–, en Hans Kuné, ‘Vrouwen in tweestrijd’, 21.11.84.
–, ‘Meer ruimte voor de kunstenaar in de wetenschapsmens’, 12.12.84.
–, ‘De kreeftgang van de geschiedenis’, 19.12.84.
–, ‘Keynes in de beklaagdenbank’, 23.1.85.
–, ‘Psychologie is toch een natuurwetenschap’, 6.2.85.
–, en Hans Kuné, ‘Erosie van legitimiteit. Verslag van een discussie tussen Donner, Nauta en Jongman’, 27.2.85.
–, ‘Gadourek: van ongekroonde koning tot eredoctor met vut’, 27.3.85.
–, ‘De verbeelding aan de macht en de onmacht van de sociale wetenschappen’, 17.4.85.
–, ‘De droom van een ingenieur’, 22.5.85.
–, ‘Sociologie als historisch verschijnsel’, 25.9.85.
–, ‘Idealisten in no-nonsense tijd’, 20.11.85.
–, ‘Nieuwe huisstijl rug noodzakelijk. Interview met dr. F.M. Andriessen’, 11.12.85.
–, ‘De wond’re wereld van het beroep tegen overheidsbeslissingen’, 8.1.86.
–, ‘De verbrokkeling van ons bestaan’, 5.2.86.
–, ‘Sociale geneeskunde op zijn smalst’, 12.3.86.
–, ‘De sociologie op het breukvlak van twee millennia’, 9.4.86.
–, ‘De vergrijzing van ons vaderland’, 29.4.86.
–, ‘De inhoudelijken contra de dogmatici’, 6.5.86.
–, ‘Ambtenaren op drift’, 1.10.86.
–, ‘De relatieve waarde van economische voorstellingen’, 5.11.86.
–, ‘De vrees voor en het verlangen naar de dood’, 19.11.86.
–, ‘De systematiek in het creatieve proces’, 26.11.86.
–, ‘Honderd jaar socialisme in Groningen’, 17.12.86.
–, ‘Besturen levert me energie op (interview met dr. Margo Andriessen)’, 4.2.87. 304
–, ‘Te weinig klassenanalyse in goede geschiedenis van de technologie’, 18.2.87.
–, ‘De academische vrijheid in het geding’, 25.3.87.
–, ‘En het congres sloop op kousevoeten rond’, 29.4.87.
–, ‘Onbenutte arbeid: een grensverleggend proefschrift’, 24.6.87.
–, ‘Is wetenschappelijke vernieuwing te sturen?’, 1.10.87.
–, ‘De concurrentie voorbij’, 26.11.87.
–, ‘Geschiedschrijving vanuit ruimtelijk perspectief’, 17.12.87. SOAP. Maandblad van de Subfakulteit der Sociaal-Culturele Wetenschappen rug: 1972-1988. Columns in Namens, 1987-1992 (maandelijks).
Columns in Elsevier, 1994-2001 (wekelijks)(nu gebundeld in Fortuyn 2003). Gesprekken met:
Hans Wansink, Den Haag, 10.12.02.
Albert Benschop, Amsterdam, 17.12.02.
Paul Kalma, Amsterdam, 23.12.02.
Jacques van Nieuwstadt, Groningen, 15.1.03.
Hans Kuné, Groningen, 15.1.03.
Elmer Spaargaren, Groningen, 15.1.03.
Gerrit Voerman, Groningen, 16.1.03.
Gerrit Voerman en Paul Lucardie, Groningen, 12.02.03.
Lolle Nauta, Groningen, 12.02.03.
Hans Broekhuis, Groningen, 13.02.03.
Teun Jaspers, Amsterdam, 24.2.03.
Marten Fortuyn (telefonisch)(februari 2003)
Kay van der Linde (telefonisch)(februari 2003)
Roel in ’t Veld, Utrecht, 12.5.03.
Alle directe citaten zonder verwijzing zijn ontleend aan deze interviews. 305
Bibliografie algemeen
Afkortingen in de tekst:
DGA = De Groene Amsterdammer
NRC = NRC Handelsblad
VN = Vrij Nederland
VK = De Volkskrant
UK = Universiteitskrant RUG
Aerts, Mieke (2003), ‘Had Pim Fortuyn ook een vrouw kunnen zijn? De actualiteit van
“het persoonlijke is politiek” in de eenentwintigste eeuw’, Tijdschrift voor Genderstu- dies 2:16-28.
Anders, Klaas, en Albert Benschop (1980), ‘De cpn en de democratische weg naar het socialisme’, Komma 1(1):24-43. Ankersmit, Frank (1990), De navel van de geschiedenis. Groningen: Historische Uitgeverij.
– (1997), Aesthetic Politics. Political Philosophy Beyond Fact and Value. Stanford CA: Stanford University Press.
– (2002), Political Representation. Stanford CA: Stanford University Press. Ball, Terence (1988), Transforming Political Discourse. Oxford: Blackwell. Bastow, Steve (2002), ‘A Neo-Fascist Third Way: The Discourse of Ethno-differentialist Revolutionary Nationalism’, in: Bastow, Martin en Pels (2002):351-368.
–, James Martin en Dick Pels (2002), ‘Introduction: Third Ways in Political Ideology’, in: idem (red.) Third Way Ideologies. Speciaal nummer van Journal of Political Ideologies 7(3):269-280.
Bauman, Zygmunt (1989), Modernity and the Holocaust. Cambridge: Polity Press. Beck, Ulrich, en Elisabeth Beck-Gernsheim (2002), Individualization. Londen: Sage. Becker, Frans, en René Cuperus (2001), ‘De benarde positie van politieke partijen zoals de PvdA. Een introductie’, Socialisme & Democratie 1:533-543. Beer, Paul de (2002), ‘Heeft de sociaal-democratie nog bestaansrecht?’, Socialisme & De- mocratie 7/8:44-55.
Benjamin, Walter (1973 [1939]), Illuminations, H. Arendt (red.) Londen: Fontana. Berg, J.Th.J. van den (red.)(1983), De staat verdrukt? Amsterdam: WBS. Beus, Jos de (2001), Een primaat van politiek. Amsterdam: Vossius Pers.
– (2002), Na de beeldenstorm (Etty Hillesum-lezing). Heerde: Langhout & De Vries. 306
Blokker, Jan (2002), ‘De nieuwe Duce’, in Broertjes (2002):57-58. Bourdieu, Pierre (1991), Language and Symbolic Power. Cambridge: Polity. Braak, Menno ter (1949), Verzameld werk III. Amsterdam: Van Oorschot.
– (1980) Verzameld werk IV. Amsterdam: Van Oorschot. Brands, Jan (2002), Onafhankelijk, ongrijpbaar, alleen. Gesprekken met Pim Fortuyn. Amsterdam: sun. Brandt Corstius, Hugo (2002), ‘Woorden zijn daden. Stemmen op de man die het durft te zeggen’, De Groene Amsterdammer, 16 mei.
Brink, Gabriël van den (2002), Mondiger of moeilijker? Een studie naar de politieke habitus van hedendaagse burgers. Den Haag: sdu.
Brink, Rinke van den (1994), De internationale van de haat. Extreem-rechts in West-Europa. Amsterdam: sua.
Broertjes, Pieter (red.) (2002), Het fenomeen Fortuyn. Amsterdam: De Volkskrant/Meulenhoff. Bussemaker, Jet (2002), ‘Pim Fortuyn: de eerste politieke postmodernist’, Socialisme & Democratie 4:8-9.
Buyse, Axel (2002), ‘Inleiding: de “magische formule” van nieuw radicaal rechts’, in: idem, (red.), Nieuw radicaal rechts in Europa. Antwerpen-Amsterdam: Houtekiet. Camps, Hugo (2001), ‘Ik ga vanuit het Catshuis regeren (interview met Pim Fortuyn)’, Elsevier, 1 september.
Canovan, Margaret (1999), ‘Trust the People! Populism and the Two Faces of Democracy’, Political Studies 47:2-16. Carroll, David (1985), French Literary Fascism. Nationalism, Anti-Semitism, and the Ideolo- gy of Culture. Princeton: Princeton University Press. Chorus, Jutta, en Menno de Galan (2002), In de ban van Fortuyn. Reconstructie van een po- litieke aardschok. Amsterdam: Mets & Schilt. Corner, John, en Dick Pels (red.) (2003), Media and the Restyling of Politics. Consumerism, Celebrity, and Cynicism. Londen: Sage.
Cuperus, René (2003a), ‘Het populistisch tekort van de sociaal-democratie’, Nieuwste Tijd (te verschijnen).
– (2003b), ‘Een beetje populisme mag’, de Volkskrant, 5 april. Daalder, H., en J.P. van de Geer (1977), ‘Partijafstanden in de Tweede Kamer der StatenGeneraal,’ Acta Politica 3: 289-345.
– en M. Wolters (1987), ‘Politicologen en psychologen op zoek naar partijen in de ruimte’, in: H.F.M. Crombag, L.J.Th. van der Kamp en C.A.J. Vlek (red.), De psychologie voorbij. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Dekkers, Geertje, en Philip van de Poel (2002), ‘There’s Something Rotten in the State of Holland. De wortels van Fortuyn’s gedachtegoed’, Historisch Nieuwsblad, 4 juni. Dekkers, Peter (red.) (2002), Nederland na Fortuyn. Amsterdam: Trouw. Delden, A.Th. van, e.a. (1987), Naar een ondernemende universiteit. Utrecht/Antwerpen: Veen.
Doorn, Jacques van (2002a), ‘Dandyisme als politieke stijlfiguur’, Trouw, 5 september.
– (2002b), ‘Democratie in de overgang. Van collectieve beheersing naar geordende vrijheid’, in Van Schie (red.) (2002): 7-55. Duijnhoven, Serge van (1996), ‘Rave on to tell me… De democratisering van de bohème’, Skript 18:36-46.
307
Dunk, Thomas von der (2003), De Vader, de Zoon en de Geest van Pim. Amsterdam: Van Gennep.
Duyvendak, Jan-Willem, en Ido de Haan (red.) (1997), Maakbaarheid. Liberale wortels en hedendaagse kritiek van de maakbare samenleving. Amsterdam: Amsterdam University Press.
– en Jos van der Lans (2003), ‘De tragiek van de staat’, De Groene Amsterdammer, 15 februari. Eatwell, Roger (1995), Fascism: A History. Londen: Chatto & Windus. El, Carla van (2002), Figuraties en Verklaringen. Stijlgebonden schoolvorming in de Neder- landse sociologie na 1968. Amsterdam: Aksant.
Elchardus, Mark (2002), De dramademocratie. Tielt: Lannoo. Etty, Elsbeth (2002), ‘Dek en Pim, een paar apart’, NRC Handelsblad, 14 september. Felice, Renzo de (1968), Mussolini il rivoluzionario 1883-1920. Turijn: Einaudi.
– (1977), Interpretations of Fascism. Cambridge ma: Harvard University Press. Fennema, Meindert (2003), ‘Schrap het haatzaai-artikel uit het Wetboek van Strafrecht!’, Vrij Nederland, 22 maart.
Fest, Joachim (1987), ‘Die geschuldete Erinnerung. Zur kontroverse über die Unvergleichbarkeit der nationalsozialistischen Massenverbrechen’, in: Nolte e.a. (1987):100-112.
Frissen, Paul (2002), De staat. Amsterdam: De Balie. Gabriëls, René (2002), ‘Op zoek naar samenhang’, De Helling 15(3):26-29. Giesen, Peter (2002), ‘Mediamagneet’, in Broertjes (red.) (2002):70-72. Gregor, A.J. (1969), The Ideology of Fascism. New York: The Free Press.
– (1979), Young Mussolini and the Intellectual Origins of Fascism. Berkeley: University of California Press.
Griffin, Roger (1991), The Nature of Fascism. Londen-New York: Routledge. Grit, Kor (2000), Economisering als probleem. Een studie naar de bedrijfsmatige stad en de on- dernemende universiteit. Assen: Van Gorcum.
Groot, Ger (2002), ‘Nederland moet terugkeren tot de realiteit’, NRC Handelsblad, 10 mei. Hajema, Luuk (1988), ‘Een wonderkind of een total loss? Socioloog Pim Fortuyn sluit zijn Groningse jaren af’, UK, 11 februari.
Harmsen, Ger (1971), ‘Tegen arbeiderisme en sociologisme’, Te Elfder Ure 9/10:429-475.
– (1988), ‘Een afscheid, maar niet van de dialectiek’, in: Fortuyn (1988b):69-131.
– (1993), Herfsttijloos. Een levensverhaal. Nijmegen: sun. Heelas, Paul, en Paul Morris (1992), The Values of the Enterprise Culture. The Moral Debate. Londen-New York: Routledge.
Heidegger, Martin (1991 [1933]), ‘De identiteit van de Duitse universiteit’, Krisis 11(3):4652. Herwijnen, Piet van, en Ad Rutges (1975a), ‘Bespreking van Fortuyn e.a., Politiek bewust- zijn van academici in een loonafhankelijke situatie’, UK 7 en 14 mei.
– (1975b), ‘Dupliek’, UK, 11 juni.
Herzinger, Richard (2002), ‘Hauptsache dagegen’, Die Zeit 31. Hielkema, André (red.) (1989), De dandy, of de overschrijding van het alledaagse. MeppelAmsterdam: Boom. Hofstede, Peter (2002), ‘Abou Jahjah, Hirsi Ali en de dramademocratie’, De Volkskrant, 14 december.
308
Horton, Donald, en Richard Wohl (1986), ‘Mass Communication and Para-Social Interaction: Observation on Intimacy at a Distance’, in: Gary Gumpert en Robert Cathcart (red.), Inter/Media. Interpersonal Communication in a Media World. New York-Oxford: Oxford University Press.
Jong Edz., Frits de (1981), Macht en inspraak. De strijd om de democratisering van de Uni- versiteit van Amsterdam. Baarn: Ambo.
Juffermans, Paul e.a. (1969), De sociologie moet een mens-wetenschap zijn. Amsterdam: Vrije Universiteit.
Kadt, Jacques de (1980 [1939]), Het fascisme en de nieuwe vrijheid. Amsterdam: Van Oorschot.
– (1991), De deftigheid in het gedrang. Amsterdam: Van Oorschot. Kalma, Paul (1982), De illusie van de ‘democratische’ staat. Deventer: wbs/Kluwer.
– (1983), ‘Stellingen en toelichting’, in Van den Berg (red.) (1983):26-29.
– (1988), Het socialisme op sterk water. Deventer: Van Loghum Slaterus. Kant, Immanuel (1991 [1784]), ‘Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?’, Schriften zur Antropologie, Geschichtsphilosophie, Politik und Pädagogik. Frankfurt: Suhrkamp. Keat, John, en Nicholas Abercrombie (red.) (1991), Enterprise Culture. London & New York: Routledge.
Köbben, A.J.J., en J.J. Godschalk (1985), Een tweedeling van de samenleving? Den Haag: Staatsuitgeverij.
Koch, Koen (1996), ‘De natiestaat als lapmiddel’, in Koch en Scheffer (red.) (1996):4055.
– en Paul Scheffer (red.) (1996), Het nut van Nederland. Opstellen over soevereiniteit en identiteit. Amsterdam: Bert Bakker.
Koper, Arnold (red.) (1980), Stalinisme en destalinisatie. Amsterdam: Van Gennep. Kossmann, E.H. (1995), Vergankelijheid en continuïteit. Opstellen over geschiedenis. Amsterdam: Bert Bakker. Kreuzer, Helmut (1968), Die Bohème. Beiträge zur ihrer Beschreibung. Stuttgart: Metzler. Kuné, Hans (1980), ‘Een pietsje meer theorievorming had geen kwaad gekund’, UK, 10
december.
– (1984), ‘Sociologie-opleiding terug naar af’, UK, 1 februari.
– (1985), ‘Topsymposium over alles’, UK, 18 september.
– (1987), ‘Het socialisme raakt in knoop met zichzelf in de no-nonsense tijd’, UK, 19 november.
– (2002), ‘At Your Service: de herbetovering van de wereld volgens de methode-Fortuyn’, ongepubliceerd.
Lans, Jos van der (2002), ‘GroenLinks en de electorale flipperkast’, De Helling 15(3):8-11. Lucardie, Paul, en Gerrit Voerman (2002), ‘Liberaal patriot of nationaal populist? Het gedachtegoed van Pim Fortuyn’, Socialisme & Democratie 4:32-42. Manin, Bernard (1997), The Principles of Representative Government. Cambridge: Cambridge University Press. Marshall, P.D. (1997), Celebrity and Power. Fame in Contemporary Culture. MinneapolisLonden: University of Minnesota Press. Mertens, Thomas (2002), ‘Wat Fortuyn wilde, kon niet’, NRC Handelsblad, 14 mei. Meyers, Jan (1984), Mussert. Een politiek leven. Amsterdam: De Arbeiderspers. Meyrowitz, Joshua (1985), No Sense of Place. The Impact of Electronic Media on Social Be- 309
haviour. New York-Oxford: Oxford University Press. Mitscherlich, Alexander (1972), Op weg naar een vaderloze maatschappij: sociaal-psycholo- gische verkenningen. Deventer: Van Loghum Slaterus. Moers, Ellen (1978), The Dandy. Brummell to Beerbohm. Lincoln-London: University of Nebraska Press.
Mussert, Anton (1931), Program der Nationaal-Socialistische Beweging. Utrecht: NSB.
– (1940), Het nationalisme van de NSB. Leiden: Nenasu.
– (1941), Het socialisme van de NSB. Utrecht: Nenasu. Nauta, L.W., en J.P. Koenis (red.) (1988), Een toekomst voor het socialisme? Amsterdam: Van Gennep.
Nolte, Ernst (1965), Three Faces of Fascism. New York: Holt, Rhinehart and Winston.
– e.a. (1987), ‘Historikerstreit’. Die Dokumentation der Kontroverse um die Einzigartigkeit der national-sozialistischen Judenvernichtung. München/Zürich: Piper. Oerlemans, J.W. (1990), ‘Eén-partijstaat Nederland’, NRC Handelsblad, 14 februari. Oosterbaan, Warna (2002), ‘Het onbehagen kan weer ondergronds’, NRC Handelsblad Magazine, 2 februari.
Pekelder, Willem (2002), ‘Pim, het merk’, Het Parool, 28 mei. Pels, Dick (1982), ‘De redelijkheid van het fascisme’, Socialisme & Democratie 2:58-68.
– (1984), ‘De zelfkant van het socialisme’, Socialisme & Democratie 10:367-373.
– (1988), ‘Het socialisme in het niemandsland tussen staat en maatschappij’, in: Nauta en Koenis (red.) (1988): 77-100.
– (1989), ‘Den Uyl als denker. Een erfenis in fragmenten’, Socialisme & Democratie 1:17-24.
– (1991), ‘Zaken-socialisme, of: het einde van de utopie’, in: C.J.M. Schuyt e.a., Sociaal- democratie tussen zakelijkheid en moraal. Amsterdam: wbs.
– (1993), Het democratisch verschil. Jacques de Kadt en de nieuwe elite. Amsterdam: Van Gennep.
– (1998a), Property and Power in Social Theory. A Study in Intellectual Rivalry. Londen-New York: Routledge.
– (1998b), ‘Rondom Elias’, in: Anne Gevers (red.), Uit de zevende. Vijftig jaar politieke en sociaal-culturele wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Amsterdam: Het Spinhuis.
– (2000a), The Intellectual as Stranger. Studies in Spokespersonship. Londen-New York: Routledge.
– (2000b), ‘Pleidooi voor een stijlvolle politiek’ in Pels en Te Velde (red.) (2000):55-79.
– (2001), ‘Wetenschap als onthaasting en onthaasting van de wetenschap’, Krisis. Tijd- schrift voor empirische filosofie 2(3):6-25.
– (2002a), ‘Socialism between Fact and Value: From Tony Blair to Hendrik de Man and Back’, in: Bastow, Martin en Pels (red.) (2002):281-299.
– (2003a), Unhastening Science. Autonomy and Reflexivity in the Social Theory of Knowled- ge. Liverpool: Liverpool University Press.
– (2003b), ‘Aesthetic Representation and Political Style: Re-balancing Identity and Difference in Media Democracy’, in: Corner en Pels (red.) (2003): 41-66.
– en Henk te Velde (red.) (2000), Politieke stijl. Over presentatie en optreden in de politiek. Amsterdam: Het Spinhuis.
– en Liesbet van Zoonen (2003), ‘Idolen met ideeën: de nieuwe democratische elite’, Pluche 2:58-67.
310
Perger, Werner A. (2002), ‘Haiders Schatten auf Europa’, Die Zeit 26. Piccone, Paul (1993), ‘Postmodern Populism’, Telos 103:45-86. Praag, Philip van, en Kees Brants (red.) (2000), Tussen beeld en inhoud. Politiek en media in de verkiezingen van 1998. Amsterdam: Het Spinhuis. Prins, Baukje (2002), ‘Het lef om taboes te doorbreken. Nieuw realisme in het Nederlandse discours over multiculturalisme’, in: Baukje Prins en Boris Slijper (red.), Hoe tolerant zijn we eigenlijk? Speciaal nr. Migrantenstudies 18(4):241-254.
– (2004), Voorbij de onschuld. Het debat over de multiculturele samenleving. Amsterdam: Van Gennep (nieuwe herziene editie).
Ree, Erik van (2002a), The Political Thought of Joseph Stalin: A Study in Twentieth-Century Revolutionary Patriotism. Londen-New York: RoutledgeCurzon.
– (2002b), ‘Het belang van vrij debat’, De Groene Amsterdammer, 19 januari.
– (2002c), ‘Voor volk en vaderland’, De Groene Amsterdammer, 2 maart. Regtien, Ton (1969), Universiteit in opstand. Amsterdam: Van Gennep. Roosmalen, Marcel van (2002), Op pad met Pim. Soesterberg: Aspekt. Rose, Nikolas (1992), ‘Governing the enterprising self’, in Heelas en Morris (red.) (1992):141-164.
Rijk, Miriam de (1994), ‘Pim Fortuyn. Ik heb ten diepste het gevoel niet welkom te zijn’, De Groene Amsterdammer, 5 januari.
Samuels, Andrew (1997), De spiegel en de hamer. Dieptepsychologie en de politieke mens. Amsterdam: Van Gennep.
Scheffer, Paul (1996), ‘Land zonder spiegel’, in Koch en Scheffer (red.) (1996):10-39.
– (2000), ‘Het multiculturele drama’, NRC Handelsblad, 29 januari. Schie, P.G.C. van (red.) (2002), Het democratisch tekort: interpretaties en remedies. Den Haag: Teldersstichting.
Schmitt, Carl (1934 [1922]), Politische Theologie. München-Leipzig: Duncker en Humblot. Schudson, Michael (1998), The Good Citizen. A History of American Civic Life. New York: The Free Press.
Schumpeter, Joseph A. (1974 [1943]), Capitalism, Socialism and Democracy. London: Allen & Unwin. Schuyt, Kees (2002), ‘De man die nergens bij hoort’, in Broertjes (red.) (2002):67-69. Siegel, Jerrold (1986), Bohemian Paris. Culture, Politics, and the Boundaries of Bourgeois Life 1830-1930. New York: Viking.
Singelsma, Sybren (2003), ‘Routekaart naar democratisch Nederland’, NRC Handelsblad, 7 juni.
Smeets, Hubert (2003), ‘Aantekeningen bij Stalin’, De Groene Amsterdammer, 8 maart. Spong, Gerard, en Oscar Hammerstein (2003), ‘Vervolg ze tot in de hel’. De haat-zaai aan- gifte van Fortuyn. Amsterdam: Balans.
Steijger, Ton (1989), ‘Dandyisme in het Interbellum’, in: André Hielkema (red.) (1989):162-176.
Sternhell, Zeev (1996), Neither Right nor Left: Fascist Ideology in France. Princeton: Princeton University Press. Stokkom, Bas van (1997), Emotionele democratie. Amsterdam: Van Gennep. Street, John (2001), Mass Media, Politics and Democracy. Houndmills, Basingstoke: Palgrave.
– (2003), ‘The Celebrity Politician: Political Style and Popular Culture’, in: Corner en Pels (red.) (2003):85-99.
311
Stuurman, Siep (1978), Kapitalisme en burgerlijke staat. Een inleiding in de Marxistische po- litieke theorie. Amsterdam: sua.
– (1980), ‘Inleiding’ in: John Huige, Siep Stuurman en Luuk Wijmans (red.), Niet bij puinruimen alleen. Amsterdam: Van Gennep.
Taggart, Paul (2000), Populism. Buckingham-Philadelphia: Open University Press. Taguieff, Pierre-André (1995), ‘Political Science Confronts Populism’, Telos 103:9-43. Thompson, John (2000), Political Scandal. Power and Visibility in the Media Age. Cambridge: Polity. Timmer, Roel (1975), ‘Onderzoek is met meer wetenschappelijke pretenties naar buiten getreden dan haalbaar’, UK, 11 juni.
Tromp, Bart (1972), ‘Het stroomgebied van de sociologie in permanente crisis’, Vrij Ne- derland, 30 september.
– (1977), ‘Academici, loonafhankelijkheid en klassepositie’, Mens en Maatschappij 2:212220.
– (2001), ‘Een partijloze democratie, of: het einde van de politieke partij?’, Socialisme & Democratie 12/1:544-553.
– (2002a), ‘De taak der sociaal-democratie’, Socialisme & Democratie 5/6:90-95.
– (2002b), ‘Het virus van de plebiscitaire democratie’, Socialisme & Democratie 12:31-34.
– (2002c), ‘Kanttekeningen bij het jaar 2002’, in: André Rouvoet e.a. (2002), Haagse te- genstrijdigheden. Een jaar verder. Amsterdam: Amsterdam University Press.
– (2002d), ‘Ideologieën zijn wel degelijk relevant’, NRC Handelsblad, 21 december. Veen, Robert J. van der, en Dick Pels (red.) (1995), Het basisinkomen. Sluitstuk van de ver- zorgingsstaat? Amsterdam: Van Gennep.
Velde, Henk te (1998), ‘Haast in de politiek. De stijl van Den Uyl en de opkomst van Van Agt’, in: Jan Ramakers, Gerrit Voerman en Rutger Zwart (red.) (1998), Illusies van Den Uyl? De spreiding van kennis, macht en inkomen. Amsterdam: Het Spinhuis.
– (2002), Stijlen van leiderschap. Persoon en politiek van Thorbecke tot Den Uyl. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
– (2003), ‘Passie, theater en narcisme’, Pluche 1:63-69. Voerman, Gerrit (red.) (1994), Politiek zonder partijen? Over de horizon van de partijpoli- tiek. Amsterdam: Het Spinhuis.
Walter, Tony (red.) (1999), The Mourning for Diana. New York: Berg. Wassenberg, Arthur (1983), ‘Zou Machiavelli nu tevreden zijn?’ in: Van den Berg (red.) (1983): 48-65.
Wijmans, Luuk (1999), ‘Voor jezelf beginnen: een nieuwe trend?’, Amsterdams Sociolo- gisch Tijdschrift 26(3):402-422.
Woltz, W. (1991), ‘Naar een politiek zonder programma’s (Interview met Hans van Mierlo)’, NRC Handelsblad, 5 juli. Wytzes, Liesbeth (2002), ‘Oprecht en onmogelijk. Het onvervulde leven van Pim Fortuyn (1948-2002)’, Elsevier, 13 september. Zoeten, Martine van, en Marc Conradi (1985), ‘Pim Fortuyn: een eenvoudig wetenschappelijk medewerker’, SOAP 15(7), oktober. Zoonen, Liesbet van (2002), ‘Plezier & politiek in de entertainment-samenleving’, So- cialisme & Democratie 12:22-30.
Zwagerman, Joost (2003a), Het wilde Westen. Nederland 2001-2003. Amsterdam: De Arbeiderspers. 312
– (2003b), ‘Ingeburgerde anarchisten’, NRC Handelsblad, 3 januari. Zwan, A. van der (1987) ‘Universitaire autonomie: een voorstel’ in J.C. Breman & C.J.M
Schuyt (red.) De bedreigde universiteit. Oordelen en voorstellen. Leiden: Martinus Nijhoff.
– (2003), De uitdaging van het populisme. Amsterdam: Meulenhoff. 313
Register
Aartsen, Jozias van 278
Bos, Wouter 133, 268, 278, 287, 289
Abu Jahjah, Dyab 268
Braak, Menno ter 13, 61, 67, 88, 200,
Adorno, Theodor 69
225-228, 248, 298
Aerts, Mieke 38
Brands, Jan 64
Albeda, Wil 56, 98, 124, 151
Broekhuis, Hans 98, 138, 198, 299
Althusser, Louis 83, 89
Broekmeyer, Marius 72, 76
Ankersmit, Frank 49, 269
Brummell, Georges ‘Beau’ 253-254
Annunzio, Gabriele d’ 23
Bussemaker, Jet 17, 38, 98
Austin, J.L. 220
Capellen tot den Pol, Joan Derk van der
Balkenende, Jan-Peter 20, 130, 278, 289,
134
297
Chirac, Jacques 57, 199, 237
Banning, Willem 115, 130, 193
Cohen, Job 289, 293
Barbey d’Aurevilly, Jules 255
Couwenberg, S.W. 133, 193
Barrès, Maurice 230, 231
Cuperus, René 241
Baudelaire, Charles 255
Beatrix, koningin 175, 258
Dales, Ien 62, 151, 152
Bell, Daniel 43
Dam, Marcel van 216, 220, 235
Bello, Mieke 56, 61
Daudt, Hans 281
Benjamin, Walter 19
Deetman, Wim 122, 132, 136, 278
Benschop, Albert 69, 72, 78
Dercksen, Willem 58, 75, 77
Berg, Harry van den 58, 74, 83
Descartes, René 208
Berlusconi, Silvio 236, 241
Dewinter, Filip 14, 218, 236, 241
Bernstein, Eduard 27, 90, 97, 111
Diana, prinses van Wales 264
Beus, Jos de 245
Dijkstal, Hans 48, 136, 267
Blair, Tony 20, 199
Disraeli, Benjamin 252
Blokker, Jan 23, 217
Domela Nieuwenhuis, Ferdinand 291
Boer, Margreeth de 289
Doorn, Jacques van 14, 249
Bolkestein, Frits 17, 44, 46-47, 61, 98,
Douwes Dekker, zie: Multatuli
127, 130, 154, 183, 193, 194, 199-201,
Drees, Willem 86-88
208-209, 220, 293, 297
Duyn, Roel van 188
Bomhoff, Eduard 15, 98, 288, 289
Booij, Albert de 15, 16, 139
Elchardus, Mark 267-268
314
Elias, Norbert 9, 81-83, 98, 144, 158
Jünger, Ernst 27, 230
Felice, Renzo de 224
Kadt, Jacques de 10, 21, 22, 24, 88, 115,
Fennema, Meindert 98
130, 200, 225-228, 230, 244, 248Fest, Joachim 225
249, 298
Fortuyn, Marten 15, 67
Kalma, Paul 28, 93-94, 96, 100, 108, 110Frank, Anne 216-217, 225
112
Frissen, Paul 96
Kant, Immanuel 207-208, 240
Fukuyama, Francis 43
Kee, Ton 14, 56, 69, 72
Kennedy, John 67, 114, 232, 262, 263
G., Volkert van der 61, 220, 277
Keynes, John Maynard 107
Ginneken, Jaap van 5
Kneepkens, Manuel 253, 260
Gogh, Theo van 15, 259
Kok, Wim 17, 31, 44, 46-49, 51, 56-57, 61,
Goudsblom, Johan 81, 82
66, 98, 114, 122, 136, 171, 237, 263,
Graaf, Thom de 60, 216, 217
267, 277, 280, 293
Gramsci, Antonio 83
Kuné, Hans 57, 61, 111, 260
Grave, Frank de 136
Kuyper, Abraham 20, 148, 291
Gregor, A.J. 226
Langendam, John 15, 16
Habermas, Jürgen 69, 132
Lans, Jos van der 17, 38
Hahn, Erich 78
Lassalle, Ferdinand 249
Haider, Jörg 14, 18, 20, 216, 218, 220,
Linde, Kay van der 67
229, 236-241, 295
Lindenberg, Siegwart 80, 108
Halsema, Femke 278
Lubbers, Ruud 44, 47, 119, 136
Ham, Boris van der 290
Lucardie, Paul 21, 182
Hammerstein, Oscar 15, 216
Lusink, Oger 37
Harmsen, Ger 72-76, 79, 80, 82-85, 88,
Luxemburg, Rosa 296
90, 92, 98, 108-110, 113, 210
Heidegger, Martin 228, 230-231
Machiavelli, Niccolò 49
Heinsbroek, Herman 48, 169, 288
Man, Hendrik de 20-23, 27, 52, 90, 95,
Herben, Mat 13, 14, 48, 277, 289
96, 115, 193, 202
Herman, butler 15, 41, 253, 263
Manin, Bernard 267
Hirsch Ballin, Ernst 136
Mao Zedong 78, 223
Hirsi Ali, Ayaan 209, 268, 289-290
Marijnissen, Jan 31, 261
Hitler, Adolf 14, 216, 217, 221-223, 225,
Marinetti, F.T. 23, 26
228, 237-238
Marx, Karl 22-24, 27, 29, 69, 76-79, 81,
Hobbes, Thomas 179
82, 96, 107, 108, 110, 166, 167
Hoessein, Saddam 222
Maurras, Charles 230
Hooft, Jan ’t 138
Melkert, Ad 31, 40, 47, 49, 66, 214, 216,
Hoogendijk, Ferry 13, 15, 48, 262
254, 263, 267, 289, 293
Mens, Harry 15, 37, 139, 177, 259
Janmaat, Hans 30, 31, 183, 194, 196, 199Michels, Robert 21, 22, 23, 27, 115, 188, 200, 215-216, 218, 220, 229, 237, 241
230
Jaspers, Teun 58-59, 83, 85, 89
Mierlo, Hans van 136, 265
Jaurès, Jean 20, 193
Multatuli 248-249
Johannes Paulus II 114
Mussert, Anton 14, 21, 216, 217, 221, 232Jong, Winny de 15
235, 291, 292
315
Mussolini, Benito 14, 20-23, 28, 115, 217,
Stalin, Joseph 222-223
221, 224, 228, 230, 234
Sternhell, Zeev 226
Stevaert, Steve 268
Nauta, Lolle 60, 72, 80, 108-110
Stirner, Max 23
Nietzsche, Friedrich 23, 65, 67
Stuurman, Siep 60, 84-86, 98, 110
Nolte, Ernst 223-224, 226
Thatcher, Margaret 199
Oerlemans, J.W. 174, 282
Thijn, Ed van 59
Oranje, Willem van 260
Tjeenk Willink, Herman 98, 133
Troelstra, Pieter Jelles 291
Pen, Jean-Marie Le 14, 57, 196, 218, 220,
Tromp, Bart 17, 18, 20, 32-35, 38, 42-44,
229, 236, 237, 240, 241
55, 72, 77-79, 82, 108, 280, 288
Peper, Bram 114, 133, 170, 171
Poulantzas, Nicos 83, 84
Uyl, Joop den 28, 29, 44, 59-61, 66, 89,
Praag, van Philip 281-282
94, 97-99, 100-101, 113, 119, 130, 198,
Pronk, Jan 98, 111
293
Quay, Jan de 198
Veld, Roel in ’t 137, 139, 151, 152, 173
Velde, Henk te 290
Ratelband, Emile 15
Vis, Jan 288
Ree, Erik van 218-219, 222-223
Visser, Jelle 70
Regtien, Ton 210
Voerman, Gerrit 21, 182
Ritzen, Jo 61, 122
Voltaire 57
Rooy, Piet de 17
Vreeman, Ruud 98
Rosenmöller, Paul 31, 216, 256
Vuijsje, Herman 193, 209
Rousseau, Jean-Jacques 179
Warhol, Andy 250
Samuels, Andrew 38
Weber, Max 110
Scheffer, Paul 183, 192, 209, 245, 294
Wester, Frits 272
Schmitt, Carl 54, 153, 204
Westerloo, Gerard van 281, 289-290
Schoo, Hendrik-Jan 200, 215
Wiegel, Hans 47, 59-60
Schröder, Gerhard 199
Wijnschenk, Harry 15
Schumpeter, Joseph A. 123
Wilde, Oscar 21, 24, 37, 254-255
Smalhout, Bob 15
Wippler, Reinhardt 80
Smeets, Hubert 17, 222
Wittgenstein, Ludwig 220
Smith, Adam 107, 166
Sombart, Werner 22
Zalm, Gerrit 216, 279
Sorel, Georges 21-23, 28, 52, 115
Zijderveld, Anton 137, 138, 151
Spaargaren, Elmer 259
Zwagerman, Joost 249
Spengler, Oswald 230
Zwan, Arie van der 149, 280-281
Spong, Gerard 15, 216
316
1. Pim Fortuyn stelt zich voor (faculteitsblad SOAP, oktober 1972). 2. Wie van de drie: duivel, schriftgeleerde of halfgod?
( SOAP, oktober 1985).
3. Ger Harmsen (foto Elmer Spaargaren).
4. Pim Fortuyn geeft iemand het woord (1978) (foto Elmer Spaargaren).
5. Fortuyn als gastheer van Norbert Elias (1977) (foto Elmer Spaargaren). 6. Vakgroepvergadering F&M, mei 1983. V.l.n.r. Pim Fortuyn, Lolle Nauta, Jos van der Werf (foto Elmer Spaargaren).
7. Fortuyn zit het Poulantzas-congres voor, Groningen 1980 (foto Elmer Spaargaren). 8. Pim thuis in Groningen, met uitzicht (foto Elmer Spaargaren).
9. Pim in contact met de geest van Willem Drees, promotie Groningen, december 1980
(foto Elmer Spaargaren).
10. Pim laat zijn paranimf een passage voorlezen uit zijn proefschrift (foto Elmer Spaargaren).
11. Paneldebat congres Voor en tegen de markt, Groningen, 1985. V.l.n.r. Kok, Goudzwaard, Fortuyn, Emmerij, Groenveld, Stuurman. 12. Joop den Uyl, de bewonderde leider (foto Elmer Spaargaren).
13. Pim Fortuyn, september 2001 ( HP/De Tijd; foto Gerdjan van der Lugt).
14. Fortuyn slaat een arm om Melkert, maart 2002 ( de Volkskrant; foto Raymond Rutting). 15. Fortuyn zonder hoofd (foto WFA).