10

Een beginnende relatie gebruiken

voor spirituele groei

Stel dat je single bent en al enige tijd bezig met spirituele studie en oefening. En dat je op een dag een heel leuk iemand tegenkomt met een soortgelijke spirituele ervaring en aspiratie. Dan heb je de meest gunstige omstandigheid om een spirituele liefdesrelatie te laten ontstaan. Het hoeft geen knallende verliefdheid te zijn, een wederzijdse aantrekkingskracht is voldoende, en zelfs iets gunstiger omdat je dan minder snel wordt meegesleurd door heftige passie. Maar wat het ook is, stapelverliefd of ‘je enigszins aangetrokken voelen tot’, nu kun je je spirituele pad verrijken door elkaar te helpen met het overstijgen van je ego-verkramping. Want het kan niet anders of de wederzijdsheid van jullie affectie gaat flink op je ego-knoppen drukken. Het herkennen van die knoppen vanuit vriendelijk oordeelvrij gewaarzijn is de weg naar het overstijgen ervan.

Dat begint soms al meteen na de eerste ontmoeting: je voelt je blij, je denkt er met plezier aan terug, en er ontstaat een licht tot sterk verlangen naar een nieuwe ontmoeting. Daarmee voel je tevens een lichte tot sterke onzekerheid of dit verlangen wel wederzijds is. Zonder oordeelvrij gewaarzijn ontstaat nu meteen een automatische reactie om van die onzekerheid af te komen: je stuurt een sms’je of een mailtje of een whatsappje in de hoop op een positieve reactie. Als je die krijgt is je onzekerheid tijdelijk toegedekt, en groeit je afhankelijkheid van de ander om die toegedekt te houden. Maar als je gewaarzijn door spirituele oefening helder genoeg is, herken je in deze situatie meteen je ego-behoeftigheid, en omhels je die vanuit je liefdevolle vriendelijkheid. Dat betekent dat je elk verzet ertegen opgeeft, en dat je je onzekerheid laat oplossen in de zekerheid van je natuurlijke staat. Juist omdat in het begin van dit nieuwe contact de gevoelens nog niet zo heftig zijn, is het nog mogelijk ze te laten oplossen in je spirituele oefening. Zodra dat gelukt is verandert onzekerheid in autonome eigenwaarde en kun je weer contact opnemen met de ander, maar nu dus niet vanuit behoeftigheid maar vanuit vreugdevolle autonomie.

Als de wederzijdse affectie op deze manier blijft toenemen, zullen er af en toe ook sterkere gevoelens van onzekerheid en verlatingsangst in je opkomen. In plaats van de ander te manipuleren om de aanleiding tot deze onzekerheid weg te nemen, ontstaat nu soms de dissociatie-valkuil waarin je deze ongemakkelijke gevoelens probeert te onderdrukken of te negeren. Dat werkt maar heel even en levert tevens nieuwe ellende op: je creëert in feite nieuwe voorwaarden waar je aan moet voldoen op straffe van zelf-afwijzing. Het werkt veel beter als je je gevoelens kunt delen met je partner: hoe je soms angst voelt om de ander te verliezen of om de ander af te wijzen, hoe je soms de neiging voelt om scherpe kantjes te verzwijgen en een ideaalbeeld van jezelf neer te zetten. Als je hierover praat zonder de ander voor deze gevoelens verantwoordelijk te stellen, geeft dat de ruimte en openheid waarin de liefde opbloeit. Kortom, al die automatische ego-reacties die doorgaans verzwegen en toegedekt worden, vormen nu bij uitstek het gebied waarop je elkaar kunt helpen in het overstijgen ervan.

Belangrijk daarbij is dat je probeert niet te oordelen over welke gevoelens dan ook. Je mag alles voelen wat je voelt en de ander ook, want je bent immers niet met elkaar getrouwd! Er zijn geen beloftes gedaan over altijd samen blijven waar sommige gevoelens mee in strijd zijn. Jullie zijn nog steeds twee zelfstandige volwassen mensen die ieder afzonderlijk verantwoordelijkheid nemen voor hun leven en hun pijnlijke gevoelens. En als er soms toch een kleine manipulatie insluipt, een onbewuste poging de ander aan je te binden, dan zal je spirituele partner je daar met vriendelijkheid op wijzen en kun je er misschien zelfs samen de humor van inzien. Zo zal vrij snel een van de grondbeginselen van de spirituele liefdesrelatie aan het licht komen: beide partners hebben geen enkel recht op elkaar en geen enkele verplichting jegens elkaar. Dit mag op het eerste gezicht lijken op een oppervlakkige vrijblijvendheid, en dat zou het ook zijn als beide partners niet die sterke spirituele motivatie zouden hebben om in contact te zijn met de helderheid en de liefde van hun natuurlijke staat. Zo is bijvoorbeeld eerlijkheid cruciaal in een spirituele relatie, echter niet als verplichting jegens de ander maar als trouw aan jezelf. Deze aspiratie om trouw te blijven aan jezelf schept een diepe verbondenheid tussen beide partners en motiveert ze in hun streven naar het zuiver houden van de liefde die tussen hen ontstaat.

Want hoewel het lijkt of je die liefde aan elkaar geeft, vloeit ze in werkelijkheid voort uit je natuurlijke staat van Zijn. Binnen de ego-relatie bestaat altijd die drang om te onderhandelen over je liefde en de ander te manipuleren. Het ego roept ‘voor wat hoort wat’, en ‘niet alleen de lusten maar ook de lasten’. Maar zodra dit herkend en overstegen wordt, zijn er niet langer twee ego’s die elkaar veiligheid geven uit angst voor verlating. Dan is er alleen de spontane liefde van de natuurlijke staat, waarbinnen twee mensen er steeds beter in slagen hun ego’s te laten oplossen en de eenheid van hun fundamentele natuur te ervaren. Dan hoeven liefde, geluk en genot niet langer betaald te worden met geruststelling en zelfamputatie. Dan leef je in onvoorwaardelijke liefde.

BRECHTJE (23):

Ik blijf het knap lastig vinden... Nu ik een leuke jongen heb ontmoet gebeurt hetzelfde als altijd: als ik me openstel, dan komt er zoveel oude eenzaamheid naar boven dat ik me als een koalabeertje aan hem wil vastklampen. Dat wil ik niet meer uitleven, maar verbergen klopt ook niet; dan wordt het weer nep. Ik weet nu wel dat er een middenweg is: met hem bespreken dat ik die gevoelens heb, maar dat ik niet wil dat hij ze probeert op te lossen, of bij me blijft plakken of logeren om die reden. Dat ik zelf die gevoelens wil opvangen – dat ís ook zo! Maar wat is dat lastig! Ik zend dubbele signalen uit, en omdat hij het ook wel heel gezellig vindt om te blijven logeren, wordt het soms heel ingewikkeld.

VRIEND VAN BRECHTJE (29):

We zijn eruit! We hebben eerst alles uitgeprobeerd, maar niets werkte. Als ik een paar nachten bleef slapen dan werd haar afhankelijkheid zo sterk opgeroepen dat het niet leuk was, dan vond ik haar minder leuk, zij vond zichzelf dan niet meer leuk, waar ik haar dan weer uit moest praten enzovoort. Uiteindelijk ben ik twee maanden helemaal niet blijven slapen, maar toen werd de liefde wat kaal en het verlangen om samen te slapen heel groot. Daarna was het weer hetzelfde liedje: getwijfel over wel of niet blijven slapen; is het nu uit liefde of uit afhankelijkheid? Dat werden zulke ingewikkelde gesprekken. Nu hebben we eindelijk iets wat werkt: een heel duidelijke afspraak. Ik blijf nu twee keer per maand één nachtje slapen en twee keer per maand een heel weekend. Haar afhankelijkheid wordt dan inderdaad opgeroepen als ik wegga, of soms al vóórdat ik wegga, maar we weten dan al dat ze dat zelf gaat opvangen. Daar gaat ze dan inderdaad mee oefenen, en dat is een last die van mijn schouders valt. Die last hóórde helemaal niet op mijn schouders. En het grappige? Dit gedraai leek altijd met haar te maken te hebben. Maar nu we deze afspraak hebben, blijkt dat ik ook die dubbele gevoelens heb, en dubbele motieven. Nu pas komt bij mij aan de oppervlakte dat ik óók eenzaamheid voel, in de trein al en thuis helemaal. Tot nu toe was ik dan alleen met haar gevoelens bezig of juist opgelucht dat ik naar huis kon. Het is voor het eerst dat ik me bewust word van mijn eigen onzekerheid. Sinds ik dat merk, vertel ik meer over mezelf en is onze relatie gelijkwaardiger geworden. In plaats van het project ‘Brechtje’ zijn we nu bezig met hetzelfde groei-project: we roepen in elkaar liefde op én behoefte aan samen zijn, en bij vertrek geven we elkaar gemis-gevoelens als oefenmateriaal om te groeien in zelfstandigheid.

Waar ego-liefde als een blad verwelkt

en in de herfst omlaag dwarrelt,

daar fladdert spirituele liefde omhoog

als de eerste voorjaarsvlinder!