Dóu tèms que l'autre, nè,
fougno en silènci,
Dóu tibanèu mounte dourmié—lou prince
Guihèn d'Aurenjo, làvi coume un astre,
Veici que sort, tenènt à la man drecho
Un brout d'esparganèu que vèn de cueie,
De l'autre las de la nau, sus la lono,
E cantejant, tout dourmihous encaro,
A miejo voues, la cansoun de Veniso:
Dóu tibanèu mounte dourmié—lou prince
Guihèn d'Aurenjo, làvi coume un astre,
Veici que sort, tenènt à la man drecho
Un brout d'esparganèu que vèn de cueie,
De l'autre las de la nau, sus la lono,
E cantejant, tout dourmihous encaro,
A miejo voues, la cansoun de Veniso:
Sus moun batèu que
lando
Nous raubaren au fres,
Car siéu prince d'Oulando
E noun ai pòu de res!
Nous raubaren au fres,
Car siéu prince d'Oulando
E noun ai pòu de res!
—Tè! sarié pas aquéu?—faguè
Jan Rocho
En la quitant pèr courre vers l'empento,
De l'autre bout, que Mèste Apian bramavo:
—Ié fas lou conte de la Barbo-Bluio,
Que! galapian, o de la Melusino,
A-n-aquelo drouleto?—Mai l'Angloro,
Entre vèire lou prince à como bloundo,
Èro subitamen vengudo palo:
Faguè, soun sang, un cabus dins si veno
Que, d'entant-lèu, toumbavo cor-falido.
—Es éu! es éu!—quilè coume uno folo
En s'agripant de-reculoun i courbo;
E tau qu'un diéu, èro aqui, la paureto,
Que lou belavo, amourouso e cregnènto,
Coume uno bouscarido pivelado
Que, d'uno serp à la regardaduro,
Irresistiblamen fau que degole.
L'esperit e lou cor en meraviho,
En ié risènt d'uno façoun courteso,
Guihèn alor ié dis:—Te recounèisse,
O flour de Rose espelido sus l'aigo!
Flour de bonur qu'ai entre-visto en sounge,
Pichoto flour, la bèn trouvado fugues!—
Respoundeguè, tout-d'un-cop enardido:
—Te recounèisse, o Dra! Souto la lono
T'ai vist en man l'esparganèu que tènes.
A ta barbeto d'or, à ta pèu blanco,
A tis iue glas qu'embernon e trafuron,
Vese quau siés.—Guihèn la flour ié douno,
E tóuti dous, liga pèr lou mistèri,
An tresana. Car lis amour van vite,
Uno fes dins la nau que lis emporto,
Predestina, sus lou flot.
En la quitant pèr courre vers l'empento,
De l'autre bout, que Mèste Apian bramavo:
—Ié fas lou conte de la Barbo-Bluio,
Que! galapian, o de la Melusino,
A-n-aquelo drouleto?—Mai l'Angloro,
Entre vèire lou prince à como bloundo,
Èro subitamen vengudo palo:
Faguè, soun sang, un cabus dins si veno
Que, d'entant-lèu, toumbavo cor-falido.
—Es éu! es éu!—quilè coume uno folo
En s'agripant de-reculoun i courbo;
E tau qu'un diéu, èro aqui, la paureto,
Que lou belavo, amourouso e cregnènto,
Coume uno bouscarido pivelado
Que, d'uno serp à la regardaduro,
Irresistiblamen fau que degole.
L'esperit e lou cor en meraviho,
En ié risènt d'uno façoun courteso,
Guihèn alor ié dis:—Te recounèisse,
O flour de Rose espelido sus l'aigo!
Flour de bonur qu'ai entre-visto en sounge,
Pichoto flour, la bèn trouvado fugues!—
Respoundeguè, tout-d'un-cop enardido:
—Te recounèisse, o Dra! Souto la lono
T'ai vist en man l'esparganèu que tènes.
A ta barbeto d'or, à ta pèu blanco,
A tis iue glas qu'embernon e trafuron,
Vese quau siés.—Guihèn la flour ié douno,
E tóuti dous, liga pèr lou mistèri,
An tresana. Car lis amour van vite,
Uno fes dins la nau que lis emporto,
Predestina, sus lou flot.
LVII
Lis arcado
Dóu Pont Sant-Esperit, espetaclouso,
Ie passon en triounfle sus la tèsto.
Li barcatié, beissant lou front, saludon
Sant Micoulau dins sa capello antico,
Demoulido au-jour-d'uei, mais qu'aparavo
I tèms ancian l'arcado mariniero,
Pèr soun engoulidou tant dangeirouso
Que li batèu perdu noun se ié comton.
La Prouvènço aparèis: es soun intrado,
Lou Pont Sant-Esperit emé si pielo
E si vint arc superbe que se courbon
En guiso de courouno sus lou Rose.
Acò's la porto santo e courounello
De la terro d'amour. L'aubre d'óulivo,
Lou mióugranié tout fièr de si papàrri
E li gràndi mihiero capeludo
Oundron deja li cremen e li costo.
Lou plan se relargis, li bro verdejon,
Dins lou clarun lou cèu s'emparadiso,
Lis Uba dóu Ventour se laisson vèire:
Lou princihoun d'Aurenjo e la pichoto
Rapugarello d'or, ié sèmblo qu'intron
Dins la benedicioun. Éu se delèto
(Ai! la bevèndo fresco e deliciouso!)
A béure dins aquelo jouventuro
La vido à soun sourgènt que gourgoulino,
L'esmeravihamen de l'amo novo
Qu'en tóuti li mirage fai bouqueto
E qu'à soun ilusioun se liéuro touto.
Dóu Pont Sant-Esperit, espetaclouso,
Ie passon en triounfle sus la tèsto.
Li barcatié, beissant lou front, saludon
Sant Micoulau dins sa capello antico,
Demoulido au-jour-d'uei, mais qu'aparavo
I tèms ancian l'arcado mariniero,
Pèr soun engoulidou tant dangeirouso
Que li batèu perdu noun se ié comton.
La Prouvènço aparèis: es soun intrado,
Lou Pont Sant-Esperit emé si pielo
E si vint arc superbe que se courbon
En guiso de courouno sus lou Rose.
Acò's la porto santo e courounello
De la terro d'amour. L'aubre d'óulivo,
Lou mióugranié tout fièr de si papàrri
E li gràndi mihiero capeludo
Oundron deja li cremen e li costo.
Lou plan se relargis, li bro verdejon,
Dins lou clarun lou cèu s'emparadiso,
Lis Uba dóu Ventour se laisson vèire:
Lou princihoun d'Aurenjo e la pichoto
Rapugarello d'or, ié sèmblo qu'intron
Dins la benedicioun. Éu se delèto
(Ai! la bevèndo fresco e deliciouso!)
A béure dins aquelo jouventuro
La vido à soun sourgènt que gourgoulino,
L'esmeravihamen de l'amo novo
Qu'en tóuti li mirage fai bouqueto
E qu'à soun ilusioun se liéuro touto.
LVIII
Dóu trassegun d'amour elo
embriago,
Dins aquéu bèu segnour que l'embelino
Retrovo en plen lou Dra que souto l'erso,
Au tremoulun blanquinèu de la luno,
L'a tant e tant de fes enfachinado.
E que i'a d'estounant que, diéu dóu Rose,
Se coumplaigue à treva, dins soun caprice,
Emé li barco e li gènt de ribiero!
Vesèn-ti pas li vibre, à founs de calo,
Veni dins li batèu, de-fes, s'escoundre,
Que fau, pèr li coucha, se batre em'éli!
Patroun Apian, lou gros Tòni emai d'autre,
Vers li roucas eilamount de Dounzero,
L'an-ti pas vist, lou Dra, souto la formo
D'un couloubrau gros coume uno boutiho,
Sali dóu Rose, intra dins li bladado
En toursènt lis espigo e fasènt d'oundo
Que lou pilot, dóu segren, n'aguè fèbre
E ié venguè pertout de sourtiduro!
L'an-ti pas vist tambèn dins la Courrejo
Dóu Pichot Rose, au téms que se meissouno,
S'esquiha d'acatoun souto li faudo
De quauco ligarello entre-dourmido
E, se i'entourtouiant à la centuro,
L'estregne douçamen emé si vòuto
E ié teta lou sen, d'aqui-que toumbe
De regalado emai de sadoulige!
Dins aquéu bèu segnour que l'embelino
Retrovo en plen lou Dra que souto l'erso,
Au tremoulun blanquinèu de la luno,
L'a tant e tant de fes enfachinado.
E que i'a d'estounant que, diéu dóu Rose,
Se coumplaigue à treva, dins soun caprice,
Emé li barco e li gènt de ribiero!
Vesèn-ti pas li vibre, à founs de calo,
Veni dins li batèu, de-fes, s'escoundre,
Que fau, pèr li coucha, se batre em'éli!
Patroun Apian, lou gros Tòni emai d'autre,
Vers li roucas eilamount de Dounzero,
L'an-ti pas vist, lou Dra, souto la formo
D'un couloubrau gros coume uno boutiho,
Sali dóu Rose, intra dins li bladado
En toursènt lis espigo e fasènt d'oundo
Que lou pilot, dóu segren, n'aguè fèbre
E ié venguè pertout de sourtiduro!
L'an-ti pas vist tambèn dins la Courrejo
Dóu Pichot Rose, au téms que se meissouno,
S'esquiha d'acatoun souto li faudo
De quauco ligarello entre-dourmido
E, se i'entourtouiant à la centuro,
L'estregne douçamen emé si vòuto
E ié teta lou sen, d'aqui-que toumbe
De regalado emai de sadoulige!
LIX
E disié tout acò,
l'esglariado,
I marinié que, de la vèire en dèstre,
De pau à pau s'èron aflata d'elo
O que de liuen aparavon l'auriho.
—Eh! bèn? quand te disiéu, fasié l'Angloro
A Jan Rocho esbahi que la miravo,
Quand te disiéu, badau, qu'èro mai lèri
Que ges de ribeiròu d'aquésti costo!
Agacho-lou, tout bèu, que sèmblo un prince!...
Parai? moun rèi, moun Dra, moun enmascaire,
Que moustraras à la tiéu amigueto
Li tengudo que trèves souto Rose,
Dins li soubau dóu palais de la Trouio
E d'aquéu dóu Grand-Priéu en ribo d'Arle,
E li baumo d'Ardecho, revestido
Rèn qu'emé de diamant e de dentello?
Parai? qu'à Mount-Dragoun me vas coundurre,
Toun castelas ounte la niue draquejes
E que vesèn escalabra si tourre
Sus li roucas arèbre de la cluso?
Parai? que dins Gardoun anaren vèire
Lou famous pont que bastiguè lou diable
Emé la lèbre que i'empeguè contro?
Parai? qu'anaren vèire dins lis erme
A miejo-niue la flamo dis Oulurgue
Que van plourant e gemissènt i rode
Ounte an aclapa d'or, qu'acò ié grèvo
D'èstre mort descounfès, à l'imprevisto,
Sènso avé decela soun escoundudo?
I marinié que, de la vèire en dèstre,
De pau à pau s'èron aflata d'elo
O que de liuen aparavon l'auriho.
—Eh! bèn? quand te disiéu, fasié l'Angloro
A Jan Rocho esbahi que la miravo,
Quand te disiéu, badau, qu'èro mai lèri
Que ges de ribeiròu d'aquésti costo!
Agacho-lou, tout bèu, que sèmblo un prince!...
Parai? moun rèi, moun Dra, moun enmascaire,
Que moustraras à la tiéu amigueto
Li tengudo que trèves souto Rose,
Dins li soubau dóu palais de la Trouio
E d'aquéu dóu Grand-Priéu en ribo d'Arle,
E li baumo d'Ardecho, revestido
Rèn qu'emé de diamant e de dentello?
Parai? qu'à Mount-Dragoun me vas coundurre,
Toun castelas ounte la niue draquejes
E que vesèn escalabra si tourre
Sus li roucas arèbre de la cluso?
Parai? que dins Gardoun anaren vèire
Lou famous pont que bastiguè lou diable
Emé la lèbre que i'empeguè contro?
Parai? qu'anaren vèire dins lis erme
A miejo-niue la flamo dis Oulurgue
Que van plourant e gemissènt i rode
Ounte an aclapa d'or, qu'acò ié grèvo
D'èstre mort descounfès, à l'imprevisto,
Sènso avé decela soun escoundudo?
LX
Bourrin-bourrant, dins lou
trelu, l'Angloro
Coume un esterveiet que se desviro,
S'èro enaurado ansin, lis iue alabre
E de l'esglai la caro sang-begudo.
Mai éu, Guihèn, ravi de soun rescontre
Qu'en plen païs alegri lou sóulèvo:
—O, ié respond emé soun plan d'Oulando,
Te menarai pertout, bello amigueto!
De ma principauta mourganatico
D'Aurenjo, tu, siegues la fabulouso
Oundino, siegues la fado Mourgano!—
E'n se trufant li marinié diguèron:
—L'avès ausido? a perdu la boussolo...
Aura begu, pauro! à la font de Tourno
Que fai, coume se dis, vira canturlo.—
L'Angloro, fièro adamount sus lou tèume,
Piquè dóu pèd em' uno ricanado,
E de soun iue faurèu fissant la chourmo:
—Parlas-n'en plan, sabès? gènt de marino,
D'aquelo font, alin, cridè mousqueto,
Que voste sort i'es escri sus la roco!
—Noste sort? dequé dis l'estrelucado?...
Parèis que vuei sara soun jour de luno,—
Brounzinejè la barcado en feloupo.
Coume un esterveiet que se desviro,
S'èro enaurado ansin, lis iue alabre
E de l'esglai la caro sang-begudo.
Mai éu, Guihèn, ravi de soun rescontre
Qu'en plen païs alegri lou sóulèvo:
—O, ié respond emé soun plan d'Oulando,
Te menarai pertout, bello amigueto!
De ma principauta mourganatico
D'Aurenjo, tu, siegues la fabulouso
Oundino, siegues la fado Mourgano!—
E'n se trufant li marinié diguèron:
—L'avès ausido? a perdu la boussolo...
Aura begu, pauro! à la font de Tourno
Que fai, coume se dis, vira canturlo.—
L'Angloro, fièro adamount sus lou tèume,
Piquè dóu pèd em' uno ricanado,
E de soun iue faurèu fissant la chourmo:
—Parlas-n'en plan, sabès? gènt de marino,
D'aquelo font, alin, cridè mousqueto,
Que voste sort i'es escri sus la roco!
—Noste sort? dequé dis l'estrelucado?...
Parèis que vuei sara soun jour de luno,—
Brounzinejè la barcado en feloupo.
LXI
Tranquilamen, au fiéu de
l'aigo bello,
Li barco descendien, ribejant d'isclo.
Èron entre Mournas e Sant-Estève
Di Sort (aquest, recàti d'escumaire:
Quand un enfant, se dis, ié vèn au mounde,
Pèr lou prouva lou bandisson à Rose;
E se n'en tourno, bon pèr la marino
O la rapino, basto). Dins la cluso
Enmuraiado emé li fourtaresso
Ount debaussè Mount-Brun li Sauto-bàrri
E que soun noum ié rado enca terrible
Emé li capoun-fèr, de rouino en rouino,
Intravon li sèt barco. Mai sus l'orle,
Talo qu'uno sibilo, adounc la vierge
Enaurant soun bras nus, ensuperbido
Pèr lou pantai ferouge que l'enchusclo,
Diguè:—La font de Tourno es un ouracle!
La font de Tourno, aquéli que l'an visto
M'engardaran de menti, s'avès doute.
L'aigo ié sort d'un ranc, plen de lambrusco,
D'entravadis, de bouis e de figuiero,
Fourmant un nai (lou Grand-Gourg, que l'apellon).
Sus la paret dóu ro, dins un encastre
Que regardo lou Rose, avès en subre,
Escrincela despièi quau saup li siècle,
La Luno fèlo e lou Soulèu—qu'espinchon.
Vers lou mitan 'i 'n biòu, que vai lou pougne,
Au vèntre un escourpioun, un chin lou mordre,
Em' uno serp... qu'à si pèd fai d'oundado.
Lou brau, plus fort que tout, a tengu tèsto,
Quand un jouvènt, enmantela dóu ristre,
Un fièr jouvènt, couifa de la bouneto
De liberta, ié tanco sa ligousso
E lou coto. En dessus dóu mourtalage
Un courpatas esfraious voulastrejo.
Devine-lou quau pòu, aquéu mistèri!
Li barco descendien, ribejant d'isclo.
Èron entre Mournas e Sant-Estève
Di Sort (aquest, recàti d'escumaire:
Quand un enfant, se dis, ié vèn au mounde,
Pèr lou prouva lou bandisson à Rose;
E se n'en tourno, bon pèr la marino
O la rapino, basto). Dins la cluso
Enmuraiado emé li fourtaresso
Ount debaussè Mount-Brun li Sauto-bàrri
E que soun noum ié rado enca terrible
Emé li capoun-fèr, de rouino en rouino,
Intravon li sèt barco. Mai sus l'orle,
Talo qu'uno sibilo, adounc la vierge
Enaurant soun bras nus, ensuperbido
Pèr lou pantai ferouge que l'enchusclo,
Diguè:—La font de Tourno es un ouracle!
La font de Tourno, aquéli que l'an visto
M'engardaran de menti, s'avès doute.
L'aigo ié sort d'un ranc, plen de lambrusco,
D'entravadis, de bouis e de figuiero,
Fourmant un nai (lou Grand-Gourg, que l'apellon).
Sus la paret dóu ro, dins un encastre
Que regardo lou Rose, avès en subre,
Escrincela despièi quau saup li siècle,
La Luno fèlo e lou Soulèu—qu'espinchon.
Vers lou mitan 'i 'n biòu, que vai lou pougne,
Au vèntre un escourpioun, un chin lou mordre,
Em' uno serp... qu'à si pèd fai d'oundado.
Lou brau, plus fort que tout, a tengu tèsto,
Quand un jouvènt, enmantela dóu ristre,
Un fièr jouvènt, couifa de la bouneto
De liberta, ié tanco sa ligousso
E lou coto. En dessus dóu mourtalage
Un courpatas esfraious voulastrejo.
Devine-lou quau pòu, aquéu mistèri!
LXII
E roudihè, talo qu'un
escalustre,
Sus li barquié sis iue en farandoulo.
—Iéu, escoutas! en cercant mi paiolo,
Countuniè pièi, un jour, de mueio en mueio,
Dins lou ragas dóu riéu m'ère agandido.
E i'a 'no vièio masco bourguesano
Que me venguè: «Miro la gravaduro
Que i'a sus aquéu baus! Li Fadarello
Qu'à tèms passa trevavon nòsti borno,
Pichoto, es éli que l'an engimbrado.
Lou biòu que veses, lou Rouan, que trimo
Au regard dóu Soulèu e de la Luno,
Au bèu mitan, sabes quau represènto?
L'antique barcarés dóu flume Rose,
Que de pertout l'assauton, l'agarrisson
Lou marridun e lou trigos de l'oundo.
Lou serpatas que souto d'éu barrulo,
Acò's lou Dra, lou diéu de la ribiero;
E lou jouvènt qu'au brau tanco l'espaso,
Lou jouvenas que porto sus la tèsto
Lou bounet rouge,—ensouvèn-te, pichoto,
De ço que te predise,—es lou destrùssi
Que dèu un jour tua la marinaio,
Lou jour que pèr toujour, de la ribiero,
N'en sourtira lou Dra que n'es lou gèni!
Sus li barquié sis iue en farandoulo.
—Iéu, escoutas! en cercant mi paiolo,
Countuniè pièi, un jour, de mueio en mueio,
Dins lou ragas dóu riéu m'ère agandido.
E i'a 'no vièio masco bourguesano
Que me venguè: «Miro la gravaduro
Que i'a sus aquéu baus! Li Fadarello
Qu'à tèms passa trevavon nòsti borno,
Pichoto, es éli que l'an engimbrado.
Lou biòu que veses, lou Rouan, que trimo
Au regard dóu Soulèu e de la Luno,
Au bèu mitan, sabes quau represènto?
L'antique barcarés dóu flume Rose,
Que de pertout l'assauton, l'agarrisson
Lou marridun e lou trigos de l'oundo.
Lou serpatas que souto d'éu barrulo,
Acò's lou Dra, lou diéu de la ribiero;
E lou jouvènt qu'au brau tanco l'espaso,
Lou jouvenas que porto sus la tèsto
Lou bounet rouge,—ensouvèn-te, pichoto,
De ço que te predise,—es lou destrùssi
Que dèu un jour tua la marinaio,
Lou jour que pèr toujour, de la ribiero,
N'en sourtira lou Dra que n'es lou gèni!
LXIII
Li barquié risien plus: car
sus li dougo
Courrié, de liuen en liuen, d'aquéli novo
Que marcon rèn de bon. Dins la barcado
Li moussu de Lioun parlavon meme
De gros batèu à fiò que pèr machino,
Sènso chivau ni maio ni fidello,
Remountarien contro aigo.—Oh! ço! d'estùrti
Poudrien crèire aquéli falabourdo!—
Bramavo Mèste Apian, quand se charravo
D'aquélis envencioun.—Mai s'avien d'èstre,
Dequé devendrien tant d'ome e d'ome
Que vivon dóu trahin de la ribiero,
Rigaire, carretié, lis aubergisto,
Li porto-fais, li courdié, tout un mounde
Que fai lou grou, lou chamatan, lou fube,
L'ounour, lou trefoulige dóu grand Rose?
Mai vesès pas que n'i' aurié, cavalisco!
Pèr ensuca, bougre, à cop de partego
Tóutis aquéli gus de tiro-l'aufo,
De treboulo-coumuno e filousofe!—
Uno aprensioun pamens, èro vesible,
Venié de s'espandi sus li figuro;
E n'èro pas sèns crento que Jan Rocho,
Entravaca pèr tant de causo treblo,
Arregardavo aquéu jouvènt estrange
Que, lou matin d'avans, sus la pinello
Avié sauta, venènt de sai pas mounte.
Courrié, de liuen en liuen, d'aquéli novo
Que marcon rèn de bon. Dins la barcado
Li moussu de Lioun parlavon meme
De gros batèu à fiò que pèr machino,
Sènso chivau ni maio ni fidello,
Remountarien contro aigo.—Oh! ço! d'estùrti
Poudrien crèire aquéli falabourdo!—
Bramavo Mèste Apian, quand se charravo
D'aquélis envencioun.—Mai s'avien d'èstre,
Dequé devendrien tant d'ome e d'ome
Que vivon dóu trahin de la ribiero,
Rigaire, carretié, lis aubergisto,
Li porto-fais, li courdié, tout un mounde
Que fai lou grou, lou chamatan, lou fube,
L'ounour, lou trefoulige dóu grand Rose?
Mai vesès pas que n'i' aurié, cavalisco!
Pèr ensuca, bougre, à cop de partego
Tóutis aquéli gus de tiro-l'aufo,
De treboulo-coumuno e filousofe!—
Uno aprensioun pamens, èro vesible,
Venié de s'espandi sus li figuro;
E n'èro pas sèns crento que Jan Rocho,
Entravaca pèr tant de causo treblo,
Arregardavo aquéu jouvènt estrange
Que, lou matin d'avans, sus la pinello
Avié sauta, venènt de sai pas mounte.


CANT VUECHEN (en français)
A L'AVALIDO
LXIV
Souto lou tibanèu lou
blound calandre
Emé l'Angloro, pièi, tout plan-planeto
S'èron ramba pèr i'èstre un pau à l'oumbro.
La frapacioun suavo o la mascoto
Qu'au miramen de l'aigo enganarello
A la longo dóu tèms l'avié sesido,
La tenié bèn, la chato dóu mudaire;
E'mé sis iue viscard de perdigouno
Que sèmpre i'esluciavo un refoulèri,
Emé soun nas couquin, si bouco roso,
Ah! n'en falié pas tant, vous assegure,
Pèr ié douna soun mau au jouine prince!
—Mais en que dounc, aquest ié remenavo,
M'as couneigu?—L'esperitado jouvo
Ié respoundié:—Te l'ai ja di, moun mèstre!
La flour d'esparganèu que m'as pourgido,
La pourtaves-ti pas, au founs di mueio,
Quand te vesiéu blanquejant à la luno,
Me pivelant vers tu, me fasènt signe
E m'enclausènt emé ti menganello,
Talamen que despièi siéu toun esclavo
E que, se me veniés à dire: «Vole
Que lampes emé iéu au bout dóu mounde,
Sèns jamai t'arresta, brido abatudo,
Coume aquéli famous Chivau Terrèstre
Qu'à galop, à galop courrènt de-longo,
Fan lou tour de la Terro, sènso brido,
Partiriéu en voulant!—Mai se, ma bello,
Te disiéu que t'embules e que parles
Au fiéu dóu rèi d'Oulando? à la subito
Ié demandè Guihèn.—Moun Dra, l'Angloro
Ié rebriquè, diriéu que te tremudes
En touto formo que t'es agradouso;
Diriéu que te siés mes Prince d'Aurenjo
(Coume ié fas encrèire à la barcado)
Pèr quauque ramagnòu o cigalige
Qu'es au-dessus de ma coumpreneduro...
Mais te counèisse, iéu, de longo toco
E, moun bèu Dra, vai, que sièr que t'escoundes?
T'ai devina rèn qu'à toun èr de prince,
A toun carnen jouine e fres coume l'aigo,
A tis iue blavinèu, à ta barbeto
Mai sauro e fino que la glaujo rousso!—
Emé l'Angloro, pièi, tout plan-planeto
S'èron ramba pèr i'èstre un pau à l'oumbro.
La frapacioun suavo o la mascoto
Qu'au miramen de l'aigo enganarello
A la longo dóu tèms l'avié sesido,
La tenié bèn, la chato dóu mudaire;
E'mé sis iue viscard de perdigouno
Que sèmpre i'esluciavo un refoulèri,
Emé soun nas couquin, si bouco roso,
Ah! n'en falié pas tant, vous assegure,
Pèr ié douna soun mau au jouine prince!
—Mais en que dounc, aquest ié remenavo,
M'as couneigu?—L'esperitado jouvo
Ié respoundié:—Te l'ai ja di, moun mèstre!
La flour d'esparganèu que m'as pourgido,
La pourtaves-ti pas, au founs di mueio,
Quand te vesiéu blanquejant à la luno,
Me pivelant vers tu, me fasènt signe
E m'enclausènt emé ti menganello,
Talamen que despièi siéu toun esclavo
E que, se me veniés à dire: «Vole
Que lampes emé iéu au bout dóu mounde,
Sèns jamai t'arresta, brido abatudo,
Coume aquéli famous Chivau Terrèstre
Qu'à galop, à galop courrènt de-longo,
Fan lou tour de la Terro, sènso brido,
Partiriéu en voulant!—Mai se, ma bello,
Te disiéu que t'embules e que parles
Au fiéu dóu rèi d'Oulando? à la subito
Ié demandè Guihèn.—Moun Dra, l'Angloro
Ié rebriquè, diriéu que te tremudes
En touto formo que t'es agradouso;
Diriéu que te siés mes Prince d'Aurenjo
(Coume ié fas encrèire à la barcado)
Pèr quauque ramagnòu o cigalige
Qu'es au-dessus de ma coumpreneduro...
Mais te counèisse, iéu, de longo toco
E, moun bèu Dra, vai, que sièr que t'escoundes?
T'ai devina rèn qu'à toun èr de prince,
A toun carnen jouine e fres coume l'aigo,
A tis iue blavinèu, à ta barbeto
Mai sauro e fino que la glaujo rousso!—
LXV
Aqui, parai? i'avié rèn à
respondre,
Senoun que d'embrassa la foulinello,
Davans la fe qu'ansin lou diviniso
(Amour, se saup que pèr amour se pago),
Guihèn d'un fiò divin sènt dins si veno
S'atuba l'estrambord, la flamo courre.
E dins li bras l'un de l'autre cabusson,
A plus saupre di dous, éu o l'Angloro,
Quint es lou mai enclaus o lou mai ébri.
E vougavon li nau, tóuti souleto,
Au mitan di coustiero arrengueirado,
Sus l'aigo proumto, emé de long silènci.
De liuen en liuen passavo quauque vibre,
Pèr avé soun alen sourtènt lou mourre,
Rapidamen davalant à la nado;
E sus l'afrèst di gràndi tèndo flusso
Li barbasan venien, rasant lou Rose,
Faire pauseto. D'acatoun, ensèmble,
Contro l'empielamen di balot moufle,
A-n-elo éu ié disié dins soun estrencho:
—Aflato un pau toun cor plen d'armounìo
Contro lou miéu, pèr que l'entènde batre!
Regardes pas dins l'aigo qu'es trop founso,
Regardes pas la terro qu'es trop liuencho,
Regardes pas lou cèu, qu'éu es trop vaste:
Regardo dins moun amo ounte souleies!—
Mai elo, en escartant de sa centuro
La man dóu princihoun trop catihouso:
—Ve, ve, diguè, ve-n'en eila-deforo,
Vers lou dougan, d'aquelo flour que cerques!—
E courreguè 'n risènt, enfantoulido,
A l'orle dóu batèu.
Senoun que d'embrassa la foulinello,
Davans la fe qu'ansin lou diviniso
(Amour, se saup que pèr amour se pago),
Guihèn d'un fiò divin sènt dins si veno
S'atuba l'estrambord, la flamo courre.
E dins li bras l'un de l'autre cabusson,
A plus saupre di dous, éu o l'Angloro,
Quint es lou mai enclaus o lou mai ébri.
E vougavon li nau, tóuti souleto,
Au mitan di coustiero arrengueirado,
Sus l'aigo proumto, emé de long silènci.
De liuen en liuen passavo quauque vibre,
Pèr avé soun alen sourtènt lou mourre,
Rapidamen davalant à la nado;
E sus l'afrèst di gràndi tèndo flusso
Li barbasan venien, rasant lou Rose,
Faire pauseto. D'acatoun, ensèmble,
Contro l'empielamen di balot moufle,
A-n-elo éu ié disié dins soun estrencho:
—Aflato un pau toun cor plen d'armounìo
Contro lou miéu, pèr que l'entènde batre!
Regardes pas dins l'aigo qu'es trop founso,
Regardes pas la terro qu'es trop liuencho,
Regardes pas lou cèu, qu'éu es trop vaste:
Regardo dins moun amo ounte souleies!—
Mai elo, en escartant de sa centuro
La man dóu princihoun trop catihouso:
—Ve, ve, diguè, ve-n'en eila-deforo,
Vers lou dougan, d'aquelo flour que cerques!—
E courreguè 'n risènt, enfantoulido,
A l'orle dóu batèu.
LXVI
En paro-plueio
Quihado au bout d'un jounc, la flour rousenco
S'espandissié souleto sus la limo
D'uno pichoto mueio noun prefoundo.
—Mai, Dra, de mounte vèn, faguè l'Angloro,
Que l'ames tant, aquelo flour?—M'agrado,
Respoundeguè, pèr-ço-que te reverto...
Siés pas la flour d'amour, tu que, nascudo
Coume elo au sen de l'aigo, simboulises
La dileicioun unenco e proumierenco
D'un mounde nòu e bléuge de jouvènço?—
Elo escoutavo, touto esperlucado,
Aquéli mot galant, plen de magìo...
Éu countuniè:—Te la vau dire, escouto,
L'istòri de ma flour. Dins uno gorgo,
Au pèd d'un baus, la bello Galatèio
E lou pastour Acis, uno vegado,
Asseta au sòu, se countavon jouïno.
Pensant en rèn—qu'à sa bono fourtuno,
Dóu tèms que se bevien aqui l'un l'autre,
Pereilamount lou pastras Poulifème,
Qu'èro un Uiard e jalous de la ninfo
Coume se pòu pas mai,—oh! lou laid moustre!
Li vai decebre avau que fadejavon.
Abrama d'iro, arranco d'uno roco,
Éu, un clapas que toumbo à la barrulo
E vèn, pecaire! escracha sus la tepo
Lou bèu parèu. Mescla, soun sang regolo!
La terro maire e li diéu, coumpassible
Bèn talamen! n'en moustrèron miracle.
Acis en rajeiròu faguè sa mudo;
En flour faguè la siéuno Galatèio,
La flour d'esparganèu que ié sort dintre,
Rouginello enca 'n pau e palinouso.
—Cavalisco l'Uiard! cridè l'Angloro;
E se virant vers lou prouvié:—Pèr astre,
Sarié pas tu l'Uiard que nous respicho?
Diguè 'n risènt à Jan Rocho.—Bouèmio!
Quau jogo emé la flamo, un jour se brusclo,—
Prejitè lou ragas en grand piquiero.
Mai dins l'azur de l'èr, elo auturouso,
Boulegant soun bouquet, la flour óuferto
Pèr soun bèu Dra, diguè:—Iéu siéu flourido
Pèr la vertu de l'aigo: rounflo, Rose,
Dins toun lié founs, que sabe ço que sabe!...
Quihado au bout d'un jounc, la flour rousenco
S'espandissié souleto sus la limo
D'uno pichoto mueio noun prefoundo.
—Mai, Dra, de mounte vèn, faguè l'Angloro,
Que l'ames tant, aquelo flour?—M'agrado,
Respoundeguè, pèr-ço-que te reverto...
Siés pas la flour d'amour, tu que, nascudo
Coume elo au sen de l'aigo, simboulises
La dileicioun unenco e proumierenco
D'un mounde nòu e bléuge de jouvènço?—
Elo escoutavo, touto esperlucado,
Aquéli mot galant, plen de magìo...
Éu countuniè:—Te la vau dire, escouto,
L'istòri de ma flour. Dins uno gorgo,
Au pèd d'un baus, la bello Galatèio
E lou pastour Acis, uno vegado,
Asseta au sòu, se countavon jouïno.
Pensant en rèn—qu'à sa bono fourtuno,
Dóu tèms que se bevien aqui l'un l'autre,
Pereilamount lou pastras Poulifème,
Qu'èro un Uiard e jalous de la ninfo
Coume se pòu pas mai,—oh! lou laid moustre!
Li vai decebre avau que fadejavon.
Abrama d'iro, arranco d'uno roco,
Éu, un clapas que toumbo à la barrulo
E vèn, pecaire! escracha sus la tepo
Lou bèu parèu. Mescla, soun sang regolo!
La terro maire e li diéu, coumpassible
Bèn talamen! n'en moustrèron miracle.
Acis en rajeiròu faguè sa mudo;
En flour faguè la siéuno Galatèio,
La flour d'esparganèu que ié sort dintre,
Rouginello enca 'n pau e palinouso.
—Cavalisco l'Uiard! cridè l'Angloro;
E se virant vers lou prouvié:—Pèr astre,
Sarié pas tu l'Uiard que nous respicho?
Diguè 'n risènt à Jan Rocho.—Bouèmio!
Quau jogo emé la flamo, un jour se brusclo,—
Prejitè lou ragas en grand piquiero.
Mai dins l'azur de l'èr, elo auturouso,
Boulegant soun bouquet, la flour óuferto
Pèr soun bèu Dra, diguè:—Iéu siéu flourido
Pèr la vertu de l'aigo: rounflo, Rose,
Dins toun lié founs, que sabe ço que sabe!...
LXVII
—Arrasso eila-davans!—Sus
la ribiero
Un long cop de siblet gisclè tout-d'uno
E, descendènt à la mudo, à la coucho,
I'aguè 'no embarcacioun que rasclè contro
En gagnant de camin: uno grand fusto,
Aguènt d'un bout à l'autre uno cadeno
Que i'èron enresta, couble pèr couble,
Un bourdigau de touto traco d'ome.
—Arri, li bòni-voio! anè ié dire
Un jouine ribeirié.—Chut! sarnibiéune!
Que vous demandon pas se l'auro es bruno,
Faguè Patroun Apian. Li miserable
An bèn proun de soun mau, sènso l'escorno...
E fagués pas semblant de li counèisse,
Que, marca sus l'espalo, cercon l'oumbro...
E que d'eisèmple en tóuti acò vous fugue!
Van à Touloun, ai! las! manja de favo...
E i'a de tout aqui: de gènt de glèiso,
De sacamand, de noble, de noutàri,
Enjusquo d'innoucènt!—Emé d'iue torge
Passèron li fourçat, tau que li trèvo
De la Barco à Caroun. Ansin lou mounde,
Ansin lou tressimàci de la vido,
Lou bèn, lou mau, lou chalun, la magagno,
Van en courrènt, van chauchiero-e-boutiero,
Entre lou jour e la niue, sus la lono
Dóu tempourau que se debano e fuso.
Un long cop de siblet gisclè tout-d'uno
E, descendènt à la mudo, à la coucho,
I'aguè 'no embarcacioun que rasclè contro
En gagnant de camin: uno grand fusto,
Aguènt d'un bout à l'autre uno cadeno
Que i'èron enresta, couble pèr couble,
Un bourdigau de touto traco d'ome.
—Arri, li bòni-voio! anè ié dire
Un jouine ribeirié.—Chut! sarnibiéune!
Que vous demandon pas se l'auro es bruno,
Faguè Patroun Apian. Li miserable
An bèn proun de soun mau, sènso l'escorno...
E fagués pas semblant de li counèisse,
Que, marca sus l'espalo, cercon l'oumbro...
E que d'eisèmple en tóuti acò vous fugue!
Van à Touloun, ai! las! manja de favo...
E i'a de tout aqui: de gènt de glèiso,
De sacamand, de noble, de noutàri,
Enjusquo d'innoucènt!—Emé d'iue torge
Passèron li fourçat, tau que li trèvo
De la Barco à Caroun. Ansin lou mounde,
Ansin lou tressimàci de la vido,
Lou bèn, lou mau, lou chalun, la magagno,
Van en courrènt, van chauchiero-e-boutiero,
Entre lou jour e la niue, sus la lono
Dóu tempourau que se debano e fuso.
LXVIII
Li galiot s'esvarton à la
baisso
Vers lou Revestidou. La Pibouleto,
Cassiéu reiau di segne d'Ancezuno
Que dins soun vièi blasoun se i'escaràmio
Lou Dra dóu Rose à la fàci oumenenco,
Enridello d'aubriho Cadarousso.
—Ounte es Aurenjo? i barcatié demando
Guihèn, ounte es aquelo Glourieto,
Palais e nis de nòsti rèire ilustre?
—Eila-darrié, li barcatié respondon.
—E mounte sias, Guibour, valènto espouso
De Guihèn dóu Court Nas, e tu, princesso
Tibour d'Aurenjo?—Eila-darrié, replicon
Li bràvi marinié, darrié lis aubre
Que la paret dóu Cièri nous escoundon
E l'Arc de Marius: noun se pòu vèire
D'eici que Crèbo-cor.—Glòri perdudo
E bèn noumado, adiéu! cridè lou prince
En eissugant uno lagremo espouncho
Que lou soulèu faguè lusi: counservo,
O vilo d'or, o noste ounour d'Aurenjo,
A tout lou mens counservo la memòri
D'aquéli que n'an pas terni toun lustre!...
Mai de que vau me plagne o traire peno,
Ajustè pièi, s'ai iéu perdu l'Empèri
Pèr deveni lou diéu de l'aigo masco!—
La manideto, en ié vesènt l'iue mouisse,
L'avié pres pèr la man e, famihiero,
Coume dins li pantai acò se passo,
Ié diguè:—Dra, mai li diéu tambèn plouron?—
E siavamen, sourtènt de ravadisso,
Éu ié respoundeguè:—Se noun plouravon,
Sarien, li diéu, gaire mai que de pèiro...
E l'Amour que n'es un, de diéu, mignoto,
Ço qu'a de mai divin, es li lagremo.—
Vers lou Revestidou. La Pibouleto,
Cassiéu reiau di segne d'Ancezuno
Que dins soun vièi blasoun se i'escaràmio
Lou Dra dóu Rose à la fàci oumenenco,
Enridello d'aubriho Cadarousso.
—Ounte es Aurenjo? i barcatié demando
Guihèn, ounte es aquelo Glourieto,
Palais e nis de nòsti rèire ilustre?
—Eila-darrié, li barcatié respondon.
—E mounte sias, Guibour, valènto espouso
De Guihèn dóu Court Nas, e tu, princesso
Tibour d'Aurenjo?—Eila-darrié, replicon
Li bràvi marinié, darrié lis aubre
Que la paret dóu Cièri nous escoundon
E l'Arc de Marius: noun se pòu vèire
D'eici que Crèbo-cor.—Glòri perdudo
E bèn noumado, adiéu! cridè lou prince
En eissugant uno lagremo espouncho
Que lou soulèu faguè lusi: counservo,
O vilo d'or, o noste ounour d'Aurenjo,
A tout lou mens counservo la memòri
D'aquéli que n'an pas terni toun lustre!...
Mai de que vau me plagne o traire peno,
Ajustè pièi, s'ai iéu perdu l'Empèri
Pèr deveni lou diéu de l'aigo masco!—
La manideto, en ié vesènt l'iue mouisse,
L'avié pres pèr la man e, famihiero,
Coume dins li pantai acò se passo,
Ié diguè:—Dra, mai li diéu tambèn plouron?—
E siavamen, sourtènt de ravadisso,
Éu ié respoundeguè:—Se noun plouravon,
Sarien, li diéu, gaire mai que de pèiro...
E l'Amour que n'es un, de diéu, mignoto,
Ço qu'a de mai divin, es li lagremo.—
LXIX
En Auselet lis auceloun de
l'isclo
Fasien piéu-piéu de-long di bro fuiouso.
Lou ventoulet adusié di mountagno
La sentour di lavando emé di nerto
Que dins li Coumbo-Masco èron flourido.
La fin dóu jour, en alenant mai tousco,
Emplenavo li cor dóu languitòri
Qu'envahis tout, quand lou soulèu trevalo.
Despartissènt en dous Rose lou flume,
Vesien veni la Bartalasso verdo
E pièi plus rèn, que lou virant de l'oundo.
Mai tout-d'un-cop, tau qu'un ridèu de tiatre
Que s'escavarto, avau à l'avalido,
Dóu ribeirés e lis aubre e li colo,
Tout vai en s'aclatant, pèr desparèisse
Davans un couloussau clapas de tourre
Que lou soulèu couchant enfioco e pinto
De resplendour reialo e purpurenco.
Es Avignoun e lou Palais di Papo!
Avignoun! Avignoun sus sa grand Roco!
Avignoun, la galoio campaniero
Qu'uno après l'autro en l'èr ausso li pouncho
De si clouchié clavela d'embourigo;
Avignoun, la fiholo de sant Pèire,
Que dins soun port n'a vist la barco à l'ancro
E n'a pourta li clau à sa centuro
De merlet; Avignoun, la gènto vilo
Que lou mistrau estroupo emai descouifo
E que, de tant qu'a vist lusi la glòri,
N'a counserva que l'inchaiènço d'elo!
Tóuti li bras s'aubouron; l'equipage,
Li passagié, remiron Babilouno
(Coume lis Italian jalous l'apellon).
De la segoundo barco pièi tout-d'uno
Mounto aquest crid:—Veniso! acò 's Veniso,
Quand, dintre si dentello, vai se jaire,
Souto li bais dóu Pounènt, dins sa lono!—
E barbelant peréu de jita-pourre
Soun estrambord, Guihèn, éu, s'escampiho,
D'un saut que fai, encò di Veniciano.
Fasien piéu-piéu de-long di bro fuiouso.
Lou ventoulet adusié di mountagno
La sentour di lavando emé di nerto
Que dins li Coumbo-Masco èron flourido.
La fin dóu jour, en alenant mai tousco,
Emplenavo li cor dóu languitòri
Qu'envahis tout, quand lou soulèu trevalo.
Despartissènt en dous Rose lou flume,
Vesien veni la Bartalasso verdo
E pièi plus rèn, que lou virant de l'oundo.
Mai tout-d'un-cop, tau qu'un ridèu de tiatre
Que s'escavarto, avau à l'avalido,
Dóu ribeirés e lis aubre e li colo,
Tout vai en s'aclatant, pèr desparèisse
Davans un couloussau clapas de tourre
Que lou soulèu couchant enfioco e pinto
De resplendour reialo e purpurenco.
Es Avignoun e lou Palais di Papo!
Avignoun! Avignoun sus sa grand Roco!
Avignoun, la galoio campaniero
Qu'uno après l'autro en l'èr ausso li pouncho
De si clouchié clavela d'embourigo;
Avignoun, la fiholo de sant Pèire,
Que dins soun port n'a vist la barco à l'ancro
E n'a pourta li clau à sa centuro
De merlet; Avignoun, la gènto vilo
Que lou mistrau estroupo emai descouifo
E que, de tant qu'a vist lusi la glòri,
N'a counserva que l'inchaiènço d'elo!
Tóuti li bras s'aubouron; l'equipage,
Li passagié, remiron Babilouno
(Coume lis Italian jalous l'apellon).
De la segoundo barco pièi tout-d'uno
Mounto aquest crid:—Veniso! acò 's Veniso,
Quand, dintre si dentello, vai se jaire,
Souto li bais dóu Pounènt, dins sa lono!—
E barbelant peréu de jita-pourre
Soun estrambord, Guihèn, éu, s'escampiho,
D'un saut que fai, encò di Veniciano.
LXX
E s'adreissant di tres à la
mai bruno:
—Duquesso de Berri, ié vèn sutile,
M'escusarés, parai? se descadaule
L'escoundihoun de vosto empreso bello...
Car li barquié d'aquesto gaio floto
M'an di qu'en Arle, avau, anas rejougne
Li partisan que i'a de voste règne.
—Ai! cavalié, fasènt un pau la tufo,
Respoundeguè la dono entrepachado,
Coume anas vous trufant dóu paure mounde!
La princesso en questioun, qu'es à Veniso,
Noun es pèr nautre, certo, incouneigudo,
Que sian vesin de palais vers lou Rialto.
Mai i'a palais e palais; e lou nostre,
Despièi long-tèms lis aragno ié fielon...
E vuei cantan, coume li cacalauso
Que soun oustau se brulo.—E zóu de rire!
—Iéu, countuniè la bruno cantarello,
Perqué ié sian, fau que me descourdure.
Feleno siéu de raço patriciano
E dins l'oustau Veniso l'auturouso
Mai que d'un cop venguè chausi soun doge.
Mai i'a pertout si remudo-remudo...
E d'un grand noum, au-jour-d'uei, pauro dono,
Lou noble ourguei es tout ço que me rèsto.
Dins aquel Avignoun qu'emé si tourre,
Si bàrri, soun palais, mostro à la visto
Ço qu'es esta dóu tèms qu'avié li papo,
Vous imaginarés qu'un de mi rèire,
Embassadour de Veniso, à l'epoco
Ounte la papauta i'èro en derrouto,
Aqui se devinè, quand lou destràvi
N'en bandiguè lou bèu darrié pountife...
Lou fugidis—aro escoutas aquesto—
Faguè nega, parèis, douge estatuo
En or massis, qu'èron li douge aposto
Emé lou Crist en subre, dins un toumple
Que iéu n'ai lou secrèt touto souleto.
Lou porte dins moun sen, coume un relicle,
En un vièi pergamin ounte es marcado
La liogo, pan pèr pan, de l'escoundudo.
Mai en aquest païs estrange, mounte
Noun couneissèn degun, que sian pèr faire,
Se res noun vèn qu'ajude à la feblesso!—
—Duquesso de Berri, ié vèn sutile,
M'escusarés, parai? se descadaule
L'escoundihoun de vosto empreso bello...
Car li barquié d'aquesto gaio floto
M'an di qu'en Arle, avau, anas rejougne
Li partisan que i'a de voste règne.
—Ai! cavalié, fasènt un pau la tufo,
Respoundeguè la dono entrepachado,
Coume anas vous trufant dóu paure mounde!
La princesso en questioun, qu'es à Veniso,
Noun es pèr nautre, certo, incouneigudo,
Que sian vesin de palais vers lou Rialto.
Mai i'a palais e palais; e lou nostre,
Despièi long-tèms lis aragno ié fielon...
E vuei cantan, coume li cacalauso
Que soun oustau se brulo.—E zóu de rire!
—Iéu, countuniè la bruno cantarello,
Perqué ié sian, fau que me descourdure.
Feleno siéu de raço patriciano
E dins l'oustau Veniso l'auturouso
Mai que d'un cop venguè chausi soun doge.
Mai i'a pertout si remudo-remudo...
E d'un grand noum, au-jour-d'uei, pauro dono,
Lou noble ourguei es tout ço que me rèsto.
Dins aquel Avignoun qu'emé si tourre,
Si bàrri, soun palais, mostro à la visto
Ço qu'es esta dóu tèms qu'avié li papo,
Vous imaginarés qu'un de mi rèire,
Embassadour de Veniso, à l'epoco
Ounte la papauta i'èro en derrouto,
Aqui se devinè, quand lou destràvi
N'en bandiguè lou bèu darrié pountife...
Lou fugidis—aro escoutas aquesto—
Faguè nega, parèis, douge estatuo
En or massis, qu'èron li douge aposto
Emé lou Crist en subre, dins un toumple
Que iéu n'ai lou secrèt touto souleto.
Lou porte dins moun sen, coume un relicle,
En un vièi pergamin ounte es marcado
La liogo, pan pèr pan, de l'escoundudo.
Mai en aquest païs estrange, mounte
Noun couneissèn degun, que sian pèr faire,
Se res noun vèn qu'ajude à la feblesso!—
LXXI
Guihèn diguè:—Siéu à voste
service,
Car la causo m'entrais: douge estatuo
En or massis, proun valon, vous l'acorde,
La peno de tenta sa descuberto.
—E diguè 'no autro (aquelo qu'èro bloundo),
Farian-ti pas, se fau, vira la broco,
Lou crevelet? Es un mestié que sabe.
E se i'a quaucarèn, ma dougaresso,
Tant founs que fugue, vai, faudra que sorte...
Mai, pèr sant Marc, ajustè 'n fasènt vèire
Tóuti si dènt de moustelo, te jure,
Que dariéu pas douge peto de gàrri
De ti douge apoustòli...—E zóu de rire!
—Franc que lis agon desclapa, ma bono,
Iéu à l'oustau, repliquè la proumiero,
L'ai toujour ausi dire, aquéu bèu sounge!
E i'a proun cinq cènts an que vivèn subre
La reflamour de sa verdo esperanço...
—E fasès bèn, mai que bèn, caspitello!
Diguè lou jouine sage; qu'es la vido?
Senoun un sounge, uno aparènço liuencho,
Un miramen sus l'aigo resquihouso
Que, davans nòstis iue fugènt de-longo,
Coume un gàrri-babòu nous escalustro,
Nous atrivo au simbèu e fai ligueto!
Ah! que fai bon pouja sènso relàmbi
Vers soun desir, emai siegue qu'un sounge!
Un tèms vendra, que vèn bessai trop vite,
Ounte auran tout, li gènt, souto la toco,
Ounte auran tout, saubran tout, à la tasto
E, regretous di farfantello vièio,
Quau vous dis pas que vendran las de viéure!—
Car la causo m'entrais: douge estatuo
En or massis, proun valon, vous l'acorde,
La peno de tenta sa descuberto.
—E diguè 'no autro (aquelo qu'èro bloundo),
Farian-ti pas, se fau, vira la broco,
Lou crevelet? Es un mestié que sabe.
E se i'a quaucarèn, ma dougaresso,
Tant founs que fugue, vai, faudra que sorte...
Mai, pèr sant Marc, ajustè 'n fasènt vèire
Tóuti si dènt de moustelo, te jure,
Que dariéu pas douge peto de gàrri
De ti douge apoustòli...—E zóu de rire!
—Franc que lis agon desclapa, ma bono,
Iéu à l'oustau, repliquè la proumiero,
L'ai toujour ausi dire, aquéu bèu sounge!
E i'a proun cinq cènts an que vivèn subre
La reflamour de sa verdo esperanço...
—E fasès bèn, mai que bèn, caspitello!
Diguè lou jouine sage; qu'es la vido?
Senoun un sounge, uno aparènço liuencho,
Un miramen sus l'aigo resquihouso
Que, davans nòstis iue fugènt de-longo,
Coume un gàrri-babòu nous escalustro,
Nous atrivo au simbèu e fai ligueto!
Ah! que fai bon pouja sènso relàmbi
Vers soun desir, emai siegue qu'un sounge!
Un tèms vendra, que vèn bessai trop vite,
Ounte auran tout, li gènt, souto la toco,
Ounte auran tout, saubran tout, à la tasto
E, regretous di farfantello vièio,
Quau vous dis pas que vendran las de viéure!—
LXXII
En ié fasènt lis iue de
cassounado:
—Pourgès-me vosto man, vèn la tresenco
Di Veniciano au prince.—E lou calandre
Porge la man serious à la dono:
—Bello man, fino man, caressarello,
Dis la manifaciero curiouso,
Bono man, noblo man...—E dins la siéuno
Mistousamen la dono la chaspavo,—
O, man de rèi, man fado, man de glòri,
Que fai tout ço que vòu! emé de ligno
Que van s'entre-coupant à la perdudo:
Ligno d'amour crousant ligno de tèsto,
Coume se vèi souvènt; ligno de vido...
Ai! lou marrit passage! en un recouide,
Pas liuen d'eici, belèu aqui sus Rose,
Vous tèn d'à ment, segnour, la Mort-Peleto...
Fau s'avisa!...—Que diable ié vas dire!
Ensemblamen cridèron li dos autro,
Sian tóuti, sus lou Rose, à mand de béure
A la grand tasso e, dau! e dau! gènt jouine,
Beven, en atendènt la mau-parado,
Lou vin courous de nosto jouventuro!
Pièi dins Bèu-Caire, ardit! aquesto vòuto
Ié pousquen tóuti faire bono fiero!—
—Pourgès-me vosto man, vèn la tresenco
Di Veniciano au prince.—E lou calandre
Porge la man serious à la dono:
—Bello man, fino man, caressarello,
Dis la manifaciero curiouso,
Bono man, noblo man...—E dins la siéuno
Mistousamen la dono la chaspavo,—
O, man de rèi, man fado, man de glòri,
Que fai tout ço que vòu! emé de ligno
Que van s'entre-coupant à la perdudo:
Ligno d'amour crousant ligno de tèsto,
Coume se vèi souvènt; ligno de vido...
Ai! lou marrit passage! en un recouide,
Pas liuen d'eici, belèu aqui sus Rose,
Vous tèn d'à ment, segnour, la Mort-Peleto...
Fau s'avisa!...—Que diable ié vas dire!
Ensemblamen cridèron li dos autro,
Sian tóuti, sus lou Rose, à mand de béure
A la grand tasso e, dau! e dau! gènt jouine,
Beven, en atendènt la mau-parado,
Lou vin courous de nosto jouventuro!
Pièi dins Bèu-Caire, ardit! aquesto vòuto
Ié pousquen tóuti faire bono fiero!—
LXXIII
Dóu tèms que gentamen ansin
devison,
En ribo d'Avignoun pamens li barco
Vènon, s'arrengueirant, pèr prene tòti.
—Abraco la calaumo! pico en terro!
Coumando Mèste Apian de sa voues broundo,
Contro lou quèi à bando lou Caburle!
Avanço la carato! A la sapino!
Buto la sisselando! abordo! abordo!
La!—Li batèu, si tèndo encamelado,
S'amoulounon au pèd dóu baus menèbre,
Davans lou Pont Sant-Benezet que mostro
L'oumbrun gigant de sis arcado routo.
L'arnés rejoun, la barcado seguro,
En proucessioun marchant un davans l'autre,
Segound soun us, au long de la carriero,
D'à pas lou vièi patroun menant la rigo,
Li pichot chat courrènt après la troupo,
Balin-balant, à si gràndis aubergo
Di Fustarié, dóu Limas, li bèus ome
S'envan soupa galoi. Emé soun paire
L'Angloro li seguis, un pau mouqueto.
De noun revèire à soun entour lou prince,
Lou princihoun de la barbeto bloundo,
Qu'a belèu fa quauco nouvello mudo...
Eh! quau lou saup? Lou Dra, belèu, au Rose
La niue dins soun palais fau que descènde,
S'acò 's sa lèi... Ah! vai, ma pauro chato!
Guihèn, emé li dono de Veniso
Que de si vesiaduro l'envirounon,
Au cabaret de la Pichoto-Oustesso,
Eila, souto lis aubo e li lambrusco,
Es ana faire uno esquiheto... Basto,
Guihèn es un cadèu e fau que jogue.
En ribo d'Avignoun pamens li barco
Vènon, s'arrengueirant, pèr prene tòti.
—Abraco la calaumo! pico en terro!
Coumando Mèste Apian de sa voues broundo,
Contro lou quèi à bando lou Caburle!
Avanço la carato! A la sapino!
Buto la sisselando! abordo! abordo!
La!—Li batèu, si tèndo encamelado,
S'amoulounon au pèd dóu baus menèbre,
Davans lou Pont Sant-Benezet que mostro
L'oumbrun gigant de sis arcado routo.
L'arnés rejoun, la barcado seguro,
En proucessioun marchant un davans l'autre,
Segound soun us, au long de la carriero,
D'à pas lou vièi patroun menant la rigo,
Li pichot chat courrènt après la troupo,
Balin-balant, à si gràndis aubergo
Di Fustarié, dóu Limas, li bèus ome
S'envan soupa galoi. Emé soun paire
L'Angloro li seguis, un pau mouqueto.
De noun revèire à soun entour lou prince,
Lou princihoun de la barbeto bloundo,
Qu'a belèu fa quauco nouvello mudo...
Eh! quau lou saup? Lou Dra, belèu, au Rose
La niue dins soun palais fau que descènde,
S'acò 's sa lèi... Ah! vai, ma pauro chato!
Guihèn, emé li dono de Veniso
Que de si vesiaduro l'envirounon,
Au cabaret de la Pichoto-Oustesso,
Eila, souto lis aubo e li lambrusco,
Es ana faire uno esquiheto... Basto,
Guihèn es un cadèu e fau que jogue.
LXXIV
Un cop à taulo dounc souto
la triho
Lou princihoun emé li cantarello
Que manjon e que bevon, groumandouno,
Se couchant li mouissau 'mé la servieto:
—M'avès pancaro di, pamens, mi dono,
Se sias maridadouiro o maridado,
Guihèn ié fai, car, segound l'escasènço,
Aqui l'on pòu fauta, se l'on s'embulo
Au jo d'amour...—Qu'acò noun vous soucite!
Respoundeguèron mai que voulountouso.
Lou jo, segnour, noun demando que fauto.
E dins noste païs la femo noblo,
Uno fes maridado, pòu avedre,
Que res i'a rèn à vèire e rèn à dire,
Un, emai dous, emai tres calignaire.
—Sabès que li marit, faguè lou jouve,
Dèvon gagna, dins talo Palestino,
Lou paradis de la santo paciènci?
—Eh! s'escridè la bello capeludo
Qu'avié de perlo d'or à sa grand pienche,
Soun li fava, li plus urous dis ome!
Que li servènt d'amour li desencoumbron
De tóuti li trigos de l'abitudo.
Noun an besoun, li marit de Veniso,
De s'óucupa de rèn que lis enueie.
Li cavalié servènt se fan un chale
D'ajuda la mouié quand se poumpouno:
Un ié tèn lou mirau, aquest ié porge
L'espingoulié de sa cabeladuro;
Aquéu ié passo au courset li courdello;
L'autre ié porto à vèspro sa mantiho
E l'autre au bagnadou ié fai coumpagno;
Sènso coumta li presènt, li riqueto,
Li serenado e madrigau que plovon!
—An! s'anavian cerca li douge aposto?
Derroumpeguè subran la dougaresso.
En se gaugaiejant lou tèms s'enfuso;
Mai Jacoumar vèn de pica vounge ouro,
E fau de grand matin remounta 'n barco...
Anen?—Anen!—Oubliden pas la bleto
D'avelanié, qu'es acò la boussolo.—
E parton en cantant li cantarello:
Lou princihoun emé li cantarello
Que manjon e que bevon, groumandouno,
Se couchant li mouissau 'mé la servieto:
—M'avès pancaro di, pamens, mi dono,
Se sias maridadouiro o maridado,
Guihèn ié fai, car, segound l'escasènço,
Aqui l'on pòu fauta, se l'on s'embulo
Au jo d'amour...—Qu'acò noun vous soucite!
Respoundeguèron mai que voulountouso.
Lou jo, segnour, noun demando que fauto.
E dins noste païs la femo noblo,
Uno fes maridado, pòu avedre,
Que res i'a rèn à vèire e rèn à dire,
Un, emai dous, emai tres calignaire.
—Sabès que li marit, faguè lou jouve,
Dèvon gagna, dins talo Palestino,
Lou paradis de la santo paciènci?
—Eh! s'escridè la bello capeludo
Qu'avié de perlo d'or à sa grand pienche,
Soun li fava, li plus urous dis ome!
Que li servènt d'amour li desencoumbron
De tóuti li trigos de l'abitudo.
Noun an besoun, li marit de Veniso,
De s'óucupa de rèn que lis enueie.
Li cavalié servènt se fan un chale
D'ajuda la mouié quand se poumpouno:
Un ié tèn lou mirau, aquest ié porge
L'espingoulié de sa cabeladuro;
Aquéu ié passo au courset li courdello;
L'autre ié porto à vèspro sa mantiho
E l'autre au bagnadou ié fai coumpagno;
Sènso coumta li presènt, li riqueto,
Li serenado e madrigau que plovon!
—An! s'anavian cerca li douge aposto?
Derroumpeguè subran la dougaresso.
En se gaugaiejant lou tèms s'enfuso;
Mai Jacoumar vèn de pica vounge ouro,
E fau de grand matin remounta 'n barco...
Anen?—Anen!—Oubliden pas la bleto
D'avelanié, qu'es acò la boussolo.—
E parton en cantant li cantarello:
Se la luno clarejo
Amount dins lou cèu grand,
Dins lous bos que soumbrejo
Mi bras t'amagaran.
Amount dins lou cèu grand,
Dins lous bos que soumbrejo
Mi bras t'amagaran.
—Laisso-m'esta,
pescaire,
Qu'ai pòu dóu miéu marit.
—Iéu noun lou cregne gaire,
A bèu èstre marrit!
Qu'ai pòu dóu miéu marit.
—Iéu noun lou cregne gaire,
A bèu èstre marrit!
Sus moun batèu que
lando
Nous raubaren au fres,
Car siéu prince d'Oulando
E noun ai pòu de res.
Nous raubaren au fres,
Car siéu prince d'Oulando
E noun ai pòu de res.