11
AD(H)D en werk
DIT BOEK GAAT OVER AD(H)D bij volwassenen. In de praktijk merken we dat mensen met AD(H)D niet alleen vragen hebben rondom hun persoonlijke functioneren. Een belangrijk deel van een mensenleven bestaat ook uit werk of een andere manier van dagbesteding. AD(H)D houdt natuurlijk niet op wanneer je de voordeur uitloopt. Het beïnvloedt ook de manier waarop je in je werk functioneert, en alle andere contexten van je leven.
De meeste boeken over AD(H)D besteden een hoofdstuk aan werk. Ik verbaas me zeer over veel van de praktische tips die je daarin kunt vinden. Tips als:
– Breng structuur aan in je werkzaamheden;
– Stel deadlines;
– Zorg dat je altijd een notitieblokje bij de hand hebt;
– Houd je bureau opgeruimd; enzovoort.
Eerlijk gezegd beschouw ik dit soort tips soms zelfs als beledigend. Ze maken de problemen waar iemand met AD(H)D tegen aanloopt te simpel en de tips had iemand natuurlijk zelf ook al wel bedacht. De tips daadwerkelijk uitvoeren is een tweede en het is maar de vraag of daar de oplossing ligt. Ook hier geldt: als dit soort tips werkelijk zou werken dan zou je inderdaad in no time van je problemen af zijn als AD(H)D’er. De tips zijn meer voor pappen en nathouden dan als echte oplossing bedoeld.
Wat dan wel? Over AD(H)D & Werk zou ik gemakkelijk ook een heel boek kunnen schrijven. Maar voor nu zal ik me beperken tot enkele hoofdlijnen.
1 Pas niet jezelf aan, kies het juiste werk!
Veel van onze cliënten hebben werk waar ze als het ware ingerold zijn of dat niet werkelijk bij ze past. Dit heeft veel te maken met wat ook in voorgaande hoofdstukken is beschreven: als je maar vaak genoeg gehoord en bedacht hebt dat je bepaalde kwaliteiten mist, ga je dat vanzelf ook geloven. Dan is het vrij logisch om je omgeving aan te passen aan je ‘gebreken’. Veel gehoord is: ik kan nu eenmaal geen overzicht houden dus ik moet een simpele baan hebben. En vervolgens knalt die persoon er steeds weer uit door verveling. Of een andere: ik ben slecht in dingen afmaken dus ik heb stevige leiding nodig. En dat voor iemand die eigenlijk niet zo goed tegen autoriteit kan! Kortom, we zien vaak dat mensen een paradox in werk hebben gecreëerd: wat hun hoofd nodig denkt te hebben druist zo tegen hun werkelijke voorkeuren in dat het nooit lang goed kan gaan.
Overigens zijn er ook veel loopbaanbureaus die zeggen dat mensen met AD(H)D ‘nu eenmaal bijzondere kwaliteiten hebben en dus naar hun pluskanten moeten kijken’. Daarmee stop je mensen met AD(H)D net zozeer in een hokje. Het is een vorm van positieve discriminatie wanneer je alle mensen met AD(H)D over één kam scheert door bijvoorbeeld te stellen dat alle mensen met AD(H)D creatief en origineel zijn. Dit is net zo min waar als alle negatieve stereotypen.
2 Energieslurpers en sorteerstijlen
Kijk specifiek naar hoofdstuk 10 waarin energieslurpers en sorteerstijlen behandeld worden. Onze ervaring is dat veel problemen op het werk daaruit voortkomen. Als je bij voortduring concessies moet doen aan je natuurlijke stijl van werken, dan kost dat energie. Als je bij voortduring met situaties te maken hebt die indruisen tegen je kernwaarden, dan houd je dat op termijn niet vol. Dit geldt voor iedereen, met en zonder AD(H)D.
3 Stof je dromen af
Stof je dromen af en zoek iemand die je steunt deze te realiseren. Neem geen genoegen met een baan die volgens jou bij je AD(H)D past. Zoek een baan die bij jou past! Ook dit advies is niet voorbehouden aan mensen met AD(H)D. En ga maar bij jezelf na: welke overtuigingen houden je tegen om te gaan doen wat je werkelijk wilt. Schrijf elke ‘ja maar’ eens op en stel er de kritische vragen bij die aan het begin van hoofdstuk 9 staan. Hoeveel van je ja-maren blijven er over?
Natuurlijk is dit alles slechts in een notendop waar het om gaat. Ik zou wel een apart boek kunnen schrijven over thema’s die mensen met AD(H)D tegenkomen: werk, opvoeding, relaties, omgaan met geld. Maar door veel te schrijven over dit soort thema’s ga je weer uit van het paradigma dat mensen met AD(H)D anders zijn en specifieke tips nodig hebben. In mijn coaching ga ik zelden in op heel praktische aspecten. Wanneer je je hoofd weer op orde hebt, volgt het dagelijks leven vanzelf, zo hebben al talloze mensen ervaren. Wil je ook uitproberen hoe? Zoek dan een coach of begeleider die deze principes deelt en kijk hoe dat voor je werkt.