18 Alle reclame gaat weg
Guatemala, 2001
In de bergen van het noordwesten van Guatemala, verscholen
tussen twee dorpen en op ongeveer acht uur reizen van
Huehuetenango en de Pan-Amerikaanse Weg, staan vier eenvoudige
houten huizen. In een ervan verblijft een oude man, in de andere
wonen zijn medewerkers. Mirrari is tweeëntachtig, nog altijd heel
actief, helder en gezond, al loopt hij met een stok. Hij is vorig
jaar uit het Mexicaanse oerwoud hierheen verhuisd, omdat hier het
klimaat meer gematigd is en omdat hij rust zocht om zijn plannen
ongestoord verder te kunnen ontwikkelen. Het is zeer afgelegen. De
groep heeft de huizen zelf gebouwd, elektriciteit krijgen ze van
een generator. De telefoonverbinding loopt via een satelliet. Er
staan ook schotels voor tv-ontvangst. Politiek gezien is het, op
incidentele oprispingen na, in deze streek al lang vrij rustig. De
burgeroorlog is drie jaar geleden afgelopen.
Het is hoogzomer en het regent, wat normaal is in
de regentijd, maar de oude Mirrari is er nog steeds niet helemaal
aan gewend. Hij is nat geworden toen hij van zijn huisje overstak
naar dat van Miguel, waar iedereen bijeen is voor een
bespreking.
Ze zijn met zijn zevenen. De meesten hebben
bijzondere taken en capaciteiten, zoals op het gebied van
financiën, informatica, planning en communicatie. Miguel heeft
geen speciale functie. Hij is meestal op reis, bezig met
schatgraven of het leggen van contacten. Hij is een goede gastheer
en geniet veel waardering. Er wordt naar hem geluisterd, niet
alleen als hij verhalen vertelt, maar ook als hij een mening geeft.
Wanneer Mirrari arriveert, neemt Miguel het woord:
'Nu onze geachte leider er is,' Miguel glimlacht
breed, 'kunnen we beginnen. Toen Paul en Ruth hier vorige maand
waren, hebben we met hen vastgesteld dat de opbouw van de
netwerken volgens plan verloopt of zelfs sneller gaat dan we
dachten. Verder ziet het ernaar uit, dat we voorlopig genoeg geld
zullen hebben, dat de technologie ons enorm zal kunnen helpen en
dat er in praktische zin grote stappen zijn gezet. Vandaag wil MJ
de aanzet geven voor een toekomstige nieuwe inspiratie in
religieuze zin. MJ, aan jou het woord.'
'MJ? Laat mijn zoon maar niet horen dat jullie me
zo noemen. Hij vindt zoiets al gauw flauwekul. Mij kan het niet
schelen, ik word te oud om me over dergelijke dingen druk te maken.
Wel, ik weet niet hoe de ontwikkelingen in detail zullen verlopen,
maar wat we in elk geval kunnen doen, is voorbereid zijn. We hebben
de afgelopen jaren naar ongeveer alle aspecten van de
wereldsituatie en van de komende tijd gekeken, maar er is één
aspect dat nog ontbreekt. Dat is het samenbindende element. Omdat
ons grote, schokkende gebeurtenissen te wachten staan, moeten we er
rekening mee houden dat de mensen daarna behoefte zullen hebben aan
een nieuwe, bindende inspiratie voor hun leven. Bovendien zou het
goed zijn, als die nieuwe inspiratie meteen een richting aangeeft,
die de wereld tot een betere plek maakt om te wonen en te
werken.'
'Denk je aan een nieuwe filosofie, MJ?' vraagt
Carly, een serieus kijkende vrouw in zwarte kleren. Zij is een
expert in het werven van fondsen en van huis uit een gelovig
christen.
'Of aan een nieuwe drug,' oppert Bertholdo, een
jongeman van hoogstens twintig met jeugdpuistjes en een
spijkerpak aan. Hij werkte vroeger op koffieplantages in de
buurt.
'Een nieuwe filmster of een sportheld als nieuwe
Messias die een reli-trend in het leven roept...' denkt Miguel
hardop.
'Nee, nee, daar is het onderwerp veel te serieus
voor,' zegt Mirrari. 'We hebben iets nodig dat een aantal in het
bewustzijn sluimerende elementen samenbundelt en dat tegelijk een
richting aangeeft. Je kunt het vergelijken met de doorbraak van het
christendom in het Romeinse rijk. In dat enorme rijk bevonden zich
op een gegeven moment zoveel verschillende volken met bijbehorende
religies, dat de nieuwe beweging van de christenen de keizer van
pas kwam als gezamenlijke, nieuwe inspiratie. In die beweging zaten
genoeg herkenbare rituelen en oude mysteries om haar aanvaardbaar
te maken en er zaten ook enkele nieuwe dingen in die de Romeinse
keizers goed uitkwamen: het sociale, het optimistische en vooral
het apolitieke karakter ervan. Als de mensen regelmatig samen hun
godsdienstoefeningen hielden en zich om elkaar bekommerden, hadden
ze geen tijd om zich met staatszaken te bemoeien.'
'Je hebt dan wel enig spektakel nodig,' meent
Miguel. 'Anders gelooft niemand dat zo'n nieuwe inspiratie
belangrijk is.'
'Je zou nu alvast met de marketing ervan moeten
beginnen,' zegt Carly en de rest van het gezelschap knikt
bedachtzaam.
Mirrari schudt zijn oude hoofd. Hij is al zijn
grijze haren kwijt en heeft nu een gebruinde, volkomen gladde
schedel, die glimt in het licht van een olielamp aan het plafond.
De deuren van de ruimte waar zij zitten, staan open naar de veranda
waarlangs de regen gestaag neervalt. 'Jullie vergeten dat er
spektakel genoeg zal zijn.'
'Een extra wonder kan toch geen kwaad, desnoods
iets met een wederopstanding of een hemelvaart vanaf een bergtop,'
houdt Miguel vol.
'Zo'n hemelvaart heb ik al eens gedaan. Toen ik
begin dertig was, sprong ik van een berg af – met een parachute. Er
was niemand bij. Ik raakte gewond toen ik te hard neerkwam. Heel
menselijk, en een wonder was het niet. In feite is dat de reden
waarom ik met een stok loop. Een wederopstanding heb ik ook
gedaan: toen ik jaren na mijn verdwijning weer opdook. Maar
wonderen zijn een tikje uit de tijd. Als je de zeeën zou klieven,
gelooft niemand het wanneer er geen TV bij is. En als je ziekten
geneest zonder pillen of operaties, zeggen ze dat het gewoon een
spontane genezing was. Nee, de spektakels laat ik rustig aan de
natuur en de loop van de geschiedenis over. Over een jaar of twaalf
zullen er genoeg rampen en andere grote gebeurtenissen hebben
plaatsgevonden om de geest van de mensen rijp te maken voor nieuwe
inspiratie. Al is het maar, omdat men verdere rampen zal willen
voorkomen.'
'Maar de mensen zullen wantrouwend zijn en degenen
die ons helpen zullen ook een teken nodig hebben,' zegt Carly met
nadruk.
De oude man kijkt een tijd naar de regen. Dan
knikt hij langzaam: 'Je hebt gelijk. Er zal een teken zijn, alleen
zal dat pas na enkele jaren duidelijk worden.'
'Wat zal het teken zijn?' vragen drie, vier leden
van het gezelschap tegelijk.
'Houd het nog even voor jullie,' zegt Mirrari,
'maar de Golfstroom zal weer warmer worden en de winters kouder en
minder nat. Na een aantal jaren zal iemand erachter komen dat de as
van onze planeet iets zal zijn verschoven.'
'Dat wordt toch nauwkeurig bijgehouden?' vraagt
een van de aanwezigen, een donkerblonde vrouw van middelbare
leeftijd.
'Waarschijnlijk heeft men het na de rampentijd
daarvoor te druk,' antwoordt Carly in Mirrari's plaats. Ze vindt de
oude man soms wat erg zuinig met informatie. In gedachten moppert
ze op hem, maar dan dringt opeens tot haar door wat hij zojuist
heeft gezegd. Op datzelfde moment daagt het ook bij de
anderen.
'De aardas? Nee! Verschoven! Dat kan niet! MJ, doe
niet zo raar! Je neemt ons niet serieus. Bestaat niet!' roepen ze
door elkaar.
'Hoe weet je dat?' vraagt Miguel ten
slotte.
'Mayawetenschap,' zegt Mirrari eenvoudig. 'Klopt
altijd.'
'Ja, we weten dat ze miljoenen dagen vooruit
konden rekenen, maar de aardas?'
'Het is de enige conclusie. Je hoeft het niet te
geloven, maar je zult het tegen die tijd wel zien.' Mirrari spreekt
met rustige overtuiging. De anderen kalmeren. Ze zijn wel iets
gewend van hun oude inspirator. Hij vervolgt:
'Dat is het teken waarop gewacht wordt. Maar we
moeten het zo inrichten dat de mensen zullen denken dat zij er de
oorzaak van zijn. We zullen tempels of liever gemeentelijke
samenkomsthuizen nodig hebben, waar cultuur en samenleving elkaar
ontmoeten. Ik stel me ook voor dat je overal ter wereld in het
landschap en in de steden torens neerzet, met bijvoorbeeld een
grote letter W erop, van "Wereld", of een andere letter die past
bij de taal die ter plaatse wordt gesproken. Want de wereld zelf
moet de leidraad worden, niet het individueel welzijn.'
De anderen knikken. Ze weten dat overal ter wereld
groepen mensen aan veranderingen werken en dat het moment om deze
door te voeren in de naaste toekomst zal aanbreken. Alleen
Bertholdo heeft nog aarzelingen: 'Maar die torens zullen echt niet
opvallen, er staat al zoveel reclame.'
Carly reageert: 'Alle reclame gaat weg, weet je
nog?'
De jongeman kijkt geschokt. 'Ik..., oh? Ja, dat is
waar. Ik wist niet dat dat een serieus idee was. Ik bedoel, ik kan
me niet voorstellen dat we zonder al die plaatjes en slogans zullen
moeten leven.'
'Je zult je leven zelf een beetje moeten
opfleuren, Bertholdo. Dat is misschien een verschrikkelijk
vooruitzicht, maar je leert er wel mee omgaan,' zegt Mirrari
vriendelijk. 'Goed, waar was ik? O ja, als straks het klimaat en
het weer zich voorlopig lijken te herstellen en als we de geesten
en harten kunnen winnen om de problemen op de wereld anders aan te
pakken, is dat het moment om een volkomen nieuwe religie te
introduceren.'
'Religie?' vraagt Miguel, 'kun je niet beter
spreken van "gezamenlijk doel" of "eendrachtige aanpak van
bepaalde problemen"? "Religie" klinkt zo ouderwets, daar valt
niemand toch meer voor?'
'Het woord "religie" doet er niet toe. Maar als je
ook de harten van de mensen wilt winnen, zul je iets moeten
bedenken dat in de mensen zelf leeft, iets met gevoel en verlangen,
met hoop en vertrouwen, met uitzicht en liefde. Iets dat werkt.
Zoals je dat in religies kunt vinden en niet in Greenpeace of in
winkelcentra. We zullen een systeem moeten vinden dat de mensen op
hun gevoel aanspreekt en dat verstandig genoeg in elkaar zit om de
wereld te veranderen. Je kunt het "religie" noemen, maar dat hoeft
niet. Maar als je de oude religies inzet, krijg je meteen te maken
met de onderlinge ruzies. We hebben dus een nieuwe bindingsfactor
nodig. Die factor kunnen we straks, als alles en iedereen knock-out
ligt, afdwingen.'
Mirrari zegt er maar niet bij dat de oude Maya's
en Olmeken ook de stand van de aarde ten opzichte van de sterren en
planeten bestudeerden. Zij moeten geweten hebben dat ons hele
zonnestelsel zich als één geheel gedraagt en als totaal reageert op
een reusachtig zwart gat midden in de melkweg. Geen wonder dat niet
alleen de aarde warmer wordt, maar ook de andere planeten. Zijn
medewerkers zouden hem niet geloven. Hij krijgt lang niet altijd de
handen op elkaar voor zijn suggesties. Hij weet nog goed hoe hij in
alle contactgroepen over de hele wereld op grote verontwaardiging
stuitte, toen hij mensenoffers noemde als middel om indruk te
maken en snelle veranderingen af te dwingen. Mirrari had zich
verweerd met 'Maar het is nu toch ook zo, dat het verkeer
slachtoffers maakt? Dat er jaarlijks wereldwijd honderdduizenden
mensen onder doktershanden onnodig doodgaan door medische fouten?
Die worden toch ook "noodzakelijke" slachtoffers genoemd, offers
ter wille van de vooruitgang? Ik wil het alleen meer zichtbaar
maken...' had hij gezegd. Men had zijn voorstel niet 'correct'
gevonden. Verkeersslachtoffers en medische slachtoffers werden
immers juist daarom zo geruisloos mogelijk weggewerkt, omdat deze
doden nu eenmaal als toevallig en onvermijdelijk werden gezien. Je
ging toch geen mensen aanwijzen om geofferd te worden als ze niets
mankeerden? Dat was onmenselijk! 'Wel, je zou kunnen loten? Nieuwe
vorm van staatsloterij?' had hij nog geprobeerd, maar er was voor
hem geen doorkomen aan. Toch had hij deze afwijzing niet ervaren
als een persoonlijke nederlaag. Het was maar een detail. Op de
hoofdlijnen kreeg hij alle steun.