7    Persephone

Profiel

Naam: Persephone, godin van de lente, godin van de onderwereld

Leeftijd: een jong meisje

Status: ongehuwd voor acht maanden van het jaar, gehuwd met Hades voor vier maanden van het jaar

Verblijfplaats: aan de zijde van haar moeder als ze niet bij Hades in de onderwereld is

Favoriete bezigheid: spelen, leuke dingen doen

Favoriete gezelschap: haar moeder

Bekend om: haar onschuld en openheid

Devies: ‘Wie dan leeft, wie dan zorgt’

Voordat de godin Persephone, dochter van de godin Demeter, door de god van de onderwereld Hades op een mooie lentedag ontvoerd werd, heette ze Kore, ‘het meisje’. Van het ene moment op het andere scheurde de aarde open en plukte Hades haar van de aarde, om haar mee te voeren naar zijn duistere domein. Persephone onderging de brute ontvoering lijdzaam, en van wat zij voelde en dacht komen wij niets te weten. Eenmaal in de onderwereld ondernam ze geen actie om met haar moeder herenigd te worden. Ze accepteerde het lot dat haar ten deel viel zonder ertegen te ageren. Als het aan Persephone had gelegen, was ze waarschijnlijk voor altijd bij Hades gebleven, maar haar moeder wist het bij Zeus voor elkaar te krijgen om haar terug te halen. Hades echter wilde haar niet zomaar laten gaan en verzon een list om haar in ieder geval een deel van het jaar in de onderwereld te houden. Hij bood haar een granaatappel – het symbool van het huwelijk – aan, en door daarvan te eten bezegelde Persephone haar lot. Ze zou voortaan eenderde van het jaar bij Hades zijn en tweederde van het jaar bij haar moeder. Ook dat accepteerde ze zonder meer. Toen ze terugkeerde op aarde was Demeter uitzinnig van vreugde, wat ze liet blijken door de aarde weer vruchtbaar te maken. Maar wat Persephones gevoelens waren, blijft onduidelijk. Er wordt nergens vermeld dat ze blij was om haar moeder terug te zien. Persephones ontvoering naar de onderwereld is het belangrijkste verhaal over haar in de Griekse mythologie en het is indicatief voor haar karakter. In de Griekse mythen is geen enkel verhaal te vinden waarin Persephone als jong meisje krachtig handelend optreedt of zelf iets initieert. Net als Persephone ondergaat een Persephone-vrouw het leven en omarmt ze wat op haar pad komt, in voor- en tegenspoed.

Een Persephone-vrouw is als Alice in Wonderland, een meisje dat met grote ogen de wereld in kijkt en met verwondering alles beziet. Ze gaat overal in blind vertrouwen op af en neemt alle nieuwe indrukken gretig in zich op. Alice, de hoofdpersoon uit het kinderboek Alice in Wonderland van Lewis Carroll, gaat helemaal op in de fantasiewereld waarin ze belandt als ze door een konijnenhol valt. Ze is verwikkeld in een continue dialoog met zichzelf en voert verwarrende gesprekken met dieren en andere wezens die ze tegenkomt. Een buitenstaander begrijpt haar niet, maar haar redeneringen volgen een soort ijzeren interne logica die voor haarzelf en degenen die ze ontmoet heel plausibel is: voor haar is er niets vreemds aan dat ze na het drinken van een drankje heel groot wordt en na het eten van een stukje cake heel klein. Ze is argeloos, ze verbaast zich nergens over en ziet geen kwaad; iedereen die ze tegenkomt treedt ze met openheid tegemoet. Ze praat even gemakkelijk met de Cheshire Kat die zichzelf kan laten verdwijnen als met de Gekke Hoedenmaker en de Maartse Haas. Alice raakt van de ene bizarre situatie – die in haar ogen overigens gewoon is – in de andere verzeild en beleeft het allemaal zonder er een oordeel over te hebben. Aan het eind van het verhaal blijkt dat haar naïviteit niet gerechtvaardigd was en niet iedereen zo vriendelijk is als hij lijkt. Ook in Wonderland laten de inwoners hun schaduwkanten zien; ze zijn naast hartelijk ook gemeen en oneerlijk. Als Alice er valselijk van wordt beschuldigd een taart te hebben gestolen, wordt ze met een schok wakker uit haar droom. Terugkijkend op haar wonderlijke avonturen blijven alleen de mooie herinneringen haar bij, de vervelende ervaringen die ze ook heeft gehad, vergeet ze onmiddellijk.

Een Persephone-vrouw is net als Alice een vrouw die in haar hart altijd een meisje blijft, ongeacht wat ze meemaakt. Ze accepteert wat op haar pad komt en staat daar open tegenover. Ze is niet proactief, probeert niet zoals andere vrouwen het leven naar haar hand te zetten, maar is reactief, laat dingen op zich afkomen en reageert daarop. Het opmerkelijke is dat ze psychologisch nauwelijks schrammen en littekens oploopt door de ervaringen die ze opdoet. Alice wordt niet cynisch omdat ze ziet dat de inwoners van Wonderland naast positieve ook negatieve eigenschappen hebben en haar naast vriendelijk ook onaardig bejegenen. Dit geldt ook voor een Persephone-vrouw: omdat ze in staat is om nare dingen niet tot zich te laten doordringen, blijft het leven voor haar een wonderlijk avontuur. Wat ze ook meemaakt, ze blijft een onbeschreven blad waarop het leven geen sporen achterlaat.

Net zoals de godin Persephone tegelijkertijd Kore en de godin van de onderwereld was, kan een Persephone-vrouw ook twee kanten hebben. In haar psyche kan naast het meisje ook de godin van de onderwereld tot ontwikkeling komen. Dan is ze in staat contact te leggen met het onbewuste en ongeziene, dat wat er méér is tussen hemel en aarde. De meeste mensen vermoeden wel dat er ‘iets’ is, dat er meer is dan alleen dit fysieke leven, maar hebben daar geen contact mee. Een Persephone-vrouw vaak wel. Zij weet en ziet dingen die anderen niet zien. Die kant van haar is donker en zwaar. Als inderdaad ook de koningin van de onderwereld zich in een Persephone-vrouw manifesteert, moet ze ervoor waken om niet uit balans te raken, om de donkere en de lichte kant in haar leven in evenwicht te houden. Ze heeft dan het lichte, blije en soms oppervlakkige nodig als tegenwicht voor de aantrekkingskracht van het zware, duistere en diepe.

Het archetype

Het meisje

Persephone is het adolescente meisje dat nog niet op eigen benen staat en nog niet weet wie ze is en wat ze wil. Ze koestert zich nog in een soort tussentijd waarin ze vrij is om te doen wat ze wil en het leven nog niet echt begonnen is. Ze is flexibel en haar pad is nog niet uitgestippeld. Als een vrouw door Persephone wordt gedomineerd, is nog niet uitgekristalliseerd wie ze is en wat ze wil. Ze is niet iemand die heel erg bezig is met haar toekomst en daarvoor plannen maakt, maar laat het leven op zich afkomen en accepteert het zoals het zich aandient. Het idee alleen al dat ze daarover zou moeten nadenken benauwt haar, want ze wil zich helemaal niet vastleggen. Ze heeft het liefst dat er voor haar wordt gekozen, bijvoorbeeld doordat de omstandigheden haar in een bepaalde richting duwen of doordat iemand zich over haar ontfermt en voor haar een beslissing neemt. En dat gebeurt dan ook meestal. Haar levensstijl zou je ‘organisch’ kunnen noemen; ze rolt van het een in het ander en ziet wel waar ze uitkomt. Haar leven ontrolt zich niet als een opeenvolging van stappen die logisch op elkaar volgen, maar eerder als een reeks van ad-hocbeslissingen waarin vaak geen lijn te ontdekken valt. In dit opzicht is ze de tegenpool van een Athena-vrouw, die alles planmatig aanpakt en niets aan het toeval overlaat.

Een jong meisje heeft nog geen uitgesproken karakter; ze lijkt op haar vriendinnen in de manier waarop ze zich kleedt en zich gedraagt en in haar interesses. Rijden haar vriendinnen paard, dan wil zij dat ook. Als haar vriendinnen hun haar op een bepaalde manier laten knippen, neemt zij net zo’n kapsel. En ook in haar taalgebruik neemt ze woorden en uitdrukkingen van haar vriendinnen over. Persephone-meisjes zijn onzeker en zoeken elkaar op om zich aan elkaar te spiegelen en bij elkaar bevestiging te vinden. Het Persephone-archetype is manifest in veel jonge meisjes in de puberleeftijd tot ergens in de twintig. Het leven is dan nog niet echt serieus en wat ze doen of vinden heeft nog geen consequenties voor de rest van hun leven. Er zijn nog geen echte zorgen of zware plichten. In deze fase van het leven gaat het nog voornamelijk om plezier maken en genieten. Alles is nog mogelijk. Omdat het leven op geen enkele manier op haar drukt, heeft een Persephone-vrouw een zorgeloze en luchthartige uitstraling. Ze leeft in het hier en nu en maakt zich geen zorgen over de dag van morgen; ze ziet wel. Ze voelt zich het prettigst in een sfeer van ongecompliceerde vrolijkheid. Ze zal zich niet snel uitspreken voor of tegen iets, enerzijds omdat ze zich niet wil vastleggen en anderzijds omdat ze vaak geen uitgesproken mening heeft. Bovendien is ze bang dat een verschil van mening ontaardt in ruzie. Hoe gepolariseerder de standpunten zijn, hoe meer een Persephone-vrouw de neiging heeft om te zeggen: ‘Laten we het gezellig houden’, om vervolgens een ongevaarlijk gespreksonderwerp aan te snijden.

De tragiek van het volwassen worden is misschien wel dat voor de meesten van ons geldt dat wij de verwondering kwijtraken en afgestompt raken, waardoor we eigenlijk niets meer echt zien en alles vanzelfsprekend vinden. Wanneer een kind voor het eerst een regenboog ziet, vraagt het zich van alles af en is het diep onder de indruk. Naarmate we ouder worden verliezen we het vermogen om het bijzondere te zien van alledaagse dingen. Vaak moeten we eerst een persoonlijke crisis doormaken – een zware ziekte bijvoorbeeld – om weer opnieuw te leren kijken en ons opnieuw te leren verbazen. Een Persephone-vrouw verliest dit vermogen nooit. Zij behoudt de onbevangen blik van een kind haar hele leven. En net als een kind heeft ze het hart op de tong. Ze flapt eruit wat ze denkt, ook al brengt ze daarmee anderen in verlegenheid of zichzelf in de problemen. Ze zegt wat ze denkt zonder daar verder bij na te denken en geeft zich gemakkelijk bloot. Ook al neemt ze zich voor om beter na te denken voordat ze iets zegt, de kans is klein dat dat haar ook lukt, want haar spontaniteit laat zich niet onderdrukken. Dat maakt haar ontwapenend en innemend. Ze is daardoor wel een gemakkelijke prooi voor mensen die haar iets willen ontlokken. Voor ze het weet hoort ze zichzelf dingen zeggen die ze voor zich had willen houden. Maar net zoals we vertederd kunnen zijn door een kind dat zegt wat het denkt, ook al is dat ongepast of misschien wel beledigend, zo heeft een Persephone-vrouw ook iets aandoenlijks en word je niet snel kwaad op haar, omdat ze er geen kwade bedoeling mee heeft.

Omdat zijzelf een open boek is en meteen haar diepste zielenroerselen blootgeeft, kan een gesprek met haar snel een enorme intimiteit krijgen. Door zelf open te zijn, misschien wel op het ongeremde af, nodigt ze de ander uit om dat ook te zijn. Zo kan ze, zonder daar op uit te zijn, mensen dingen ontlokken die ze eigenlijk niet willen zeggen. Ze komt snel dichtbij, te dichtbij voor sommige mensen, die achteraf schrikken van hun eigen mededeelzaamheid.

De meest benijdenswaardige eigenschap van een Persephone-vrouw is misschien wel dat ze nooit het kind in zichzelf kwijtraakt. Voor de meesten van ons geldt dat we de onbevangenheid uit onze jeugd verliezen naarmate we volwassen worden. Onze levenservaring maakt ons behoedzaam of in ieder geval minder goedgelovig; we gaan er niet zonder meer van uit dat iedereen die ons pad kruist alleen maar goede bedoelingen heeft. Het opmerkelijke aan een Persephone-vrouw is dat ze in het goede van de mens blijft geloven, ook als ze heeft ervaren dat mensen misbruik kunnen maken van haar naïviteit en vertrouwen. Maar in tegenstelling tot hoe dat bij andere mensen gaat, kleven de negatieve ervaringen niet aan haar. Omdat ze ongehard en ongepantserd door het leven gaat, kan ze na tegenslagen weer opstaan alsof er niets aan de hand is.

Omdat ze de onschuld uit haar jeugd weet te behouden, is ze in staat om zonder vooroordelen met nieuwe ervaringen om te gaan en open te staan voor alles. Dat geldt in grote mate ook voor een Artemis-vrouw. Maar in tegenstelling tot een Artemis-vrouw, die haar levenservaring met zich meedraagt – zonder daar overigens onder gebukt te gaan – staat een Persephone-vrouw blanco tegenover het nieuwe. Net zoals de godin Persephone elk jaar opnieuw de lente initieert alsof het de eerste keer is, zo begint een Persephone-vrouw telkens opnieuw aan dingen zonder dat negatieve ervaringen uit het verleden haar ontmoedigen of de positieve ervaringen haar een steun in de rug zijn. Dat heeft voor haar zowel voor- als nadelen. Het is mooi om niet terneergeslagen te raken door wat in het verleden fout ging, maar het is jammer om geen zekerheid te ontlenen aan wat in het verleden goed ging. Het is niet zo dat het zelfvertrouwen van een Persephone-vrouw groeit naarmate ze iets met succes doet. Telkens wanneer ze voor iets nieuws komt te staan, slaat de onzekerheid toe en voelt het alsof ze bij nul begint.

Een ander aspect waar veel mensen de Persephone-vrouw om benijden – vooral mensen die van zichzelf steeds van alles moeten en wier leven altijd gevuld is met doelen die nog bereikt moeten worden – is haar vermogen om te genieten van wat het leven nu te bieden heeft. Net zoals een kind volkomen in zijn spel op kan gaan, alles om zich heen kan vergeten en zich niet bekommert om de dag van morgen, zo geldt voor een Persephone-vrouw dat zij in het hier en nu kan leven en kan genieten van het moment. Dat is maar weinigen gegeven, omdat het moeilijk is om je gedachten los te laten en niet te denken aan de lijst van taken die nog op je ligt te wachten. Heb je eindelijk een uurtje tijd om je te ontspannen, betrap je jezelf er weer op dat alweer door je hoofd maalt wat je straks nog allemaal moet doen. Omdat ze net als een kind wel haar geest kan vrijmaken en helemaal in het nu kan leven, wordt voor haar de vreugde van het moment niet verstoord door de last van de toekomst. Haar levenshouding kan worden samengevat als: geniet nu, want het is zo voorbij.

Bij de meeste meisjes verdwijnt het Persephone-archetype naar de achtergrond als ze gaan studeren of werken, trouwen en kinderen krijgen. Maar dat geldt niet voor iedereen. Sommige vrouwen blijven hun leven lang een meisje, ook als ze de meisjesleeftijd allang gepasseerd zijn.

De dochter van haar moeder

Als Athena de archetypische dochter van haar vader Zeus is, dan is Persephone de archetypische dochter van haar moeder Demeter. Persephones vader is Zeus, maar zoals kenmerkend is voor een succesvolle man, is hij vooral een afwezige vader die het druk heeft met zaken buitenhuis. Hij is op geen enkele wijze betrokken bij de opvoeding van zijn dochter. Demeter voedt Persephone in haar eentje op en ontwikkelt een hechte band met haar. Zeus is zo gecharmeerd van zijn dochter Athena omdat ze op hem lijkt en net als hijzelf koel, zakelijk, strategisch en onafhankelijk is. In haar ziet Zeus zichzelf weerspiegeld, de aantrekkingskracht tussen hen is gebaseerd op een meeting of minds. Demeter heeft zo’n sterke band met haar dochter omdat die juist níét op haar lijkt. Waar Demeter weet wat ze wil, met beide benen op de grond staat en praktisch is, weet Persephone niet wat ze wil, is ze dromerig en onpraktisch.

In een relatie met een Demeter-moeder krijgt een Persephone-dochter weinig ruimte om zich te ontwikkelen. Ze wordt klein en afhankelijk gehouden door een moeder die zich overbescher-mend opstelt, haar alles uit handen neemt en haar geen moment uit het oog verliest. De andere godinnen hebben allemaal hun eigen manier om zich niet in een afhankelijkheidsrelatie te laten duwen door een overheersende Demeter-moeder, maar een Persephone-dochter heeft geen weerwoord. Zij laat zich de zorgen en bemoeienissen van haar moeder aanleunen. ‘Kind, wat ben je toch onhandig, laat mij dat maar doen’ en ‘Dat kun jij niet goed’ zijn typische uitspraken van een Demeter-moeder tegen haar Persephone-dochter. Die wordt door haar Demeter-moeder vooral bevestigd in wat ze níét kan en ontwikkelt daardoor vaak weinig zelfvertrouwen.

Omdat een Persephone-dochter van nature meegaand is en het anderen naar de zin wil maken, zal ze niet tegen haar moeder opstaan. Als ze klein is, is ze haar moeders ‘prinsesje’ en wordt ze vooral geprezen als ze zich als een lief meisje gedraagt. De impliciete boodschap van een Demeter-moeder aan haar dochter is: pas je aan en blijf onzelfstandig en afhankelijk. Ook als ze ouder wordt, is de kans groot dat ze zich nog steeds blijft voegen naar haar moeders wensen, ook al heeft ze eigenlijk zelf andere ideeën. De boodschap die ze in haar jeugd heeft meegekregen, dat ze wordt gewaardeerd en aardig wordt gevonden als ze zich conformeert, is er zo ingestampt dat ze waarschijnlijk niets durft te doen wat niet alleen haar moeder niet bevalt, maar ook anderen onwelgevallig is. Een Demeter-moeder belemmert haar dochter zich te ontwikkelen als een eigen individu. Het is voor een volwassen Persephone-dochter vaak een hele strijd om zich van haar moeder los te maken. Het is zo moeilijk voor haar om te doen wat ze zelf wil omdat elke keer als ze kiest voor zichzelf en tegen haar moeders wensen ingaat, haar moeder duidelijk maakt hoe teleurgesteld en verdrietig ze is door het ondankbare gedrag van haar dochter. Ze prent haar in dat het egoïstisch is als ze haar eigen zin doordrijft en kan haar dochter daardoor opzadelen met een schuldgevoel. Omdat een Persephone-vrouw van nature introvert is, is ze geneigd haar boosheid in te slikken en tegenover de buitenwereld te doen alsof er niets aan de hand is. Als geen ander is een Persephone-vrouw in staat om zich opgewekt en vrolijk voor te doen terwijl ze vanbinnen huilt. Dit kan ertoe leiden dat ze gedeprimeerd – en erger nog: depressief – raakt. Een Persephone-vrouw kan heel goed de rol blijven spelen van de ideale dochter terwijl ze inwendig een enorme afkeer van die rol heeft.

De drang van een Demeter-moeder om haar dochters leven helemaal te regelen kan te maken hebben met projectie, met het toeschrijven van haar eigen onvervulde verlangens aan haar dochter. Ze wil dat haar dochter wordt wie zijzelf nooit heeft kunnen zijn. Om niet het instrument te worden van haar moeders onvervulde idealen moet een Persephone-dochter leren ontdekken wat zij zelf wil. Ze moet kunnen onderscheiden of haar moeders betrokkenheid bij haar leven vooral voortkomt uit haar moeders behoeften of uit die van haarzelf. Dit inzicht stelt haar in staat om uit de rol te stappen die haar moeder voor haar voor ogen had en zich te ontwikkelen tot een zelfstandig individu dat haar eigen keuzes maakt en tegen haar moeders wensen in durft te gaan. Pas als haar moeders mening haar emotioneel niet meer raakt, is ze volwassen geworden.

De koningin van de onderwereld

Naast het jonge meisje werd Persephone ook de koningin van de onderwereld. Deze overgang verliep abrupt toen ze door Hades werd geschaakt en werd meegenomen naar zijn onderaardse domein. Van het ene moment op het andere was ze de echtgenote van de koele koning van het rijk der doden. In dat rijk had Persephone tot taak om degenen die er binnenkwamen op te vangen en rond te leiden. Velen vroegen haar om bij Hades te bemiddelen om terug te mogen keren naar de bovenwereld. Iedereen die de onderwereld betrad was afhankelijk van Persephones goedgezindheid om terug te mogen keren naar de aarde, want een verzoek daartoe rechtstreeks tot Hades richten zou bij voorbaat kansloos zijn. Door haar vriendelijke maar compromisloze houding wist ze Hades er onder andere toe te bewegen om Eurydice terug te laten gaan naar het land van de levenden. Dat dit uiteindelijk toch niet lukte lag aan het ongeduld van Eurydices minnaar Orpheus, die omkeek of zij hem wel volgde, hoewel hem dat streng verboden was.

In tegenstelling tot hoe ze zich manifesteert in de bovenwereld, waar Persephone zacht en inschikkelijk is, is ze dat in de onderwereld niet. Daar is ze een vrouw met macht en invloed die niet met zich laat spotten. Zo durfde ze als koningin van de onderwereld de strijd om Adonis aan te gaan met de machtige Aphrodite. Toen Persephone Adonis ontdekte in een doos die door Aphrodite bij haar in bewaring was gegeven, wilde ze de mooie jonge god niet meer afstaan aan haar rivale. Zeus moest uiteindelijk de twist beslechten en wees Adonis voor een deel van het jaar aan Aphrodite toe en voor een ander deel aan Persephone. Het is ondenkbaar dat Persephone als Kore tegen Aphrodite had durven opstaan, maar als koningin van de onderwereld had ze daartoe wel de moed.

In figuurlijke zin kan Persephones afdaling in de onderwereld worden opgevat als het vermogen van een Persephone-vrouw om contact te maken met het ongeziene, niet-materiële, het onbewuste. Dat kan betrekking hebben op diepere lagen van de persoonlijkheid die ons gedrag sturen en ons maken tot wie we zijn. Ze kan als gids fungeren voor mensen die in hun eigen onderbewustzijn willen duiken om te verkennen wat zich daar afspeelt. Zo kan ze iemand in contact brengen met de onderdrukte kanten van zijn persoonlijkheid en die naar boven laten komen. Dat wat niet gezien mocht worden en in het duister verborgen was kan zij bewust en bespreekbaar maken, waardoor het niet meer zo zwaar op de persoon in kwestie drukt.

Ze kan ook een gids zijn in de onderwereld die we het hiernamaals noemen, het leven na de dood, net zoals de godin Persephone. Zo kan een Persephone-vrouw een medium zijn die contact kan leggen met de geesten van overledenen, die aan haar boodschappen doorgeven voor hun nabestaanden. Ze communiceert met hen alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. De geestenwereld is voor haar geen enge, sombere wereld die haar angst inboezemt, maar alleen maar een andere dimensie van het universum. Het is opmerkelijk hoe gemakkelijk ze, net als de godin Persephone, tussen de bovenwereld en de onderwereld heen en weer reist en van het ene moment op het andere onbereikbaar kan zijn omdat ze geestelijk in die andere wereld verkeert. Ze kan gemakkelijk in de onderwereld afdalen. Dan is het alsof ze uitlogt en zich helemaal afsluit voor wat er om haar heen gebeurt. Net zoals Alice nadat ze door het konijnenhol was gevallen helemaal opging in Wonderland en niet meer in contact stond met de echte wereld, zo kan een Persephone-vrouw helemaal opgaan in de andere wereld. Dan kun je haar niet bereiken. Pas als ze ontwaakt en weer ‘ingelogd’ is, kan ze weer denken en handelen volgens de regels van deze wereld.

Een Persephone-vrouw in haar capaciteit van koningin van de onderwereld kan dingen zien en weten, los van hun fysieke aanwezigheid. Een van de manieren waarop dit zich uit is paranormale begaafdheid: helderziendheid, het kunnen lezen van aura’s, het kunnen voorspellen van de toekomst, enzovoort. Zij is, als ook het donkere en duistere aspect van Persephone in haar ontwikkeld is, in staat om dwars door iemand heen te kijken en te zien wat de ander niet van zichzelf weet. Ze fungeert dan, net als de godin Persephone zelf, als een gids die een ander toegang verschaft tot kennis en inzichten over zichzelf waar hij niet bij kan zonder haar ‘reisbegeleiding’. Veel Persephone-vrouwen ontdekken deze bijzondere gave al op jonge leeftijd, maar onderdrukken die om niet voor gek versleten te worden of een buitenbeentje te zijn. Als ze die wel toelaten en ervoor uitkomen, kan dat leiden tot een gevoel van eenzaamheid, omdat ze dingen zien die anderen niet zien en niet begrepen worden. Veel Persephone-vrouwen durven pas als ze volwassen zijn te vertrouwen op hun vermogen om voorbij de dimensies van tijd en ruimte te kijken.

Het lastige voor een Persephone-vrouw in wier psyche de koningin van de onderwereld actief is, is dat ze moeilijk aannemelijk of duidelijk kan maken – haar woorden zijn vaak ontoereikend – hoe die wereld eruitziet. Het is de kunst voor haar om een taal en een idioom te vinden en op een golflengte te communiceren waardoor ze aansluiting vindt bij wat mensen begrijpen. Wanneer haar dat lukt, kan ze veel steun en troost bieden aan degenen die verdriet hebben om dierbaren die hun zijn ontvallen. Of ze gebruikmaakt van haar vermogen om als bemiddelaar tussen twee werelden te functioneren, hangt ervan af in hoeverre ze haar gave accepteert. Als die haar beangstigt, is de kans groot dat ze zich ervoor afsluit en er niets mee doet.

De schaduwkanten van Persephone

Kindvrouwtje

Een Persephone-vrouw roept bij anderen, vooral bij mannen, vaak de wens op om haar te helpen en te beschermen, omdat ze de indruk wekt dat ze niet voor zichzelf kan opkomen en niet zelfstandig beslissingen kan nemen. Ze hoeft je alleen maar met haar onschuldige ogen aan te kijken en de rest gaat vanzelf. Een klein kind heeft ditzelfde effect op ons, maar is zich daarvan nog niet bewust.

Ze kan al jong in de gaten hebben wat het effect van haar gedrag is op anderen en haar hulpeloosheid en onbeholpenheid gaan cultiveren en er zelfs mee koketteren. ‘Ik ben zo onhandig, kun jij dat voor me doen’, is een typische Persephone-uitspraak. En, nog geraffineerder: ‘Jij kunt dat zoveel beter dan ik, wil jij dat voor me doen?’ Maar meestal hoeft zij niet eens zo expliciet om hulp te vragen, want haar hele wezen straalt uit dat ze onmondig is, en niet voor zichzelf kan zorgen. Ze kan zich wentelen in de positie van het kindvrouwtje, van de vrouw die moet worden beschermd en geholpen door een sterke man of vrouw omdat zij zwak en incapabel is.

Persephone-vrouwen die zich zo gedragen zijn er trots op dat ze zo zijn, want ze zien zichzelf als het toppunt van vrouwelijkheid. Als echte vrouw, als representant van het zwakke geslacht, is het immers normaal dat je tot minder in staat bent dan een man. Ze kan deze rol bewust uitspelen omdat ze weet dat de combinatie van onschuld en seksuele aantrekkingskracht voor veel mannen onweerstaanbaar is. Door haar zwakke, onafhankelijke opstelling voelen veel mannen zich op hun mannelijkheid aangesproken en kunnen ze zich gedragen als de galante ridder die haar bijstaat. Daarom is de rol van het kindvrouwtje voor een Persephone-vrouw vaak zo dankbaar: ze ziet dat veel mannen zich er beter door gaan voelen.

Gemakzuchtig

Omdat ze geen krachtige persoonlijkheid is, is ze in een relatie meestal degene die zich naar de ander voegt en zich door de ander laat leiden. ‘Als jij dat vindt, doen we het zoals jij wilt. Als jij dat zegt, dan zal het wel zo zijn’ zijn typische uitspraken van een Persephone-vrouw. Ze kan zich hiermee ontslagen voelen van de plicht om zich ergens druk over te maken of ergens iets van te vinden. Haar gebrek aan zelfsturing en haar afwachtende houding kunnen leiden tot inertie: nietsdoen, passiviteit (een ander het initiatief laten nemen), en lijdzaamheid (niets doen, ook al overkomen haar vervelende dingen). Passiviteit en gemakzucht liggen in elkaars verlengde. Wat begint als onzekerheid over haar eigen kunnen, kan ontaarden in gemakzucht als ze merkt dat anderen als vanzelfsprekend taken van haar overnemen en zij niets hoeft te doen. ‘Ik kan nu eenmaal niet koken’ kan het verweer zijn van een Persephone-vrouw die nooit de moeite heeft genomen om zich daarin te bekwamen. Omdat er altijd iemand in de buurt was – haar moeder of haar partner – die het beter kon, laat zij zich maar al te graag aanleunen dat er voor haar wordt gekookt. Een andere vrouw laat dat niet op zich zitten en zorgt ervoor dat ze de kookkunst onder de knie krijgt, ook al heeft ze er geen aanleg voor. Een Persephone-vrouw daarentegen kan haar onvermogen uitbuiten en heel tevreden zijn met het feit dat ze iets niet kan. Dat geeft haar namelijk een excuus om bepaalde dingen ook niet te hoeven doen.

Behaagziek

Een Persephone-vrouw is vaak een kameleon: ze kan het het ene moment roerend eens zijn met iemand die zegt pertinent tegen iets te zijn en het volgende moment de mening van een ander die stellig vóór is van harte ondersteunen. Ze wil geen commotie veroorzaken en is geneigd mee te buigen met de heersende mening. Door dit gedrag neemt ze gemakkelijk mensen voor zich in; iedereen vindt het immers prettig om bevestigd te worden. Maar dit kan ook verworden tot een maniertje om zich geliefd te maken bij anderen. Omdat ze niet zoveel zelfvertrouwen heeft en er niet zonder meer van uitgaat dat een ander haar ook aardig vindt als ze een afwijkende mening heeft, is ze geneigd om anderen naar de ogen te kijken. Uiteindelijk kan dat met alle winden meewaaien ook tegen haar gaan werken, als men ontdekt dat je niet van haar op aan kunt. De paradox is dat in haar pogingen om iedereen te vriend te houden, ze het tegenovergestelde kan bewerkstelligen.

Aardig gevonden worden is voor een Persephone-vrouw belangrijk, omdat ze zich afhankelijk voelt van de welwillendheid van een ander. Zo kan ze zich erg uitsloven om het iemand naar de zin te maken en net iets te uitbundig lachen om andermans grappen. Je zou dit kunnen typeren als behaagziek gedrag; gedrag waarvan zij denkt dat een ander het graag van haar ziet, om in de smaak te vallen. Niet iedereen is gevoelig voor dit gedrag van een Persephone-vrouw. Maar bij iemand die dat wel is, zal dit patroon niet snel doorbroken worden, omdat beiden zich prettig voelen bij een relatie waarin de een naar de ogen wordt gekeken en op een voetstuk wordt geplaatst en de ander, een Persephone-vrouw, zich mag verheugen in zijn of haar bijzondere aandacht en sympathie.

Marie Antoinette, de vrouw van Lodewijk XVI die op het schavot eindigde toen de Franse Revolutie uitbrak, is een goed voorbeeld van een verwend, gemakzuchtig en behaagziek Persephone-kindvrouwtje dat geen weet had van de armoede van het volk en haar rol als koningin niet serieus nam. De aan haar toegedichte uitspraak: ‘Als ze geen brood hebben, dan eten ze maar cake’ blijkt historisch niet te kloppen, maar geeft wel aan wat voor reputatie ze had. Haar verslaving aan schoenen was fameus en ze spendeerde enorme bedragen aan kleding en juwelen. Niets was te duur of te extravagant. Ze was het stijlicoon van haar tijd. Haar dag was gevuld met triviale bezigheden en onschuldig vermaak, waarbij serieuze conversatie verboden was. Ter verstrooiing liet ze in de tuin van Versailles een namaakdorp bouwen waar ze boerinnetje kon spelen. Aan de ene kant was Marie Antoinette een typisch voorbeeld van een verwend Persephone-meisje dat geen benul had van geld en voor wie het leven een spelletje was, maar aan de andere kant was ze ook een moedige, loyale vrouw die niet vluchtte toen de revolutie uitbrak, maar bij haar man bleef en in waardigheid haar executie onderging. In het levensverhaal van Marie Antoinette zien we geïllustreerd hoe ze werd gedomineerd door Persephone toen ze als jong meisje van vijftien koningin van Frankrijk werd, maar hoe ze later in haar leven, toen ze kinderen kreeg en haar man werd onttroond, ook onder invloed kwam van Demeter en Hera.

Onoprecht

Een andere schaduwkant van een Persephone-vrouw, die samenhangt met haar behoefte om aardig gevonden te worden, is dat ze niet terugschrikt voor een leugen(tje) als dat haar beter uitkomt. Toen Persephone terugkwam uit de onderwereld loog ze tegen haar moeder Demeter dat ze niet vrijwillig van de granaatappel had gegeten en deed ze het voorkomen alsof Hades haar daartoe had gedwongen. Uit vrees om de toorn van haar moeder over zich af te roepen, schoof ze de schuld op Hades.

Uit angst dat een ander boos op haar wordt zal een Persephone-vrouw niet gauw schuld bekennen, maar proberen die af te wentelen op iets of iemand anders. Iedereen bedient zich van leugentjes om bestwil, maar een Persephone-vrouw gaat verder en kan leugenachtig en onoprecht zijn uit angst om uit de gratie te raken. Omdat ze het moeilijk vindt om een vervelende boodschap te brengen en een ander geen reden wil geven om boos op haar te worden, kan ze kiezen voor stiekem gedrag, veinzen en liegen. En omdat ze zo onschuldig overkomt, komt ze er ook vaak nog heel gemakkelijk mee weg.

De stressreactie van Persephone

Een Persephone-vrouw is niet erg weerbaar, omdat ze geen pantser om zich heen heeft waarmee ze zich kan afschermen tegen schadelijke invloeden. Omdat ze zo ontvankelijk is, komt alles bij haar rechtstreeks en keihard binnen. Als het haar allemaal te veel wordt, duikt ze onder in de onderwereld. Dit vertaalt zich in geestelijke afwezigheid; er fysiek wel zijn maar met haar gedachten elders. Als de realiteit haar te ingewikkeld of te onaangenaam wordt, trekt ze zich als een klein meisje terug in een droomwereld waarin alles mooi en goed is. Vervelende ervaringen in de echte wereld kunnen worden gecompenseerd door mooie ervaringen in haar fantasiewereld, want over wat je niet echt meemaakt kun je nog altijd dromen. De gedroomde en gefantaseerde ervaring is voor een Persephone-vrouw niet per se minder bevredigend dan de echte. Haar defensiemechanisme is om zich terug te trekken in haar eigen fantasiewereld en toch te doen wat er van haar wordt verlangd, gedachteloos en automatisch. Aan haar gedrag merk je zo op het oog niets van de stress waar ze onder lijdt, omdat ze geconditioneerd is om het gedrag te vertonen dat in een bepaalde situatie van haar wordt gevraagd.

Ze kan haar boosheid en verdriet ook afreageren door niet of nauwelijks meer te eten. Ze wordt dan een schim van wie ze was. Je zou ook kunnen zeggen dat ze verwordt tot een van de schimmen in de onderwereld waar ze in de mythologie als echtgenote van Hades verbleef. Nog een andere manier om de realiteit op afstand te houden is door zich over te geven aan drank of drugs. In tegenstelling tot mensen die in drank en drugs een roeservaring zoeken, zoekt zij de vergetelheid, een uitvlucht uit de werkelijkheid die ze niet onder ogen wil zien. Ze is meer dan andere vrouwen verslavingsgevoelig omdat ze niet weerbaar is en dit een gemakkelijke manier is om negatieve ervaringen te verwerken.

Maar een Persephone-vrouw kan ook een radicale wending aan haar leven geven als uitweg uit een situatie die haar beklemt. Een gevoel van permanente onvrede met haar leven, gecombineerd met grote onzekerheid en twijfels over wat ze ermee aanmoet, kan er de oorzaak van zijn dat ze een besluit neemt dat voor de buitenwereld heel onverwacht is. Ze kan dan kiezen voor een omgeving die haar persoonlijke vrijheid beperkt en waar beslissingen van hogerhand worden opgelegd. Zo zou ze zich kunnen bekeren tot een religie die precies voorschrijft hoe ze moet leven, wat ze wel en wat ze niet mag. Een Hestia-vrouw kan deze keuze ook maken, maar doet dat om andere redenen dan een Persephone-vrouw. Wanneer een Hestia-vrouw kiest voor een religieus leven, is dat een positieve keuze. Toetreding tot een religieuze orde is geen vlucht uit de werkelijkheid maar een manier om meer zin aan haar leven te geven. Ze vindt dan juist vrijheid in de beperking. Een Persephone-vrouw die aansluiting zoekt bij een gesloten groepering zoekt wél een vlucht uit de werkelijkheid. Door haar ontvankelijkheid staat een Persephone-vrouw open voor ideeën en ideologieën die haar weliswaar beperken in haar bewegingsvrijheid, maar haar ook veiligheid bieden. De vrijheid die ze in het gewone leven heeft, maakt haar angstig en de aantrekkingskracht is juist gelegen in een wereld die afgebakend en klein is. Bij sektes zie je dat heel duidelijk. Daar wordt een binnenwereld gecreëerd, met eigen normen en waarden en gebruiken, die zich afzet tegen de buitenwereld. Sekteleden hebben weinig of geen persoonlijke vrijheid. Het leven is gevuld met verplichte rituelen en taken. De leider bepaalt wat je moet doen en eist gehoorzaamheid. Voor veel mensen is het ondenkbaar dat iemand zich vrijwillig opsluit in de besloten wereld van een sekte en zich afsluit van familie en vrienden. Het is echter een begrijpelijke keuze voor een Persephone-vrouw die het leven niet aankan, en die rust kan vinden in een leefwijze waar ze zich weliswaar moet houden aan strenge regels, maar precies weet waar ze aan toe is en zelf alleen maar hoeft te volgen. In tegenstelling tot een Hestia-vrouw vindt een Persephone-vrouw geen vrijheid maar zekerheid in beperking.

Wereldbeeld

Voor een Persephone-vrouw is de wereld overdonderend, onveilig en onbegrijpelijk; alles is haar bij tijd en wijle te veel. Ze moet erin functioneren, maar eigenlijk bleef ze liever in sprookjes geloven, in een wereld waar tijd er niet toe doet, niets moet en alles spel is. Ze vindt het vaak moeilijk om om te gaan met de harde realiteit, de deadlines, doelen en verwachtingen waaraan ze moet voldoen. Ze voelt zich vaak niet goed opgewassen tegen alles wat op haar afkomt en is niet goed in staat om zelf haar weg te vinden in de jungle van het moderne leven. Omdat ze niet zo zelfredzaam is, zoekt ze aansluiting bij mannen en vrouwen die sterker zijn dan zij, die haar kunnen beschermen en leiden. Ze heeft geen missie in het leven, heeft niet het gevoel dat haar leven pas geslaagd is wanneer ze een stempel op de wereld heeft gedrukt. Relaties zijn belangrijker dan doelen, het privéleven met familie en vrienden belangrijker dan werk.

Persephone en vrouwen

Jonge meisjes gillend voor een podium waarop hun favoriete rockband muziek maakt. Jonge meisjes urenlang met elkaar aan de telefoon en hun diepste geheimen uitwisselend. Jonge meisjes dubbel van het lachen om iets wat volwassenen niet begrijpen. Jonge meisjes allemaal hetzelfde gekleed en urenlang in de weer om zich op te tutten. Een Persephone-meisje en ook een Persephone-vrouw kan – kortom – niet zonder vriendinnen. Dat zijn degenen met wie ze haar hartsgeheimen deelt, van de kleine verdrietjes tot de grote vreugdes. Ze weten alles van elkaar en ze zijn vaak intiemer met elkaar dan een Persephone-vrouw is met haar partner. Een Artemis-vrouw deelt ook veel met haar vriendinnen, maar niet om bevestiging te vinden. Dat geldt wel voor Persephone-vrouwen, in elkaar zien ze zichzelf en worden ze bevestigd in wie ze zijn. Met elkaar voelen zij zich zeker, zonder elkaar onzeker. Ze ontwikkelen wat kenmerkend is voor hechte groepen: een speciale manier van praten, met elkaar omgaan en op elkaar betrokken zijn. Als buitenstaander zie je meteen dat ze bij elkaar horen. Een Persephone-vrouw kan de beste vriendin zijn van een sterke vrouw, zoals een Artemis-vrouw of Athena-vrouw. Zo’n vriendschap is voor beiden aantrekkelijk: een krachtige vrouw wordt aangetrokken door de zachte, kwetsbare kant die bij haarzelf waarschijnlijk niet zo ontwikkeld is, en een Persephone-vrouw wordt aangetrokken door de daadkracht en doelgerichtheid van een sterke persoonlijkheid die haar kan adviseren en coachen.

Nooit is een Persephone-meisje haar ware aard trouwer dan in haar tienerjaren. Haar extreme ontvankelijkheid kan leiden tot dweepziek gedrag, zo overweldigd zijn door iemand, een lid van een boyband bijvoorbeeld, dat ze helemaal door hem bevangen is. Ook deze adoratie deelt ze met haar vriendinnen. Die projecteren het ideaalbeeld van een man op hun idool. Maar het moet wel fantasie blijven. Als het idool bereikbaar blijkt en met hen in contact treedt, gaan ze gillen en lopen ze hard weg. Het kenmerk van een Persephone-meisje is juist dat zij het echte leven op afstand wil houden en nog even wil blijven dromen. Daarom moet haar idool vooral onbereikbaar blijven. Ook als Persephone-vrouwen volwassen zijn gedragen ze zich onderling meteen weer als jonge meisjes: zorgeloos, lacherig en uitgelaten. Ze staan het liefst de hele dag met elkaar in verbinding, want er is altijd wel iets wat ze elkaar willen meedelen, aan elkaar willen vragen of met elkaar willen bespreken en ze zoeken elkaar op om typische vrouwen-onder-elkaaractiviteiten te ondernemen. Het gaat er als ze samen zijn niet om dat iedereen zijn diepste zielenroerselen met elkaar deelt, maar veel meer om ongecompliceerd plezier maken en genieten van de leuke dingen die het leven te bieden heeft.

Wat Persephone-vrouwen vaak gemeen hebben is een preoccupatie met uiterlijk en uiterlijkheden. Ze zijn vaak erg in de weer met de laatste mode en trends. Kleding is voor een Persephone-vrouw belangrijk als instrument om haar jeugdigheid te onderstrepen. Ze zal altijd kiezen voor kleren waarvan ze denkt dat die haar jonger maken en ze moet erop letten zich niet te jong te kleden, om niet te blijven hangen in een kledingstijl die perfect bij haar paste toen ze twintig was maar die van haar een ‘oud meisje’ maakt als ze veertig is. Persephone-vrouwen kunnen in die valkuil lopen omdat ze nu eenmaal moeilijk afscheid kunnen nemen van hun jeugd, vanbinnen blijven ze zich immers altijd achttien voelen. In psychologische zin kan een obsessie met uiterlijk en uiterlijkheden worden verklaard door haar onzekerheid. Wanneer je de zekerheid niet in jezelf vindt, zoek je die buiten jezelf. Kleding, en dan vooral modieuze of dure kleding die door de buitenwereld wordt goedgekeurd, biedt haar een gevoel van controle over haar leven en een houvast dat ze niet kan halen uit innerlijke overtuigingen. Het is frappant dat een Hestia-vrouw, die sterk verbonden is met zichzelf en wier zekerheid daaruit voortvloeit, vaak helemaal niets geeft om kleren en geen enkele poging doet om indruk te maken met haar uiterlijk.

Een Persephone-vrouw in haar capaciteit van het jonge meisje verkiest gezelschap boven privacy, omdat ze alleen onzeker is en in een groep meer zelfvertrouwen heeft. Ze heeft hooguit behoefte aan alleen zijn als ze niet goed in haar vel zit, maar anders zie je haar altijd in gezelschap. Een Persephone-vrouw als koningin van de onderwereld heeft echter juist veel behoefte aan privacy. Om haar bijzondere gaven niet kwijt te raken moet ze zich regelmatig terugtrekken uit de wereld, de stilte opzoeken en alleen zijn. Het contact met de andere wereld kost haar immers veel energie. Als ze niet voldoende rust neemt, kan ze de concentratie niet opbrengen om boodschappen op te pikken die haar via bovenzintuiglijke waarneming worden aangereikt.

Persephone en mannen

Het meest opvallende aan Persephone is dat ze opgroeit zonder mannelijk rolmodel. Zeus is haar vader, maar dan vooral een afwezige vader die wel voor haar opkomt – maar pas na nadat haar moeder hem daartoe heeft aangezet – als het erom gaat om haar voor een deel van het jaar met haar moeder te herenigen, maar zich verder niet met haar bemoeit. Wat heeft het voor gevolgen voor een meisje als ze opgroeit zonder vader? Het is bekend uit de psychologie dat de ouder van dezelfde sekse het belangrijkste rolmodel voor een kind is. Voor Persephone is dat Demeter, die alom aanwezig is. Het is evident dat Persephone aan moederliefde niets te kort komt. De vaderfiguur is de verbinding naar de buitenwereld, waar orde, tucht, en gezag gelden. Mensen moeten werken en presteren; daarvoor is daadkracht nodig, en weerbaarheid als zich obstakels aandienen. De vader is hiervan de symbolische verpersoonlijking; hij is de brug naar de maatschappelijke wereld. Als kinderen die brug overgaan, richten ze zich op het oerbeeld van de vader-held die weet, kan en doet. Wanneer een kind dit referentiekader mist, kan het niet goed functioneren in de buitenwereld. Het is de vaderfiguur die inzicht verstrekt in het verschil tussen de wereld van het gezin en de maatschappij, waar niet alles welbehagen en leuk is, maar waar ook dingen moeten waarin je geen zin hebt; waar naast vriendelijkheid ook strijd is; waar mensen zich niet alleen van hun vriendelijke, maar ook van hun onvriendelijke kant laten zien. Het ontbreken van een vaderfiguur in haar leven kan een verklaring zijn voor het karakter van Persephone: ze kent wel de zachte wereld van haar moeder, maar is onbekend met de harde wereld van haar vader. Persephone-vrouwen kunnen ontsporen in doelloos gedrag, ook als ze opgroeien in een gezin waar een vader niet de ‘klassieke’ vaderrol vervult, maar zijn prinsesje niets kan weigeren en haar verwent en haar moeder haar naar de ogen kijkt. Een Persephone-vrouw die geen vader om zich heen heeft, of een vader die haar in alles toegeeft, kan blijven hangen in infantiel gedrag dat nog wel acceptabel is van een jong tienermeisje maar niet meer van een volwassen vrouw. Het ontbreken van een vaderfiguur en ook van broers tijdens haar opvoeding betekent ook dat een Persephone-vrouw zich geen goed beeld kan vormen van een relatie met een man omdat ze niet van dichtbij de relatie van haar ouders heeft meegemaakt en niet met broers is opgegroeid. Doordat ze zich geen realistisch beeld van een partner kunnen vormen, geloven veel Persephone-vrouwen in de prins op het witte paard, de ideale man die al hun wensen en dromen vervult.

Een ander effect van haar opvoeding in een vrouwenhuishouden met alleen haar moeder Demeter is dat een Persephone-vrouw vaak geen inschatting kan maken van mannen. Doordat zij geen vader of broers om zich heen heeft gehad, heeft ze geen idee hoe de psyche van mannen werkt. Een Persephone-vrouw kan iemand zijn die in zeven sloten tegelijk loopt, omdat ze geen gevaar ziet en zich niet teweer kan stellen tegen mannen die zich aan haar opdringen. Wanneer een man haar probeert te versieren, krijgt hij weinig tegenspel, ook omdat ze van nature meegaand is. De kans is groot dat een Persephone-vrouw op zijn avances ingaat, ook al vindt ze hem in haar hart helemaal niet zo leuk, want toegeven is gemakkelijker dan nee zeggen. Een Persephone-vrouw kan dan ook verzeild raken in een relatie waarin ze misbruikt wordt en daarin blijven hangen, omdat ze de wil niet heeft en de kracht niet kan opbrengen om zich uit de situatie te bevrijden. Dat zie je aan een Persephone-meisje dat in handen valt van een gewetenloze loverboy. Zo’n meisje heeft in eerste instantie helemaal niet in de gaten dat de jongen die zich voordoet als ideale, toegewijde vriend er alleen maar op uit is om haar seksueel uit te buiten. En als ze eenmaal als een slavin moet doen wat hij zegt, loopt ze niet weg, hoezeer ze ook lijdt onder de relatie. Een Persephone-vrouw is een gemakkelijk slachtoffer, niet alleen omdat ze iedereen vertrouwt en goedgelovig is, maar ook omdat ze niet is opgewassen tegen iemand die haar zijn wil oplegt. Net zoals de godin Persephone haar ontvoering onderging en geen enkele poging deed om zelf uit de onderwereld te ontsnappen, zo accepteert een Persephone-vrouw wat haar wordt aangedaan en schikt ze zich in haar lot, hoe onaangenaam dat ook is.

Veel tienermeisjes verslinden in hun Persephone-jaren damesromans waarin de mannelijke hoofdpersoon steevast sterk, slim, betrouwbaar, beschermend, zelfverzekerd en succesvol is. Het meisje droomt erover ooit met zo’n man te trouwen. Maar als het eerste echte vriendje zich aandient en hij niet zo perfect blijkt als de held in de damesroman, accepteert ze hem toch, omdat ze nu eenmaal graag iemand aan haar zijde heeft, hoewel ze haar dromen over de prins op het witte paard niet laat varen. Omdat Persephone-vrouwen niet goed in staat zijn om zelfstandig door het leven te gaan hebben ze, in afwachting van de ware, meestal wel een vriendje, iemand op wie ze kunnen steunen en met wie ze leuke dingen kunnen ondernemen. Het is belangrijker dat hij voorhanden is dan dat hij de ware is. Wanneer een Persephone-vrouw een relatie aangaat, wil dat voor haar helemaal niet zeggen dat het voor altijd is, want zo ver wil ze liever niet in de toekomst kijken. Het is belangrijk voor haar dat ze het nu leuk met elkaar hebben. Of ze echt bij elkaar passen op de lange termijn, is geen vraag die haar bezighoudt. Ze wil eigenlijk geen definitieve keuze maken maar alle opties openhouden. Kiezen betekent andere leuke mannen die zich in de toekomst nog aan gaan dienen, uitsluiten. Zoals met alles in haar leven, is ook een vriendje vaak tijdelijk. Dit in tegenstelling tot een Hera-vrouw, die zich als ze voor een partner kiest voor de volle honderd procent verbindt en zich met overgave in de relatie stort. Bij een Persephone-vrouw kan het zo ver gaan dat ze een reeks verloofdes verslijt totdat ze op een leeftijd komt waarop trouwen onafwendbaar wordt, omdat iedereen om haar heen getrouwd is en ook haar familie vindt dat het er nu toch echt maar eens van moet komen. Dan zwicht ze voor de externe druk, niet omdat de betreffende partner haar grote liefde is.

Ze mag dan wel de indruk wekken, meegaand als ze is, dat ze zich helemaal aanpast aan haar partner, er is altijd een stuk van haar introverte persoonlijkheid dat ze niet laat zien. Ze laat zich moeilijk echt kennen. Wat ze werkelijk denkt en vindt houdt ze voor zichzelf, ook al kan ze zo goed acteren dat een ander dat niet doorheeft. Ze doet wat er van haar wordt verwacht en houdt weg wat de ander liever niet van haar ziet. Als haar partner voetballer is, zit ze elke wedstrijd op de tribune; als hij zakenman is, verge-zelt ze hem naar recepties en feestjes; als hij musicus is, is ze zijn grootste fan. Maar wat haar dromen zijn, dat geeft ze niet snel prijs. Een Persephone-vrouw leidt altijd twee levens: haar echte en haar gedroomde leven.

Persephone en werk

Werk is voor een Persephone-meisje iets dat hoort bij het serieuze en volwassen leven. Als je haar vraagt: ‘Wat wil jij later gaan studeren of wat voor baan wil je?’ dan zal ze zeggen: ‘Ik heb geen idee.’ Ze wil er liever niet over nadenken en duwt de gedachte weg dat ze op een dag moet kiezen. Keuzes maken is voor haar lastig, niet alleen omdat ze vaak niet op haar eigen inzichten durft af te gaan, maar ook omdat ze door de bomen het bos niet ziet. Je kunt alles studeren, overal studeren, overal wonen, kiezen uit heel veel banen en heel veel verschillende werkgevers. Het oneindige aanbod overweldigt haar. Een Persephone-vrouw is een eeuwige twijfelaar die niet kan beslissen, hoeveel informatie ze ook heeft en hoeveel advies ze ook heeft ingewonnen, omdat ze geen innerlijke overtuigingen heeft die haar keuzes sturen. Haar reactie kan zijn om zich er dan maar liever voor af te sluiten en het lot of anderen voor haar te laten bepalen wat ze met haar leven moet.

Persephone-vrouwen hebben liever te maken met een beperkt aantal keuzes die ze kunnen overzien, zoals dat vroeger misschien gold voor iedereen, en voor vrouwen in het bijzonder. Een Persephone-vrouw denkt niet in termen van carrière, status, veel geld verdienen of zichzelf maatschappelijk verbeteren. Werk is geen vehikel om iets te bereiken of veel geld mee te verdienen, of een mogelijkheid om jezelf te ontplooien; het is hooguit een aangename bezigheid, of, als het werk niet leuk is, iets waar je maar het beste van moet maken. Ze maakt zich niet snel druk over de toekomst, ze vertrouwt erop dat zich op het juiste moment wel iets aandient. En dat gebeurt dan meestal ook. Omdat ze niet zulke vastomlijnde ideeën heeft over wat voor soort werk ze zoekt en ze openstaat voor wat op haar pad komt, is de kans groot dat ze in de loop van haar werkend leven allerlei verschillende banen heeft. Een kritische werkgever zou kunnen zeggen: ‘Er is geen lijn in jouw cv te ontdekken’, maar zelf ziet ze dat eerder als een voordeel; het geeft haar de kans om veel verschillende ervaringen op te doen en met veel verschillende mensen in contact te komen.

Voor een Persephone-vrouw geldt dat de mensen met wie ze werkt en de werksfeer heel belangrijk zijn, misschien wel even belangrijk als de inhoud van het werk. Bij een nieuwe baan investeert ze allereerst in een goed contact met collega’s en haar leidinggevende. Ze is gevoelig voor een baas die kortaf tegen haar is of een collega die een scherpe opmerking maakt. Dan kan ze helemaal van de kaart zijn. Om zich zeker te voelen is het belangrijk dat anderen haar aardig vinden. Het is dan ook begrijpelijk dat een Persephone-vrouw veel tijd en energie steekt in het goed houden van werkrelaties, soms zoveel tijd dat haar werk daardoor in het gedrang komt. Ook als werk niet zo interessant is, schrikt dat haar niet af. Haar grote kracht is dat ze in staat is, door haar onbevooroordeelde houding, ook van vervelend werk nog wat te maken. Zolang men aardig is tegen elkaar, de sfeer goed is en de werkdruk niet te hoog, hoor je haar niet klagen. Ze kan niet goed tegen een competitieve sfeer, omdat ze niet opgewassen is tegen de druk die dat op haar legt. Onder dat soort omstandigheden presteert ze altijd onder haar kunnen.

Ze wordt vaak onderschat door efficiënte en doelgerichte collega’s die zich niet kunnen voorstellen dat een vrouw die niet erg planmatig, doelgericht en georganiseerd werkt, effectief kan zijn. Toch is ze dat vaak wel. Een Persephone-vrouw kan zo ontwapenend zijn dat ze een ander meteen voor zich inneemt, waardoor bijvoorbeeld een zakelijke transactie snel beklonken kan zijn. In een situatie waarin een afstandelijke Athena-vrouw het moet hebben van de kracht van haar argumenten, kan zij er vaak mee toe zichzelf als belangrijkste instrument in te zetten. Dit verklaart ook waarom een Persephone-vrouw die niet zo goed functioneert een gebrek aan inhoudelijke kennis soms kan compenseren met haar vriendelijke, spontane uitstraling.

Ze vraagt een ander snel om hulp als ze ergens niet uitkomt. Als ze iets niet weet, loopt ze naar een collega of naar haar baas om uitleg. Ze doet geen moeite, zoals bijvoorbeeld een Artemis-vrouw of Athena-vrouw zou doen, om zelf uit te vinden hoe het moet. Haar reflex is om een beroep te doen op anderen als ze het zelf niet weet, omdat ze anderen altijd meer vertrouwt dan zichzelf. Ieder ander zou dan al snel als irritant overkomen, maar zij komt er vaak mee weg zolang haar onhandigheid en onbeholpenheid oprecht zijn en geen gemakzucht worden. De kans is zelfs groot dat allerlei mensen spontaan aanbieden om haar te helpen, omdat ze voor hen geen bedreiging is. Het is zo evident dat ze geen partij is voor haar competitieve, ambitieuze collega’s dat iedereen haar over het algemeen een goed hart toedraagt.

Zij laat zich bij het beoordelen van mensen en situaties leiden door haar subjectieve blik. Dus als ze iemand aardig vindt, kijkt ze niet kritisch hoe hij zijn werk doet. Ze gaat ervan uit dat anderen ook zo naar haar kijken. Maar dat is natuurlijk niet waar. Leidinggevenden worden geacht om dat onderscheid wel te kunnen maken en hoe aardig en leuk ze iemand als persoon ook vinden, om wel met een objectieve blik naar diens prestaties te kijken. Het kan voor haar als een schok komen als ze ondanks de goede band die ze met haar baas heeft toch een negatieve beoordeling krijgt, omdat voor haar de subjectiviteit van de relatie altijd boven de objectiviteit van haar functioneren gaat.

Een Persephone-vrouw kan zich goed aanpassen en vertoont in een werksituatie het gedrag dat van haar wordt verwacht. Ze eist geen speciale behandeling, doet niet moeilijk en is collegiaal omdat ze anderen niet wil teleurstellen. Ze gedijt het beste als haar werk voldoet aan een aantal criteria. Het werk moet bij voorkeur afgebakend en omlijnd zijn. Voor veel mensen is een functieomschrijving met daarin opgesomd alle taken die ze geacht worden te verrichten een keurslijf dat al snel te strak zit en zelfontplooiing tegenhoudt, maar dat geldt niet voor haar. Zij vindt het juist prettig als ze precies weet waar haar werk begint en ophoudt. ‘Wat moet ik doen?’ is de vraag die ze stelt aan haar leidinggevende. Ze heeft dan het liefst dat hij haar gedetailleerde instructies geeft over wat hij van haar verwacht en over hoe de taken die haar zijn toebedeeld uitgevoerd moeten worden. Hoe duidelijker de opdracht, hoe beter een Persephone-vrouw functioneert. Ze heeft geen moeite met routinematig en repetitief werk. Het feit dat het werk zich herhaalt en bekend is, geeft haar zelfvertrouwen. Bij voorkeur kan ze haar werkzaamheden ook nog na elkaar afhandelen en hoeft ze niet allerlei dingen tegelijkertijd in de gaten te houden en door elkaar te doen. Zodra werk complex wordt omdat ze verschillende taken met verschillende deadlines tegelijkertijd moet coördineren en uitvoeren, kan de paniek toeslaan. Structureren, plannen en prioriteiten stellen is voor haar moeilijk, met als gevolg dat ze te hooi en te gras aan de slag gaat met wat zich aandient. Als ze te veel op haar bord krijgt, weet ze niet waaraan ze het eerst moet beginnen, omdat het in haar hoofd een totale chaos is en ze hoofd- en bijzaken niet goed kan scheiden. Hierdoor komt er niets uit haar handen of besteedt ze veel te veel tijd aan zaken die er niet zo toe doen.

Ze heeft geen behoefte aan ruimte om haar functie naar eigen idee in te vullen. Dat verlamt haar eerder dan dat het haar aanzet om initiatieven te nemen, omdat vrijheid ook betekent: keuzes maken. En daarin is een Persephone-vrouw nu eenmaal niet zo goed. Ze kan dan ook het best in een hiërarchisch systeem werken waarin de stijl van leidinggeven directief is. Ze heeft geen moeite met dominant gedrag van haar baas; integendeel, ze vindt dat juist prettig. Het maakt een Persephone-vrouw niet zoveel uit of ze voor een mannelijke of vrouwelijke baas werkt, als het maar een krachtige persoonlijkheid is. Ook al is ze zelf hoog opgeleid, toch laat ze zich graag vertellen wat ze moet doen. Dit in tegenstelling tot veel hoger opgeleiden die zich heel moeilijk schikken in de rol van junior en er vaak moeite mee hebben om van een ander iets aan te nemen alleen omdat hij een seniorpositie heeft. De louter directieve stijl van leidinggeven komt in de meeste organisaties nauwelijks meer voor, omdat hij niet zo effectief is. Voor de meeste mensen geldt dat ze het best presteren als ze vertrouwen en verantwoordelijkheid krijgen en niet steeds worden gecontroleerd. Een Persephone-vrouw is hierop de uitzondering. Omdat ze van nature zo weinig zelfvertrouwen heeft, vindt ze het juist prettig als er continu iemand over haar schouder meekijkt en haar op een vaderlijke manier tijdig corrigeert en bijstuurt.

Een Persephone-vrouw doet haar best en doet wat ze moet doen om aan de verwachtingen van anderen te beantwoorden, maar ze heeft geen intrinsieke motivatie om hogerop te komen. Ze kiest vaak een baan onder haar niveau omdat ze niet op haar tenen wil lopen en heeft de neiging heeft om in een sollicitatiegesprek op te noemen wat ze allemaal niet kan, om maar geen te hoge verwachtingen te wekken. Als een Persephone-vrouw promotie kan maken, slaat altijd de twijfel toe: ‘Kan ik het wel?’ Hoezeer anderen er ook van overtuigd kunnen zijn dat zij geschikt is voor een baan, zijzelf is dat meestal niet. Omdat ze altijd onzeker is over haar eigen capaciteiten, is ze niet geneigd eigener beweging haar grenzen te verleggen. Dat doet ze alleen als een ander daarop aandringt en haar telkens weer verzekert dat ze het kan.

Persephone als leidinggevende

De kans dat een Persephone-vrouw ooit in een traditionele organisatie in een leidinggevende positie terechtkomt is niet zo groot. Daarvoor ontbreekt het haar aan ambitie en mist ze in de ogen van degenen die haar moeten promoveren de juiste kwalificaties. Ze is namelijk niet stressbestendig, niet prestatiegericht, niet daadkrachtig, niet assertief en niet extravert. Ze is daarnaast ook te aardig en te zacht om zich teweer te kunnen stellen tegen gehaaide types als een Athena-vrouw of een doordrammer als een Artemis-vrouw, en ze kan evenmin op tegen een opdringerige bemoeizuchtige Demeter-vrouw. Ze is ook geen partij voor dominante mannen die haar zwak vinden en wel willen beschermen, maar haar niet serieus zullen nemen in haar rol van leidinggevende. Wat ook in haar nadeel werkt als het gaat om leidinggeven is het feit dat ze geen oog heeft voor politieke spelletjes en niet strategisch en tactisch kan opereren. Een Persephone-vrouw mist een aantal essentiële eigenschappen die je als leidinggevende in een hiërarchische organisatie moet hebben om succesvol te zijn.

Als ze al voor een leidinggevende positie wordt gevraagd, is er een kans dat ze die stap niet durft te zetten. Niemand weet van tevoren of hij geschikt is voor een leidinggevende functie, het is altijd een sprong in het diepe, maar een Persephone-vrouw mist daartoe de bluf, de bravoure en de moed. Omdat ze niet de neiging heeft om uitdagingen aan te gaan en zichzelf te testen, zal ze eerder kiezen voor de zekerheid en veiligheid van een ondergeschikte positie waarvan ze weet dat ze die aankan dan dat ze een baan als leidinggevende aanneemt. Ze is liever formeel de tweede man, omdat ze dan geen eindverantwoordelijkheid hoeft te dragen en altijd haar baas heeft om op terug te vallen. In de praktijk kan dat betekenen dat ze misschien wel taken van haar baas overneemt, dus de facto een aantal leidinggevende taken op zich neemt. Maar ze weet dat ze zich als er problemen ontstaan kan verstoppen achter de baas. Door rugdekking voelt ze zich zeker, ook al hoeft hij in de praktijk niet voor haar op te komen. Het betekent ook dat ze gemakkelijk aanvaardt dat haar baas jonger is en misschien wel minder gekwalificeerd is dan zij. Omdat hij zich in een bovengestelde positie bevindt, aanvaardt ze zijn autoriteit zonder meer.

Als koningin van de onderwereld kan een Persephone-vrouw vanwege haar gaven en bekwaamheden de top in haar vakgebied bereiken en een leermeester worden voor anderen. Ze kan bijvoorbeeld een uitzonderlijk goede therapeut, coach of medium zijn, zich daarin onderscheiden en op grond daarvan een leidinggevende positie in haar vakgebied verwerven. Maar dat is dan niet een leidinggevende positie in de klassieke zin van het woord: iemand die een afdeling leidt met alle personele, administratieve en organisatorische zaken die daarbij horen en macht heeft op grond van de positie die hij of zij bekleedt.

Wanneer een Persephone-vrouw zo uitzonderlijk begiftigd is, accepteert men van haar dat ze anders is en zich niet met aardse zaken bezighoudt. Ze is dan een soort goeroe, met leerlingen en adepten die zich laven aan haar kennis en inzichten en haar bewonderen. Vanwege haar uitzonderlijke gaven wordt van haar geaccepteerd dat ze functioneert volgens haar eigen wetten en regels en die aan anderen oplegt. Ze ontleent macht en gezag aan haar unieke expertise, niet aan een functie. Haar bewonderaars plaatsen haar op een voetstuk en behandelen haar met een eerbied die andere leidinggevenden die functionele macht hebben nooit ten deel valt. Maar ze heeft vaak ook felle tegenstanders, mensen die haar zwart maken om haar positie te ondermijnen.

Persephone in een team

In een team is een Persephone-vrouw vaak een beetje het jongste zusje, degene die niet altijd serieus wordt genomen door de anderen, maar die wel wordt gewaardeerd vanwege haar spontane opmerkingen en de onverwachte manier waarop ze uit de hoek kan komen. Haar weerloze uitstraling leidt tot verschillende reacties. Bij sommige mannen in de groep roept ze haantjesgedrag op. Zij gaan zich uitsloven om haar te helpen, om bij haar in het gevlij te komen. Anderen ergeren zich omdat ze niet als volwaardig teamlid meedoet en een uitzonderingspositie inneemt, en weer anderen vinden haar vooral aandoenlijk en maken zich niet zo druk als ze fouten maakt of minder werk verzet dan de rest.

Hoe ze ligt in een team hangt af van de opdracht van het team. Een Persephone-vrouw is niet zo op haar plaats wanneer er onder grote druk gepresteerd moet worden en er strakke deadlines moeten worden gehaald. Ze functioneert juist wel goed in teams waarin het er minder doelgericht aan toe gaat, bijvoorbeeld wanneer een team nieuwe ideeën moet bedenken. Dan is haar aanwezigheid een groot voordeel, omdat ze er goed in is om met een frisse blik naar oude problemen te kijken.

Als er taken verdeeld moeten worden, wacht ze meestal af wat ze toebedeeld krijgt en schikt ze zich in wat anderen voor haar bedenken. Ze is nu eenmaal niet doortrapt genoeg om zo te manipuleren dat zij de taken krijgt die leuk zijn of waar eer mee te behalen valt. In een team waarin de teamleden elkaars concurrenten zijn, heeft ze het moeilijk omdat ze niet heeft geleerd van zich af te bijten en ze zich gemakkelijk in een hoek laat drukken door groepsleden die haar passeren of opzadelen met ondankbare klussen. Haar instinctieve reactie als ze zich benadeeld voelt is om naar haar baas te lopen, net zoals ze vroeger naar haar moeder liep, om hulp en assistentie te vragen.

Een Persephone-vrouw zal op haar beurt proberen om het iedereen zo goed mogelijk naar de zin te maken en laat die kant van zichzelf zien die de ander het liefst van haar ziet: de luchthartige en spontane kant. Ze kan door wie ze is veel bijdragen aan het team, en andere teamleden die er eigenlijk niet veel zin in hebben, toch overhalen om zich in te zetten, alleen al door te zorgen voor een leuke, optimistische sfeer. Door haar luchtigheid en zachtheid verliezen anderen hun scherpte en worden ze meer ontspannen. Haar aanwezigheid wordt dan ook vaak erg op prijs gesteld in groepen die bestaan uit gedreven, serieuze, hardwerkende mensen. Zij zorgt daar voor een welkom tegenwicht.

De werkomgeving van Persephone

Een Persephone-vrouw kiest meestal niet bewust voor een beroep maar rolt bij toeval ergens in en kijkt dan verder. Wat voor werk ze ook doet, ze zal gauw merken dat haar kracht ligt in de manier waarop ze met anderen contact legt. Door haar open houding raakt ze mensen en weet ze hen voor zich te winnen. Dat is niet verwonderlijk, omdat je in het contact met een Persephone-vrouw wordt herinnerd aan het kind in jezelf. Net als een Demeter-vrouw moet een Persephone-vrouw daarom werken met mensen. Niet om anderen te helpen, maar om anderen te enthousiasmeren. Ze kan mensen, of groepen mensen, die vastzitten in oude patronen of onwillig zijn om zich nieuwe dingen aan te leren, nieuw elan bezorgen. Ze is dan ook het best op haar plek in een functie waar ze als aanjager kan fungeren, waarin ze mensen in beweging kan zetten. Door haar snelle manier van contact maken functioneert ze ook goed in beroepen zoals dat van journalist, waarin de kwaliteit van haar werk afhankelijk is van de kwaliteit van het contact. Een goed interview komt alleen tot stand als de journalist degene die hij ondervraagt dingen kan ontlokken die de geïnterviewde eigenlijk niet had willen zeggen. Een Persephone-vrouw is hier een meester in. Ze moet er alleen op letten om zelf niet te worden meegesleurd in het vuur van het gesprek en haar professionaliteit te bewaren.

Door haar contactuele vaardigheden is ze ook een goede verkoper. Haar onbevangenheid, openheid en enthousiasme kunnen ervoor zorgen dat een ander zijn behoedzaamheid en achterdocht laat varen en helemaal meegaat in haar verhaal, en voor hij het weet een koop gesloten heeft. In een commerciële functie moet een Persephone-vrouw wel worden bijgestaan door een ander die de zakelijke kant van de transactie voor zijn of haar rekening neemt, maar om de klant te ontwapenen en hem geïnteresseerd te krijgen is zij uitermate geschikt. Een combinatie van Persephone en Athena werkt dan heel goed; de ongewapende en de geharnaste vormen samen een onverslaanbaar team.

Persephone in deze tijd

Persephone is een godin van alle tijden, die tegenwoordig nog net zo geliefd is als ze altijd al was. Dat blijkt onder andere uit het feit dat veel ouders die een dochter krijgen als ideaalplaatje ook nu nog een Persephone-meisje in hun hoofd hebben. Ze hopen op een klein prinsesje, een meisje dat ze kunnen aankleden in schattige jurkjes en dat lief, gehoorzaam en snoezig is. Haar vader ziet zichzelf als de sterke man die haar beschermt, haar moeder als haar steun en toeverlaat. Het ‘meisjesmeisje’ is nog steeds de droom van veel ouders. ‘Er was eens een lief klein meisje.’ Zo beginnen veel sprookjes waarin een meisje de hoofdrol speelt: Doornroosje, Sneeuwwitje, Roodkapje. Het zijn allemaal kleine Persephones, argeloze meisjes die buiten hun schuld om in een vervelende situatie belanden en daar pas uit bevrijd worden als iemand hen komt redden. Ook in de manier waarop ze verbeeld worden – vaak met lang haar en romantische jurken – wordt het Persephone-archetype benadrukt. Het ideaalbeeld dat nog steeds bestaat van een klein meisje, zoals onder andere tot uiting komt in de nog altijd populaire klassieke sprookjes, maar ook in de manier waarop meisjes in reclame worden afgebeeld, geeft aan dat de waardering voor Persephone van alle tijden is als het gaat om een meisje in haar prepuberale fase.

Tot de seksuele revolutie in de jaren zestig was de leeftijdsfase waarin een meisje een Persephone was, seksueel nog onontwaakt, langer dan nu. Omdat op seksualiteit een taboe rustte duurde het langer voordat een meisje zich van haar eigen seksualiteit bewust werd. In lichamelijke zin is Persephone tegenwoordig op jongere leeftijd uit de psyche van een meisje verdwenen dan vroeger. De leeftijd waarop meisjes hun ‘onschuld’ verliezen wordt misschien nog wel steeds lager door de invloed van de media. Vooral de typische popzenders met hun videoclips schotelen jonge meisjes zeer sensuele en seksueel bewuste vrouwen voor als rolmodel. Het gevolg hiervan is dat meisjes zich op steeds jongere leeftijd van hun seksualiteit bewust worden.

In geestelijk opzicht is Persephone juist weer langer in de psyche van een meisje aanwezig dan vroeger, omdat wat moeilijk en vervelend is vaak van haar wordt weggehouden door ouders die hun kind niet met de harde realiteit willen confronteren. Ze leert daardoor niet omgaan met tegenslag, is niet weerbaar en blijft langer een meisje dat niet op eigen benen kan staan. Persephone-meisjes en jonge vrouwen genieten over het algemeen langer de bescherming van hun ouders en zijn emotioneel langer van hen afhankelijk. Nog een oorzaak waarom meisjes en jonge vrouwen de volwassenheid langer kunnen uitstellen dan vroeger is de leeftijd waarop vrouwen tegenwoordig hun eerste kind krijgen. Nu is dat rond de dertig, terwijl dat in 1970 nog vijf jaar eerder was. Vrouwen van nu kunnen een onomkeerbaar besluit als het krijgen van een kind langer uitstellen en dus langer een onbezorgd leven leiden. Persephone kan langer dominant aanwezig zijn in hun psyche dan vroeger.