15 Het Duivelshuis in Arnhem

Maarten van Rossum, een Gelders krijgsheer in dienst van de hertog van Gelre, was in de zestiende eeuw alom gevreesd. Hij liet overal verhalen na, waardoor de historische werkelijkheid soms moeilijk te achterhalen is. Een voorbeeld hiervan is het zogenoemde ‘Duivelshuis’ dat nog altijd in Arnhem staat, aan de Koningstraat nummer 38.

Krijgsheer Van Rossum (1478-1555) werd vooral bekend door zijn aanval op Holland in 1528, waarbij hij onder meer Den Haag bezette en platbrandde. Het was in de tijd dat de Duitse Habsburgers vochten voor meer invloed in de Nederlanden. Van Rossum vocht voor de onafhankelijkheid van Gelre en zag dit als gelegenheid om door het hele land buit te halen.

Als beloning voor zijn succesvolle veldtochten verwierf Van Rossum in Gelderland verschillende bezittingen. Hij kocht het kasteel Cannenburch op de Veluwe aan en verkreeg in 1538 uit de nalatenschap van de hertog een luxe stadsboerderij in Arnhem, dat tegenwoordig bekend staat als het Duivelshuis. Het huis werd waarschijnlijk een eeuw eerder gebouwd voor de Arnhemse schepen en burgemeester Johan Mynschart.

Vijf jaar nadat het huis in zijn bezit kwam, besloot hij tot een ingrijpende verbouwing, waarbij er grote overwelfde kelders in het gebouw werden aangebracht en ook een vroegrenaissancistische pronkgevel.

Het verhaal gaat dat, toen het werk bijna klaar was, Maarten naar het gemeentebestuur stapte en vergunning vroeg om voor zijn deur een gouden of zilveren stoep te mogen leggen, bekostigd uit zijn rooftochten. Van Rossum kreeg geen toestemming.

Briesend van kwaadheid gaf hij daarom opdracht de gevel van zijn huis verder op te sieren met beelden van duivels en saters om de bevolking en het stadsbestuur angst aan te jagen. Zo is de naam Duivelshuis in de wereld gekomen.

Maar wie het laatst lacht, lacht het best. In 1830 nam de stedelijke overheid zijn intrek in het huis en de beelden werden van de gevel weggehaald. Sindsdien is het Duivelshuis onafgebroken gemeentehuis gebleven.

Gelukkig werd, door restauraties in 1898 en 1967, het huis weer in historische staat hersteld, waardoor we de beelden nog steeds kunnen bewonderen. De beelden van het Duivelshuis stellen achtereenvolgens, van links naar rechts, voor: op de erker een Romeinse man en vrouw, op de gevel Maximiliaan van Oostenrijk, Filips de Schone, Karel V, Karel van Gelre, Maarten van Rossum en Willem van Kleef. Het grote hoekbeeld op de tophoek van de zuidwestgevel is een soldaat. Op het balkon staat het wapen van Maarten van Rossum afgebeeld.

Ook in het Gelderse Zaltbommel staat een Maarten van Rossumhuis, een prachtig stadskasteeltje waarin sinds 1937 het Maarten van Rossummuseum gevestigd is.

De wraak van Maarten van Rossum is niet de enige verklaring die gegeven wordt voor de mysterieuze naam van het Arnhemse stadhuis. De duivels zouden ook een symbool kunnen zijn van Van Rossums wrede aard, en ook is wel geopperd dat vroegere bewoners met de naam Van der Hell een rol gespeeld zouden hebben bij de naamgeving. Al met al is het een mysterieus pand. Want het blijft vreemd dat in de Tweede Wereldoorlog vrijwel heel Arnhem werd platgebombardeerd… met uitzondering van het Duivelshuis.