7

Heldere lichten kunnen branden

Het begon eigenlijk pas toen Miss Hamilton besloot in de weekends kleine repetities bij haar thuis te houden. Mam was inmiddels terug uit de kliniek. De dokter had haar medicijnen gegeven om rustig te blijven. Ze was nog zwak en snel vermoeid. Toen ze thuiskwam en de veranderingen zag die oma Beverly had aangebracht, schrok ze erg, maar papa herinnerde haar snel eraan dat ze kalm moest blijven en zich niet moest opwinden, om geen terugval te krijgen. Hij beloofde dat hij alles weer op zijn plaats zou brengen, wat ze maar wilde, maar hij nam er lang de tijd voor, dus ging ik zelf haar schilderijen zoeken in het souterrain en haalde de doeken die oma had opgehangen weer van de muur. Mama hield toezicht op de restauratie terwijl oma Beverly ziedend van woede in de zitkamer naar haar tv-programma's zat te kijken.

Het was moeilijker om de meubels in de zitkamer weer terug te brengen waar ze hoorden en de keuken in de oude staat te herstellen. Mam kon nog niet werken, wat betekende dat oma Beverly nog kookte. Zolang ze dat deed, wilde ze dat haar keuken 'praktisch en goedgeorganiseerd' was.

Mam en ik herstelden zo veel mogelijk van oma's veranderingen in haar en papa's slaapkamer. Ik vond hun eigen gordijnen terug en hing ze weer voor de ramen. Ik moest naar het warenhuis om hetzelfde soort beddengoed te kopen dat ze hadden gehad vóór oma Beverly's bemoeienissen. Ze had alles weggegooid wat mam had uitgezocht.

Oma Beverly ruziede en argumenteerde over alles wat we deden, maar we schonken geen aandacht aan haar. Zoals mam had besloten, knikten we, zeiden ja en deden dan wat we wilden. We begonnen er weer plezier in te krijgen.

Ik ging met mam wandelen. De kleur kwam terug op haar wangen. Ze kreeg meer eetlust en ik was hoopvoller en gelukkiger dan ik in weken geweest was. Ik wachtte nog met haar te vertellen over Clarence en wat oma Beverly had gedaan. Hij belde een paar keer, maar hij leek altijd bang dat hij te lang bleef praten. We deden vage beloftes om elkaar te ontmoeten zodra het mogelijk was, maar ik wist dat onze plannen fantasieën waren. Ik kon voelen dat hij me ontglipte.

Ik voelde me triest en hulpeloos. Maar mijn eerste teleurstelling in de liefde, dacht ik, zou beslist niet mijn laatste zijn. Toen ik vond dat mam sterk genoeg was om het hele incident te horen, besloot ik dat het geen zin meer had haar onnodig van streek te maken over iets dat er niet meer toe deed. We gingen nu trouwens te veel op in ons toneelstuk. Dat nam het grootste deel van onze tijd in beslag. Mam vond het leuk om verschillende rollen te spelen en samen met mij te repeteren. Soms deden we het in de zitkamer, wat oma Beverly de kamer uit joeg. Soms reciteerden we plotseling regels tekst, zelfs tijdens het eten. Het was echt of we die vierde muur hadden opgericht: ondoordringbaar en beschermend. Oma Beverly kon niets anders doen dan bij ons naar binnen kijken.

Mijn eerste repetitie in het weekend bij Miss Hamilton leek onschuldig genoeg, omdat Dell en twee andere leden van de cast er ook bij waren. We kwamen 's morgens en bestelden pizza's en lunchten voordat we weer een uur gingen repeteren.

De repetities in de weekends waren belangrijk, omdat we dan allemaal nog fris waren en niet een hele schooldag achter de rug hadden. We hadden meer tijd om de tekst te analyseren, over onze karakters te praten en aan onze reacties te denken.

Miss Hamilton had een klein huis. De zitkamer was niet veel groter dan de slaapkamer van mijn ouders, maar het was een comfortabel huis van twee verdiepingen met een grasveld aan de voorkant en een kleine achtertuin. Het huis zelf was Wedgwood-blauw geschilderd, met zwarte luiken. Ze had een patio aan de achterkant van het huis en een serre bij de keuken. We repeteerden in de zitkamer en schoven een paar meubels opzij om meer ruimte te maken. Ik hoorde wat een black-out was, leerde over het tweede plan en eerste plan op het toneel, projecteren naar het publiek en reageren op personages. Ze kende in ieder geval alle fundamentele dingen van het theater en ze apprecieerde mijn interpretatie en inzicht in mijn personage. Dat kwam voornamelijk door de repetities die mam en ik hadden gehouden.

Het derde weekend kon Dell niet komen omdat hij een uitstapje ging maken met zijn ouders. Ik dacht dat Miss Hamilton de repetitie gewoon zou overslaan, maar ze stelde voor dat ik toch zou komen. Ze zei dat zij zijn rol zou spelen en we mijn spel nog meer zouden bijschaven. Het stuk zelf was bekritiseerd als te volwassen, niet iets dat de leerlingen zouden appreciëren, maar ze bleef bij haar keus en verdedigde het stuk als een belangrijk dramatisch werk.

'Bovendien,' redeneerde ze, 'zien onze leerlingen genoeg oppervlakkige dingen op televisie en in films. Ze verdienen weieens iets anders voor de variatie.'

Om die reden heerste er al enig verzet tegen haar. Maar zij zag het alleen als een nog grotere uitdaging. 'We moeten hun respect veroveren, indruk op ze maken, laten zien wat echt talent kan doen,' zei ze. 'Je zult dit nooit vergeten, Cinnamon. Iedereen moet ergens beginnen.'

Het amuseerde en intrigeerde me dat ze geloofde dat ik een echte actrice zou kunnen zijn en mijn brood daarmee kon verdienen, misschien zelfs beroemd worden. Stond ik toe dat ze haar eigen gefrustreerde dromen op mij projecteerde? Ik dacht dat er maar één manier was om daar achter te komen en dat was om op het toneel te staan als het doek opging en aan het eind weer viel.

Het applaus zal het bewijzen, hield ik me voor, en wat er daarna zou gebeuren. Zouden de mensen zich mijn vertolking werkelijk herinneren?

Zouden ze er een dag later nog over praten? Het was een opwindende gedachte. Ik kon niet anders dan al het mogelijke doen om het te laten lukken.

Toen ik dat derde weekend arriveerde zag ik tot mijn verbazing dat geen van de andere leden van de cast zou komen.

'Ik wil jouw grote scènes met je doornemen,' legde ze uit. 'Het leek me weinig zin hebben om iedereen daarvoor te laten opdraven.'

Ik vrees dat ik op die manier de roddelaarsters en kwaadspreeksters steunde, maar ik voelde me onwillekeurig nerveus toen ik in haar huis alleen was met Miss Hamilton. Dell had met succes de zaadjes van de achterdocht in me geplant.

'Ze is bijna dertig,' zei hij, 'en niemand heeft haar ooit met een man gezien. Waarom heeft ze niet tenminste een vriendje? Zo lelijk is ze toch niet?'

'Het kan me niet schelen,' antwoordde ik. 'Haar privé-leven is haar eigen zaak en bovendien kan jij of iemand anders niet weten wat ze doet of met wie ze omgaat buiten de school.'

Hij haalde zijn schouders op.

'Ik vertel je alleen maar wat de mensen zeggen.'

Ik haatte dat, die zogenaamde onverschilligheid en onschuld van mensen als ze het in hun hart heerlijk vinden om geruchten te verspreiden. Toen ik dat tegen mam zei, knikte ze.

'Het leven is voor de meeste mensen zo saai dat ze een manier moeten vinden om het interessant te maken, zelfs al doen ze daarmee iemand kwaad. Pas daarvoor op. Het zijn niet alleen jaloerse mensen die zoiets doen, Cinnamon. Soms zijn het gewoon mensen die letterlijk niets beters te doen hebben. Ik denk weieens dat zij nog de ergsten zijn.'

Miss Hamilton begon onze repetitie op dezelfde manier als altijd: kijken waar we waren in het script en dan een discussie over wat we precies gingen repeteren.

'Als je alleen bent met de Dood, moet je het publiek laten denken dat je niet weet wie hij in werkelijkheid is. Denk uitsluitend aan hem als een charmante, knappe man, dus als je de waarheid onthult dat je het al die tijd geweten hebt, zal dat het publiek schokken en verbaasd doen staan,' zei ze.

Ik wist het, maar ik luisterde alsof ik het niet wist. Toen begonnen we met de repetitie. Zij las Dells tekst op.

'Ik weet dat het moeilijk voor je is om naar me te kijken en me te zien als een knappe jongeman,' zei ze na een paar minuten, 'maar toch moet je dat doen.'

Ze zweeg even toen ik sceptisch keek. Ze dacht een ogenblik na en zei toen: 'Een vriendin van me die actrice is, vertelde me dat ze een liefdesscène moest spelen met een man aan wie ze niet alleen een hekel had, maar die volgens haar een slechte adem had en lichaamsgeur. Ze zei dat ze bij de gedachte alleen al misselijk werd. Ze was in tranen. Ze dacht dat ze het er zo slecht af zou brengen dat haar carrière voorgoed geschaad zou zijn.'

'Wat gebeurde er?' vroeg ik.

'Een oudere acteur gaf haar een goed advies. Hij zei dat ze zich voor moest stellen dat de man iemand was die ze aardig vond, iemand van wie ze zelfs hield, als dat mogelijk was en alleen die persoon zien. Als ze zich sterk genoeg concentreerde, zei hij, zou ze totaal niets ruiken. Het werkte en ze bracht de voorstelling tot een goed einde.'

'Waarom zei ze niet gewoon tegen die man dat hij stonk?'

Miss Hamilton glimlachte en hield haar hoofd schuin; er verscheen een kuiltje in haar linkerwang.

'Tja, Cinnamon, hoe denk je dat dat over zou komen? Wat voor relatie zouden ze hebben op het toneel? Hij zou misschien net doen of hij haar eerlijkheid op prijs stelde, maar denk je niet dat zijn ego diep gekwetst zou zijn? Herinner je nog dat essay dat we hebben gelezen over de boodschapper? Hij werd meer veracht dan de boodschap.'

'Als de waarheid pijnlijk is, kunnen we misschien beter omschakelen op de illusie,' zei ik.

'Ja.' Ze glimlachte. 'Maar ga de mensen niet vertellen dat ik je heb aangeraden om leugens te vertellen,' waarschuwde ze. En toen moesten we allebei lachen.

We begonnen weer te repeteren. Ze wilde dat we oogcontact bewaarden, dat ik gehypnotiseerd zou lijken door de Dood. Ze bracht haar gezicht zo dicht bij me, bij mijn lippen, dat mijn hart in paniek begon te bonzen. Ik denk dat ze het eindelijk in mijn ogen zag en ze stopte.

Ze keek gegeneerd.

'Laten we even pauzeren. Wil je iets drinken... thee misschien? Het is altijd goed om wat thee met honing te drinken als je op het toneel staat.'

'Goed,' zei ik.

Terwijl ik wachtte, keek ik rond in haar zitkamer. Ze had een paar mooie vazen, wat kristal op een plank, goedkope schilderijen van Parijs, Franse dorpen, een kust ergens in Italië. Waren dit plaatsen die ze had bezocht of waarvan ze droomde? Ik realiseerde me dat er geen familiefoto's waren.

'Bent u weleens in een van die plaatsen geweest? ' vroeg ik met een knikje naar de schilderijen, toen ze terugkwam met thee en een paar biscuitjes.

'O, nee. Maar ik kom er wel op een goede dag,' zei ze. 'Misschien deze zomer al. Ik heb ervoor gespaard.'

'Waar komt u vandaan, Miss Hamilton?'

'Hm,' zei ze, terwijl ze het blad neerzette en me mijn kopje overhandigde. 'Uit een heleboel plaatsen helaas.'

'Waarom helaas? Was uw vader in het leger of zo?'

'Nee.' Ze dronk haar thee en keek even naar me over de rand van haar kopje alsof ze overlegde of ze haar toevlucht zou nemen tot illusie of de waarheid zou vertellen. 'Ik heb mijn vader en mijn moeder nooit gekend.'

'Hoezo?' vroeg ik.

'Ik was een wees, Cinnamon, en vervolgens een pleegkind.'

'O.' Ik schaamde me verschrikkelijk dat ik zulke persoonlijke vragen had gesteld. 'Het spijt me. Het was niet mijn bedoeling om nieuwsgierig te zijn.'

'Het geeft niet. Ik denk dat het feit dat ik een weeskind was een van de redenen was dat ik actrice wilde worden en later lerares. Als je in een stuk speelt, wordt de hele cast een uitgebreide familie, vooral als het lang loopt. Je bent soms intiemer met je medespelers dan met je eigen familie. Tenminste, dat vertelden ze me. Nu geniet ik van het onderwijs, het feit dat ik op goede voet sta met mijn leerlingen en een deel ben van hun leven. Soms denk ik dat ik er meer bij betrokken ben, bezorgder, omdat ik geen echte familie heb.'

'Bent u weleens getrouwd?' vroeg ik. Ik beet mijn lip bijna kapot toen ik dat gevraagd had.

Ze glimlachte weer, nam een slokje thee, zette toen haar kopje neer en keek me aan.

'Je zou denken dat de mensen tegenwoordig veel toleranter zouden zijn ten opzichte van alleenstaande vrouwen van mijn leeftijd die niet getrouwd zijn geweest of geen relatie hebben. Maar sommige ideeën zijn zo diep in ons maatschappelijk bewustzijn geprent, dat we onwillekeurig achterdochtig of kritisch zijn jegens anderen die niet in een hokje passen. Geloof maar dat oudere docenten en anderen er bij me op hebben aangedrongen om me te settelen. Alsof het mijn schuld is dat de ware Jacob niet is komen opdagen.

'Eén keer ben ik bijna getrouwd, maar uiteindelijk besloten we allebei dat het geen succes zou worden,' ging ze verder. 'We waren verstandig en volwassen en hadden geluk. De meeste mensen laten zich tegenwoordig veel te snel meeslepen in een relatie, die dan niet hecht genoeg blijkt te zijn om stand te houden. En dan al die ellende erna... de een of de ander verdwijnt geleidelijk of alles wordt heel erg onaangenaam.

'Je moet diep in je hart geloven dat dit het is voor jou. Misschien ben ik behoedzamer dan de meeste mensen omdat ik nooit een echte ouderkindrelatie heb gehad.'

Ze zweeg en lachte toen.

'Het is leuk om je eigen psychotherapeut te zijn, maar meestal laat ik het liever aan het lot over, om de spoel af te winden die Ella Hamilton heet.'

'Ella?'

'Ja.'

'Maar als je geen moeder of vader had om je een naam te geven?'

'Iemand in het weeshuis, denk ik. De naam kon me nooit schelen. Hij betekent een vrouw die een bovennatuurlijke lieftalligheid bezit. Hoe vind je die?'

'Heel mooi.'

'Eigenlijk is het een naam die beter bij jou past dan bij mij, Cinnamon.'

Het was niet zozeer een blos, maar een warmte die ik langs mijn hals omhoog voelde kruipen, een warmte die ervoor zorgde dat ik mijn blik afwendde.

'Je moet eraan gewend raken dat mensen je complimentjes geven, complimentjes over je unieke uiterlijk en je talent,' zei ze, toen ze zag dat ik niet op mijn gemak was. 'Ik ben blij dat je niet zo bent als veel van je klasgenoten. Je bent veel volwassenen Je giechelt niet na alles wat je zegt en je hebt zelfvertrouwen.

'Ik weet dat je in je hart bang bent. Dat is iedereen, maar je weet het goed te maskeren en je hebt het vermogen al ontwikkeld om het onder controle te houden. Daarom ben ik er zo van overtuigd dat je succes zult hebben op het toneel.'

Ik sloeg mijn ogen op en keek haar aan. Nu we elkaar beter hadden leren kennen, wilde ik haar aardig vinden. Ik wilde die muur tussen ons omver halen. Ik wilde haar vertrouwen. Waarom konden we niet gewoon vriendinnen zijn, oprechte, onschuldige vriendinnen? Naar de hel met die geruchten. Als ik haar vriendschappelijk wilde omhelzen, dan zou ik dat doen.

'Moeten we niet weer aan het werk?' vroeg ze.

'Ja,' zei ik.

We begonnen opnieuw met dezelfde scène en ik deed wat ze me had aangeraden. Ik zag Dells knappe gezicht, hoorde zijn resonerende stem. We waren centimeters van elkaar vandaan toen we plotseling verrast werden door een lichtflits die weerkaatste in de spiegel boven de schoorsteen. We keken allebei naar het raam dat op straat uitkeek.

'Wat was dat?' vroeg ik.

Ze schudde haar hoofd.

' Ik weet het niet.' Ze liep naar het raam en keek naar buiten. 'Niemand te zien.'

Ze haalde haar schouders op.

'Misschien de zon die weerkaatste in een voorbijrijdende auto.'

'Het is bewolkt, Miss Hamilton.' Ik liep naar het raam en keek op mijn beurt naar buiten. De straat leek me een beetje té rustig. 'Er was iemand,' mompelde ik.

'Nou ja, wie het ook was, hij of zij is nu weg. Het doet er niet meer toe,' zei ze.

Ze moest eens weten.

Ze was onschuldiger en had meer vertrouwen dan ik van iemand met haar achtergrond zou hebben verwacht.

Ik had een familie. Ik had ouders.

En toch wist ik in mijn hart dat er iets verschrikkelijks dreigde aan de andere kant van die vierde muur die we zo koesterden. Harde lessen zouden me leren dat het allesbehalve een toereikende bescherming was.

De bom viel twee dagen later op school. Ik was net binnen en op weg naar de aula, toen ik een grote groep zag staan rond het mededelingenbord in het midden van de gang. De meeste leerlingen lachten hardop. De menigte groeide aan. Langzaam en met bonzend hart kwam ik dichterbij, en toen de leerlingen die aan de rand stonden me zagen, gingen ze opzij en maakten een opening voor me, zodat ik naar het mededelingenbord kon lopen.

Daar, te hoog om er zonder ladder bij te kunnen, hing een foto van Miss Hamilton en mij bij haar thuis, tijdens de repetitie, precies op het moment dat we centimeters van elkaar af stonden, onze lippen zo dicht bijeen dat het leek of we op het punt stonden elkaar te kussen. Het onderschrift, in grote blokletters, luidde: het lievelingetje van de lerares of meer?

'Wie heeft dat gedaan?' schreeuwde ik.

'Jij, dachten we,' zei Iris Ainsley grijnzend. Ze stond iets buiten de groep. Iedereen lachte.

Ik draaide me naar haar om. Ik was zo gek van haat en woede dat mijn hele lichaam trilde. Degenen die tussen ons in stonden zagen het en deden een stap achteruit.

'Walgelijke, jaloerse meid die je bent! Je hebt ons zaterdag tijdens de repetitie bespioneerd. Jij bent degene die die foto heeft gemaakt en je weet dat we alleen maar repeteerden.'

'Moet je repeteren om dat te doen?' vroeg een ander plagend. De groep lachte weer.

'Wat doen?' riep ik met een sarcastisch glimlachje, en keek toen weer woedend naar Iris. 'Proberen iemands reputatie te vernielen? Nee, dat hoeft die meid niet te repeteren. Ze is zonder enige training vals genoeg, door en door verrot. Toe maar, lach maar. Maar ik kan je wel vertellen dat als een van jullie deze prinses iets afneemt, ze net zoiets wreeds zal doen tegen jullie.'

Sommige glimlachjes vervaagden toen ze overwogen wat ik suggereerde.

'Wat is hier aan de hand?' hoorden we meneer Kaplan vragen. Hij kwam naar ons toe en de leerlingen weken snel uiteen en liepen naar hun diverse klaslokalen. Iris aarzelde even, keek me meesmuilend aan en verdween. Ik bleef op hem staan wachten.

'Wat is er aan de hand, Cinnamon?'

Ik wist zeker dat inmiddels alle kleur uit mijn wangen was weggetrokken. Ik weet dat ik me ziek voelde en wilde vluchten.

'Iris Ainsley of een van haar vriendinnen heeft die foto genomen tijdens mijn repetitie met Miss Hamilton en daar opgehangen met dat stomme onderschrift,' zei ik met een knikje naar het bord.

Hij keek omhoog, sperde zijn ogen open en keek toen naar mij.

'Ga naar je klaslokaal voordat je te laat komt,' beval hij. Toen ging hij de conciërge halen om een ladder mee te brengen en de foto eraf te halen.

Maar het kwaad was al geschied. Meneer Kaplan riep Miss Hamilton bij zich en liet haar de foto zien. Het bloed dat ongetwijfeld uit haar wangen verdwenen was bij het zien van de foto en het onderschrift kwam de hele dag niet meer terug. Ze zag er bleek en zwak en hevig ongerust uit. Ik had intens medelijden met haar, maar ik durfde niet te veel genegenheid en medeleven te tonen. Alle ogen waren op ons gericht, in afwachting van het moment waarop we elkaar zouden gaan troosten. Ze sprak echter niet tegen mij of tegen iemand anders tot de repetitie na schooltijd begon.

'De meesten van jullie beseffen heel goed wat er vanmorgen gebeurd is. Een walgelijk iemand heeft iets heel gemeens en smerigs gedaan. Dat is de reden waarom me gevraagd is in de weekends geen repetities meer bij mij thuis te houden. Ik geloof niet dat het ons veel kwaad zal doen. Jullie hebben te veel hart voor het stuk om het daardoor nadelig te laten beïnvloeden en ik wil dat jullie weten hoe trots ik ben op jullie inspanning. We zullen ze tonen wat we waard zijn!' verklaarde ze.