12

'Waar is Graham?' vroeg Philpott terwijl hij met zijn vulpen tegen de klok op zijn bureau tikte, 'ik wed dat hij het met opzet doet.' Whitlock en Sabrina wisselden een blik. De gedachte was ook bij hen opgekomen. Terwijl zij ruim op tijd een paar minuten na elkaar in het gebouw van de VN waren gearriveerd, was Graham, zoals altijd een buitenbeentje, meer dan een kwartier te laat. Sabrina ging op een van de zwartleren banken zitten en sloeg haar hand voor haar mond om te verbergen dat ze om Philpotts woedende gezicht moest glimlachen. 'Onbeschoftheid is niet leuk, Sabrina,' zei Philpott zonder haar aan te kijken. 'Dat ben ik met u eens, meneer.' Ze haalde haar hand van haar gezicht en liet een uitgestreken blik zien. 'Wilt u nog thee?' vroeg Whitlock terwijl hij naar de automaat liep. 'Nee, en houd op met dat ijsberen. Je lijkt wel een aanstaande vader.' Whitlock liet zich naast Sabrina op de bank zakken. Er begon een lampje te branden op de intercom op het bureau. Philpott haalde de schakelaar onder het lampje naar beneden. 'Ja?' 'Meneer Graham is er, meneer.' 'Mike Graham in eigen persoon?' vroeg Philpott sarcastisch. 'Ja, meneer,' klonk het aarzelende antwoord. 'Dank je, Sarah.' Hij schakelde de intercom uit en gebruikte de kleine zender op zijn bureau om de deur te openen. Graham kwam binnen met een kartonnen doos onder zijn arm. 'Leuk dat je even langskomt, Mike,' zei Philpott kortaf en hij sloot de deur weer. 'Het spijt me dat ik te laat ben, meneer, maar ik ben tien minuten bezig geweest om deze doos langs de bewaking te krijgen.' 'Je hebt de hele dag om boodschappen te doen.' 'De doos is niet voor mij, meneer, hij is voor Sabrina,' onderbrak Graham hem om te voorkomen dat hij een van zijn monologen over discipline zou gaan afsteken. 'Voor mij?' vroeg ze terwijl ze haar ogen ongelovig opensperde. Graham zette de kartonnen doos op het salontafeltje tussen de banken. Hij trok een map tussen de flappen van het deksel uit en legde hem op Philpotts bureau naast de twee rapporten die Whitlock en Sabrina hadden ingeleverd. 'Wat is het?' vroeg ze lichtelijk opgewonden. 'Maak maar open,' antwoordde Graham. 'Mag dat, meneer, voor we beginnen?' vroeg ze meisjesachtig. De telefoon ging. Philpott wuifde afwezig naar de doos terwijl hij de hoorn oppakte. Ze opende het deksel en tuurde naar binnen. Toen deinsde ze angstig terug en schoof naar achteren op de bank tot ze tegen Whitlock aangedrukt zat. 'Wat is dat?' vroeg Whitlock terwijl hij over haar schouder probeerde te kijken. Graham haalde de kooi uit de doos en ze schoof nog dichter tegen Whitlock aan. 'Alsjeblieft, Mike, haal 'm weg,' smeekte ze. 'Een hamster!' zei Whitlock verbaasd. Ze wendde haar gezicht af en stak haar handen voor zich uit. 'Mike, haal 'm weg. Alsjeblieft.' Graham zette de kooi terug in de doos en ging toen gehurkt voor haar zitten. Hij keek op naar Whitlock. 'Ze heeft als kind een nare ervaring met ratten gehad waaraan ze een diepgewortelde angst voor alle knaagdieren heeft overgehouden.' 'Dat heb je me nooit verteld," zei Whitlock tegen haar. Ze staarde schuldbewust naar haar handen, ik denk dat ze pas besefte hoe ver deze fobie zich heeft ontwikkeld, toen we er in het vliegtuig naar huis over spraken. Het heeft haar in Joegoslavië bijna het leven gekost. Ze zal jou bij gelegenheid nog wel eens vertellen wat er is gebeurd, maar verder hoeft niemand het te weten, ook de baas niet.' Hij richtte zich tot Sabrina. 'De volgende keer kan je fobie er de oorzaak van zijn dat een van ons zijn leven verliest. Zoals ik in het vliegtuig al tegen je zei: het zit allemaal in je hoofd en je zult de fobie nooit overwinnen als je er voortdurend voor blijft weglopen, in de hoop dat je er vanzelf vanaf zal komen. Je moet je angst onder ogen zien, dat is de enige manier.' 'Ratten zijn nu niet direct de tamste huisdieren, dus heb ik maar genoegen genomen met een hamster, omdat we er vroeger zelf een hadden. Het arme beestje heette Quarterback. Ik vraag je om het diertje een kans te geven, Sabrina. Ik beloof je dat het je zal helpen je angst te overwinnen. Afgesproken?' 'Afgesproken,' zei ze zacht. Er viel een plotselinge stilte en ze wendde zich naar Philpott die klaar was met telefoneren en nu een van de rapporten zat door te bladeren. Philpott keek op en pakte zijn pijp. 'Ik zal jullie niet lang ophouden, maar ik denk dat jullie wel willen horen wat de laatste ontwikkelingen in de zaak zijn. C.W., jij eerst. Na Leitzigs gedetailleerde bekentenis heeft de plaatselijke politie een aantal arrestaties verricht. Ik kan gerust zeggen dat we met dat deel van de organisatie hebben afgerekend. De West-Duitse regering heeft beloofd een uitgebreid onderzoek in te stellen naar de beveiliging van de fabriek en ze hebben me verzekerd dat er een aantal koppen gaat rollen voordat het afgelopen is.' 'En hoe zit het met mijn dekmantel? Dat ik zo snel werd ontmaskerd, had een schadelijk effect op de rest van de operatie kunnen hebben,' zei Whitlock. 'Toegegeven, maar ik zie geen reden om de manier waarop ik jullie van een valse identiteit voorzie, opnieuw te bekijken. Het was een kans van één op een miljoen dat ze ontdekte dat je niet was voor wie je je uitgaf. Het is nog nooit gebeurd en ik betwijfel of het ooit weer zal gebeuren. Het is van groot belang dat jullie dekmantels zo authentiek en geloofwaardig mogelijk zijn. Ik zal de zaak zeker met de secretaris-generaal opnemen, maar wat mij aangaat hoeft er niets te veranderen.' Philpott tikte op de krant op zijn bureau. 'Je hebt een goed artikel over de fabriek geschreven, maar ik heb nooit geweten dat je zo tegen kernenergie was.' ' Windscale, Denver, Three Mile Island, Tsjernobyl. Ze zeiden altijd dat het nooit kon gebeuren. Hoeveel mensen moeten er sterven om te bewijzen dat ze ongelijk hebben?' 'Dat is de laatste alinea van je artikel, niet?' vroeg Philpott terwijl hij een blik op de krant wierp. 'Ja, meneer. Er staat precies in hoe ik erover denk.' Philpott raadpleegde zijn aantekeningen. 'Mike en Sabrina, ik heb vanmorgen de uitslag van het medisch onderzoek ontvangen. Het is zoals we dachten. De hoeveelheid straling die jullie hebben opgelopen, is te verwaarlozen. Bij jou is iets meer aangetroffen, Mike, omdat je korte tijd met Milchan in de wagon bent geweest. Maar het is absoluut niet iets om je zorgen over te maken.' 'En Milchan?' vroeg Graham. 'We hebben zijn gegevens gisteren ontvangen. Hij heeft hoogstens zes weken te leven. Ze kunnen niets voor hem doen.' Philpott zweeg even om zijn pijp aan te steken. 'Maar goed, terug naar de zaak. Ik heb de KGB geprest om zoveel mogelijk informatie over Werner te verzamelen. Er kwam gisteren eindelijk een telexbericht uit Moskou. Ik vat de inhoud voor jullie samen. Stefan Werner was zijn echte naam niet. Hij is in 1941 als Aleksei Lubanov in Minsk geboren. Hij werd op zeventienjarige leeftijd door de KGB gerekruteerd en kreeg de gebruikelijke tienjarige opleiding voor buitenlands agent. Hij werd getraind aan de Gacznya- en Prakhovka-spionagescholen en dook in 1967 voor het eerst als Stefan Werner op in Brazilië. Hij sprak vloeiend Portugees, dus het kostte hem geen moeite om in Rio een baan als vertegenwoordiger van een vervoersbedrijf te vinden. Binnen een jaar stond hij aan het hoofd van het bedrijf. Hij vertrok toen uit Brazilië en kocht een aandeel in een slecht draaiende Duitse scheepvaartmaatschappij. Zes maanden later kocht hij het bedrijf uit en het werd het fundament van zijn scheepvaart- en vervoersimperium. Een briljante zakenman, maar niettemin een toegewijde KGB-agent.' 'Wat is er met de detonator gebeurd, meneer?' vroeg Sabrina. 'Dat wou ik net vertellen. De vaten waren alle zes precies even zwaar en het heeft ons explosievenopruimingsteam viereneenhalf uur gekost om onder vacuümcondities te ontdekken dat het allemaal nep was. Vijf van de vaten bevatten het plutonium. Het zesde, dat zogenaamd met een ontploffingsmechanisme was uitgerust, bleek niets gevaarlijkers te bevatten dan zand. Het was allemaal het werk van Konstantin Benin.' 'Benin,' mompelde Graham. 'Hij was de medeoprichter van Balasjikha, nietwaar?' 'Precies. Hij was ook de supervisor van Stefan Werner, alias Aleksei Lubanov, en Karen Schneider. We hebben dat met zekerheid kunnen vaststellen. Sergei is nu op weg naar Moskou om hem met het bewijsmateriaal te confronteren.' 'Wat is er met het plutonium gebeurd?' vroeg Whitlock. 'Het is al terug naar Mainz. Helaas moest het graan aan boord van de Napoli vernietigd worden, maar UNICEF heeft gezorgd dat er een nieuwe zending op weg is.' De telefoon ging weer. 'Moment,' zei Philpott terwijl hij de hoorn naar zijn oor bracht. Hij glimlachte terwijl hij naar de persoon aan de andere kant van de lijn luisterde. 'Wel, wel, wel, dat is interessant. Bedankt voor je telefoontje, Matt, ik waardeer het.' Hij legde de hoorn terug. 'Dat was het Pentagon. Ze hebben net bericht gekregen dat er een industrieel laboratorium buiten Benghazi met de grond gelijk is gemaakt. Een mysterieuze brand in de vroege ochtenduren.' 'Het was toch niet toevallig hetzelfde laboratorium waar het plutonium heengebracht zou worden?' vroeg Sabrina. 'Zeker wel,' zei Philpott. 'Hadden we een team in Benghazi toen het gebeurde?' vroeg Graham. 'We hebben de laatste vijf maanden al geen team meer in Libië gehad. Op dat moment was het enige buitenlandse vaartuig in het gebied een Russische onderzeeër. Het ziet ernaar uit dat Sergei's tip aan het Kremlin resultaat heeft gehad. Wat mij betreft is dat de klap op de vuurpijl.' Philpott trok een blocnote naar zich toe. 'Jullie mogen dan vrij zijn, maar ik moet werken.' 'Wil dat zeggen dat we kunnen gaan, meneer?' vroeg Graham terwijl hij op zijn horloge keek. 'Voor iemand die een kwartier te laat was, heb je wel haast om weg te komen. Hoe komt dat?' 'Er is een wedstrijd in het Yankee Stadion die over een uur begint.' 'Tegen wie spelen ze?' vroeg Whitlock. 'De Boston Red Sox.' 'Ai,' zei Whitlock met een vertrokken gezicht. 'De Yankees hebben tegen zulke tegenstanders alle steun nodig die ze kunnen krijgen.' 'Ik wist niet dat je honkbal volgde,' zei Graham verrast. 'Dat doe ik ook niet echt, maar ik heb één ding geleerd sinds ik me in New York heb gevestigd en dat is dat honkbal en football niet uit het dagelijks leven zijn weg te denken. Ik zal vanmiddag voor hen duimen.' Graham gaf hem een klopje op zijn arm en richtte zich toen tot Philpott. 'Tot ziens, meneer.' 'Tot ziens, Mike, je hebt goed werk verricht. Jullie hebben het allemaal goed gedaan.' Philpott pakte de zender en stelde de deur in werking. 'Hoe lang blijf je in New York?' vroeg Sabrina terwijl ze met hem naar de deur liep. 'Ik vertrek morgen.' 'Wat zijn je plannen voor vanavond?' 'Ik denk dat ik naar de film ga,' mompelde hij. 'Zin in gezelschap?' Hij staarde naar het vloerkleed en wreef over zijn neus. 'Het was maar een idee,' zei ze, de langgerekte stilte verbrekend. 'Nog bedankt voor het hamstert je, Mike.' 'Geen dank,' zei hij en hij liep naar de deur van het kantoor van de receptioniste die door haar werd geopend. Hij stond stil en keek om naar Sabrina. 'Ik hoop dat je van westerns houdt.' Hij was verdwenen voordat ze kon antwoorden. 'Kom, ik trakteer je om de hoek op een sandwich met tonijn,' zei Whitlock achter haar. 'Als je tenminste tijd voor me hebt.' 'Wat bedoel je daarmee?' vroeg ze aarzelend, terwijl ze de kartonnen doos van hem aanpakte. 'Ik dacht dat je misschien de rest van de middag wilde gebruiken om je op je afspraakje voor te bereiden,' zei hij plagerig. 'Dat grapje kost je naast die tonijnsandwich ook nog een salade en een jus d'orange,' zei ze op quasi-hooghartige toon. Ze namen afscheid van Philpott en liepen zwijgend de gang af. 'Heb je al enig idee hoe je de hamster gaat noemen?' vroeg hij toen ze de lift instapten. 'Quarterback,' antwoordde ze toen de deur dichtging. 'Hoe anders?'

*** 

Benin had Kolchinsky tweeëntwintig jaar geleden voor het eerst ontmoet toen hij de leiding kreeg over de Surveillance Eenheid van de Lubianka, het hoofdkwartier van de KGB in het hart van Moskou. Kolchinsky was zijn plaatsvervanger geweest. Er bestond aanvankelijk een lichte spanning tussen hen, die zich al spoedig ontwikkelde tot antipathie en een van de redenen dat Benin werd overgeplaats naar de Gacznya-spionageschool was dat ze niet konden samenwerken. Ze waren allebei zeer ambitieus, maar ze hadden sterk verschillende politieke ideeën. Benin was een Stalinist en een extremist, terwijl Kolchinsky gematigd was en altijd zocht naar manieren om de vaak ongebreidelde macht van de KGB-top in te perken. Kolchinsky's liberale opvattingen bezorgden hem weinig vrienden en het was bekend dat zijn benoeming als militairattaché in het Westen hoofdzakelijk voor zijn eigen bescherming was geweest. Geen van beiden hadden ze in de afgelopen tweeëntwintig jaar hun standpunten gewijzigd... Benin keek op zijn horloge Hij had Kolchinsky al twintig minuten in het kantoor van de secretaresse laten wachten. Het was de laatste keer dat hij op uitdagende wijze zijn macht kon laten blijken. Hij nam de hoorn op en draaide één enkel cijfer. 'Laat kameraad Kolchinsky binnenkomen.' De secretaresse leidde Kolchinsky Benins kantoor binnen. Ze trok zich terug en deed de deur achter hem dicht, ik kan aan je buik zien dat het Westen je goed bevalt,' zei Benin op ijzige toon en gebaarde toen naar de schuimrubber steun om Kolchinsky's nek. 'Toch niets ernstigs?' 'Als ik jou was, zou ik me meer zorgen maken om mijn eigen nek,' kaatste Kolchinsky terug en ging zitten. 'Ik neem aan dat je me de laatste sacramenten komt toedienen?' Kolchinsky negeerde het sarcasme en opende zijn koffertje. Hij haalde er eerst een map uit en vervolgens de detonator. Hij gooide ze voor Benin op tafel. 'Werner had de detonator nog in zijn hand toen zijn lijk werd opgedregd.' Benin pakte hem op. 'Ik moest hem laten geloven dat het allemaal echt was. Ik moest hen allemaal laten geloven dat het echt was. Tenslotte is de werkelijkheid veel overtuigender dan toneelspel.' Kolchinsky haalde een pakje sigaretten uit de zak van zijn colbert, ik sta niet toe dat er in mijn kantoor wordt gerookt.' 'Het Politbureau staat niet toe dat er in dit land verraad wordt gepleegd,'antwoordde Kolchinsky en hij stak een sigaret op. 'Er ontbreekt nog één stukje aan de legpuzzel. Je motief.' 'Moet ik nu instorten en bekennen?' 'Hierin zit meer dan genoeg bewijsmateriaal tegen je,' zei Kolchinsky terwijl hij op de map tikte. 'De KGB heeft trouwens wel zijn eigen methoden om een volledige bekentenis uit je te persen. Ik denk niet dat ik die methoden hoef toe te lichten. Veel ervan heb je zelf bedacht.' Benin dacht even na voor hij begon te spreken. 'Eerst heeft de regering dat glasnostbeleid gebruikt om het Westen gunstig te stemmen. Nu beginnen ze aan onze strategische nucleaire verdediging te tornen. Mijn plan was een poging om hem tegen te houden. Als het plutonium eenmaal veilig in Libië zou zijn aangekomen, wilde ik naar de belangrijkste Westerse kranten laten uitlekken dat onze geliefde leider weliswaar ontwapeningsverdragen ondertekende, maar dat Rusland tegelijkertijd bezig was een nieuwe voorraad kernwapens aan te leggen die de plaats moest innemen van de wapens die officieel op de schroothoop waren gegooid. Ik zou hun tevens laten weten dat hiervoor plutonium werd gebruikt dat aan een Westerse opwerkingsfabriek werd onttrokken en dat de wapens in een bevriend land werden gefabriceerd. Hij zou hebben kunnen beweren wat hij wilde, maar de hele wereld zou het gedocumenteerde bewijsmateriaal zwart op wit kunnen zien. Zijn geloofwaardigheid zou vernietigd zijn. Zelfs als sommige Westerse leiders in zijn oprechtheid zouden geloven, zouden er nog genoeg sceptici overblijven om te verzekeren dat de ontwapeningsonderhandelingen op zijn minst een paar jaar zouden stilliggen.' 'En tegen die tijd zou er een andere premier aan de macht zijn, iemand die door jou en je extremistische makkers in het zadel zou zijn geholpen. Dan zouden jullie kunnen beginnen alle wapens te vervangen die tengevolge van de verdragen waren vernietigd om van Rusland weer de grootste kernmacht ter wereld te maken.' ik schaam me niet voor wat ik heb gedaan. Ik heb het voor Rusland gedaan. Ik heb het gedaan omdat ik van mijn land houd. We zijn socialisten, met onze eigen identiteit en onze eigen wijze van regeren. Denk je echt dat ik de enige tegenstander ben van die hervormingen? De andersdenkenden zijn door het hele Politbureau verspreid en onafhankelijk van wat er met mij gebeurt, zullen zij de gevallen banier weer oprapen en de strijd voortzetten. Ik verwacht trouwens niet dat jij dat begrijpt, want jij hebt jaren geleden al voor de Westerse zelfgenoegzaamheid gekozen.' 'Je hebt gelijk. Ik begrijp het niet. Ik begrijp fanatici zoals jij niet, die met zo'n trots over de zuiverheid van het Russische socialisme praten. Stalin was socialist, en hoeveel miljoenen mensen zijn er tijdens zijn regime niet in de werkkampen omgekomen? Andropov, Shelepin, Semichastny: hoeveel onschuldig bloed is er niet vergoten in de tijd dat zij aan het hoofd van de KGB stonden? Hoe kan je een systeem rechtvaardigen waarin juist de mensen die het zou moeten helpen, niet tegen de excessen ervan durven te protesteren uit angst dat ze in elkaar worden geslagen door de misdadigers die voor dit departement werken? Glasnost breekt in ieder geval die barrières af, zodat het volk eindelijk een stem zal hebben. Een stem die om vrijheid zal roepen. Ik heb op een middag in het Hyde Park in Londen een ervaring gehad die ik nooit zal vergeten. Een bejaarde Russische jood werd uitgenodigd om naar het podium te komen om te spreken. Het bleek dat hij pas de vorige dag in Engeland was aangekomen en hij huilde de hele toespraak door, omdat hij niet kon geloven dat hij in het openbaar zijn gedachten mocht uiten, zonder dat hij bang hoefde te zijn dat hij zou worden vervolgd. Die dag schaamde ik me dat ik Rus was. Als ik in het Westen één ding heb geleerd, dan is het wel dat socialisme binnen een democratie kan werken, wat van het socialisme dat jij in dit land voorstaat, niet gezegd kan worden. Nee, Konstantin, geef me geen preek over de waarden van jouw soort socialisme.' Kolchinsky klapte het koffertje dicht en stond op. 'Ik laat de map achter. Je zult merken dat je telefoon is afgesloten en er staan twee gewapende bewakers voor de deur die bevel hebben je tegen te houden als je mocht proberen te vluchten vóór je officiële arrestatie. Tussen haakjes, ik geloof dat je achter het net hebt gevist toen je probeerde uit te vinden wie het brein achter de aanslag op je leven was. Wel, ik heb zelf in New York wat informatie ingewonnen. Het ziet ernaar uit dat het bevel tot de aanslag vanuit het Politbureau zélf is gekomen. Je bent hun al lange tijd een doorn in het oog en ze konden zich dan ook geen betere manier voorstellen om je kwijt te raken dan de verzetsbeweging het vuile werk voor hen te laten opknappen. Daarom kon het lanceerapparaat voor de raket zo gemakkelijk het land binnenkomen. Niet dat de verzetsbeweging iets vermoedde, zij dachten dat het allemaal aan hun eigen vindingrijkheid te danken was. Maar nu komt het mooiste nog. Hendrique was zonder het te weten de tussenpersoon die via Werner Vrachtvervoer het lanceerapparaat het land heeft binnengesmokkeld. Het is een kleine wereld, niet?' Nadat Kolchinsky was vertrokken, staarde Benin naar de deur. Hij wist dat de zaak nooit voor een rechtbank zou komen. De zaak zou door de officiële instanties zo snel en geruisloos mogelijk in de doofpot worden gestopt. Hij wist ook uit welke mogelijkheden hij kon kiezen. Of hij zou in gevangenschap sterven na uren, misschien wel dagen, meedogenloos te zijn gemarteld, of hij kon zelfmoord plegen voordat ze hem kwamen arresteren. Hij draaide zijn stoel naar het raam en keek uit op het adembenemend mooie, met sneeuw bedekte park. Toen reikte hij achter zich en pakte zijn Tokarev-pistool uit de bovenste la van zijn bureau.