lou viro-passo?
—Me rapelle, patroun, diguè Jan Rocho.
—Aviés pas soulamen quita la vèsto!
—Es verai.—Lis enfant, à la jassino!
Se noun voulèn que la levado fugue,
Coume dis lou prouvèrbi, long dóu Rose.—
E quatecant, à la voues auturouso
Dóu majourau prudènt que lis amaiso,
Li barcatié, davau souto si tèndo,
Lis egatié, damount dins si feniero,
Tóuti s'envan à Santo-Repausolo.

CANT DOUGEN    (en français)

LA MAU-PARADO

CIII

E fa tira la maio! Entre parèisse
Lou lustre dóu soulèu, à la remounto
S'es tourna metre en draio lou Caburle,
Fendènt lou Rose emé sa pro taianto
E clafissènt lou ribeirés de vido
Emé lou brand, la pòusso e lou tafòri
De sa cavalarié. La mistralado
Rounflo toujour. Lis aubre, que saludon
En brounzissènt, se giblon, s'estrigousson
A mand de s'estrounca. Lou vènt enfreno
Lou Rose vengu lisc coume uno glaço.
Contre aigo e contro vènt li coublo forto,
Lou mourre de-clinoun, adaut caminon
De soun pas atusa. La carlamuso
De l'auro fourmidablo, armounïouso,
Fai chauriha d'estounamen li bèsti.
A si capèu, à si bounet de pano
Mandant la man, emé li brego torto
Li carretié despacienta prejiton
Au Maïstrau un revoulun d'insulto:
—Boufo, bregand de Coucho-mousco! Boufo,
Desbadarna de Diéu, que te crebèsses!
I'aura dounc jamai res, o Manjo-fango,
Que tapara lou trau de mounte sortes?
I, capounas!—E d'uno petadisso
De cop de fouit embraion si gimerre.

CIV

Au carcagnòu de la segoundo barco
Asseta tóuti dous, pichoto Angloro
A représ soun devis, bèn à la douço,
Emé soun Guihéumin:—Ai à te dire,
Guihèn fai à la bello, que nous-àutri,
Lis amourous divin, rèi de la terro
E soubeiran verai de la naturo,
Nous poudèn pas marida coume tóuti...
—E nous maridaren, diguè la nino,
Coume?—Rapello-te dins la memòri,
Respoundeguè l'imaginous d'Oulando,
Aquéu roucas taia, plen de mistèri,
Que ié sourgènto au pèd la font de Tourno.
—Sabe, sabe, diguè. I'a 'no lambrusco
Em'un falabreguié que s'enracinon
Tout à l'entour dóu ro 'mé 'no figuiero
E de mato de bouis... Ié siéu estado.
—Que i'as mai vist?—Lou Soulèu e la Luno
Que, grava pèr li Fado sus la roco,
Emé sis iue reguergue vous espinchon.
—Que i'as mai vist?—Un biòu emé si bano
Qu'un escourpioun se lanço pèr lou pougne,
Enterin qu'un chinas vèn pèr lou mordre
E qu'un jouvènt pèr lou mata se drèisso.
—Que i'as mai vist?—Lou Dra que ié barrulo.—
Guihèn d'Aurenjo uno bono passado
Se teisè. Dins soun amo pensativo
I'apareissié sus lou ribas dóu Rose
L'autar dóu diéu Mitra, la font de Tourno
Que n'en sourgis prefoundo e clarinello,
Em 'aquéli simbèu dóu vièi sacrige,
Espetaclous ensigne dóu Zoudiaque,
Qu'emplissien d'esmougudo segrenouso
Lis adouraire dóu souleias bléuge
Mountant o descendènt antan lou flume
Pèr faire en devoucioun soun roumavage
Au diéu Mitra, «lou soulet invincible».
E se disié:—Soulèu de la Prouvènço,
O diéu que ié coungreies lis angloro,
Que fas sourti d'en terro li cigalo,
Que dins mi veno marfo e palinouso
Reviéudes lou sang rouge de mi rèire,
Diéu roudanen que lou Dra dins si vòuto
Agouloupo, à Lioun, au Bourg, en Arle,
E que dóu negre tau dins lis Areno
Encaro vuei t'es fa lou sacrifice
Incounsciènt, diéu qu'escavartes l'oumbro
Galoi, qu'en uno ribo incouneigudo
Vuei es desert toun autar—e toun rite
Abandouna dins l'óublid, iéu barbare,
Iéu lou darrié bessai de ti cresèire,
Vole sus toun autar óufri, premiço
De ma felicita, ma niue de noço!—

CV

E s'adreissant siavet à la chatouno:
—Es aqui, ié diguè, mounte barrulo
Lou Dra dóu Rose, aqui mounte li Fado
Escriguèron li sort de la ribiero,
Que nous anan liga, pichoto Angloro.
E, souto lou regard pièi de la Luno
E de tout lou feran de la chauriho
Que nous van èstre pèr temouin e sousto,
Dins lou Grand-Gourg de la font, en brasseto
Nous aprefoundiren.—Elo, enmascado,
Respoundeguè:—Moun Dra, la flour de Rose
Noun aguè jamai pòu dis aigo bluio
Ounte lou cèu miraio sis Ensigne.
Nadarai emé tu, iéu, de-counservo,
Coume lou pèis de primo, quand remounto
Lou ribeirés, au tèms de l'eissagage.
—O, nadaren ensèn dins l'aigo roso,
Guihèn apoundeguè, dins l'aigo puro,
L'as di, coume lou pèis de primavero
Que dins lou Rose vai, de riso en riso,
Au grouadou di font superiouro.
—Mai pèr nous benesi i'aura lou prèire?
Venguè subitamen la bono chato.
—Ah! i'a 'n bèu tèms qu'es mort, faguè lou prince,
Lou prèire de l'autar ounte t'aduse!
Mai pèr nous benesi, nous canta messo,
Auren-ti pas, de qu'as pòu? li tourtouro
Que si murmur d'amour jamai noun moron!—
Elo d'acò, verai, fuguè 'n pau tristo;
E pièi, aguènt pensa, diguè:—Siéu bèsti!
Dóu signe de la crous que l'escounjuro
Se pòu-ti que lou Dra subigue dounde
L'óutrajouso vertu? Mai iéu menimo,
D'abord que me veirai souto lis arco
Dóu Pont Sant-Esperit, ounte figuro
Lou grand sant Micoulau dins sa capello,
Iéu ié demandarai que fague plòure,
Éu, sa benedicioun pèr li que nadon,
Que nadon à la bèu enfre lis oundo!—

CVI