12      Hocus-pocus of een zinvol alternatief?

Het zou fantastisch zijn als een kleine, externe ingreep (bijvoorbeeld het dragen van een edelsteen) je depressie weg zou nemen, en dat ze vervolgens ook altijd weg zou blijven. Stiekem hoop je natuurlijk toch op een soort wonderbaarlijke genezing, een instant-Lourdes, een wedergeboorte zonder stemmingsstoornis. Wanneer de reguliere behandelwijzen niet voldoende helpen, of wanneer je keer op keer oog in oog staat met weer een depressie, ga je als je een beetje lichtgelovig bent (lichtgelovig genoeg om te denken: Helemaal zeker weten doe je het nooit) zo hier en daar wat shoppen bij de alternatieve geneeswijzen. Soms moet je jezelf toestaan wat ruimte te laten voor: ‘Ja, maar als het nu toch eens…’ Al zou je het alleen maar doen vanwege het placebo-effect of om – door te blijven hopen – de moed erin te houden. En sommige behandelingswijzen raken steeds meer ingeburgerd als reguliere therapieën, zodat je je zelfs kunt afvragen of ze nog wel zo alternatief zijn. Of alternatieve therapieën bij je passen, of je de risico’s en kosten ervoor overhebt, of je er voldoende in gelooft, díé afweging moet ieder voor zich maken. Ik som hier wat voorbeelden op die de geïnteresseerde zoekwerk besparen. Mensen die serieus aan de gang willen met alternatieve behandelingen, moeten natuurlijk zelf aan het werk. Maar wanneer het om een ernstige depressie gaat, zul je toch vaak uitkomen bij de reguliere medische wetenschap.

Depressie en geneeskrachtige stenen

Aan de volgende stenen wordt een antidepressieve werking toegeschreven: olivijn, rode agaat, rode toermalijn (rubelliet), bergkristal, lapis lazuli, chalcedoon, citrien, cinnabar, dulcote, granaat, rutielkwarts, robijn, blauwe saffier, rode jaspis, sfaleriet, barnsteen, kunziet, magnesiet en oranje calciet.

Homeopathie

Homeopathie gaat ervan uit dat bij het oplossen en schudden van een werkzame, geneeskrachtige stof de energetische eigenschappen van die stof overgaan op de vloeistof (water, alcohol) waarin ze geschud wordt. Naarmate er verder verdund is, zou de kracht van het medicijn juist toenemen.

Interview met G. Ruarus, algemeen arts en homeopate in Slappeterp

‘Wanneer er iemand met depressieve klachten op het spreekuur komt, kijk ik net als bij andere klachten naar de totale mens. Depressiviteit heeft algemene kenmerken, maar de manier waarop mensen hun depressie beleven en beschrijven verschilt. Soms heeft iemand het gevoel in een fuik vast te zitten, anderen voelen het als een wildernis. Het kan dat iemand een grote leegte beleeft, terwijl weer een ander juist klaagt over een stroom gedachten die niet gestopt kan worden. Voor die verschillende gemoedstoestanden zijn afzonderlijke remedies. Ik probeer me ook een beeld te vormen van de redenen van ontstaan van de depressie: zit het in iemands constitutie, heeft iemand in korte tijd verschillende verliezen geleden, gaat het om een jongere die te veel hasj rookt? Soms is het meteen duidelijk waar de causaliteit gezocht moet worden, maar het kan ook wel een jaar duren. Het eerste gesprek duurt meestal zo’n anderhalf uur. Daarna gaat iemand met een medicijn naar huis, of dit wordt later opgestuurd. Gewoonlijk komt iemand eenmaal per maand voor een behandelingsgesprek.

Primair is er energie, die energie verdicht zich tot materie, er gaat niets verloren. Die energie kun je oplossen. Een deel van de oertinctuur, bijvoorbeeld van Thuja, de levensboom, wordt opgelost op tien, honderd of duizend delen van de oplossingsstof. Hoe groter de verdunning en hoe meer er is geschud, des te sterker is de potentie. Aanvankelijk gaat het nog om een materiële oplossing, maar als de potentie hoger wordt, gaat het om een energetische vorm. De energie van de plant is samengebald in een paar korrels stof en kan later ook weer vrijgemaakt worden en haar werk doen in de persoon die de korrels gebruikt. Het eenmalig innemen van twee korrels van de sterkte c30 kan veertien dagen effect geven, c200 werkt twee maanden en een c1000-oplossing werkt zelfs een halfjaar. De werking kan al na een paar dagen merkbaar zijn. Het is overigens niet slim om zelf deze middelen aan te schaffen bij de drogist. De sterkere potenties koop je daar niet, en je moet ook weten welk middel bij jouw aandoening past. Bovendien zijn de gesprekken met de behandelaar onderdeel van de therapie en de persoonlijke bagage van de arts is daarbij van groot belang. Het is een proces dat je met elkaar aangaat.

Eigenlijk dien je mensen dus energie toe. Stoffen die bijvoorbeeld gebruikt worden zijn helleboris en ridderspoor, maar er zijn er nog veel meer. Of de goede stof is gekozen, weet je door in een volgend gesprek te horen hoe de patiënt erop gereageerd heeft. Je combineert jouw eigen waarneming met die van hem. De stof werkt dan als een soort trigger, waardoor mensen anders naar dingen gaan kijken, waardoor de pijn hen niet meer zo raakt, ze hun problemen kunnen loslaten of makkelijker kunnen benaderen of waardoor ze bijvoorbeeld over moeilijke herinneringen kunnen vertellen. Als iemand vervolgens anders in het leven komt te staan, is het medicijn overbodig geworden. Blijft iemand echter in zijn patroon vastzitten, dan kan het nodig zijn om een onderhoudsdosering te blijven gebruiken, hoewel je je ook kunt afvragen of iemand wel het juiste middel krijgt als hij niet in beweging komt. Over de specifieke werkzaamheid van homeopathie bij depressie kan ik geen getallen noemen. Het is over het algemeen zo dat dertig procent van de mensen die homeopathische middelen gebruiken, daar veel baat bij heeft en dat zeventig tot tachtig procent van de gebruikers een verbetering in hun toestand constateert. Het eerste consult kost honderd euro, vervolgbehandelingen kosten 50 euro, inclusief medicijnen, een telefonisch consult kost 16 euro.’

Bach Bloesemremedies

Dr. Edward Bach schrijft: ‘Er is een eenheid van alle dingen, geschapen door liefde, de schepper van het heelal. Alle verschijnselen hangen onderling samen. Het scheiden van onze ziel en onze persoonlijkheid of het begaan van wreedheid (hebzucht, haat, eigenliefde) ten opzichte van anderen kan disharmonie geven. Die leidt tot ziekte en is in feite een zegen, omdat hij tot doel heeft ons weer in harmonie te brengen met de goddelijke wil van de ziel. Genezing kunnen we bereiken door onze kwalijke eigenschappen te overwinnen, goed en sober te leven en door gebruik te maken van de “apotheek van de natuur”. De bloemenextracten, een paar druppels die je oplost in water, zijn ongevaarlijk en te combineren met andere stoffen. Wanneer men de verkeerde stof kiest, lijdt men geen schade, het helpt gewoon niet. De “remedies” die uit plantaardige materialen gewonnen zijn, dragen hun positieve werking aan ons organisme over.’ De volgende beschrijvingen zijn rechtstreeks uit het boek Genezing door bloemen van Edward Bach overgenomen. Ze zijn nogal plechtig van toon en hij is ook een beetje streng, maar vooruit:

‘Lariks (Larch)
Voor degenen die zichzelf minder goed of bekwaam vinden dan de personen in hun omgeving; die verwachten te falen; die het gevoel hebben dat zij nooit een succes zullen zijn, en daarom ook niets wagen noch zich volledig inzetten om te slagen.

Grove den (Pine)
Voor degenen vol zelfkritiek. Zelfs wanneer zij succes hebben, vinden zij nog dat zij het beter hadden kunnen doen. Zij zijn nooit tevreden over hun inspanningen of de resultaten. Het zijn harde werkers die veel lijden onder de fouten die zij zichzelf toeschrijven. Zelfs als een vergissing aan een ander te wijten is, zullen zij de verantwoordelijkheid daarvoor op zich nemen.

Veldiep (Elm)
Zij die goed werk doen, hun levensroeping volgen en hopen in staat te zijn iets belangrijks te kunnen doen, vaak voor het welzijn der mensheid. Af en toe kunnen zich tijdelijke inzinkingen voordoen, wanneer zij het gevoel hebben dat de taak die zij op zich genomen hebben te zwaar is en boven de kracht van een mens uitgaat.

Tamme kastanje (Sweet Chestnut)
Voor die momenten waarop voor sommige mensen hun smart ondraaglijk schijnt. Wanneer men het gevoel heeft dat het lichaam of de geest de grens bereikt heeft van zijn uithoudingsvermogen, en zal breken. Wanneer er schijnbaar niets dan vernietiging in het verschiet ligt.

Vogelmelk (Star of Bethlehem)
Voor hen die diepbedroefd zijn in een situatie die hen tijdelijk zeer ongelukkig maakt. Tegen de schok van slecht nieuws, het verlies van een dierbare, de angst als gevolg van een ongeluk, enzovoort. Voor degenen die tijdelijk ontroostbaar zijn, brengt deze remedie verlichting.

Wilg (Willow)
Voor degenen die tegenslag gehad hebben en dit moeilijk zonder klagen of bitterheid kunnen accepteren, daar zij geneigd zijn het leven te beoordelen naar het succes dat het brengt. Zij vinden dat zij zoveel moeilijkheden niet verdiend hebben, dat het onrechtvaardig is, en zij worden verbitterd. Zij verliezen daardoor hun interesse in en doen geen moeite meer voor die levensactiviteiten waar zij voordien zoveel vreugde aan beleefden.

Zomereik (Oak)
Voor hen die voortdurend gevecht leveren om gezond te worden of voor hun dagelijks bestaan. Zij zullen het een na het ander proberen, hoewel hun geval hopeloos schijnt. Zij zullen doorvechten. Zij zijn ontevreden met zichzelf indien ziekte hun belet hun plichten te vervullen of anderen te helpen. Het zijn flinke mensen, die met grote moeilijkheden worstelen, zonder de hoop te verliezen of hun pogingen te staken.

Olijf (Olive)
Voor hen die veel geleden hebben – moreel of fysiek – en zo moe zijn, zo uitgeput, dat zij zich niet meer in staat voelen tot welke inspanning dan ook. Het dagelijks leven betekent voor hen een zware taak, die hun geen enkele vreugde brengt.

Maskerbloem (Mimulus)
Dit wordt toegepast tegen angst voor alles wat ons kan overkomen: ziekte, lijden, ongelukken, armoede, angst in het donker, angst om alleen te zijn, angst pech te hebben. Het zijn de gewone alledaagse angsten. Deze personen dragen hun vrees in stilte. Zij praten er niet graag met anderen over.’

Genezende kracht van bomen

Een pijnboom zou een antidepressieve werking hebben.

Kleurenleer

De kleur turquoise is een antidepressieve kleur.

Etherische oliën:

Een antidepressieve werking wordt toegeschreven aan: rozenhout, basilicum, grapefruit, jasmijn, kamille, marjolein, sinaasappel.

Massage

Sommige mensen menen dat er een antidepressieve werking uitgaat van massage. In elk geval is massage stressverlagend en stress speelt zeker een rol bij depressie. In dit verband worden genoemd: massage met citrusolie (opwekkend), met lavendel (rustgevend) en met kamilleolie (geeft een gevoel van verbondenheid).

Meditatie

Voor meditatie geldt in feite hetzelfde. Een dagelijkse meditatie, waarbij je ruimte maakt voor rust binnen jezelf, waarin je de maalstroom van in- en output laat voor wat hij is en je de kern van je eigen wezen ontmoet, brengt je in een staat van diepe ontspanning. Aan meditatie wordt toegeschreven dat het stress vermindert, lichamelijk en geestelijk weerstandverhogend is en dat de bloeddruk ervan zakt. Er zijn onderzoeken gedaan naar de effecten van meditatie waaruit je zou kunnen afleiden dat meditatie zeker welzijn en gezondheid bevordert.

Hypnotherapie

Hypnotherapie brengt je in een andere bewustzijnstoestand. Wanneer je in trance bent, kom je in contact met onbewuste lagen in je psyche, waaronder de depressie. Ook kunnen onbewuste hulpbronnen bewust gemaakt worden.

Feng shui

Feng shui gaat ervan uit dat de gezondheid van ons leefmilieu (woning, werkplek) door allerlei factoren wordt bepaald. Invloed hebben aardstralen, wateraders, kosmische straling, atmosferische straling, het aardmagnetisch veld, en technische straling, zoals radar, zenders, microgolven en elektrische wisselstroom. De overlast die allerlei elektrische apparaten kunnen veroorzaken wordt met een prachtig woord elektrosmog genoemd. Dergelijke negatieve invloeden kunnen chronische klachten veroorzaken waarvan men de oorzaak niet gemakkelijk kan vinden, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, concentratiestoornissen, rugklachten, prikkelbaarheid, depressie en agressie. Feng shui houdt zich bezig met het op de juiste manier plaatsen van elementen in de woning (het verplaatsen van je bed of bureau zou al een wereld van verschil kunnen uitmaken).

Acupunctuur

Acupunctuur is al zo’n 2500 jaar oud. Deze geneeswijze gaat ervan uit dat we een complex netwerk in ons lichaam hebben waarlangs de Qi stroomt. Qi is zowel een substantiële informatiedrager als een bouwstof. Bij acupunctuur worden bepaalde energiepunten geprikkeld. De bedoeling is om daarmee het zelfregulerend vermogen van het lichaam aan te spreken. Het Nederlands Genootschap voor Acupunctuur vermeldt op haar site een lijst die is opgesteld door de Wereld Gezondheids Organisatie. Hierop komen de aandoeningen voor waarvoor acupunctuur werkzaam is gebleken. Ook depressie staat op deze lijst.

Interview met Ton van der Aa, acupuncturist te Bergen op Zoom

‘De klassieke acupunctuur streeft niet alleen naar symptoombestrijding, maar wil de “aangetaste fundering” van het lichaam versterken. Het is de bedoeling dat er weer balans (=gezondheid) ontstaat, ik noem het weleens een soort fijnafstelling. Acupunctuur is gebaseerd op een oude Chinese gezondheidsleer, die lichaam en geest als een eenheid ziet. Volgens dit model is bij ziekte de energetische stroom door het lichaam niet in balans. De Qi moet vrij door het lichaam kunnen stromen, maar het kan dat er stagnaties ontstaan en dan krijgen mensen gezondheidsklachten. Het is moeilijk om die energiestroom te beschrijven met de kennis die we nu hebben. Ik verwacht dat er later nog deeltjes ontdekt worden die het natuurkundig verklaren. Maar die energie is er wel, zoals ook licht er is, terwijl je het niet kunt pakken. Het energetisch aspect laat het fysieke aspect functioneren. Als het lichaam goed functioneert, is er sprake van een free flow of Qi. Wanneer dat niet het geval is, kun je, door bepaalde punten aan te prikken in de energiebanen, de meridianen, het lichaam letterlijk prikkelen om zich weer te stabiliseren. De behandeling van het oor is veelal symptoomverlichtend. De totale acupunctuur, waarbij ook plaatsen op armen en benen worden aangeprikt, is erop gericht om de patiënt binnen zijn mogelijkheden optimaal te laten functioneren. Je ziet dat mensen na een behandeling vaak naast hun specifieke klacht ook andere kleine ongemakjes kwijt zijn. Na een eerste gesprek, dat wel een uur kan duren, worden de plaatsen bepaald waar geprikt moet worden, afhankelijk van het totale klachtenpatroon. Het kan dus goed zijn dat twee depressieve mensen toch een heel verschillende behandeling krijgen. De naaldjes, die heel dun en gepolijst zijn en waarvan je bij goed aanprikken weinig of niets voelt, blijven twintig minuten tot een halfuur zitten. Ik gebruik uitsluitend wegwerpnaalden, om besmettingsgevaar uit te sluiten, en bovendien zijn ze dan ook op hun scherpst. Ze gaan, afhankelijk van de plaats, enkele millimeters tot enkele centimeters diep naar binnen. Na de behandeling is iemand vaak heel ontspannen. Van bijwerkingen is bijna nooit sprake, in zeer zeldzame gevallen treedt voor verbetering eerst een verergering van de klachten op. In het begin wordt iemand wekelijks geprikt; als de behandeling aanslaat, wordt de tijd tussen de behandelingen langer. Het lichaam heeft dan een duwtje gekregen om zich te stabiliseren en gaat als het goed is met dat proces verder. Na vijf tot tien behandelingen moet je wel effect zien; is dat niet het geval, dan is het vrij zinloos om door te gaan. Bij sommige mensen lukt het niet om het systeem te prikkelen. Over het algemeen worden er echter goede resultaten bereikt, of is er op zijn minst een verbetering. Dit geldt ook voor depressies. Ik heb al heel wat mensen met depressieve klachten in mijn praktijk gehad. Het kan natuurlijk gebeuren dat iemand wat restverschijnselen overhoudt, of dat er een depressiegevoeligheid is, waardoor de depressie toch weer terugkomt. Het kan dan nodig zijn om een soort onderhoudsbehandeling te krijgen eens in het kwartaal of halfjaar. Een behandeling kost bij mij 42 euro, maar het overgrote deel daarvan wordt vergoed door het ziekenfonds. Het is goed mogelijk om een acupunctuurbehandeling met antidepressiva te combineren; deze behandelingen zijn niet strijdig met elkaar, ze hebben een andere invalshoek. Ik zal niemand adviseren om met medicijnen te stoppen, zolang daar geen goede reden voor is. Maar mensen met stemmingswisselingen of een lichte depressie, die nog geen medicijnen gebruiken, kunnen het het best eerst zonder pillen proberen. Medicijnen kunnen altijd nog. Ik ben opgeleid door de Academie Ars Medica te Den Haag en aangesloten bij het Nederlands Genootschap voor Acupunctuur. Ik vind dat een belangrijke kwaliteitswaarborg, waar je op moet letten als je een behandelaar zoekt, want ik wil niet graag dat mensen in malafide handen vallen. In Nederland is er nog geen erkende opleiding aan een universiteit. Toch heeft acupunctuur al wat meer bekendheid gekregen, omdat het vrijwel geheel vergoed wordt door de zorgverzekeraars. Dat is natuurlijk gebeurd op grond van de resultaten: acupunctuur is voor veel verschillende klachten in te zetten. Hoe meer ik me erin verdiep, hoe interessanter ik het vind.’