Aanvaarding en overgave

‘Kijk’ steeds wanneer je dat kunt bij jezelf naar binnen om te zien of je soms onbewust een conflict schept tussen innerlijk en uiterlijk, tussen je uiterlijke omstandigheden van dat moment – waar je bent, bij wie je bent of wat je aan het doen bent – en je gedachten en gevoelens. Kun je voelen hoe pijnlijk het is je innerlijk te verzetten tegen wat is?

Als je dat onderkent, besef je ook dat je nu de vrijheid hebt om dat zinloze conflict, deze toestand van oorlog in jezelf op te geven.

Hoe vaak per dag zou je, als je je innerlijke werkelijkheid van dat moment onder woorden zou moeten brengen, moeten zeggen: ‘Ik wil niet zijn waar ik ben?’ Hoe voel je je als je niet wilt zijn waar je bent – in een verkeersop-stopping, op de plaats waar je werkt, in de wachtkamer op het vliegveld of het station, of bij de mensen om je heen? Het is natuurlijk waar dat sommige plaatsen erg geschikt zijn om van weg te lopen – en soms is dat ook het beste wat je doen kunt. In veel andere gevallen echter is weglopen gewoon geen oplossing. In al zulke gevallen is zeggen: ‘Ik wil hier niet zijn.’ niet alleen zinloos maar ook storend. Het maakt jou en andere mensen ongelukkig.

Het is al eerder gezegd: waar je heengaat, daar ben je. Met andere woorden: je bent hier. Altijd. Is dat zo moeilijk te accepteren?

Is het echt nodig elke zintuiglijke waarneming en elke ervaring mentaal van een etiket te voorzien? Heb je echt een reactieve haat-liefdeverhouding met je leven nodig waar je in een bijna voortdurend conflict verkeert met situaties en mensen? Of is dat gewoon een diepgewortelde mentale gewoonte waar je mee kunt breken? Niet door iets te doen maar door dit moment te laten zijn zoals het is.

Het reactieve ‘nee’ uit gewoonte versterkt het ego. ‘Ja’ maakt het zwakker. Je vormidentiteit, het ego kan overgave niet overleven.

‘Ik heb zoveel te doen.’ Ja, maar wat is de kwaliteit van wat je doet? Naar je werk rijden, een gesprek met klanten voeren, werken met de computer, boodschappen overbrengen, de talloze dingen afhandelen waaruit je dagelijkse leven bestaat – hoe volkomen ga je op in wat je doet? Komt wat je doet voort uit overgave of niet uit overgave? Dat bepaalt succes in je leven, niet hoeveel je je inspant. Inspanning veronderstelt stress en spanning, de behoefte een bepaald punt in de toekomst of een bepaald resultaat te bereiken.

Kun je zelfs maar het kleinste element in jezelf ontdekken van niet willen doen wat je aan het doen bent? Dat is een ontkenning van het leven, en een echt succesvol resultaat is dan onmogelijk.

Als je dat bij jezelf kunt ontdekken, kun je het dan ook laten vallen en helemaal opgaan in wat je doet?

‘Eén ding tegelijk doen’, dat is hoe een zenmeester de essentie van zen omschreef.

Eén ding tegelijk doen betekent dat je helemaal opgaat in wat je doet, dat je er al je aandacht aan geeft. Dat is handelen uit overgave – handelen vanuit je kracht.

Je aanvaarding van wat is brengt je naar een dieper niveau waar zowel je innerlijke toestand als je gevoel een afzonderlijk iemand te zijn niet meer afhangt van hoe je denken bepaalt wat ‘goed’ is en wat ‘kwaad’.

Wanneer je ‘ja’ zegt tegen het ‘zo-zijn’ van het leven, wanneer je dit moment aanvaardt zoals het is, kun je een gevoel van ruimte in je voelen dat heel vredig is.

Oppervlakkig bekeken kun je nog steeds gelukkig zijn bij zonnig weer en minder gelukkig als het regent; je kunt gelukkig zijn omdat je een miljoen hebt gewonnen en ongelukkig over het verlies van al je bezittingen. Maar geluk noch ongeluk gaat dan nog zo diep. Het zijn rimpelingen aan de oppervlakte van je Zijn. De vrede op de achtergrond in je blijft onverstoord, hoe de omstandigheden buiten ook zijn.

Het ‘ja’ tegen wat is onthult een dimensie van diepte in je die niet afhankelijk is van omstandigheden buiten je en ook niet van omstandigheden in je van de voortdurend veranderende gedachten en emoties.

Overgave wordt veel makkelijker wanneer je je bewust wordt van de voorbijgaande aard van alle ervaringen en beseft dat de wereld je niets kan geven dat blijvende waarde heeft. Je blijft dan mensen ontmoeten, verwikkeld raken in gebeurtenissen en activiteiten, maar zonder de wensen en angsten van het ikzuchtige zelf. Dat wil zeggen dat je niet meer eist dat een situatie, persoon, plaats of gebeurtenis je bevredigt of gelukkig maakt. De voorbijgaande en onvolmaakte aard ervan mag er zijn.

En het wonder is dat wanneer je er geen onmogelijke eisen meer aan stelt, elke situatie, persoon, plaats of gebeurtenis niet alleen bevredigend wordt maar ook harmonischer en vrediger.

Als je dit moment helemaal aanvaardt, als je geen ruzie meer maakt met wat is, vermindert de dwang om te denken en wordt die vervangen door een alerte innerlijke stilte. Je bent je volledig bewust maar toch stopt je verstand dit moment op geen enkele manier in een vakje. Deze toestand van je innerlijk niet verzetten stelt je open voor het ongeconditioneerde bewustzijn dat oneindig veel groter is dan het menselijke verstand. Deze geweldige intelligentie kan zich dan door jou uiten en je helpen, zowel van binnenuit als van buitenaf. Daarom merk je vaak dat de omstandigheden beter worden als je je innerlijke verzet opgeeft.

Zeg ik: ‘Geniet van dit moment. Wees gelukkig’? Nee. Laat het ‘zo-zijn’ van dit moment toe. Dat is genoeg.

Overgave is overgave aan dit moment, niet aan een verhaal waardoor je dit moment interpreteert en dan probeert je daarbij neer te leggen.

Je hebt bijvoorbeeld een handicap en kunt niet meer lopen. De toestand is zoals hij is.

Is je verstand nu een verhaal aan het maken dat zegt: ‘Zover is het met mijn leven gekomen. Ik ben in een rolstoel beland. Het leven is hard en oneerlijk voor me geweest. Dit verdien ik niet.’ Kun je het zo-zijn van dit moment aanvaarden zonder het te verwarren met een verhaal dat je verstand eromheen heeft bedacht?

Overgave komt als je ophoudt met vragen: ‘Waarom overkomt dit mij?’

Zelfs binnen de ogenschijnlijk meest onaanvaardbare en pijnlijke situatie is een dieper goed verborgen en in elke ramp is het zaad van de genade aanwezig.

In de loop van de geschiedenis zijn er vrouwen en mannen geweest die, geconfronteerd met een groot verlies, ziekte, gevangenschap of de naderende dood, het schijnbaar onaanvaardbare aanvaardden en daardoor ‘de vrede die alle begrip te boven gaat’ vonden.

Aanvaarden van het onaanvaardbare is de geweldigste bron van genade in deze wereld.

Er zijn situaties waarin alle antwoorden en verklaringen tekortschieten. Het leven is opeens onbegrijpelijk geworden. Of er komt iemand met grote nood bij je om hulp en je weet niet wat je moet doen of zeggen.

Als je helemaal aanvaardt dat je het niet weet, geef je de worsteling om antwoorden te vinden met je beperkte denkende verstand op en dan kan een grotere intelligentie door je gaan werken. Zelfs het denken kan daar dan van profiteren, omdat de grotere intelligentie erin kan stromen en het kan inspireren.

Soms betekent overgave dat je je pogingen om te begrijpen opgeeft en er vrede mee hebt dat je het niet weet.

Ken je mensen wier voornaamste functie in het leven lijkt te zijn zichzelf en andere mensen ongelukkig te maken, ongeluk te verspreiden? Vergeef hen, want ook zij spelen een rol in het ontwaken van de mensheid. De rol die zij spelen staat voor een intensivering van de nachtmerrie van het ikzuchtige bewustzijn, de toestand van niet-overgave. Daar zit allemaal niets persoonlijks aan. Het is niet wie ze werkelijk zijn.

Overgave is, zou je kunnen zeggen, de innerlijke overgang van verzet naar aanvaarding, van ‘nee’ naar ‘ja’. Als je je overgeeft, verplaatst je zelfbesef zich van de identificatie met een reactie of mentaal oordeel naar het zijn van de ruimte om de reactie of het oordeel heen.

Het is een verschuiving van identificatie met vorm – de gedachte of de emotie – naar jezelf zijn en jezelf herkennen als dat wat geen vorm heeft – ruimtelijk bewustzijn.

Alles wat je volledig aanvaardt brengt je naar de vrede, ook het aanvaarden dat je niet kunt aanvaarden, dat je je verzet.

Laat het Leven met rust. Laat het.