Zo maar zitten
In de herfst krijgt de twijfel gelijk. De wereld vergaat een
beetje, om het eens te proberen. Zij waait ons mooie, roodbruine
flarden als zacht puin in het gezicht. In het bos zweet zij een
heel jaar ervaring uit. Medeplichtig stap je door die damp en
tracht je vergeefs te herinneren, hoe je destijds zélf boom was en
hoe het voelde, als je uitviel.
"Wil je een appel?" vraagt het meisje in de uitspanning aan de
jongen. Ze hebben samen gegeten.
'Nou, liever een peertje, ' antwoordt hij.
Als Adam dat ook gezegd had, stonden we er nu héél anders voor.
Vaag kijk ik toe, hoe de jongen het peertje schilt. Als hij mijn
blik ontmoet en onbestelbaar retourneert, laat ik hem met zijn ooft
alleen en betaal mijn koffie aan een broeierige kelner, die mij
voortdurend op het punt lijkt, het werk voorgoed neer te leggen, op
grond van een stille grief, die als een lintworm in hem
rondkruipt.
De herfst is een onbevredigend seizoen.
Ik keer langzaam terug naar de stad en heb trek in een regel Rilke,
een borrel met buskruit, eenmond vol schuttingtaai, een hap
gestampt glas. Omdat de keuze zo moeilijk is, neem ik maar niets en
ga op een bank zitten. Ginds passeert mijn vriend, de dichter, in
beschonken toestand, maar dat hóórt zo, want drinkend mest hij zijn
rozentuin.
'Heb je die foto in de krant gezien?" vraagt een man die
voorbijloopt aan zijn makker. 'Nou, je kon de gemenigheid van zijn
gezicht lepelen. '
De ander zegt iets terug, maar ze zijn al te ver om het af te
luisteren. Ik geloof niet in de fotografie. Er bestaat geen
objectiever manier van liegen dan een plaatje. Moordenaars hebben
altijd gezichten waarvan je zegt: 'Nou, dit kun je wel zien. ' Maar
het is net als met de Emmaüsgangers van Van Meegeren — als je wéét
dat ze vals zijn, is er geen kunst aan. Daarom vind ik het altijd
zo leuk, als ze in een krant per ongeluk de onderschriften onder
foto's verwisselen. 'De beruchte gifmoordenaar voor zijn rechters.
' En dan is het de jubilaris van de rekenkamer.
'Nou, dat kun je wel zien, " zeggen we dan.
Het gekke is, dat de rectificatie de volgende dag, niemand in een
klooster doet gaan. We zeggen gewoon: 'O. Nou, volgende keer beter
dan maar. '
Ik voor mij ben voorzichtiger met die dingen, niet alleen omdat
geen kok zijn eigen soep eet, maar meer uit persoonlijke ervaring.
Vroeger was ik rechtbankreporter. Ik versloeg eens een zaak met een
vent, die drie vrouwen had omgebracht, de laatste aan de openbare
straat, in een tramhuisje.
Plotseling gelastte de president een 'gerechtelijke schouw'. Alle
heren deden de duffels aan en gingen, met de verdachte in het
midden, op de plaats van het misdrijf kijken. Ik méé natuurlijk.
Omdat het zo onverwacht geschiedde, konden de telefonisch
gealarmeerde fotografen het nog maar nét halen, zodat er een erg
verwarde foto van in de krant kwam. Door een speling van het lot,
dekte mijn nog jeugdige gestalte de massamoordenaar volkomen af en
was het net of ik, met mijn nieuwe grijze pak aan, tussen twee
veldwachters liep.
'Nou, dat kun je wel zien, ' zei een juffrouw in de tram de
volgende dag tegen haar vriendin. Ze zaten de foto te bekijken.
'Mooi grijs pak heeft hij aan, ' zei de ander rillerig. 'Maar dat
gezicht... '
Opeens zagen ze mij in de tram.
'Daar zit hij!' riep het ene vrouwtje, 'ga je meeFierEn daar gingen
ze, in doodsnood. Toch heb ik nog nooit iemand vermoord. Wel in
gedachten, natuurlijk, maar dat geldt niet. Moordenaars zijn de
sukkels die het dóén.
'Zit je weer te niksen?' vraagt Freek en loopt het bankje
voorbij.
Hij is pianist in een hele stille bar en hij speelt 'Tenderly',
ingerimpeld tot een soort Debussy met pleinvrees. Ik mag hem graag
horen. Maar als het zo herfst, zit ik toch nóg liever gewoon maar
op een bank. Trouwens, wat is niks doen? Ik heblaatst gelezen dat
in de Chinese filosofie de volstrekte daadloosheid gelijk staat met
het ideale leiderschap. 'Hoe bestuurde Sioen Hoe al onder de hemel?
Hij bracht zich zelf in een eerbiedige houding, zat met zijn gelaat
naar het zuiden en anders niet. '
Nou dan. Dit stukje moet u dus zélf maar even schrijven. Het is
trouwens al uit.