Hoe was het gebeurd? Na mijn ongeluk zei Alex tegen iedereen dat het uitsluitend zijn schuld was geweest dat ik een aantal middenvoetsbeentjes had gebroken, maar aan de andere kant wilde Alex, net als alle dansers, altijd aandacht. Ondanks zijn volmaakte techniek en zijn geweldige benen was het hem nog steeds niet vergund geweest het middelpunt van de belangstelling te zijn op een manier zoals hij dat had gewild.
Misschien kwam het door de kachel in de studio. Het wilde maar niet goed warm worden op die kille februari morgen, en hoewel ik beenwarmers droeg, waren mijn spieren misschien toch wat stijf geworden. Maar eigenlijk was ik er vrij zeker van dat ik niet geconcentreerd genoeg was in die cruciale seconde voor ik in een derde sissone sprong, een uit een snelle reeks, tegen het eind van de Tweede Akte van Giselle. De opwaartse beweging is niet moeilijk maar wel epaulee, dus hoog. Het is duidelijk dat zoiets alleen goed gaat als Giselle en Albrecht op exact hetzelfde moment springen en omhooggaan. Ik dacht dat ik te laat sprong, Alex dat hij te vroeg omhoogging. Het resultaat was dat de sissone rommelig was en dat ik te midden van alle stof en hars zwaar op de vloer van de studio landde, met mijn hele gewicht op de zijkant van mijn voet.
Madame had een vlijmscherp oog voor de geringste vergissing, maar deze keer was ze afgeleid door haar woede. Orlando Silver- bridge, onze choreograaf, had erop gestaan een enchainement, dat met goede redenen uit het oorspronkelijke ballet was geschrapt, opnieuw in te lassen. Het was een gecompliceerde reeks passen die afbreuk deed aan het dramatische effect van de pas de deux en die onredelijk veel energie vergde van de reeds uitgeputte dansers.
'Stop!' schreeuwde madame. 'Dit gaat niet! C'est un joli fouillis.
Orlando, luister, jij grote fou ! Ze stak haar borst naar voren. 'Of dit enchainement gaat weg, of ik ga weg!'
'Wees nou even redelijk, Etta!' smeekte de choreograaf. Maar toen hij de woedende blik in haar ogen zag, werd hij witheet en timmerde hij zich op de borst. 'Ga dan! We zullen het waarschijnlijk heel goed zonder jou kunnen stellen. Ja, ga maar! Dan kunnen we een frisse start maken. Een nieuwe balletlerares is precies wat dit gezelschap nodig heeft!'
'Bete!'
'Trut!' 'O!'
'O!'
Ze gingen er beiden prat op dat ze esthetische wezens met fijnbesnaarde gevoelens waren, maar op dat moment deden ze me denken aan krijsende apen die om de laatste banaan kibbelden.
Madame wierp haar hoofd achterover en lachte spottend. 'Ja, ik begrijp het al! Eerst neem je alle lessen zelf over, en dus komt die chaos! Daarna zoek jij andere maitresse de ballet. Mimi Lambert misschien, of die zottin Popova - Stil! Tais-toi, imbecile!
Dit laatste was tegen de pianiste, die was blijven spelen, haar ogen dromerig op de voortjagende wolken buiten gericht. De pianiste stopte abrupt en pakte haar breiwerk op. Ze was dit soort woedeaanvallen gewend. Madame klapte in haar handen. 'Een halfuur pauze voor de lunch,' riep ze, voor ze haar aandacht weer op Orlando richtte. Ik zag zijn gezicht wat opklaren toen zijn oog op de pezige billen van Dicky Weeks viel. Dicky, die uit New York kwam, was pas onlangs bij de Lenoir Ballet Company gekomen, maar zijn sprongen zorgden nu al voor sensatie.
'Veel succes vanavond, Marigold,' zei Lizzie, die een trouwe vriendin was gebleven. In tegenstelling tot ieder ander binnen het gezelschap was zij niet wanhopig ambitieus en stelde ze zich tevreden met een onopvallende plaats in het corps de ballet. 'Ik zal voor je duimen. Ik weet zeker dat je geweldig zult zijn.'
'Dank je,' zei ik. 'Ik zal het hard nodig hebben.'
'Marigold! Venez ici!' Madame wenkte me gebiedend. 'Alex, kom ook.'
Alex en ik dribbelden naar de plek die haar vinger aanwees. Ik was me bewust van de pijn die van mijn voet naar mijn enkel trok.
'Wij 'ebben besluit genomen. Eindelijk!' Madame spreidde haar vingers en keek naar de hemel. Uit het slaan van de studiodeur toen Orlando wegliep, maakte ik op wie er had gewonnen. 'Die enchainement gaat eruit!' Ze maakte een woest gebaar met haar hand. 'In plaats daarvan 'ebben wij vijf maten lang pauze... en dan moeten jullie twee met jullie ogen werken. Het zal un moment vol drama zijn. Jullie tonen alle liefde, alle spijt, alle verdriet aan publiek...'
Het gezicht van Alex weerspiegelde gehoorzaam deze emoties terwijl madame praatte. Ik probeerde niet aan mijn voet te denken en stelde me in plaats daarvan de appel, de kaas en de yoghurt voor die mij wachtten. Ik verging van de honger. Nadat madame naar eigen tevredenheid had besloten in welke houding onze ledematen zich tijdens deze veelbetekenende blikken moesten bevinden, waren we vrij om te gaan.
'Zin om vanavond na de voorstelling mee naar de Pink Parrot te gaan?' vroeg Alex toen we door de gang naar de kantine liepen. 'Dicky is jarig en hij houdt ons vrij zolang de cheque van zijn grootmoeder dat toelaat.'
'Wat lief van hem. Ja, ik zou graag mee willen gaan als...'
Er werd een hand op mijn schouder gelegd. 'Sorry Alex, maar ik heb andere plannen voor Marigold.' Sebastian Lenoir schoof zijn arm door de mijne zodat hij tussen ons in liep. 'En ik heb haast.'
Alex glipte de trap op naar de kantine.
Sebastian was de directeur van de Lenoir Ballet Company, of de LBC, zoals meestal werd afgekort. Niemand waagde het hem tegen te spreken. Madame was de enige die van tijd tot tijd tegen hem in opstand kwam, maar uiteindelijk moest ze altijd het onderspit delven. Sebastian verhief nooit zijn stem, maar hij zag geen reden om aan wie dan ook concessies te doen. Hij wachtte altijd geduldig, met onbewogen gezicht, terwijl madame argumenteerde, smeekte en ten slotte tekeerging, voor hij zijn schouders ophaalde en antwoordde: 'Goed. We doen het zoals ik zeg.'
In veel opzichten was Sebastian een ideale directeur. Hij had een opleiding tot danser gevolgd, had daarna tien jaar als choreograaf gewerkt, zodat hij veel verstand van zaken had. Het was grotendeels aan Sebastian te danken dat we, naar de mening van deskundigen, het derde meest succesvolle balletgezelschap van Engeland waren. Het was niet onmogelijk dat we ooit nog zouden stijgen. Zijn haar, zwart met wat zilvergrijze strepen, was naar achteren gekamd van een hoog voorhoofd dat er nobel uitzag - tot je hem beter leerde kennen. Op zijn knappe, sardonische gezicht lag meestal een trek die je de stuipen op het lijf kon jagen. Hij maakte mij in elk geval bang, ook al begon ik hem vrij goed te leren kennen. De afgelopen twaalf maanden hadden we een verhouding gehad.
'Ga mee naar mijn kantoor.' Hij loodste me door een deur naar een kamer die net zo sober chic was als de rest van het gebouw. De LBC was gehuisvest in een reeks vervallen Georgiaanse huizen in Blackheath. Er was geen centrale verwarming, maar de dansers en danseressen ontleenden warmte aan hun eigen inspanningen, en in Sebastians kamer was een haard waarin de hele winter een houtvuur brandde. Aan de afgebladderde muren hingen schilderijen van Gainsborough, Lawrence, en andere grootheden uit de achttiende eeuw, die hij te leen had van een bevriende kunsthandelaar. Voor de ramen hingen gordijnen van verschoten groene zijde. In zijn onderkomen hing een sfeer van rijke schoonheid die in zijn smaak werd weerspiegeld.Geld was het doel waarop al Sebastians inspanningen waren gericht. Hij had het nodig om talentvolle dansers, choreografen, decorontwerpers en constumiers aan te trekken. Hij moest geld zien te vinden voor de reiskosten van het gezelschap, voor de publiciteit, voor smeergeld, om mensen af te kopen. Het werven van fondsen vormde de kiem van al zijn beslissingen. Ik denk dat hij overdag aan weinig anders dacht en dat hij er waarschijnlijk 's nachts van droomde. Maar niemand kon hem beschuldigen van persoonlijke verkwistingen. Hij droeg de oude Savile Row-pakken van zijn vader en hij at zuinig, behalve als iemand anders betaalde. Toen hij lui achter zijn bureau ging zitten en het parelmoeren pen- nenmes, dat hij gebruikte om zijn brieven open te maken, oppakte, had hij de nonchalante houding van een landheer met grote bezittingen en een rentmeester om alle laag-bij-de-grondse zaken voor hem te regelen. Hij tikte met het dichte mes op het mahoniehouten bureaublad.
'Ik hoor dat Miko Lubikoff vanavond naar de workshop komt.'
'O ja?' Ik probeerde in mijn toon iets te laten doorklinken wat het midden hield tussen gematigde belangstelling en verbazing. Miko Lubikoff was de directeur van het English Ballet, het gezelschap met een reputatie boven die van de LBC, vlak onder het Royal Ballet. 'Lieve help!'
'Wist je dat niet? Iedereen binnen het gezelschap schijnt goed van dit feit op de hoogte te zijn. Ik vraag me af waarom jij daar een uitzondering op vormt.'
'Nu je het zo zegt, ik geloof dat Alex zoiets noemde...' Ik verzandde in gemurmel.
'Alex?' Er verscheen iets van een frons tussen de donkere, symmetrische wenkbrauwen. 'Doe nou niet alsof je denkt dat Miko belangstelling heeft voor hem.'
'O nee!' In mijn haast om Alex vrij te pleiten was ik misschien te nadrukkelijk. 'Ik... ik bedoel... misschien wil Miko gewoon zien waar wij mee bezig zijn; er is in geen eeuwen een nieuwe productie van Giselle gebracht... Ik vermoed dat hij er vreselijk genoeg van krijgt altijd maar weer dezelfde dansers te zien...'
'Miko wenst zich nimmer te vervelen. Net zomin' - hij wierp me een duidelijk onvriendelijke blik toe - 'als ik.'
Ik vouwde mijn handen in mijn schoot en probeerde er onbekommerd uit te zien.
Hij streek met zijn lange vingers over het gladde handvat van het mes. 'Ik vermoed dat hij komt,' zei hij terwijl hij het pennen- mes open liet springen, 'vanwege jou.'
'Om mij? Ik kan me niet voorstellen dat hij zelfs maar weet wie ik ben. Ik heb nog nooit met hem gesproken.'
'O nee? Toch vertelt Etta me dat er vorige week een brief van Miko in je postvakje lag.'
Wel verdorie!'O nee! Dat is onmogelijk.'
Sebastian prikte met zijn mes in een van de gaatjes langs de rand van een document. 'Miko's handschrift is heel kenmerkend. En die groene inkt, helaas wat schraal, is zijn handelsmerk.'
'Ik herinner het me nu,' flapte ik eruit. 'Het was een brief van mijn tante!'
Ik besefte onmiddellijk dat dit een fout was.
'O ja? Je tante?' Hij deed geen moeite zijn scepsis te verbergen.
Ik was volledig van mijn stuk gebracht. 'Ja... ze schrijft vreselijk vaak... ze schrijft iedere week, soms twee keer... Ze woont in de Schotse Hooglanden en ze is heel erg eenzaam, de arme oude ziel... Niemand om tegen te praten, behalve haar oude blinde collie... Weet je, ze zit in een rolstoel en ze komt nooit buiten...' Ik praatte te veel, de gebruikelijke fout van leugenaars.
Hij bleef me strak aankijken. Het kostte me gruwelijk veel moeite er onschuldig en onbekommerd uit te blijven zien. Ik stond op het punt alles te bekennen en hem om genade te smeken - zo hij daarover beschikte - toen hij zei: 'Doe de deur op slot.'
Ik sprong op om te doen wat hij zei. Ik was zo geobsedeerd geweest door het latente dreigement in het gesprek, dat ik niet voorbereid was op de pijn die uit de zool van mijn voet naar mijn knie schoot. De deur had een groot, ouderwets koperen slot. De sleutel was moeilijk om te draaien, wat mij de kans gaf mijn gezicht weer in bedwang te krijgen. Toen ik terugliep naar het bureau, zag ik tot mijn opluchting dat zich razendsnel een verandering had voltrokken. Zijn ogen stonden niet langer koud, zijn glimlach was bijna hartelijk.
'O Marigold! Wat ben jij toch een kleine stiekemerd!' Hij lachte zacht. 'Trek je maillot uit, mijn kleine amuse-gueule.'
Dit was zijn koosnaampje voor mij - en voor ongetwijfeld talloze anderen - een woordspeling op 'gueule' en 'girl'. Ik besefte dat ik niet meer was dan een hapje tussendoor. En ook dat mijn condooms in mijn kastje lagen. Ik wist dat ik hem niet mocht laten wachten om ze op te halen. Ik trok haastig mijn beenwarmers, maillot en onderbroek uit. Gelukkig droeg ik het soort balletpak dat met haken en ogen in het kruis wordt gesloten, zodat ik mijn bovenkleding aan kon houden, inclusief mijn vest. Ondanks het haardvuur voelde ik een meer dan metaforische kilte.
'Ga op het bureau zitten,' - hij maakte zijn gulp los - 'spreid je benen verder... buig wat achterover... ja zo!... dat is beter! Dat is goed! Hm, wat ben je daar mooi gebouwd... strak, maagdelijk... een volmaakt lichaam...' Hij begon langzaam te stoten, in harmonie met onze beheerst-elegante omgeving. 'Als jij dat wilt, zou ik je tot de grootste danseres van dit decennium kunnen maken... een van de grootste namen uit de twintigste... eeuw...' Naarmate zijn opwinding steeg kwamen zijn woorden sneller en sissend. 'Maar als je me in de steek laat... jij kleine... slet... zal ik ervoor zorgen dat je zolang je leeft geen enkele goede recensie meer krijgt. Haal dat stomme ding eens weg.'
Ik schoof het inktstel opzij en leunde achterover op het bureau. Hij pakte mijn enkels beet en tilde mijn benen op, zodat ik mijn voeten achter zijn hoofd kon haken. Er lag een klein, hard voorwerp op het vloeiblad dat in mijn ruggengraat drukte. Waarschijnlijk dat verhipte pennenmes. Was het waar dat alle recensenten openstonden voor dreigementen en omkoperij ? Ik had geen idee. Lubikoff had toch zeker net zoveel invloed, zo niet meer? Maar aan de andere kant had hij misschien geen zin in een totale oorlog met Sebastian? Ondanks alle competitie, zowel individueel als collectief, werd nog altijd de schijn opgehouden dat alle partijen boven zulke kinderachtige wedijver stonden, dat het uiteindelijk alleen om de kunst zelf ging.
Alles hing af van hoe graag Lubikoff me wilde hebben. Misschien had hij een partner voor me in gedachten. Net als met kandelaars, ornamenten, soms ook met tafels en dergelijke, was een paar meer waard dan de som der delen. Karsavina en Nijinski, Fonteyn en Noerejev, Sibley en Dowell, paren bij wie de vonken eraf spatten wanneer ze samen dansten en die er samen zo goed uitzagen dat ze immer voor uitverkochte zalen zorgden. Maar Lubikoff zou zijn kaarten nog niet op tafel leggen. Voorlopig kon ik het me niet veroorloven iets te doen wat Sebastian tot mijn vijand zou maken. In mijn verwarring vouwde ik bijna mijn handen achter mijn hoofd, de positie die ik meestal aanneem wanneer ik diep moet nadenken. Maar een luid gesis van Sebastian, als van een trein die onder stoom komt alvorens het station uit te rijden, was voor mij het commando om te zuchten en zwijmelend naar zijn gezicht te kijken, dat nu de grimas vertoonde van een ophanden zijnd orgasme, met een zilvergrijze lok haar die naar voren viel over zijn hoge, benige voorhoofd.
'Wees... lief... dan... kun je... met Freddy... dansen!' Ieder woord ging vergezeld van een krachtige stoot die de stoomketel deed fluiten.
Toen hij hijgend - missie volbracht - over me heen leunde, voegde ik Freddy aan de vergelijking toe. Frederick Tone, de premier danseur van de LBC, en Mariana Willoughby, die beiden op dit moment dansten in het deel van de LBC dat een tournee door Amerika maakte, bleken uiteindelijk geen goed paar te vormen. Niemand kon zeggen waarom, het was gewoon zo. Freddy bezat een virtuoze techniek met ongeevenaarde sprongen. Hij bezat ook een volmaakte bouw en was adembenemend knap.
Sebastian was alweer bezig zijn kleren recht te trekken. Ik trok mijn kleren weer aan, met een gevoel van opluchting dat niets te maken had met de geslachtsdaad. Hoewel de meeste dansers en danseressen uitermate sexy zijn, misschien als verlengstuk van hun intens fysieke bestaan, kon ik er de grap niet van inzien.
Ik had op zeventienjarige leeftijd mijn maagdelijkheid verloren aan een zestig jaar oude dramaturg die met Orlando aan een bewerking van Frontispiece had gewerkt, een excentriek ballet waarin dansen met het voordragen van gedichten werd gecombineerd. Het was mijn eerste engagement bij het corps geweest. De dramaturg had me stokoud geleken. Hij had goede connecties, was vriendjes met het koninklijk huis, had een lange en veelgeprezen carriere achter de rug en werd door iedereen uit de kunstwereld op handen gedragen. Hij had een kaal hoofd, maar, als om dit te compenseren, harige oren en een massa krullend grijs haar op een buik die was uitgezet door het goede leven. Ik dwong mezelf deze afgrijselijke ervaring te doorstaan omdat hij me had gezegd dat hij Orlando zou overhalen mij het corps de ballet uit te schoppen als ik niet meewerkte. Ik wist dat hij dit kon doen omdat Orlandovreselijk ambitieus was en altijd precies deed wat de dramaturg wilde.
De ontmaagding had plaatsgevonden in een van de ruimten onder het toneel waar decorstukken werden opgeslagen. Het bed van prinses Aurora was daar bij de hand. Na afloop had ik in Liz- zies armen uitgehuild omdat ik in die dagen nog dwaze, romantische ideeen over de liefde koesterde.
'Ik ben te laat voor mijn lunch.' Sebastian keek op zijn horloge en sprak op enigszins geergerde toon, alsof ik hem had opgehouden. Terwijl ik de linten van mijn schoenen vastmaakte, keek hij in zijn adresboek, pakte de telefoon en draaide een nummer.
'Hallo? Wilt u tegen lord Bezant zeggen dat ik een kwartiertje later kom? Met mijn excuses.' Hij legde de hoorn weer op de haak. 'Het kan geen kwaad die ouwe vrek te laten beseffen dat er nog mensen zijn die moeten werken. Ik wil dat hij wat ophoest voor Les Patineurs. Ik zie je vanavond na de voorstelling. Dan gaan we terug naar Dulwich.' Dulwich was de locatie van het prachtige maar vervallen Regency-huis van Sebastian, dat slechts de hoogst noodzakelijke
meubels bevatte. De salon was heel leeg, afgezien van de sofa, waarop hij thuis de liefde bedreef, en zijn enige luxe, een schitterende Steinway-vleugel. Het was een bewijs van uitzonderlijke gunst in Sebastians residentie te worden uitgenodigd. Ik wist zeker dat Sebastians vorige minnaressen er nimmer een voet over de drempel hadden gezet.
'O, wat leuk! Het enige punt is... Ik denk dat ik erg moe zal zijn. 1 En dan is er het probleem van de taxi's.'
Ik was voor het eerst in Dulwich uitgenodigd na Sebastians verjaardagsdiner bij Les Chanterelles. Dat was twee maanden geleden. Het was een ellendige avond geweest. In het restaurant was Sebastian te druk bezig geweest met het op charmante wijze onderhouden van de gasten die hij op het oog had als mogelijke sponsors van toekomstige producties om ook maar een blik op mij te werpen. Ik had aan tafel gezeten tussen een verbitterde choreograaf die twee keer was gepasseerd ten gunste van Orlando, en een impresario wiens vrouw er onlangs met een decorschilder vandoor
was gegaan. Tegen de tijd dat het hoofdgerecht werd geserveerd zaten ze glazig te kijken, en bij het dessert barstten ze in snikken uit. Zelfs het uitstekende eten had me niet kunnen troosten. Danseressen moeten licht zijn, zodat ze gemakkelijk kunnen worden opgetild. Ik had een paar oesters gegeten, een klein stukje kip, drie blaadjes sla en een schijfje ananas, en ik zat hongerig toe te kijken hoe ieder ander zich volvrat.
Na enkele moeizame uren had Sebastian me bij de arm gegrepen, me in een taxi geduwd en me naar Dulwich meegevoerd. Ik had weinig tijd gehad om de schoonheid van het huis te bewonderen. Sebastian had mijn jas uitgedaan en naar de sofa gewezen. Seks verbruikt veel calorieen. Tijdens het bedrijven van de liefde moest ik denken aan de schaal frites die de huilende impresario onaangeroerd had gelaten. Ik had alles op kunnen eten zonder ook maar een ons aan te komen. Toen Sebastian zich had bevredigd, hielp hij me in mijn jas, bracht me naar de voordeur en deed die resoluut achter me dicht. Het was twee uur in de nacht en nergens viel er een taxi te bekennen. Ik moest een akelige drie kwartier in een naar pis stinkende telefooncel doorbrengen voor ik een taxi vond die me naar huis wilde brengen.
'Je kunt vannacht blijven logeren,' zei Sebastian. Ik moet verbaasd hebben gekeken, want hij voegde eraan toe: 'Je zult me niet storen. Je kunt op de sofa slapen.'
'Dank je,' zei ik nederig, in het volle besef dat dit een ongekend groots gebaar was.
Hij keek op zijn horloge. 'Maak dat je wegkomt.'
Ik maakte dat ik wegkwam. Het was propvol in de kantine. Ik moest mijn appel en mijn kaas - er was geen yoghurt meer - staande opeten.
'Waar was je?' Lizzie kwam naar me toe.
'In Lenoirs kantoor, vermoedelijk om te neuken,' zei Bella, een gretige roddelaarster die aan een tafeltje vlakbij zat. Haar vriendinnen lachten, met duidelijk waarneembare vijandigheid. Sinds ik Sebastians minnares was, en vooral sinds ik de rol van Giselle had gekregen, waren mijn vriendschappen verdampt met een snelheid die me zou hebben verbijsterd als ik het bij anderen niet onder dezelfde omstandigheden had zien gebeuren. Mocht ik ooit enorm succesvol worden, dan zouden ze zich rond me verdringen. Intussen verkeerde ik in een ongelukkig niemandsland, ik maakte niet langer deel uit van de menigte, maar ik hoorde ook nog niet bij de goden. Ik voelde me verdrietig, maar er was niets wat ik eraan kon doen.
Ik negeerde het smalende gesnuif en nam een kalme en superieure houding aan. 'Ik ben bezig geweest een paar nieuwe schoenen soepel te maken.'
'O ja?' zei Bella smalend. 'Hoe kom je dan aan al die papiertjes op je rug?'
Ik wachtte, verborgen voor het publiek, in de houten constructie die aan de buitenkant was geschilderd om het huisje voor te stellen waar Giselle met haar moeder in woonde. Achter me stond in de coulissen het corps, als dorpsmeisjes gekleed, te stretchen en te buigen om zich voor te bereiden op hun volgende opkomst. Mijn hart klopte zo hevig dat het tegen de baleinen van het lijfje van mijn tutu bonsde, en ik kreeg kippenvel op mijn blote armen. Er stonden tranen van opwinding in mijn ogen. Ik besefte nu dat de enorme, voortdurende inspanningen om mijn lichaam tot het volmaakte instrument te kneden - de pijnlijke spieren, de stramheid, de verstuikingen, de kneuzingen, de bloedende tenen, de honger, de armzalige betaling, de rivaliteit, jaloezie en teleurstellingen - het waard waren geweest. Vanaf mijn zesde jaar, toen me was verteld in het dorpszaaltje rond te hollen en te doen alsof ik een vlinder was, was mijn leven op dit doel gericht geweest, om met mijn lichaam uitdrukking te geven aan schoonheid, angst, liefde, verdriet, vreugde, hoop, wanhoop, slechtheid, apotheose.
Het slagwerk speelde de noten die het aankloppen van graaf Albrecht op de deur van het huisje verbeeldden. De toneelknecht die met zijn hand op de grendel stond te wachten om die voor me weg te schuiven, wenste me veel succes. Ik hoorde hem als in een droom. Ik was nu al het boerenmeisje dat in een staat van bevende verwachting verkeerde, smachtend naar haar geheimzinnige minnaar die haar saaie landelijke bestaan tot een leven vol verrukking had getransformeerd. Ik popelde om hem te zien, zijn armen om mijn middel te voelen, in zijn ogen te kijken, zijn schoonheid te bewonderen, uitdrukking te geven aan mijn dankbaarheid voor zijn liefde, met hem een glorieus visioen van toekomstig geluk als man en vrouw te kunnen delen. De muziek vertraagde, in afwachting van de opkomst van Giselle. De deur ging open, ik telde de maten, hield mijn adem in, verrees tot een demi-pointe, en stortte me in een wereld van geluid, licht, kleur en bedwelming.

Het daglicht sloop door de opening in de gordijnen die rond mijn bed hingen. Uit de verwarring van de slaap kwam een ding naar boven: ik snakte naar een glas water. Mijn ogen en mond waren droog en mijn huid voelde akelig strak gespannen. Ik kreeg nauwelijks tijd om deze ongemakken te registreren voordat ik een allesoverheersende steek van pijn in mijn linkervoet voelde. Ik deed mijn ogen open en bleef stil liggen, terwijl ik me concentreerde op het niet spannen van de spieren in mijn linkerbeen, in de hoop mijn voet tot een draaglijk pijnniveau te sussen. Siggy, de lieverd, bewoog zich, rekte zich uit en draaide zich zacht snurkend op zijn rug.
Na een minuut of vijf bekoelde de verzengende pijn iets. Ik staarde naar de hemel van goudsatijn boven mijn hoofd. Het satijn had nog geen pond per meter gekost en was als voeringstof bedoeld, maar toen de stof eenmaal in weelderige plooien in het midden bijeen was genaaid, met een fraaie verkreukelde roos van stof om de steken te verbergen, kon je niet zien hoe goedkoop het was.
Toen ik acht was had mijn moeder mijn zusje en mij mee naar Newcastle genomen om Doornroosje te zien. Zodra het doek opging was ik als betoverd door de schoonheid van die schitterende sprookjeswereld. Ik had heimelijk een besluit genomen, zo'n opwindend besluit, dat ik het zelfs nauwelijks tegenover mezelf durfde te erkennen: dat ik een beroemde ballerina zou worden.
Iets later tijdens de voorstelling had ik ook besloten dat ik net zo'n rood-met-gouden bed wilde hebben als prinses Aurora. Dit viel veel eenvoudiger te realiseren. Ik had veel aangename uren doorgebracht met hamer, spijkers, schaar, lijm en naald en draad. De roodfluwelen gordijnen rond mijn hemelbed hadden ooit het podium van Chancery Lane Playhouse van het publiek gescheiden voor het theater voorgoed dichtging. Hoe moe ik ook was, hoe ontmoedigd door een minder dan volmaakte uitvoering, hoe gekweld ook door Sebastians eisen, mijn mooie bed omarmde me, troostte me en vrolijkte me op. Iedere avond, tenzij het echt snikheet was, trok ik de gordijnen er omheen helemaal dicht, zodat Siggy en ik warm en veilig in ons rode kamertje lagen, met de kritische, harde wereld buitengesloten.
Ik streelde Siggy zacht over de kin. Hij bewoog en stak het puntje van zijn tong uit. Mijn konijn was onbetwist mijn favoriete bedgenoot. Maar waarom was ik thuis?
Langzaam maar zeker kwam alles weer bij me boven.
Giselle zou om half acht beginnen. Ik was om zes uur in het theater. In mijn kleedkamer bleek een enorm boeket van donkerroze lelies, zachtgele rozen en groene Helleborus een groot deel van de kostbare ruimte in beslag te nemen. Ik keek op het kaartje. Met eerbied en bewondering, Miko Lubikoff. Ik slaakte bijna een luide kreet. Wie had dit nog meer gelezen? In elk geval Annie, mijn kleedster, en Cyril, de portier van de artiesteningang. Net als overal werd er hier geroddeld. De komst van de bloemen moest inmiddels overal in het theater bekend zijn, wat waarschijnlijk Lubikoffs bedoeling was geweest. Sebastian voelde zich boven alledaags gepraat verheven, maar madame zou geen minuut verliezen om het hem te vertellen. Ik knipte het kaartje met mijn nagelschaartje in piepkleine stukjes en gooide die in de afvalbak. Ik zou een leugen moeten verzinnen, en het zou een goede moeten zijn.
'Hallo lieverd.' Lizzie droeg een lila gewatteerde ochtendjas vol gaten. Haar gezicht was bedekt met Max Factor vloeibare make- up. Haar krulletjes werden tijdelijk getemd door een haarnetje, en haar ronde bruine ogen waren met zwarte strepen doorgetrokken tot bijna aan haar slapen. 'Ik wilde je alleen maar even suc... grote goden! Toen Annie zei dat het een enorm boeket was, overdreef ze niet! Dus het is menens met Lubikoff? Jij stiekemerd! Dat had je me nou echt moeten vertellen!'
'Bedoel je die bloemen?' Ik probeerde er onbekommerd uit te zien. 'Die zijn van mijn peettante.'
Lizzie snoof smalend. 'Je zult echt iets beters moeten verzinnen als je niet wilt dat Sebastian je aan flarden rijt. Dat boeket moet minstens twintig pond hebben gekost. Iedereen weet dat peettantes zo gierig zijn als de pest.'
'O Lizzie! Ik vind het heel vervelend dat ik het je niet had verteld, maar eigenlijk valt er niets te vertellen. Ik heb vorige week een brief van Lubikoff gekregen, waarin hij zei dat hij naar de workshop zou komen en dat hij na afloop met me wilde praten. Dat is alles.'
Dit was niet helemaal waar. Hij had vervolgens verklaard dat hij me een uitstekende klassieke danseres vond, met een uitzonderlijke vitaliteit en een schitterende lijn. Hij was bezorgd dat ik vanwege mijn onmiskenbare geschiktheid voor de ballets blancs - dingen als Het Zwanenmeer, Giselle en La Bajadere, waarin de meisjes witte tutu's dragen - ik misschien niet de kans zou krijgen hedendaagse werken te vertolken. Hij dacht dat de rol van Alice in Through the Looking Glass, dat het EB over enkele maanden zou opvoeren, uitstekend geschikt zou zijn om mijn scala aan dramatische expressie te ontwikkelen. Ik kende deze alinea uit het hoofd. Iedereen hoort graag lovende opmerkingen, maar ik denk dat danseressen er nog meer behoefte aan hebben dan welke andere artiest ook. Tijdens de repetities krijgen we een voortdurende stroom van kritiek te horen die, hoewel bedoeld om constructief te zijn, het moreel behoorlijk ondermijnt. Zelfs na een goede uitvoering volgt er altijd een nauwgezette analyse met nadruk op de verbeteringen die konden worden aangebracht bij het buigen van een pols hier, het draaien van een hoofd daar.
Bescheidenheid verhinderde me echter Lizzy volledig in vertrouwen te nemen. Bovendien kosten woorden niets en worden ze in de theaterwereld als herfstbladeren rondgestrooid.
'Zorg er wel voor dat je minstens twee keer zoveel gaat verdienen als wat Sebastian je betaalt,' giechelde Lizzie. 'O lieve help! Wat zal die kwaad zijn!'
Ik voelde mijn maag verkrampen bij de gedachte aan Sebastians woede.'Marigold! Lieverd!' Bruce Gamble, die de hoofdrol had en Hilarion speelde, had zijn hoofd om de hoek van de deur gestoken. 'Wat een bofferd ben jij! Ik weet dat Lubikoff toen hij Skri- vanova wilde hebben, alleen maar afschuwelijke roze anjers heeft gestuurd.' Hij zoog zijn wangen naar binnen en liet zijn oogleden zakken om uitdrukking te geven aan zijn gevoelens van walging.
'Je bedoelt dit hier?' Ik wees naar de lelies, rozen en Helleborus. 'Heb ik van mijn oom. Lief van hem, he?'
Bruce tuitte zijn roodgeschminkte lippen. 'Je zult het nooit ver weten te schoppen als je geen betere smoes weet te bedenken, liefje. Alleen mensen op de versiertoer sturen dure bloemen. De persoon voor wie jij op het ogenblik geld betekent is Sebastian. Maar hij heeft je beroepsmatig al onder contract en hij neukt je. We weten allemaal dat hij te gierig is om ook maar een halve penny aan zijn liefjes te besteden.'
Bruce zelf onthield zich van iedere vorm van seks. Hij leefde als een heel sober mens, at alleen maar noten, fruit en allerlei kiemen, dronk uitsluitend kruidenthee en wijdde zich met lichaam en geest aan het dansen.
'Maar Miko Lubikoff beschouwt jou natuurlijk als het snoepje van de week...'
'O! Dus het is waar!' Irina Yzgrouchka drong zich langs Bruce en begroef haar gezicht in de bloemen, waarbij ze hun verrukkelijke geur opsnoof met een kreun van genot. Ze droeg een donkerblauw rijkostuum en een hoed met weelderige pluimen voor de niet-dansende rol van Bathilde, de verloofde van graaf Albrecht. Irina's leeftijd - tweeenveertig - en een reeks blessures hadden een einde gemaakt aan haar souplesse. 'Wat zal ik je missen, mijn lieve Marigold!' Irina sloeg haar arm om mijn nek en plengde een paar tranen. In elk balletgezelschap zijn emoties altijd hevig en worden illusie en realiteit voortdurend met elkaar vermengd, maar ik was bereid te geloven dat sommige tranen echt waren. Ik betekende geen bedreiging voor haar.
'Die zijn van een onbekende bewonderaar,' zei ik, en ik bloosde even onder de blik van Bruce en Lizzie.
Irina keek me aan van onder haar valse wimpers vol klodders mascara. Ze had een rode stip in de binnenhoek van ieder oog gezet om dit meer open te laten lijken, maar van dichtbij zag het er heel vreemd uit. 'Lievelink, bewonderaars sturen rode rozen of dat soort gaucherie. Alleen een homo stuurt zulke mooie bloemen als deze. Bovendien minstens tien mensen de kaart lezen voordat jij komen.'
Het was een schrale troost dat Sebastian nooit voor de voorstelling achter het toneel kwam. Na afloop deed hij dit wel, om het gezelschap zijn mening te geven over hun verrichtingen, die meestal varieerde van matig (wat heel goed betekende) of heel slecht (goed) tot afgrijselijk (een slordige port de bras in het corps). Ik trok mijn boerenmeisjesjurk aan - witte blouse, groen lijfje met vetersluiting en rode, knielange rok - voor de eerste akte, terwijl ik me afvroeg hoe ik Lubikoff na afloop onder vier ogen zou kunnen spreken. Er liepen voortdurend mensen mijn kleedkamer in en uit. Ik kon me moeilijk met hem opsluiten. Dat zou hetzelfde zijn als een bordje op de deur hangen met: 'Marigold Savage is met een concurrerend gezelschap in gesprek over een nieuw contract.'
Annie kwam binnen om mijn haar te vlechten en het met rode linten op te binden. Omdat mijn haar zo'n opvallende kleur had, droeg ik zelden een pruik. Danseressen, vooral wanneer ze in het wit zijn gekleed, met hun haar in een knot, zien er vooral van achter in de zaal bijna allemaal identiek uit. Met mijn rode haar was ik echter altijd herkenbaar.
'Komt hij vanavond?' mompelde Annie, met haar mond vol haarspelden. Ze gebaarde met haar hoofd naar de bloemen.
Het had geen zin te doen alsof ik haar niet begreep. Lang geleden had Annie zelf in het corps gedanst, dus ze wist wat er op het spel stond. Ik weet niet waarom ik me zo schuldig voelde. Sebastian zou geen seconde hebben geaarzeld om mij door een betere danseres te vervangen. Of door een begeerlijker minnares.
'Hij zei van wel. Maar je weet hoe dat gaat...' Ik haalde mijn schouders op.
'Ik weet het maar al te goed. Wanneer mijn botten pijn doen en ik me geen pakje sigaretten meer kan veroorloven, dank ik de he- mei op mijn blote knietjes dat mijn loon voor de volgende maand niet afhangt van de grillen van de een of andere ingebeelde ouwe nicht.'
De eerste akte ging zo goed als je maar kon wensen. Toen we samen dansten, vergat ik dat Alex op een Franse bulterrier leek. Als Loys, mijn geheimzinnige aanbidder, werd hij knap en charmant. Ik was verbaasd en opgetogen dat hij mij had uitverkoren om lief te hebben. Ik reageerde met een hartstocht waarvan ik niet wist dat ik die had, omdat tot dat moment mijn leven als eenvoudig dorpsmeisje zo gewoontjes was geweest. Toen Loys bekende dat hij in werkelijkheid graaf Albrecht in vermomming was, en dat hij al verloofd was met de mooie, adellijke Bathilde, kon ik het eerst niet begrijpen. Dit was toch zeker een vreselijk misverstand? De medelijdende blikken van zijn hovelingen overtuigden me er echter van dat het waar was. Mijn liefde was een vergiftigde appel. Ik was misleid, mijn dromen waren stof en as en er was geen vrede meer voor mij in de wereld, mij restte niets dan de dood. En ik stierf inderdaad, na een aanval van krankzinnigheid die veel techniek vereiste.
De rol van Giselle is een van de grootste tests voor een ballerina. Hij is technisch niet extreem moeilijk, maar er wordt veel expressie bij gevraagd. De geestverschijning van de tweede akte moet het grootst mogelijke contrast zien te vormen met het eenvoudige, blozende boerenmeisje uit de eerste akte. Want elk gebaar is minutieus omschreven en stelt je vermogen tot communiceren tot het uiterste op de proef. Ik hoorde nauwelijks het applaus toen ik in de pauze van het toneel kwam, omdat ik me onmiddellijk in een staat van etherisch hiernamaals begon in te leven. Pavlova danste de dode Giselle altijd in een doodsgewaad, maar ik had de meer gebruikelijke romantische tutu gekregen. Pas toen ik met enige moeite het keurslijf met schootje aantrok, dat het kostuum bij elkaar houdt, merkte ik dat mijn voet pijn deed. Zodra ik eraan dacht nam de pijn toe, maar hij bleef nog binnen draaglijke proporties.Annie kwam om de haken van het lijfje van wit satijn dicht te maken. Aan mijn schouders werd een stel dunne, gazen vleugels bevestigd.
'Je hebt goed gedanst, liefje. Die ballotes met de jet es en avants er meteen achteraan zijn bijzonder moeilijk om in de maat te krijgen, maar jij deed ze precies goed.' Annie had Fonteyn, Markova en Barinova zien dansen, dus lovende woorden van haar betekenden veel. 'Lubikoff zal tevreden zijn.' Annie bukte zich om de drie lagen sneeuwwitte tarlatan, die tot halverwege de kuit reikten, glad te strijken. 'Je moet Lenoir niet altijd in alles zijn zin geven. Hij denkt dat hij met jou kan doen en laten wat hij wil.' Ze maakte een zilveren band om mijn middel vast en bracht me een nieuw paar schoenen terwijl ik sporen van zweet en mascara wegpoetste en mijn gezicht, hals en armen poederde. 'Ik weet dat je verder wilt komen, liefje, en de hemel weet dat we het allemaal hebben gedaan, maar hij is zo'n kille, berekenende man. Ik vind het een afschuwelijk idee dat jij hem moet laten... wat is er met je voet aan de hand?'
'Die is inderdaad een beetje opgezet.' Ik bewoog hem en trok een pijnlijk gezicht. 'Wil je zo lief zijn hem voor me in te tapen?'
Annies ervaring met de voeten van danseressen was ongeevenaard. Ze klakte misprijzend met haar tong toen ik mijn maillot uittrok om mijn gloeiende, rode linkervoet te onthullen, maar toen ze mijn wreef en mijn enkel had verbonden, voelde hij weer redelijk normaal aan. Ik deed mijn maillot weer aan, maakte mijn schoenen vast en kuste haar dankbaar voor ik naar beneden holde, naar het souterrain, 'de hel' genaamd, om mijn plaats in te nemen op het kleine platform dat me op het juiste moment naar het podium omhoog zou voeren, alsof ik uit mijn graf was verrezen.Ik was dol op het moment waarop ik in het blauwe licht van de sterren stapte, om in een bourree naar het midden te dansen alsof ik niet meer woog dan een stofje in een bundel maanlicht. Annies verband hield mijn voet in een stevige maar toch soepele greep, en aanvankelijk ging alles goed. Toen brak het moment aan waarop Giselle en pointe op haar linkervoet het halve toneel oversteekt, iets wat onder de gunstigste omstandigheden al moeilijk te doen is. Ik vond het dubbel moeilijk toen iedere hup duizend volt vanaf mijn teen naar mijn voet omhoog stuurde. Er hoorde een uitdrukking van bedroefde tederheid bij. De pijn dwong me mijn kiezen op elkaar te klemmen, en ik had de grootste moeite niet hardop te kreunen van de pijn. Tijdens de pas de deux met Myrtha, de koningin van de Wilis, werd het kloppen en steken afgrijselijk. Het leek of ik op gloeiende messen danste. Misschien werd iets van mijn martelende strijd om mijn arabesken goed uit te voeren door het publiek geinterpreteerd als liefde en medelijden jegens de verdrietige Albrecht. Hoe dan ook, het applaus, gefluit en gestampvoet toen ik terugzonk in mijn graf was oorverdovend.
'Je ziet er vreselijk uit!' zei Bella, die Myrtha, koningin van de Wilis speelde en samen met mij tussen de coulissen stond te wachten terwijl het corps de ballet het applaus in ontvangst nam. 'Je hebt last van die voet, he? Wat een pech!' Bella's woorden waren meelevend, maar ik zag opwinding in haar ogen. De premiere was over slechts vijf dagen en Bella was mijn vervangster, mijn understudy.
'Het gaat prima.' Ik pakte een handdoek om het zweet van mijn hals en schouders te vegen. 'Je was geweldig.'
Bruce holde, als Hilarion, het toneel op om een applausje te krijgen. Die rol stelt niet veel voor.
'Bedankt.' Bella snelde sierlijk het licht van de schijnwerpers in en maakte een reverence voor een hartelijk applaus. Ze werd als een uitzonderlijke danseres beschouwd, met een enorme precisie en kalmte, maar er was helaas een criticus die haar als kil had bestempeld, en deze typering had haar achtervolgd. De rol van Myrtha paste heel goed bij haar, maar ik wist dat ze smachtte naar de kans de typering van kilte te weerleggen en als Giselle een grotere emotionele diepgang te kunnen tonen. Ik kon het haar moeilijk kwalijk nemen.
Gelukzalig glimlachend nam Bella haar plaats in, in de rij solisten voor het corps. Alex kreeg als Albrecht een enthousiaste respons die hij met elegante buigingen in ontvangst nam. Toen het applaus begon te verflauwen stak hij een arm uit naar waar ik in de coulissen stond, en ik trippelde zo licht als ik kon het toneel op, met een voet die in brand leek te staan, en pakte zijn hand.Ik schrok van de enthousiaste reacties. Alex stapte achteruit om mij in mijn eentje het applaus in ontvangst te laten nemen. Ik glimlachte en probeerde dankbaar te kijken zonder het te overdrijven. Sommige danseressen maken er een hele toestand van, waarbij ze kushandjes geven en vanaf hun hart naar het publiek gebaren, wat ik irritant vind omdat het naar onterechte nederigheid riekt. Ik stapte juist terug in de rij toen er een boeket bloemen - o nee, niet weer chrysanten, nou ja, de LBC zat krap bij kas - werd gebracht door de dirigent, de lieve, oude Henry Haskell. Nog meer geklap. Het doek viel. Aangezien ik naar de bloemen keek en niemand het kon zien, durfde ik mijn gezicht van pijn te laten verkrampen. Het doek ging weer op. Henry leidde me naar voren voor verdere gelukwensen. Ik schonk hem een serene Boeddha-achtige glimlach, hoewel mijn hele been aanvoelde alsof het aan het spit werd geroosterd. Opnieuw open doek. Ik stond op het punt in tranen uit te barsten.
'Nog een! Nog een keer!' riep de toneelmeester.
'Kom op! Doen we!' zei Alex stralend.
'Ze klappen nog steeds als gekken!' Annie, die mijn geweldige applaus vanuit de coulissen had gevolgd, nam de chrysanten van me over. 'Vooruit. Nog een laatste keer, liefje.'
'Nee. Al was het het laatste applaus van mijn leven,' zei ik, en ik tilde mijn voet op en had de grootste moeite om niet als een gewonde hond te gaan janken.
Ik bereikte mijn kleedkamer, drukte mijn gezicht tegen mijn badjas, die aan de achterkant van de deur hing, en schreeuwde het uit in de plooien. Daarna hinkte ik naar de spiegel en liet me in de stoel ervoor zakken. Ik wist dat het niet lang zou duren voordat vriend en vijand zich in mijn kamer zouden verdringen, en ik moest mezelf opwerken tot een redelijke staat om hen te ontvangen. Ik nam twee pijnstillers met een glas mineraalwater en slikte er toen, bij nader inzien, nog twee. Ik bekeek mijn voet. Aan weerszijden van de linten puilde de zwelling naar buiten. Het geld kon me niets meer schelen, ik zou een taxi bestellen. Terwijl ik excuses probeerde te bedenken om niet naar Dulwich te hoeven, werd er op de deur geklopt en kwam Lubikoff binnen.'Laat mij de eerste zijn om je te feliciteren.' Hij deed de deur stevig achter zich dicht.
Miko Lubikoff was gewoon als Mike Lubbock geboren en had op veertienjarige leeftijd vanaf een handkar kool verkocht. Hij was voor ons allen een voorbeeld van hoe hard werken en volharding ondanks zeer moeilijke omstandigheden uiteindelijk lonend zijn. Hij had het geld dat hij met de kool verdiende aan balletlessen besteed, en hoewel hij pas laat was begonnen, hadden talent en vlijt hem een plaats in het corps de ballet van een vier- derangs gezelschap bezorgd. Vanaf dit bescheiden begin steeg zijn ster snel. Hoewel hij geen uitzonderlijke techniek bezat, brachten zijn sterke persoonlijkheid en grote muzikaliteit, vooral in de karakterrollen, hem onder de aandacht van de kenners. Hierbij speelde het lot ook een rol, want terwijl Sebastian een voorkeur voor jonge meisjes had, gold Miko's voorkeur het eigen geslacht, het liefst engelachtige jongetjes, maar hij was niet kieskeurig. Sebastians nimfjes hadden zelden geld genoeg om de bus naar huis te kunnen betalen, terwijl Miko vrolijk in bed rolde met iedere balletgek met een stevig banksaldo. Deze bedgenoten leverden hem compagnonschappen, investeringen, zelfs een theater op, en op dit moment was hij een van de belangrijkste hotemetoten in de Engelse balletwereld.
Hij was nu de leeftijd van dansen te boven en was corpulent geworden door een royaal leven op kosten van anderen.
'Mijn lieve Marigold!' Hij boog zo diep als zijn buik hem toestond. 'Sta me toe te zeggen hoezeer ik van ontzag vervuld ben me in de aanwezigheid van zo'n uitmuntend kunstenares te bevinden. Mijn vingers en tenen tintelen nog van de opwinding over je uitvoering. Wat een precisie! In de eerste akte breek je van de grond los, en in de tweede zweef je. Schitterend! Exquis!' Hij kuste zijn vingertoppen.
Volgens de geruchten was Miko in Stoke Newington geboren, maar hij sprak nu met een interessante mengeling van dramatische accenten, rollende medeklinkers en vormelijke constructies die voor Slavisch hadden kunnen doorgaan. Maar illusie en fantasie zijn nu eenmaal onlosmakelijk met ballet verbonden.
'Dank u hartelijk voor de bloemen. Ze zijn prachtig.' Er schoot een golf van pijn uit mijn voet omhoog die me misselijk maakte.
Hij schudde glimlachend zijn hoofd. 'Een armzalig eerbetoon aan iemand die samen met Pavlova, Karsavina, Kohessinskaya, Ulanova en Fonteyn in de geschiedenisboeken zal komen te staan.'
Heel even vroeg ik me af of dit waar kon zijn. In welk geval 'Sa- vage' wat zou detoneren in deze catalogus van grootheden. Toen kreeg het gezonde verstand de overhand. Er waren massa's danseressen die technisch even bedreven waren als ik. Sommigen waren beter. Er zou heel veel geluk aan te pas moeten komen om mensen ervan te overtuigen dat ik iets bijzonders had, wat me een plaats tussen deze sterren zou bezorgen. Tot dusver hadden critici mijn optreden 'vurig' genoemd, waarschijnlijk vanwege een onbewuste associatie met de kleur van mijn haar.
'Heb je mijn brief ontvangen?' ging Miko verder. 'Je begrijpt dat ik graag zou willen dat je voor mij komt werken. Ik kan je de grote klassieke rollen bieden, en daarnaast de spannende nieuwe, die jij op je eigen manier kunt brengen.' Hij deed even meesmuilend. 'Maar er zijn ook wat geneugten die ik helaas niet kan beloven.' Hij probeerde een spijtig gezicht te trekken, terwijl hij zijn vrolijke oogjes strak op de mijne gericht hield. 'Ik heb uit gezaghebbende bron - van de dames die deze gunst ten deel viel - vernomen dat Sebastian in de slaapkamer onovertroffen is.' Hij had niet zo kattig hoeven doen. Voor mij was Miko's seksuele gerichtheid een groot pluspunt.
'Ik beschouw het uiteraard als een geweldige eer voor het En- glish Ballet te worden gevraagd,' begon ik, 'maar mijn contract bij-'
Miko stak een mollige vinger in de lucht. 'Laten we de zakelijke details even terzijde laten. Het is een avond van opperste verrukking geweest. We willen die toch zeker niet met beuzelarijen bederven? Kom maandagavond om zes uur naar mijn kantoor.'
Ik aarzelde. Als ik die afspraak nakwam, zou dat het einde van mijn carriere bij de LBC betekenen. Sebastian zou dit meteen weten, en Miko wist dat Sebastian het wist. Dit betekende dat ik dus geen enkele onderhandelingspositie had. Hoe kon ik weten of
Miko me werkelijk een contract voor solodanseres wilde geven?
'Het is een beetje moeilijk.' Ik trok een zorgelijk gezicht om het delicate van deze situatie uit te drukken en ook om enige verlichting te geven aan de emotie die werd veroorzaakt door alle pijn, die inmiddels zo hevig was dat ik het liefst mijn voet had vastgepakt en het had uitgegild. 'Ziet u...'
'Hallo Miko.' Sebastian was geruisloos naar binnen geslopen, zoals hij dat zo goed kon. 'Ben je eens komen kijken hoe Giselle hoort te worden gebracht?'
Ze wierpen elkaar een tijgerachtige glimlach toe.
'Ik feliciteer je, Sebastian. Een uitmuntende productie. Zelden iets beters gezien. In geen drie jaar, voor zover ik me kan herinneren.' De laatste productie van Giselle was van het English Ballet geweest, bijna op de kop af drie jaar geleden. 'En Giselle zelf... nee, ik heb geen betere gezien.'
'Juist ja,' zei Sebastian. 'Ik kan het jou natuurlijk niet kwalijk nemen dat jij mijn danseressen wilt hebben. Er is geen ander gezelschap ter wereld dat zo'n flair voor het ontdekken van talent heeft.'
Even voelde ik iets van schuld, want dit was waar. Hoewel ik krankzinnig hard had gewerkt, was Sebastian degene die mijn carriere op gang had geholpen.
'Daarom,' zei Sebastian scherp, 'stel ik voor dat we er niet langer omheen draaien. Dit is geen praatje voor de gezelligheid. Je wilt weer een van mijn mooie vogels in jouw net lokken. En je denkt dat Marigold haar oude vrienden voor geld zal verraden. Is dat niet een grote belediging voor haar?'
Ik vroeg me af of het dat was. Ik had in elk geval meer dan genoeg van het armoedige bestaan dat ik tot nu toe had moeten leiden. Ik was bereid me te laten beledigen als dit betekende dat ik me geen zorgen meer hoefde te maken over het betalen van mijn huur.Miko lachte en spreidde zijn handen. 'Ik zal mijn kaarten op tafel leggen. Ik wil dat Marigold voor mij komt dansen. En ik zal haar uiteraard meer betalen, omdat ik me dat kan veroorloven.' Hoeveel meer? wilde ik vragen. 'Maar jij bent degene die haar beledigt als je denkt dat ze alleen om het geld naar me toe zal komen. Ze zou wel dwaas zijn om het niet te doen. Ik zal een ster van haar maken.' Hij aarzelde even en zei toen pardoes: 'Een contract als eerste danseres bij het op een na beste gezelschap van Europa krijg je niet elke dag aangeboden.'
Ik voelde een golf van blijdschap door me heen gaan, ondanks mijn pijn. Sebastian had, al dan niet opzettelijk, Miko gedwongen zijn kaarten op tafel te leggen.
'Ja, ik erken dat ze dwaas zou zijn, als er geen andere overwegingen in het spel waren geweest. Maar weet je...' Sebastian aarzelde even. 'Het gaat niet alleen om haar carriere.' Hij wierp een blik in mijn richting. Nog nooit hadden die grijze ogen zo koud geleken. 'Jij bent de eerste die het geheim mag weten, Miko. Ik heb Marigold ten huwelijk gevraagd.'
Miko was zichtbaar uit zijn evenwicht gebracht, hij wankelde zo ongeveer op zijn benen, maar zijn verbazing was niets vergeleken bij de mijne. Geen woord over trouwen, liefde of zelfs maar enige genegenheid was ooit over de dunne lippen van Sebastian gekomen. Ik besefte dat mijn mond op onflatteuze wijze openhing. Hij liep naar me toe en legde met een bezitterig gebaar een hand op mijn schouder.
'Ik ken Marigold te goed om te geloven dat ze ambitie voor mijn... ons geluk zou stellen.'
Het idee was belachelijk. Dit moest een truc zijn, ter plekke bedacht om Miko een spaak in het wiel te steken. Miko's oogjes schitterden nog steeds, maar er verscheen een frons op zijn mollige voorhoofd.
Ik voelde Sebastians hand op mijn sleutelbeen verstrakken. 'Marigold?' zei hij zacht.Ik staarde naar hem omhoog, probeerde zijn gedachten te doorgronden. Zou het kunnen... dat hij werkelijk met me wilde trouwen? Als er ook maar de kleinste mogelijkheid bestond dat hij oprecht was, kon ik zijn aanzoek niet zomaar afslaan waar Miko bij was. Het zou onbeleefd en zelfs wreed zijn. Maar zelfs terwijl ik dit dacht, zei ik tegen mezelf dat ik niet zo onnozel moest doen. Sebastian had me hoogstens als potentieel winstobject en snoepje van de week beschouwd. Grote hemel, wat moest ik doen? Mijn hele toekomst stond op het spel en mijn been klopte van de pijn. Heel even dacht ik dat ik moest overgeven. Misschien was dat maar het beste. Hoewel het uiterst genant zou zijn, zou het me het nemen van een besluit kunnen besparen. Uiteindelijk deed ik iets wat minder onsmakelijk en veel handiger was. Ik viel flauw.

'Dit is ontzettend aardig van je,' zei ik de volgende dag tegen Se- bastian. 'Ik heb nog nooit zoveel luxe meegemaakt.'
De gebeurtenissen waren zo dramatisch ten goede gekeerd, dat ik me een paar keer in mijn arm moest knijpen om te zien of ik niet droomde. Toen ik die morgen naar beneden ging, op weg naar de repetities, en Maxwell Street overstak, voelde ik zo'n pijn dat ik hardop kreunde. Ik was flauwgevallen in de rij bij de bushalte en was overhaast, met zwaailicht en sirene, door een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Eenmaal daar aangekomen was alle besef van urgentie vervlogen en had ik met veel pijn op de afdeling Spoedeisende Hulp geduldig zitten wachten terwijl minstens enkele uren lang niemand enige aandacht aan me besteedde, tot ik bedacht dat ik een telefoon moest zoeken om de LBC te laten weten dat ik die dag waarschijnlijk niet zou komen. Sebastians verschijnen te midden van het verveelde personeel en de mopperende, machteloze patienten wekte evenveel opschudding als die van een leeuw te midden van grazende wapiti's. Ik was per rolstoel naar een wachtende taxi gebracht en daarmee naar de Wyngarde Private Clinic gebracht.
Ik had een kamer helemaal voor mezelf, in iets wat eruitzag als de set van een Doris Day-film. Het bed had een met roze fluweel gecapitonneerd hoofdeinde, er waren gordijnen met rozen erop, en twee roze fauteuils voor bezoekers. Aan het voeteneind van het bed stond een enorme televisie. Ik had mijn eigen roze badkamer compleet met badjas en wc-papier dat aan het eind in een punt was gevouwen.
'Proudlock-Jones is de beste man op het gebied van voeten.' Se- bastian liep door de kamer heen en weer, waarbij hij het uitzicht vanuit de kamer op Wimpole Street, de telefoon - waarvan hij de stekker eruit trok - het boeket kunstrozen - uiteraard roze - op het nachtkastje en ten slotte mijn katoenen nachthemd dat deleuke verpleegster me had gebracht, inspecteerde. 'Hij werkt helaas niet voor de NHS.' Sebastian drukte met zijn knie op het bed, om het matras te testen.
'Au... au... au!' gilde ik.
'Oke, je hoeft er echt niet zo'n heisa over te maken,' zei hij wat mopperig.
Juist op dat moment kwam de leuke verpleegster terug, een en al glimlach, met in haar hand het onvermijdelijke niervormige bakje. Dit schijnt een speciale fetisj van het medische beroep te zijn. Het moet uiteindelijk betrekkelijk zelden zijn dat ze er echt een nier in leggen. Ik zag tot mijn ontzetting dat het bakje een injectiespuit bevatte, met een heel dikke naald. 'Daar zijn we dan, juffrouw Savage. Ik ga u even wat geven ter voorbereiding op uw operatie. Als u misschien een minuut op de gang wilt wachten...' De zuster kreeg kuiltjes in haar wangen bij het zien van Sebastians dramatisch knappe gezicht terwijl ze de injectiespuit omhooghield en er wat vloeistof uit spoot.
'Ik zie niet in waarom ik weg zou moeten gaan,' protesteerde Sebastian.
'Ja, maar ik moet de injectie in haar derriere geven.' Ze wierp hem een schalkse blik toe. 'En u kunt die champagne weer meenemen. Ze mag niets eten en drinken tot na de operatie.'
'Goed, ik kom later wel terug. Doe geen domme dingen, Mari- gold,' voegde hij er bij wijze van afscheidsgroet aan toe.
'Je hebt een geweldig knappe vriend, zeg,' zei de leuke verpleegster. 'Even een klein prikje.' Ik slikte het voor de hand liggende commentaar in. Het was in werkelijkheid een heel grote prik, maar niets vergeleken met de pijn in mijn voet. 'Goed zo!' De zuster klopte me meelevend op de arm. 'Je gaat je nu heel gauw slaperig voelen. Er is niets om je zorgen over te maken, liefje. Dokter Proudlock-Jones is een geweldige chirurg. Je zou in geen betere handen kunnen zijn.' Ze tikte met haar vinger op mijn wang en ging toen weg. Ik voelde me getroost bij zoveel vriendelijkheid. Mijn gedachten begonnen onsamenhangend te worden toen het spul dat in de spuit had gezeten zich door mijn aderen verspreidde. Het was een heerlijk gevoel.'Hallo lieverd,' zei Lizzies stem, naar het scheen enkele minuten later.
'O, Lizzie,' zei ik slaperig. 'Leuk... dat je er bent... Moet straks... operatie.'
'Die is al achter de rug,' zei de leuke zuster, die stralend over Lizzies schouder keek. 'Het is allemaal gebeurd, en het is heel goed gegaan. Dokter Proudlock-Jones is heel tevreden over je.'
'O, mooi,' zei ik, hoewel ik niet kon bedenken waarom hij tevreden over me was. Ik had voor zover ik wist niets gedaan.
'Wilt u soms even bij uw vriendin blijven zitten?' zei de verpleegster tegen Lizzie. 'Ik kom straks nog wel even kijken. Druk maar op de bel als er iets is.'
'Allemachies,' zei Lizzie. 'Chique boel is het hier, zeg! Zin in een chocoladekoekje?'
'Nee... Nu niet.'
Ik moet weer ingedut zijn, want toen ik mijn ogen opendeed zat Lizzie verdiept in een nummer van Tatler, met de complimenten van de Wyngarde Clinic. 'Hoe voel je je?' Lizzie boog zich meelevend naar voren. Ze had restjes chocola in haar mondhoeken.
'Goed. Geen pijn. Dorst.'
'Zuster Thingummy is nog geweest en ze zei dat ik je slokjes water mocht geven als je dat wilde.' Het was ijswater en dat was heerlijk verfrissend. 'Marigold, denk je dat ik een bad zou kunnen nemen in die prachtige badkamer van je? Ons bad wordt verwarmd door het fornuis, en oma laat dat overdag altijd uitgaan om kolen te sparen. Ik heb in geen jaren een lekker warm bad gehad.'
'Ga gerust je gang.' Ik gebaarde uit de hoogte.
Een poosje later werd ik wakker door het geluid van veel ge- plons en gespetter.
'Allemachies!' riep Lizzie vanachter de deur. 'Ik wist niet dat water zo warm kon zijn!'
'Zorg maar dat je niet flauwvalt,' zei ik, 'want ik ben nu niet in staat je eruit te vissen... O hallo!'
'Ik ben Anthony Proudlock-Jones.' Er stapte een man van middelbare leeftijd, gekleed in een krijtstreeppak dat strak over zijn corpulente gestalte zat, de kamer binnen. 'We hebben elkaar al eerder ontmoet, maar toen was u bewusteloos.' Hij grinnikte op een manier die kisten vol dure sigaren verried. 'Ze hebben je vast heel goed in het gips gezet.' Hij lichtte het beddengoed op om mijn been te bekijken. 'Ja, heel aardig. Je had een akelige comminutieve fractuur van de middenvoetsbeentjes. Ik hoor geen loftrompet over mezelf te steken, maar ik denk dat je in andere handen dan die van mij afscheid had moeten nemen van je carriere.' Hij wreef zijn worstvingers over elkaar. 'Maar ik heb een redelijke hoop dat alles goed zal genezen. Doe het de komende zes weken kalmpjes aan, daarna halen we het gips eraf en bekijken we het nog eens.'
Redelijke hoop? Het klamme zweet brak me uit.
'Bedenk wel: geen gymnastiek! Je mag een beetje met je tenen wiebelen, maar dat is dan ook alles. Geduld is een schone zaak.' Hij dribbelde de kamer uit.
Proudlock-Jones had mijn slaap grondig verjaagd. Ik vroeg me angstig af wat ik moest doen als zijn redelijke hoop ijdel bleek. Ik wist niets te bedenken. Als ik niet kon dansen, kon ik niet leven. Natuurlijk kwam alles goed. Het moest goed komen.
Vanuit de badkamer kwamen tevreden geluiden. 'Dit is de sensueelste ervaring die ik in jaren heb gehad,' klonk Lizzies stem. 'Veel beter dan seks. En geen gezeur.'
'Mijn idee,' zei ik, en ik ging rechtop zitten om een koekje te pakken teneinde aan mijn voorspoedige herstel te werken. Het was het eerste dat ik in zesendertig uur had gegeten en het smaakte geweldig. 'Geen zenuwachtige avonden in afwachting van het telefoontje van een baas. Geen gepieker over of de baas vindt dat je niet voldoende enthousiasme of fantasie aan de dag hebt gelegd. Een pluspunt van het bedrijven van de liefde met Sebastian is dat hij zo volledig op zichzelf gericht is dat je net zo goed een opblaas... Hallo Sebastian,' zei ik luid toen hij de kamer binnenstapte. In de badkamer klonk een luide plons, gevolgd door stilte.
'Nou, nou! Je ziet er al een stuk beter uit.' Sebastian pakte de fles champagne, maakte het ijzerdraad los en wipte de kurk eruit. Hij pakte mijn glas en goot het ijswater bij de kunstrozen. 'We zullen hier samen mee moeten doen.'
'Ik kan misschien beter geen alcohol drinken, zo kort na...'
'Onzin! Je voet heeft er heus geen last van. Drink op.' Hij hield het waterglas vol bruisende champagne onder mijn neus. 'Het zal je ontspannen.'
Eigenlijk voelde ik me al heel ontspannen, maar Sebastian betaalde een fortuin voor mijn operatie en mijn kamer, dus kon ik hem moeilijk iets weigeren.
'Vooruit,' zei hij, 'drink op.'
Het chocoladekoekje was machteloos tegen het effect van de champagne, toen die in mijn lege maag belandde. In combinatie met het restant van de narcose voelde ik me alsof ik in een roze raket de ruimte in was geschoten. De wereld leek ver weg, samen met al zijn beslommeringen.
Hij streelde mijn blote arm. 'Hm. Je bent een paar pond afgevallen.' Sebastian was geobsedeerd door lichaamsvormen, net als ieder van ons. 'Je moet het niet overdrijven. Anders ga je spierweefsel verliezen.' Ik wilde zeggen dat het aardig van hem was om zich daarom te bekommeren, maar het deel van mijn brein dat het commando over mijn tong voerde leek te zijn verlamd. 'Het is echter niet onaantrekkelijk.'
Ik beschreef een baan om de aarde, heel kleurrijk, net als in de National Geographic.
'Marigold.' Sebastian stond over me heen gebogen. 'Je giechelt als een schoolmeisje. Wees eens even serieus. Zal ik Mike zeggen dat hij moet ophoepelen?'
Ik begon te grijnzen omdat ik tijdens de stiltes tussen zijn gebabbel over met sneeuw bepoederde bergen en over diepe, donkere meren vloog.
'Hou es op met dat gegiechel.' Sebastian klonk nijdig, maar het kon me allemaal niets schelen. 'Schuif een eindje opzij. Ik wil je neuken.'
Ik dacht dat ik een plons in de badkamer hoorde, en ook iets wat op een gesmoorde kreet leek.
'Nu?' Het klonk een beetje vreemd, zoiets te willen doen wanneer je over oceanen en continenten kon vliegen, '...zusters? ...Lizzie?'
'Ik heb de deur op slot gedaan. Lizzie kan buiten wachten.'
Ik wilde uitleggen dat Lizzie al binnen was, maar zijn handen trokken mijn nachthemd omhoog. Te laat: zijn lichaam was op me, in me.
'Ik begrijp niet wat er zo grappig is,' zei hij na afloop op enigszins gepikeerde toon.
'Ik ook niet.' Mijn stem dreunde en in de verte kakelde iemand als een kip. Kon ik dat zijn geweest?
Ik bleef nog twee aangename dagen in de kliniek, warm, goed gevoed en bijna verstikt door alle vriendelijkheid, voordat Sebastian weer bij me op bezoek kwam en zei dat ik naar huis moest omdat de kamer honderd pond per dag kostte en het gezelschap dat niet kon opbrengen.
'Zoveel?' Ik wierp het beddengoed opzij en stak mijn goede been buiten het bed, bijna verpletterd door een afschuwelijk schuldbesef. 'Ik had geen flauw idee. Natuurlijk ga ik meteen weg. O, dank je wel, Sebastian, dat je dit voor me hebt betaald.' Ik greep zijn hand. Mijn dank was zo groot dat ik het gevoel kreeg dat ik echt van hem hield.
Sebastians oog viel op een stuk bloot dijbeen onder mijn verkreukelde nachthemd. 'Hm. Er is geen onmiddellijke haast bij. Ik doe even de deur op slot.'
'O ja, doe dat!'
'Je enthousiasme betekent een aangename verandering,' zei hij na een tijdje. 'Ik ben me er echter van bewust dat het motief zakelijk is.'
Een nog groter schuldgevoel dreef me ertoe me gewillig te onderwerpen aan een voorliefde van Sebastian die ik haatte en waarvan ik de details liever niet wil beschrijven.
'Je hoeft echt niet gebukt te gaan onder schuldgevoelens,' zei Sebastian toen hij van me weg rolde, elegant bleek van alle inspanning en, naar men mag hopen, volledig bevredigd. 'Ik zal de vierhonderd pond het komende jaar stukje bij beetje op je salaris in mindering brengen.'
Sprakeloos van verontwaardiging bleef ik liggen terwijl hij lang en zacht lachte.

'Marigold! Ik ben het,' riep Lizzie, toen ze de flat binnenkwam, vergezeld van een heerlijke geur van frites. 'Hoe is het ermee? Verveel je je heel erg?'
Ik was die morgen per ambulance teruggebracht naar Maxwell Street 44. De flat was vier trappen omhoog en de ambulancebroeders hadden het moeilijk met me gehad.
Tussen het vertrek van de ambulance en de komst van Lizzie had ik liggen bibberen en dommelen. 'Een beetje. Wat zit er in die pakjes?'
'Fish-and-chips. Lijkt dat je niet zalig?'
Dat vond ik ook, maar jaren van voorzichtigheid konden niet zomaar worden genegeerd. 'Mag je wel zoveel calorieen eten, Liz? Of ik?'
'Ach, wat kan het bommen? Jij moet nog aansterken en ik moet wat opgevrolijkt worden. Laten we voor deze ene keer niet aan onze taille denken. Wil je een bord?'
'Echt niet.' Ik maakte de krant open op mijn knie. 'O, die heerlijke geur van frituurvet! Zo zondig en toch zo verrukkelijk! Waarom moet je opgevrolijkt worden?'
Lizzie stopte haar springerige blonde haar achter haar oren en keek me spijtig aan. 'Ach, weet je... ik heb de repetitie van vandaag verknald... Maar hoe gaat het nu met je been? Ik heb het aan Sebastian gevraagd, maar hij wilde niets zeggen.'
'Over zes weken gips eraf. Twee maanden niet dansen.'
'Lieverd, maak je geen zorgen. Die zes weken zijn zo voorbij en na een paar weken repeteren ben je binnen de kortste keren weer even goed, misschien zelfs beter dan ooit. Doet je voet erg pijn?'
'Gaat wel, zolang niemand ertegenaan stoot. Ik zal hier behoorlijk vastzitten tot het gips eraf mag.'
'O lieve help.' Lizzie keek bezorgd. 'Zes weken! Het had niet op een ongelukkiger tijdstip kunnen gebeuren.'
'Hoe bedoel je?'
'Nou ja, het is koud en zo... en ik weet dat Nancy en Sorel er niet zijn. Maar ik heb iets om je op te vrolijken.' Ze haalde een krant uit haar tas. 'Kijk eens!' Ze sloeg de krant open op een pagina met een artikel dat ze met rood had omrand. 'Dit is van Didelot!'
Ik slaakte een kreet en greep de krant. 'Ik had geen idee dat hij er was. Als ik dat had geweten, was ik honderd keer zo zenuwachtig geweest. Heeft hij erge dingen gezegd? Ik durf gewoon niet te kijken.'
Didelot was de nom de plume van een balletcriticus met een indrukwekkende reputatie, een onbarmhartige blik en een meedogenloze pen. Sebastian had me hem ooit vanuit de verte aangewezen zoals hij in het publiek aantekeningen zat te maken: een onopvallende man met een kalend hoofd, wat grijze krulletjes en een zwarte snor.
Ik las het artikel zorgvuldig. Marigold Savage heeft ons een verfrissend andere Giselle laten zien. In de eerste akte waren de verlegenheid, de gevoeligheid, de onschuld aanwezig zoals de rol dat verlangt, maar er was iets onberekenbaars in de houding van de armen, een vermoeden van uitbundigheid in het epaulement, dat op de juiste wijze verwees naar de latere krankzinnigheid. Toen Albrechts bedrog werd onthuld, gaf Savage in haar dans uitdrukking aan zowel woede als pathos. Toen ze het zwaard hief, was er een aarzeling of dit voor Albrecht of voor haarzelf bedoeld was. Ze was zowel triomferend als tragisch. Dit vormde een scherper contrast met de etherische, ongrijpbare geest uit de derde akte, die voortdurend of en 1'air, of sur les pointes is. Hier kwamen het vlammend rode haar en de albasten teint van Savage uitzonderlijk goed tot hun recht. Haar dansen was onaards, even doorschijnend als een bladskelet. Alex Bird was echter een onvolmaakte Albrecht. Zijn tours en 1'air waren bijna foutloos, maar zijn optreden werd ondermijnd door zijn onelegante port de bras...
Er volgde nog meer in deze trant.Hoewel ik natuurlijk verontwaardigd was omwille van Alex, was ik opgetogen over Didelots lovende woorden voor mijn optreden. Toen ik opkeek, na alles in mijn geheugen te hebben geprent, zat Lizzie naar me te glimlachen. Ik bedacht, zoals zo vaak, wat een goede vriendin ze was, om zo blij te zijn met mijn succes.
'Misschien geeft Sebastian je nu wel salarisverhoging, om je van een contract bij Lubikoff te weerhouden. Het is natuurlijk heel egoistisch van me, maar ik zou het vreselijk vinden als jij wegging. We zouden elkaar bijna nooit meer zien.' Ze klopte op mijn hand. 'Maar je moet natuurlijk de beste beslissing voor je carriere nemen. Ik heb er alle begrip voor als je voor het EB kiest.'
Heel even kwam ik in de verleiding haar over Sebastians aanzoek te vertellen. Maar omdat hij het er verder niet meer over had gehad en zich met hetzelfde nonchalante ongeduld bleef gedragen, zonder ook maar een woord van tederheid, begon ik te denken dat ik misschien alles gehallucineerd had. Of anders dat Sebastian geen seconde had verwacht dat ik hem serieus zou nemen. Hij had waarschijnlijk verondersteld dat ik zou begrijpen dat hij een soort spelletje met Miko speelde. En in dat geval zou ik ongelooflijk in mijn hemd komen te staan als ik het aan iemand vertelde. Lizzie was een schat, en ze was zonder meer mijn beste vriendin, maar discretie was niet haar sterkste punt.
'Ik weet niet eens of hij me nog zal willen, nu ik geblesseerd ben. Je krijgt nu eenmaal snel de reputatie van onberekenbaarheid.'
'Je hebt nooit eerder hoeven afzeggen!'
'Nee.' Ik probeerde vrolijk te kijken. 'Ik ben gewoon een beetje somber vandaag. Maar dat is niet aardig tegenover jou, nu je helemaal hierheen bent gekomen om me die heerlijke frites te brengen. Sorry. Ik beloof dat ik niet meer chagrijnig zal doen. Ik ben je heel dankbaar... en jij moet weer helemaal terug naar Brockley...''Nou, eigenlijk niet, nee. Ik heb mijn koffer in de hal laten staan... O God, het spijt me vreselijk dat ik jou zo in de steek moet laten... Het punt is...' Lizzie keek verontschuldigend. 'Ik ben op weg naar Heathrow. In het corps van de groep die op tournee is, heeft iemand een pees verrekt, en Sebastian wil per se dat ik haar vervang. Ik heb geprobeerd hem uit te leggen dat jij iemand nodig hebt om je eten te brengen en zo, maar hij luisterde niet eens... Je weet wat voor hufter hij is. Ik moet over drie uur met het vliegtuig mee.'
Ik probeerde mijn ontzetting niet te laten blijken. 'Hoe lang blijf je weg?'
'De tournee is over drie weken afgelopen.'
'Hoe moet het dan met je grootmoeder?'
'Zij gaat voor de duur van de tournee naar een verzorgingshuis. Ik heb de hele inhoud van onze provisiekast voor je meegebracht. Helaas voornamelijk zure zult en hoofdkaas, maar oma is er dol op.'
'O heerlijk! Dank je wel.'
'Lust je dat echt?' Lizzie keek verbaasd, wat bewees dat ik een betere actrice was dan ik had gedacht. 'Ik eet het nooit, omdat ik bang ben van die stekelige haren te vinden. Ik heb ook wat blikken frankfurters meegebracht. O Marigold, ik vind het vreselijk dat ik jou zo in de steek moet laten.'
'Daar kun jij toch zeker niets aan doen! Maak je maar geen zorgen. Ik zal me weten te redden. Bij de tandarts heb ik laatst een leuk artikel gelezen... even kijken, ik heb het hier ergens...' Ik schoof de la van mijn nachtkastje open. 'Ik heb het er stiekem uitgescheurd. Hier is het. De kunst van een goede conversatie. "Weet je op feestjes nooit waar je het over moet hebben ?'Nou, ik voel me altijd een ongelofelijke sukkel, tenzij ik iemand ontmoet die iets met ballet te maken heeft. "Heb je je ooit opgelaten gevoeld omdat je niet in staat was geestige, scherpzinnige opmerkingen te maken?" Nou en of! Ik heb in mijn hele leven nog geen geestige, scherpzinnige opmerking gemaakt. "Moet je iedere keer je toevlucht nemen tot banale onderwerpen als het weer of de school van je kinderen?" Nou, het laatste dus typisch niet. Het schijnt dat goede praters het over ideeen hebben, tweederangs over dingen en derderangs over andere mensen.'
'O, nou, dan ben ik derderangs, want ik vind het heerlijk om te roddelen,' zei Lizzie.
'Volgens het artikel moet je een gecultiveerde geest hebben om een interessante gast op een etentje te zijn. Er volgt een lijst van de honderd belangrijkste boeken die je moet hebben gelezen. Ik heb de eerste vijf boeken van de lijst gekocht, en dit is mijn kans om ze te lezen. Ik zal beginnen met Opkomst en ondergang van het Romeinse rijk, van Gibbon.'
Lizzie zette grote ogen op. 'Ik wens je sterkte.'
'Dus je ziet, ik zal me prima weten te vermaken.'
We glimlachten dapper naar elkaar.

De winter van 1982 was een van de koudste uit de geschiedenis. Ik las in de krant waarin Lizzie de fish-and-chips had meegebracht, dat de kassen in Kew werden gerestaureerd en dat ze een van de zeldzaamste planten, een Chileense palm, in een toren van plastic hadden verpakt waar warme lucht doorheen werd gepompt om hem in leven te houden. Ik benijdde die palm. Kort nadat Lizzie was vertrokken begaf de ketel het die voor het warme water in de badkamer zorgde en tevens de kleine radiator in mijn slaapkamer verwarmde, 's Morgens zaten er ijsbloemen op het raam en krulde mijn adem als een walvispluim omhoog in de vuurrode hemel van mijn bed.
De uren kropen tergend langzaam voorbij. Mijn humeur zakte danig, maar ik zei tegen mezelf dat ik daar niet aan toe mocht geven, en ik hinkte naar de boekenkast om het eerste deel van Gibbon te pakken. Ik slaagde erin tien minuten te lezen voor de slaap me overmande. Ik werd wakker met een droge keel en een zo hevig gevoel van eenzaamheid, dat zelfs Siggy met al zijn bovenaardse schoonheid me niet kon troosten. Ik las nog meer Gibbon. Gibbon-liefhebbers die ik kende hadden altijd fraaie betogen over de elegante eenvoud van zijn proza. Misschien moet je in een vrolijke bui zijn om er iets aan te hebben. Na drie kwartier was ik rijp om uit het raam te springen.
Na een potje janken probeerde ik mezelf tot de orde te roepen. Ik hoorde meer wilskracht te tonen. Als je als danseres iets wilt bereiken, moet je een goede emotionele stabiliteit bezitten.
Ik moest mezelf ervan overtuigen dat deze blessure een tijdelijke dip was in het opwaartse traject van mijn carriere. Het lot was me tot dusver gunstig gezind geweest en ik hoorde in het aangezicht van deze kleine ramp mijn opgewektheid te bewaren.Ik zette een muts op, trok handschoenen aan en probeerde nog wat Gibbon te lezen met alleen mijn tranende ogen boven de dekens, tot ik het opgaf en samen met Siggy onder de dekens in het donker lag te huiveren, terwijl we af en toe ons hoofd naar buiten staken om lucht te happen. Ik had er nooit eerder over nagedacht, omdat ik altijd te druk bezig was geweest, maar nu besefte ik dat geluk, mijn geluk althans, van orde en regelmaat afhing. Vanaf tienjarige leeftijd was bijna iedere minuut van mijn leven georganiseerd geweest. Het lichaam van een danseres is als een verfijnd instrument dat behoedzaam moet worden afgesteld. Al na een paar dagen rust worden je spieren stijf en onwillig. Hoe moe we ook waren, hoe erg onze hoofdpijn of verkoudheid ook was, zes van de zeven dagen gingen we minstens een keer per dag naar les. 's Zondags oefenden Nancy, Sorel en ik verscheidene uren in onze zitkamer, die een barre had, en een grote spiegel, die we zelf aan de muur hadden bevestigd. Nu strekten de uren zich voor me uit, blanco, angstaanjagend leeg.
Ik werd uit een toestand van halve bewusteloosheid opgeschrikt door een klop op de voordeur. Ik keek op mijn wekker. Half acht in de avond van de langste dag van mijn leven. Er werd weer geklopt. Ik trok het dekbed om me heen en strompelde de hal in. Ik deed de klep van de brievenbus open en rook een bekende geur. Ik deed de deur open.
'Marigold! Ge... lukkig!'
'Bobbie! Wat geweldig! Maar jij bent zo ongeveer de laatste persoon die ik had verwacht hier te zullen zien! Ik dacht dat je in Ierland zat.'
'Zit ik ook... meestal. Mag ik... binnenkomen? Vries hier... dood.'
'Natuurlijk!' Ik omhelsde haar enthousiast. 'Wat ruik je zalig.'
'Hele fles... over me... uitgegoten... Kon bijna... niet... boven komen.' Bobbie pufte als een stoomtreintje dat een steile berghelling moest nemen. 'Gister... avond... Giselle... Maar jij... danste niet mee... Belde het gezelschap... Thuis... gebroken been.' Ze omhelsde me nogmaals en hield me toen op een armslengte afstand, '...naar je kijken.' Ze bekeek mijn muts, mijn handschoenen, mijn
gips en mijn bibberende gestalte. 'Marigold! ...Blauw... Kou! Meteen... in bed!'
Ik was te zwak om iets anders te doen dan gehoorzamen. Bob- bie zette een stoel naast het bed en zat nog even na te hijgen terwijl ze mijn hand vasthield en over mijn arm wreef.
'Oke, ik ben weer een beetje op adem. Waarom is het hier zo koud als aan de Noordpool?'
Ik vertelde over de verwarmingsketel. Ze ging weg en kwam terug met de dekens van de andere twee bedden. Ze stapelde ze op mijn liggende gestalte en hield er een om die om haarzelf heen te slaan. 'Ziezo, dat is beter. Vertel me nu eens over je been.'
'Eigenlijk is het mijn voet. Het is een comminutieve fractuur, maar de chirurg denkt dat het goed zal komen. Ik begin me nu al wat warmer te voelen. Ik snap niet waarom ik niet aan de dekens van Nancy en Sorel heb gedacht.'
'Ik denk dat je al licht onderkoeld was. Het schijnt dat je denken meteen trager wordt.'
'O Bobbie!' Ik keek haar blij aan. 'Ik hoop dat je geen droom bent. Ik moet er niet aan denken dat je weer zou kunnen verdwijnen.'
'Ik ben hier, liefje, en ik ga niet weg voor ik weet dat alles goed met je is. Waarom wordt er niet goed voor je gezorgd?'
'Sebastian zei tegen de kliniek dat ik naar een verpleeghuis zou gaan, en daarom lieten ze me zo vroeg los. Maar het was gewoon te duur. En alle anderen van het gezelschap zijn of weg of ze hebben het te druk.' Ik bracht Bobbie op de hoogte van alle gebeurtenissen van de afgelopen week. 'Ik hoef eigenlijk niet echt te worden verzorgd. Ik kan een beetje rondstrompelen. Maar het is wel heel moeilijk om al die trappen op en af te komen.'
'Ik zal iets bedenken om te eten, en daarna hebben we het over hoe het nu verder moet.'
'Er is een blik frankfurters.' Ik trok een vies gezicht. 'En verder is er alleen zure zult.'
Bobbie pakte een lichtgroene boodschappentas met 'Fortnum and Mason' erop. 'Ik heb onderweg wat inkopen gedaan. Ik ben zo klaar.'Ze kwam terug met een dienblad vol heerlijks.
'Gerookte zalm!' riep ik. 'O, wat een luxe! Een hele camembert! Tomaten en olijven! Koude kip!' Het water liep me in de mond. 'En vruchtentaartjes! Engel die je bent!' Ik knipperde tranen van dankbaarheid weg.
Ze had ook een heerlijke fles bordeaux meegebracht. Terwijl we aten en dronken praatten we net zo gemakkelijk alsof we elkaar gisteren nog hadden gezien, hoewel de laatste ontmoeting twee jaar geleden was.
Ik kende Bobbie al mijn hele leven. Onze moeders hadden op dezelfde kostschool gezeten, en mijn zusje Kate en ik hadden vaak bij Bobbie thuis gelogeerd. Bobbie was ook erg op mijn moeder gesteld.
'Hoe gaat het met je moeder, Marigold?'
'Wel goed, geloof ik. Ze is achter de coulissen geweest na een opvoering van Het Zwanenmeer, toen we vorig jaar een tournee door het noorden maakten. We hebben na afloop samen gegeten.'
'En Kate? En je vader?'
'Ik heb hen in geen eeuwigheid gezien. Met Kerstmis hebben we maar een paar dagen vrij en het is te ver om naar huis te gaan. Vertel me eens wat over Ierland. Waarom ging je er opeens weer zo snel naar terug? Ben je echt van plan daar te blijven wonen?'
Bobbies leven was gevuld geweest met geheimzinnige reizen heen en weer. Ik had in de afgelopen maanden diverse raadselachtige briefjes van haar, met poststempel Eire, ontvangen.
'O ja.' Bobbie strekte haar hand uit om me een trouwring te laten zien. 'Finn en ik zijn zes weken geleden getrouwd.'
'Getrouwd? Bobbie, dat had je me toch zeker wel kunnen vertellen? En wie is Finn?'
'Ik weet dat het slecht van me was, maar we hebben het aan niemand verteld. We zijn in Dublin bij de burgerlijke stand getrouwd, met twee collega's van Trinity College als getuigen, en na afloop zijn we samen ergens wat gaan eten. Dat was het. Hij heeft drie kinderen bij zijn eerste vrouw, weet je, en we wilden even geen gedoe. De meeste mensen in Connemara zouden ons toch niet als getrouwd beschouwen. Echtscheiding wordt in Ierland
niet erkend, hoewel Finn na veel moeite zijn eerste huwelijk ongeldig heeft kunnen laten verklaren. Ik had het niet erg gevonden om de rest van mijn leven in zonde te leven als hij maar bij me kon zijn.'
Ik lachte. 'Dat klinkt goed. En hoe is het met zijn kinderen? Kun je met hen overweg?'
'Ik ben dol op hen. En ik hoop zij op mij. Ik heb nu geen tijd om je het hele verhaal te vertellen, en ik wil over jou horen, maar Curraghcourt, dat is Finns huis waar zijn familie eeuwenlang heeft gewoond, is echt een schitterende plek en we hebben het huis opengesteld voor het publiek om de renovatie te kunnen betalen. En ik ben een antiekhandel begonnen. Daarom ben ik hier, om handelaren te bezoeken, mensen die ik vroeger heb gekend toen ik bij het veilinghuis werkte. Maar nu wil ik weten hoe het met je been is.'
'Ik moet over zes weken terugkomen.'
'En hoe lang duurt het nog voor je erop kunt dansen?'
Ik keek omlaag in mijn glas. 'Ongeveer twee maanden. Dat wil zeggen...' Ondanks mijn goede voornemens begon mijn neus te prikken en kreeg ik een prop in mijn keel. Ik voelde tranen opkomen. 'Bobbie, ik ben zo bang... Als het niet goed geneest, zal ik misschien wel nooit meer kunnen dansen.'
'O lieverd!'
'En het afschuwelijke is dat een leven zonder dansen me volstrekt... zinloos lijkt. Als ik me probeer voor te stellen dat ik niet meer zal dansen... weet ik niet eens meer wie ik ben!'
Na deze bekentenis stortte ik volledig in. Bobbie stond op en sloeg haar armen om me heen terwijl ik uithuilde op haar schouder. Toen de hevige huilbui ten slotte voorbij was, veegde ik mijn gezicht af met de zakdoek die ze me aanbood. 'Bedankt. Op de een of andere manier heb ik op het juiste moment nooit een zakdoek bij me. Ik zal hem wassen en terugsturen.'
'Hou hem maar. Het spijt me vreselijk dat ik zo'n teer punt heb aangesneden.'
'Het moest me gewoon van het hart. Het is iets waar we allemaal zo bang voor zijn, dat het wel een taboe lijkt. Maar het is voortdurend in mijn gedachten, net als wanneer je denkt dat er iets onder je bed ligt, maar je durft niet te bukken om te kijken, uit angst voor wat je zult zien...'
'Jouw probleem is dat je te veel fantasie hebt. Herinner je je nog, toen je klein was, dat verhaal over die vogelverschrikker die levend werd? Kate vond het heel grappig, maar jij werd nachtenlang gillend wakker. Niet dat verbeeldingskracht geen goede eigenschap is, en je was niet zo'n goede danseres geweest als je daar niet over had beschikt.'
'Als ik niet meer kan dansen, zal ik moeten proberen dat onder ogen te zien. Ik ben echt niet de enige. Zulke dingen gebeuren voortdurend. Meestal voeten, maar soms rug of knieen, en dan is het vaarwel danscarriere, dan wordt het een bestaan als lerares, recensent, wat je maar krijgen kunt.' Ik werd nijdig toen ik mijn stem pathetisch hoorde trillen. 'Als je bedenkt hoe weinig kansen er zijn om een hoofdrol te dansen en hoeveel goede danseressen er zijn, dan moet ik dankbaar zijn dat ik de kans heb gehad om Het Zwanenmeer en Giselle en Manon en al die schitterende rollen te dansen.'
'Wat jij nodig hebt...' Bobbie slaakte opeens een gil toen Siggy zijn kop onder het dekbed vandaan stak en zijn scherpe tanden aan haar liet zien.
'Stil maar, dit is Siegfried. Ik denk dat hij honger heeft.' Ik boog me over de rand van het bed en legde een stukje taart in zijn bakje. Hij stak zijn kop nog wat verder naar buiten, keek Bobbie met onvriendelijke ogen aan en wipte op de vloer. Siggy had bezitsdrang en was jaloers, maar zijn duidelijke voorkeur voor mij boven alle andere wezens was goed voor mijn moreel.
'Een konijn!' lachte Bobbie, en ze bukte zich om hem te aaien.
Ik riep: 'Niet doen, hij bijt!' Maar het was al te laat.
Zijn kop schoot naar voren. Voor een enigszins te zwaar wezen kon hij snel bewegen wanneer hij dat wilde. Ze trok haar hand terug met een kreet van pijn. Er verscheen een druppel bloed op haar vinger.
'Het spijt me vreselijk,' zei ik. 'Trek het je alsjeblieft niet persoonlijk aan. Hij bijt iedereen, behalve mij.''Het geeft niet. Ik hou van dieren, zelfs van valse.' Bobbie was echt een voorbeeldige gast. Ze zoog op de wond en bekeek hem toen. 'Het is niets. Een klein wondje maar. Het is echt een mooi konijn.'
De meeste mensen zeiden andere dingen wanneer Siggy hen had gebeten. Hoewel ik zijn karakter betreurde was ik onwillekeurig toch trots op hem. Hij had prachtige oranje ogen, keurige oortjes, en een volle donzige vacht van donderwolken-grijs.
'Ik heb hem nu een jaar. Ik zag een keer een paar kinderen die aan het eind van de straat probeerden een zak in een duiker te duwen. Ik vroeg wat erin zat, en toen zeiden ze dat het een konijn was dat hen steeds beet, zodat ze besloten hadden hem te verdrinken. Natuurlijk pakte ik de zak toen af. Ze holden meteen allemaal weg, dus zat ik er opeens mee opgescheept. Hij heeft mij nog nooit gebeten. Het is net alsof hij weet dat ik hem van een gruwelijk lot heb gered en hij me daar dankbaar voor is.'
'Een heel intelligent konijn.' Bobbie keek vriendelijk naar Siggy. 'Marigold, luister eens goed.' Bobbie gaf de korst van haar camembert aan Siggy, die alles gretig verslond, en veel rommel in zijn snorharen kreeg. 'Ik geloof niet dat het goed is als jij hier blijft. Je bent eenzaam, het is ijskoud en je komt bijna om van de honger. Mensen die van een operatie moeten herstellen hebben behoefte aan warmte en goed voedsel en frisse lucht.' Ze keek verontschuldigend. 'Ik kan de trappen zelfs hier ruiken. Je had het over een zekere Sebastian. Wie is hij en waarom maakt hij uit of je wel of niet naar een verpleeghuis gaat?'
'Hij is de directeur van de Lenoir Ballet Company. En hij is... min of meer... mijn minnaar.'
'Min of meer?'
'Nou ja, in de strikt fysieke betekenis. Niet in die zin dat we van elkaar houden. Hoewel we misschien inmiddels verloofd zijn. Ik weet het niet precies.'
Bobbie ruimde onze borden af en schonk de glazen nog eens vol. Daarna ging ze naast me op het bed liggen en trok de dekens over ons beiden heen. 'Dat is beter. Zo krijg ik misschien weer gevoel in mijn voeten. Vertel me nu eens alles.'
Ik was heel oprecht en probeerde niet de relatie een romantisch tintje te geven. Bobbie luisterde aandachtig en stelde af en toe een vraag die ik naar waarheid beantwoordde.
Toen ik alles had verteld wat er te vertellen viel, zei ze: 'Juist ja. Ik vind het nu belangrijker dan ooit dat je even... wat vakantie neemt. Als je de reis naar Ierland aandurft, zouden Finn en ik het geweldig vinden om jou te logeren te hebben. Het is een prachtige omgeving en... Waarom schud je je hoofd?'
'Heel lief van je, dank je, Bobbie. Maar jullie zijn nog maar net getrouwd en dan wil ik niet zoveel aandacht en tijd van je in beslag nemen. Later misschien graag.'
Bobbie schoot in de lach. 'Ik zou het echt heel leuk vinden als je kwam.'
'Dank je. Maar ik zou me de hele tijd schuldig voelen.'
'Tja, dan is het alternatief...'
'Oke, ik weet waar dit naartoe gaat. Je wilt dat ik naar huis ga.'
'Een paar weken maar.' Bobbie keek me smekend aan. 'Je moeder Dimpsie is echt een engel, en ze zou het heerlijk vinden om je thuis te hebben. Denk eens aan het landschap en de schone lucht. Goed eten, ontspanning, andere omgeving. Misschien zul je er zelfs van genieten.'
'Misschien wel,' antwoordde ik, nogal somber.
Nog geen vierentwintig uur later stond ik op het perron van King's Cross, met Siggy in een reismand, voor een enkele reis Nor- thumberland.