INHOUD

Voorwoord

I Inleiding

1. Wij zijn onze hersenen

2. Metaforen voor hersenen

II Ontwikkeling, geboorte en ouderzorg

1. Het subtiele samenspel tussen moeder en kind bij de baring

2. Een gestoorde baring als eerste symptoom van een hersenontwikkelingsstoornis

3. Moederlijk gedrag

4. Vaderlijk gedrag

5. Het belang van een stimulerende omgeving voor de vroege hersenontwikkeling

6. Herinneringen uit de baarmoeder

III Het bedreigde foetale brein in de ‘veilige’ baarmoeder

1. Hersenontwikkelingsstoornissen door het milieu

2. Hersenontwikkelingsstoornissen door verslavende stoffen en geneesmiddelen

3. Het kortetermijndenken van het ongeboren kind

4. Voelt de foetus pijn?

5. Zelf je been afzagen: biid, een bizarre ontwikkelingsstoornis

IV Seksuele differentiatie van de hersenen in de baarmoeder

1. Typisch een jongetje of meisje?

2. Geslachtsverschillen in gedrag

3. Hetero-, homo- en biseksualiteit

4. Homoseksualiteit: geen keuze

5. Homoseksualiteit in het dierenrijk

6. Transseksualiteit

7. Pedofilie

8. Maatschappelijke reacties op mijn onderzoek naar seksuele differentiatie van de hersenen

9. De Paus: M/V? Effe checken!

V Puberteit, verliefdheid en seksualiteit

1. Puberhoofd

2. Pubergedrag

3. Het verliefde brein

4. Hersenziekten en seksueel gedrag

- Het orgasme is te zien in het brein

- Seksualiteit en hormonen

- Neuropsychiatrische stoornissen en seksualiteit

VI Hypothalamus: overleven, hormonen en emoties

1. Hormoonproductie door de hypothalamus en stromen urine

2. Overleven zonder hypothalamus

3. Depressie

- Oorzaken

- Verschillende soorten depressie

- Verschillende hersensystemen en gebieden betrokken bij depressie

- Therapieën

4. Prader-Willisyndroom

5. Vetzucht

6. Clusterhoofdpijn

7. Narcolepsie: slap van het lachen

8. Lachbuien zonder emoties

9. Anorexia nervosa is een hersenziekte

VII Verslavende stoffen

1. Cannabis en psychosen

2. Xtc: hersenschade na het plezier

3. Middelenmisbruik door politici

VIII Hersenen en bewustzijn

1. Neglect: half leven

2. Coma en aanverwante situaties

- Vegetatieve toestand

- Locked-in-syndroom

- Hersendood

- Transplantatie

3. Cruciale hersenstructuren voor ons bewustzijn

4. Het belang van functionele verbindingen tussen hersenstructuren voor ons bewustzijn

5. Foppen en uitval van het zelfbewustzijn

6. Het ‘opvullen’ van ontbrekende informatie

7. Opvattingen over de mechanismen van bewustzijn

IX Agressie

1. Agressief de baarmoeder uit

2. Jong en agressief

3. Agressie, hersenziekten en de gevangenis

4. Schuld en boete

5. Gewelddadig tijdens de slaap

X Autisme

1. Daniel Tammet, een autist-savant

2. Autisme, een ontwikkelingsstoornis

3. Savants

4. Hersenen van savants

XI Schizofrenie en andere redenen voor hallucinaties

1. Schizofrenie, een ziekte van alle tijden en culturen

2. Schizofrenie, de symptomen

3. Schizofrenie, een hersenontwikkelingsstoornis

4. Hallucinaties door een tekort aan stimuli

5. Andere hallucinaties

- Delier

- Stemmen horen

- Reukhallucinaties

XII Reparatie en elektrische stimulatie

1. Ouderdomsblindheid: macula-degeneratie

2. Serendipiteit: geluk bij een ongeluk

3. Diepe hersenstimulatie

4. Hersenstimulatie en geluk

5. Prothesen in het brein

6. Transplantatie van foetaal hersenweefsel

7. Gentherapie

8. Spontaan herstel van hersenschade

XIII Hersenen en sport

1. Neuropornografie: boksen

2. Olympische Spelen en sekse

3. Fitrace naar de dood

XIV Moreel gedrag

1. Prefrontale cortex: initiatief, planning, spraak, persoonlijkheid en moreel gedrag

2. Moreel gedrag: de mens in het beest

3. Onbewust moreel gedrag

4. Morele netwerken

5. Wat de natuur ons leert over een betere samenleving

XV Het geheugen

1. Kandels onderzoek naar het geheugen en het collectieve geheugenverlies van de Oostenrijkers

2. De anatomie van ons geheugen

3. De weg naar het langetermijngeheugen

4. Gescheiden opslag in het geheugen

5. Het impliciete geheugen in het cerebellum

XVI Neurotheologie: hersenen en religie

1. Waarom zijn er zoveel mensen religieus?

2. Het evolutionaire voordeel van religie

3. Het religieuze brein

4. Een betere wereld zonder religie?

5. Onreine mosselen en vrouwen

6. Bidden voor een ander: placebo voor jezelf

7. Religieuze wanen

8. Temporaalkwab-epilepsie: boodschappen van God

9. Maatschappelijke reacties op mijn visie op religie

XVII Er is niet meer tussen hemel en aarde…

1. Ziel versus Geest

2. Hart en Ziel

3. Pseudowetenschappelijke verklaringen van de bijna-doodervaring

- Vier Nobelprijzen de prullenmand in

- Het opwekken van bde-ervaringen

4. Effectieve placebo’s

5. Traditionele Chinese Geneeskunde: soms meer dan placebo

6. Kruidentherapie

XVIII De vrije wil, een plezierige illusie

1. Vrije wil versus keuzes

2. Het brein als een onbewuste gigantische computer

3. De onbewuste wil

4. Wat de vrije wil níét is

5. Vrije wil en hersenziekten

XIX De ziekte van Alzheimer

1. Hersenveroudering, de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie

- Vele vormen van dementie

- Een oorzaak voor de ziekte van Alzheimer?

2. Stapsgewijze aftakeling bij alzheimer

3. ‘Use it or lose it’: reactivatie van neuronen bij de ziekte van Alzheimer

- Activatie versus alzheimer

- Stimulatie van de biologische klok met licht

- Lopend onderzoek

4. Pijn bij dementie

5. Alzheimer en het juiste moment voor het zelfgekozen levenseinde

XX Dood

1. De Magie van leven en dood

2. Dr. Deijman en Zwarte Jan

3. Uitburgeringscursus: doodgewoon

4. Nederlandse Hersenbank

5. Kruiden voor een lang leven na de dood

XXI Evolutie

1. Onderhandelen en toename van hersengrootte

2. De evolutie van hersenen

3. Moleculaire evolutie

4. Waarom een week?

XXII Conclusies

- Aangeboren versus erfelijkheid

- Functionele teratologie

- Seksuele differentiatie van de hersenen

- De foetale hersenen en de geboorte

- Het belang van een goede postnatale ontwikkeling

- De Onrendabelen: eigen schuld, dikke bult?

- Hersenen en justitie

- Levenseinde

- Nieuwe ontwikkelingen

XXIII Dankwoord

XXIV Register