Biografie
Renate Dorrestein
Haar leven
Renate Dorrestein werd op 25 januari 1954 in
Amsterdam geboren. Ze groeide op in een rooms-katholiek gezin. Haar
vader was advocaat, haar moeder voor haar huwelijk onderwijzeres.
Al op de lagere school begon ze met schrijven. In 1972 behaalde
Renate haar gymnasiumdiploma aan het Keizer Karel College in
Amstelveen, waarna ze besloot niet te gaan studeren, maar te gaan
werken. Ze werd verslaggeefster bij het weekblad Panorama en reisde
daarvoor de hele wereld af. In 1977 verliet ze dit tijdschrift en
werkte in de daaropvolgende jaren voor verschillende andere bladen,
waaronder Opzij, Viva en De Tijd. In deze periode was de Tweede
Feministische Golf in Nederland op z’n hoogtepunt. Met haar columns
en artikelen beoogde Dorrestein de wereld wakker te schudden en te
provoceren. Ook hielp zij in 1986 de Anna Bijns Stichting op te
richten, die elke twee jaar een speciale prijs uitlooft voor ‘de
vrouwelijke stem in de letteren’.
De zelfmoord van haar zusje in 1979 heeft op haar persoonlijkheid
en haar schrijverschap een enorme invloed gehad, net als later de
ziekte ME, die haar ruim tien jaar lang het leven moeilijk
maakte.
Haar werk
Hoewel ze zich aanvankelijk vooral op
journalistiek gebied liet gelden, wilde Renate Dorrestein het
liefst romans schrijven. Nadat ze jaren tevergeefs had geprobeerd
haar boeken gepubliceerd te krijgen, ontdekte een uitgeverij in
1983 eindelijk haar talent en verscheen haar debuutroman
Buitenstaanders. Deze roman werd een succes en haar naam als
schrijfster was gevestigd.
Dorrestein deinst er niet voor terug om in haar romans over
maatschappelijke kwesties te schrijven en dit maakt haar werk vrij
uniek. Mede daardoor vinden haar romans een steeds groter publiek
en staan ze steeds langer op de bestsellerslijsten. Ook in het
buitenland is Dorrestein populair. De roman Een hart van steen kwam
in het nieuws door de grote internationale belangstelling. De
vertaalrechten van dit boek werden verkocht aan meer dan tien
verschillende landen. Ook andere titels werden en worden veelvuldig
aan het buitenland verkocht.
In 2000 gaf ze met Het geheim van de schrijver fans en beginnende
schrijvers een kijkje in de keuken van het schrijverschap. Ze
baseerde dat boek ondermeer op haar ervaringen als schrijfdocente.
Van 1986 – 1987 was zij als writer-in-residence verbonden aan de
University of Michigan in Ann Arbor (VS), en sedertdien geeft ze
nog altijd regelmatig masterclasses op universiteiten in Europa en
de Verenigde Staten.
Stijlkenmerken en thematiek
Al in de jaren tachtig wees Hella S. Haasse er
op dat Dorresteins romans veel kenmerken vertonen van het genre dat
‘gothic novel’ (gotieke roman) of ook wel ‘female gothic’
(vrouwelijke gotiek) wordt genoemd. Dit genre is in de achttiende
eeuw in Engeland ontstaan, toen veel vrouwen ontevreden waren over
hun rol in de maatschappij, maar daar nog niet openlijk over konden
schrijven. Dorrestein is de eerste Nederlandse auteur die in deze
traditie te plaatsen is en die er een moderne draai aan heeft
gegeven. Ook bij haar komen typisch gotische thema’s en kenmerken
voor, zoals verdrongen herinneringen, familiegeheimen,
geestverschijningen en bloedstollende gewelddadigheden (of de
dreiging daarvan). Haar verhalen spelen zich vaak op geïsoleerde
plaatsen af die veiligheid lijken te bieden, maar ook voor een
verstikkende atmosfeer zorgen. Waan en werkelijkheid lopen soms
naadloos in elkaar over.
Daarnaast laat Dorrestein als geen ander zien dat ‘het kwaad’ zich
meestal dicht bij huis bevindt, ook in ogenschijnlijk doodgewone en
vertrouwde omstandigheden. De machtsverhoudingen binnen het gezin
en de wijze waarop kinderen zijn overgeleverd aan hun ouders,
behoren tot haar favoriete thema’s. Er zijn weinig auteurs die zich
zo goed in kinderen kunnen verplaatsen als zij en die er zo
levensecht over schrijven.
Tot slot is (misplaatst) schuldgevoel een vaak voorkomend thema in
Dorresteins werk. Haar personages achten zich schuldig aan bepaalde
fatale gebeurtenissen, waardoor ze niet zelden volkomen op drift
raken. ‘Het is eten of gegeten worden,’ zeggen de zusters Ange en
Irthe in de roman Het Hemelse Gerecht, en die waarheid is zelden
ver te zoeken in al Dorresteins boeken.
Al zijn haar onderwerpen meestal aangrijpend, Renate Dorrestein
schrijft er opvallend lichtvoetig over. Een van haar meest
uitgesproken stijlkenmerken is haar humor. Ze gaat absurditeiten
niet uit de weg en bedient zich van ironie. De daarbij behorende
elementen als overdrijvingen, tegenstrijdigheden en paradoxen zijn
volop aanwijsbaar in de meeste van haar werken. Opvallend in veel
van haar boeken is ook het suggereren van gebeurtenissen. Deze
worden niet expliciet genoemd, maar er worden voldoende
aanwijzingen gegeven om de lezer zijn of haar eigen conclusies te
laten trekken. Dat maakt Dorresteins werk bijzonder spannend.
Bekroningen
Het werk van Dorrestein wordt nationaal en internationaal bejubeld. Zo werd Een sterke man genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en Zonder genade voor de AKO Prijs. Verborgen Gebreken, Een hart van steen en Het Duister dat ons scheidt werden genomineerd voor de Trouw/NS publieksprijs. Ontaarde moeders en Een hart van steen werden genomineerd voor The International IMPAC Dublin Literary Award. Omdat haar werk zo eigenzinnig en onweerstaanbaar is, werd haar hele oeuvre in 1993 bekroond met de Annie Romein Prijs. In 1997 kreeg ze de jonge Gouden Uil voor Verborgen gebreken. En eveneens in 1997 werd zij door de CPNB gevraagd het Boekenweekgeschenk te schrijven, Want dit is mijn lichaam.