De bel van de voordeur galmde door de hal. Kirsten opende de reusachtige voordeur voor een jong Zweeds paar van in de dertig, in Amerikaanse kleding. ' Gud afton ,' zei ze begroetend. ' Valkommen. Mag ik uw jassen aannemen?'

Mevrouw Anderson had Kirsten de taak gegeven om open te doen voor haar dinergasten en hun jassen en hoeden aan te nemen. Kirsten bracht het jonge paar naar de salon waar Elin voorgerechtjes en punch serveerde. Ze nam Elin apart.

'Ik dacht dat alle gasten van de toverfee net zo oud zouden zijn als zij,' fluisterde Kirsten.

'Sst. Je weet dat mevrouw Anderson een heel goed gehoor heeft. '

'En waarom denk je dat ze haar zoon en zijn vrouw heeft uitgenodigd? Ik dacht dat ze niet met elkaar overweg konden. '

'Kunnen ze ook niet. Ik dénk dat ze hun iets wil bewijzen, dat ze in goede gezondheid is en in staat om alleen te wonen. '

'Maar is ze dat? In goede gezondheid?'

Elin haalde haar schouders op. 'Wie weet?'

'Het moet zenuwslopend zijn voor Sofia, verstopt in de keuken zitten tot het tijd is om te zingen. Hoe gaat het met haar?'

'Daarstraks was ze druk bezig mevrouw Olafson te helpen met het diner. We moeten maar weer gauw aan het werk. '

Elin ging de nieuwe gasten van punch voorzien, en Kirsten snelde terug naar de hal. Het was nog licht buiten op de vooravond van de langste dag, al lag Chicago niet zo ver naar het noorden als Zweden. Kirsten vroeg zich af of Tor het feest thuis vierde, en of hij keek naar de jonge dorpsmeisjes die dansten rond de meiboom. Midzomeravond was een magische nacht voor de liefde. De traditie wilde dat als je van de feestelijkheden op weg naar huis zeven verschillende soorten wilde bloemen plukte en onder je kussen legde, je droomde van je toekomstige man. Kirsten wist zeker dat ze van Tor had gedroomd.

De deurbel deed haar opschrikken uit haar dagdroom. Toen ze de deur opendeed, kwam de heer die op de stoep stond haar bekend voor. Het duurde even voordat ze besefte dat het de man was die haar vorige week in het pension had horen huilen en haar zijn zakdoek had geleend.

'O! U bent het!... Eh, meneer Lindquist, toch?'

'Ja. ' Hij fronste nadenkend zijn bleke wenkbrauwen. Ze waren verscheidene tinten lichter dan zijn blonde haar en snor. Kirsten had hem niet erg goed bekeken op de dag dat ze kennis hadden gemaakt, maar nu zag ze de fijne lijntjes om zijn ogen en besefte dat hij minstens tien jaar ouder was dan zij.

'Ach, ja,' zei hij ten slotte. 'U bent de jongedame van het... u bent de nicht van mevrouw Larson, nietwaar?'

'Ja. ' Ze keek naar de grond, verlegen omdat ze haar zelfbeheersing had verloren waar hij bij was. 'Komt u alstublieft binnen. Ik neem uw hoed en jas. ' Hij trok ze uit en ze drapeerde de jas over haar arm. 'Deze kant op, alstublieft. Mevrouw Anderson en haar gasten zijn in de salon. '

'U hoeft me niet te brengen. Ik vind het wel. ' Ze keek hem na toen hij met grote passen wegliep en merkte op hoe netjes hij gekleed was. Zijn slanke postuur maakte hem nog langer dan in haar herinnering. Ze vond het eigenaardig dat hij alleen gekomen was, maar bedacht toen dat hij niet in tante Hilma's pension zou wonen als hij een echtgenote had.

Toen Kirsten zijn jas van haar arm nam om hem in de kast te hangen, viel er iets uit zijn zak op de grond. Ze pakte een klein leren mapje op. Er zat een foto in van meneer Lindquist met een vrouw en een klein kindje. De vrouw was heel knap, met witblond haar en fijne trekken. Het jongetje was een jaar of twee en leek sprekend op zijn moeder, ook zijn lichtblonde haar. Meneer Lindquist woonde natuurlijk in het pension terwijl hij wachtte tot zijn gezin overkwam uit Zweden.

Kirsten kreeg tranen in haar ogen van de foto, die haar opnieuw deed denken aan Tor en aan het kind van wie hij niet wist dat hij de vader was. Ze hoorden bij elkaar te zijn en een gezin te vormen zoals op de foto. Maar het was onmogelijk. Haar droom van een leven met Tor zou nooit uitkomen. Vlug droogde ze haar tranen en stopte de foto weer in meneer Lindquists jaszak.

Dat ze hem een tweede keer ontmoette, had Kirstens verdriet weer doen oplaaien, omdat hij haar deed denken aan de dag dat ze het vreselijke nieuws had ontvangen van Tors vader. Ze deed haar ogen dicht en haalde diep adem om zich te vermannen. Ze moest deze avond door zien te komen zonder in te storten. Als ze later die avond alleen in bed lag, kon ze haar tranen vrijuit laten stromen. Dan worstelde ze altijd met de vraag waar nog steeds geen antwoord op was: wat moest ze beginnen met de baby?

Ten slotte verplaatste het gezelschap zich naar de eetkamer en Kirsten concentreerde zich op het serveren van het diner aan mevrouw Anderson en haar elf gasten. Haar grootste angst was dat ze iets over een bezoeker heen zou morsen en diens avond bederven. Het uitgebreide feestmaal vorderde langzaam en duurde enkele uren, en onder het werk luisterde ze een deel van de tafelgesprekken af. Ze kwam te weten dat meneer Lindquist werkte voor de Zweedstalige krant die de echtgenoot van mevrouw Anderson had opgericht en waarover haar zoon nu de leiding had. In feite schenen de meeste dinergasten iets met de krant te maken hebben.

Tegen de tijd dat Kirsten het dessert opdiende, deden haar voeten pijn, maar het werk leidde in elk geval haar gedachten af van haar verdriet. 'Dit zijn de laatste dessertborden,' kondigde ze aan toen ze door de klapdeur de keuken binnenkwam. 'Ik denk dat ze klaar zijn voor... ' Ze zweeg abrupt. Sofia had zich verkleed in de nieuwe rok en blouse die ze met Elin in het Amerikaanse warenhuis had gekocht. Elin had geholpen haar haar op te steken. Vandaag was het Sofia's zeventiende verjaardag.

'Je ziet er prachtig uit,' zei Kirsten tegen haar. 'Dit feest had voor jou moeten zijn. '

'We hebben het zo druk gehad met de voorbereidingen voor het diner,' zei Elin,'dat we geen tijd hebben gehad voor iets anders. We hebben niet eens een cadeautje kunnen kopen. '

'Dat geeft niet,' zei Sofia.

'Ik heb haar beloofd dat ze op haar volgende vrije dag iets leuks voor zichzelf mag kopen,' zei Elin.

'Maar ik heb niets nodig. Deze nieuwe kleren zijn het mooiste verjaarscadeau dat ik ooit heb gehad. '

De lange, donkere rok was eenvoudig, maar elegant. De witte zijden blouse had rijen plooitjes en fijne ruches waardoor Sofia eruitzag als een prinses. Maar haar gezicht was even wit als haar blouse.

'Gaat het?' vroeg Kirsten. 'Je ziet eruit of je gaat flauwvallen. Misschien moet je even gaan liggen. '

'Dat kan niet,' zei Elin. 'Het is bijna tijd voor haar om te zingen. '

'Het lijkt of ik geen adem kan halen. Ik weet niet hoe ik ooit in staat moet zijn om te zingen. '

'Ik heb je toch niet te strak ingeregen?' vroeg Elin.

Sofia schudde haar hoofd. Ze keek doodsbenauwd.

'Wees maar niet bang, alle gasten lijken heel aardige mensen,' zei Elin.

'Behalve haar schoondochter Bettina,' voegde Kirsten eraan toe.

'Nou, ja. Behalve zij. Maar hoor je ze lachen? Iedereen heeft het zo naar zijn zin. Ik geloof niet dat je bang hoeft te zijn. Je hebt een prachtige stem, Sofia. Ze zullen het heerlijk vinden om je te horen. '

'Wat ga je zingen?' vroeg Kirsten.

Sofia hield hun moeders gezangenboek omhoog. 'Een paar van deze liederen. Ik heb mama's boek uit de hutkoffer gehaald. ' Haar hand trilde als een takje in de storm. Kirsten kon niets anders bedenken om haar zusje tot rust te brengen, dus ze nam haar simpelweg in haar armen en omhelsde haar.

Toen het tijd werd dat Sofia zich bij de gasten in de salon voegde, nam Kirsten haar bij de arm en liep met haar naar de deur. 'Doe je ogen dicht en doe alsof je zingt voor de man van wie je houdt,' fluisterde ze.

Sofia knikte, toen haalde ze diep adem en wandelde de salon binnen.

Kirsten en Elin bleven voor de deur staan luisteren terwijl mevrouw Anderson Sofia voorstelde. Ze maakte geen melding van het feit dat Sofia haar dienstmeisje was, maar verklaarde eenvoudig dat ze pas aangekomen was uit Zweden en dat ze voor hen ging zingen. Een van de vrouwelijke gasten wilde haar wel begeleiden op de piano. Toen Sofia begon te zingen, werd het meteen stil. Ze had werkelijk een opmerkelijke stem en haar zingen klonk zo moeiteloos dat niemand ooit had kunnen vermoeden hoe zenuwachtig ze was. De rillingen liepen Kirsten over de rug van de schoonheid.

Sofia was zo jong en onschuldig en mooi. Ze had haar hele leven nog voor zich, vol beloften. Maar haar toekomst zou verwoest zijn als iedereen het te weten kwam van Kirstens baby.

'Kirsten, je huilt,' zei Elin. 'Wat is er?'

'Er is niets,' loog Kirsten terwijl ze haar ogen droogde. 'Ik ben gewoon zo trots op onze kleine Sofia. Wat is ze mooi, hè?'

Kirsten vroeg zich af hoeveel langer ze haar wanhoop nog kon verbergen. Dag na dag waren haar gedachten vol van de baby en Tor en haar onmogelijke situatie. Het was haar zussen opgevallen dat ze somber was en ze hadden haar 's nachts horen huilen. Ze stelden te veel vragen. Al was de waarheid een zware last om alleen te dragen, ze kon het niet verdragen om het aan haar zussen te vertellen. Nadat ze Elins dagboek had gelezen, wist Kirsten hoeveel pijn haar zus al had doorstaan. Nu zouden Elin en Sofia nog meer smaad moeten verduren als de waarheid boven tafel kwam. Wist ze maar wat ze moest beginnen.

Mevrouw Anderson en haar gasten applaudisseerden toen Sofia uitgezongen was. Ze verzochten om meer, alle traditionele midzomeravond-volksliedjes. Kirsten gluurde de salon in en zag dat Sofia zich begon te ontspannen. Haar verlegen glimlach vertelde Kirsten dat ze het naar haar zin had.

'Is ze beschikbaar, Silvia?' vroeg een van de gasten aan mevrouw Anderson. 'Ik zou haar graag op een van mijn partijen laten zingen. '

'Ze is een nieuwe Jenny Lind, de Zweedse Nachtegaal,' zei een ander.

Kort voordat de gasten gingen vertrekken, rende Kirsten naar de derde verdieping om de zakdoek van meneer Lindquist te halen, die ze had gewassen, gesteven en gestreken. Ze overhandigde hem samen met zijn jas.

'Hartelijk dank voor uw vriendelijkheid van laatst, meneer Lindquist. '

'Het was niets. '

Hij liet zijn linkerhand in zijn zak glijden toen hij zijn jas aanhad, en zijn bleke wenkbrauwen gingen verbaasd omhoog. Snel zocht hij in zijn andere zak en Kirsten zag dat hij opgelucht was toen hij het leren mapje eruit haalde. Ze had het in de verkeerde zak gestopt. Hij wierp Kirsten een eigenaardige blik toe terwijl hij de foto naar de andere kant verplaatste. Vlug draaide ze zich om om de jas van een andere gast uit de kast te halen, terwijl meneer Lindquist zijn gastvrouw goedenacht wenste.

Tegen de tijd dat Kirsten en haar zussen klaar waren met opruimen en de hele vaat hadden gedaan, was het na middernacht. Kirsten was verdoofd van uitputting en ze vocht om haar emoties binnen te houden. Maar Sofia straalde van geluk toen ze in hun eigen kamer haar nachtpon aantrok.

'Je was geweldig,' zei Elin tegen haar. 'Ik wou dat mama je vanavond had kunnen horen zingen. '

'Misschien luisterde ze in de hemel,' zei Sofia.

'Ze zou zo trots op je zijn geweest,' zei Kirsten. 'Ik weet nog hoe ze altijd genoot van je stem. '

'Morgen is mijn halve vrije dag,' zei Elin, 'maar ik vind dat Sofia hem moet nemen. Het was niet eerlijk dat je moest werken op je verjaardag. '

'Kirsten en jij hebben veel harder gewerkt dan ik. Bovendien heb ik liever mijn gewone avond vrij, zodat ik mijn Engelse les niet mis. '

Kirsten wist dat Sofia Engels leerde, zodat ze kon praten met de man die ze op Ellis Island had ontmoet. Sofia geloofde nog steeds dat hij haar zou komen zoeken, al waren er weken en weken voorbijgegaan. Kirsten had haar gewaarschuwd voor de pijn van een gebroken hart, maar ze had niet geluisterd. Kirsten raakte in paniek als ze zich voorstelde dat Tor vanavond met een ander meisje rond de meiboom danste.

'Kirsten?' Elin zei iets tegen haar.

'Het spijt me. Wat zei je?'

'Ik zei dat je morgenochtend vrij moet nemen om naar de kerk te gaan. Je bent de laatste dagen zo bedroefd. '

'Ik ben niet bedroefd,' zei ze geïrriteerd. 'Waarom probeer je iedereen in jouw plaats naar de kerk te laten gaan? Waarom ga jij niet?'

'Omdat ik denk dat mevrouw Anderson uitgeput is door het feest, en ik vind dat ik thuis moet blijven om voor haar te zorgen. '

Kirsten stompte een paar keer in haar kussen om de bulten eruit te halen, en haar frustraties af te reageren, en stapte in bed. 'Best. Als jullie tweeën stom genoeg zijn om je vrije dag weg te geven, dan neem ik hem wel. '

Kirsten wilde niet naar de kerk de volgende dag, maar ze trok toch haar zondagse kleren aan en verliet het huis. Ze kon haar tranen vrijuit laten stromen terwijl ze erheen liep en naderhand kon ze naar het parkje gaan dat een paar straten van de kerk af was om er een poosje te gaan zitten. Ze moest bedenken wat haar te doen stond.

Misschien moest ze op hun volgende betaaldag al haar geld meenemen en wegvluchten tot na de geboorte van de baby. Maar waar moest ze heen? Hoe moest ze leven? Ze had geen idee.

Kirsten bereikte de kerk en wandelde de trap op, diep in gedachten verzonken. Iemand hield de deur voor haar open.

'Goedemorgen, juffrouw Carlson. ' Ze keek verrast op. Daar was meneer Lindquist weer. 'Ik heb gisteravond genoten van het zingen van uw zus. Ze heeft een uitzonderlijke stem. '

'Ja... dank u wel,' mompelde ze. Ze haastte zich naar binnen. Kirsten dacht aan de foto die meneer Lindquist in zijn zak had, en ze haatte hem. Waarom kon Tor niet van haar houden zoals hij van zijn vrouw hield, en haar foto overal bij zich dragen? Waarom kon Tor geen liefhebbende vader zijn?

Ze kon de gezangen niet meezingen. Ze lette nauwelijks op de liturgie. Toen haar afgedwaalde gedachten terugkeerden tot de dienst, zag ze dat de dominee zich opmaakte om een baby te dopen. Ze keek naar het gelukkige jonge paar en kon haar tranen niet langer bedwingen. Het was een vergissing geweest om hierheen te gaan.

Kirsten stond op en liep haastig de bank uit, zonder zich erom te bekommeren op wiens tenen ze trapte. Ze vluchtte de kerk uit. Ze liep blindelings de straat door en liet haar tranen stromen, zonder op te merken waar ze heen ging. Zonder achternaam of vader zou haar baby nooit gedoopt worden in de kerk. Ze zou in de ban gedaan worden als de waarheid ontdekt werd. Ze had haar leven verwoest... en het leven van haar zussen.

Kirsten sjokte verder alsof ze door diepe sneeuw in een verblindende winterstorm ploeterde, zonder hoop ooit haar bestemming te bereiken. Ze begreep de radeloosheid van haar vader, hoe hij zich zo ellendig had kunnen voelen dat hij niet meer wilde leven. Zij wilde ook niet meer leven.

Ze moest nu meteen een eind aan haar leven maken, nu haar zussen er niet waren om haar tegen te houden. Ze hoefde alleen maar voor een tram te stappen en haar ellende zou voorbij zijn. De baby en zij zouden samen sterven. Tor en zijn familie wensten geen van hen beiden.

Ze moest snel handelen, zonder nadenken. Papa had geprobeerd zijn dood op een ongeluk te laten lijken, en dat zou zij ook doen. De tram reed op een rails als een trein, maar hij reed midden over straat naast alle paarden en rijtuigen. Hij kon niet zwenken om haar te ontwijken. Ze zag er een aankomen en stapte van de stoeprand. Met haar ogen dicht liep ze recht voor de tram.

Maar in plaats van de verpletterende botsing met het voertuig voelde Kirsten handen die haar om haar middel grepen en opzijtrokken. Ze verloor haar evenwicht en viel voorover. Hard kwam ze neer op de keien van de straat. Degene die haar had gered, landde boven op haar.

Ze was verbijsterd en gekneusd... en heel teleurgesteld dat ze nog leefde. Ze spuugde zand uit en proefde bloed van haar lippen die ze had stukgebeten. Haar handen en gezicht waren geschaafd en prikten van de harde straatstenen.

'Gaat het?' vroeg haar redder in het Zweeds. 'Heb ik u pijn gedaan?' Ze keek op terwijl ze overeind krabbelde.

Meneer Lindquist.

' O, nee... ' kermde ze.

Hij strekte zijn hand uit om haar te helpen, maar ze sloeg haar handen voor haar gezicht. Hij bukte om haar overeind te tillen en bracht haar naar de stoep, waar hij de toegestroomde menigte geruststelde. Hij sprak hen aan in het Engels.

Kirsten begon te huilen. Ze verlangde ernaar om zich midden op de stoep te laten zakken, maar meneer Lindquist had zijn arm strak om haar heen en voerde haar mee. Door haar tranen kon ze niet zien waar ze heen gingen. Gelukkig zei hij geen woord tegen haar.

Eindelijk stonden ze stil bij het parkje in de buurt van het pension. Meneer Lindquist leidde haar naar een bank en liet haar zitten. Kirsten wist dat ze hem nu moest bedanken voor het redden van haar leven, maar ze was niet dankbaar. Haar pijn zou eindelijk over zijn geweest als ze gestorven was.

'Waarom bent u me gevolgd uit de kerk?' vroeg ze toen ze zichzelf eindelijk weer in de hand had.

'Ik zag dat u van streek was en ik had het gevoel dat u wellicht. .. nou ja, dat u wellicht zou proberen uzelf kwaad te doen. Het schijnt dat ik gelijk had. '

'Hoe durft u!' zei ze boos. 'Ik wist niet eens wat ik ging doen, dus hoe kon u het weten?'

Hij zweeg even en zei toen zacht:'Omdat ik ook een keer geprobeerd heb een eind aan mijn leven te maken. ' Hij schoof de mouw van zijn jas omhoog en tilde de boord van zijn overhemd op om een gekarteld, glanzend litteken op zijn pols te onthullen. 'Als je zo radeloos bent geweest als ik, herken je de wanhoop in anderen. '

'U had me moeten laten sterven. Mijn leven is verwoest. Mijn zussen... ' Ze kon haar zin niet afmaken. Ze sloeg haar handen weer voor haar gezicht.

Hij stak zijn hand in zijn zak en ze dacht dat hij haar zijn zakdoek wilde geven. Maar hij haalde de foto tevoorschijn die ze op de feestavond had gezien en gaf hem aan haar.

'Dit zijn mijn vrouw Flora en onze zoon Tekla. Hij is nu vier jaar. ' Meneer Lindquist zweeg even en drukte zijn vuist tegen zijn mond om zijn emotie te bedwingen. 'Flora is twee jaar geleden in Zweden gestorven tijdens de geboorte van ons tweede kind. De baby is ook gestorven. Ik dacht dat ik zonder haar niet verder kon. Ik wilde het niet proberen. '

'Wat erg,' prevelde ze.

'Nadat ik geprobeerd had zelfmoord te plegen, gaven mijn vrienden en familie me de raad naar Amerika te verhuizen en een nieuw leven te beginnen, weg van de herinneringen. Ik zou een nieuwe vrouw moeten zoeken en dan Tekla laten overkomen om bij mij te wonen. Maar mijn verdriet is eindeloos. Ik heb geprobeerd Flora te vergeten, maar ik kan het niet. Ik houd nog steeds van haar. ' Hij nam de foto van Kirsten aan en stak hem weer in zijn zak zonder ernaar te kijken. Hij hield zijn hand in zijn zak.

'Ik zou graag mijn zoontje uit Zweden laten komen,' vervolgde hij. 'Hij is alles wat ik nog heb van Flora. Maar op dit moment ben ik niet in staat om goed voor hem te zorgen... en dan bedoel ik niet alleen in de zin van voedsel en kleding en onderdak. Hij heeft liefde nodig, juffrouw Carlson, en die heb ik niet te bieden. ' Hij zuchtte en staarde afwachtend naar zijn voeten.

Kirsten wist dat het haar beurt was om op te biechten, maar ze durfde niet. Een man die zo veel van zijn vrouw en kind hield als meneer Lindquist zou ontzet zijn als hij te horen kreeg dat zij haar kind tegelijk met haarzelf had willen doden. Zijn vrouw en baby zouden er alles voor over hebben gehad om te leven. Maar Kirsten was hem een verklaring schuldig nadat hij haar het leven had gered.

'Ik vind het heel erg voor u, meneer Lindquist. En als ik u vertel waarom ik wilde sterven, zult u er spijt van hebben dat u me gered hebt. ' Hij wachtte zonder iets te zeggen.

'Ik was verliefd... nee, ik ben nog steeds verliefd... op een man thuis in Zweden. Tor zei dat hij van me hield, maar dat was een leugen... en toen... ' Kirsten kon zich er niet toe zetten meneer Lindquist over de baby te vertellen. Dat geheim was veel te beschamend. Het duurde even voordat ze verder kon. Ze hoorde vogels tsjilpen in de bomen en was boos op hen omdat ze zo vrolijk waren.

'Ik ben uit Zweden vertrokken omdat Tors vader ons niet wilde laten trouwen. Hij is een belangrijke man in ons dorp en mijn vader... ' Ze zweeg, niet in staat de woorden hardop te zeggen, vooral niet omdat ze net had geprobeerd hetzelfde te doen. 'Toen Tor gedwongen werd om te kiezen tussen mij en zijn vader, vond hij de erfenis van zijn vaders winkel belangrijker dan met mij te trouwen. '

'Ik begrijp het,' zei hij zacht. 'Ik zal u de preken besparen over hoe jong u bent en dat u vast en zeker eens weer liefde zult vinden. Al die verzekeringen heb ik zelf ook aan moeten horen en ik geloof er ook geen woord van. '

Kirsten zuchtte bevend. 'Toen u en ik voor het eerst kennismaakten in het pension, had ik net een brief gekregen van Tors vader. Sinds ons vertrek uit Zweden had ik Tor brieven geschreven, maar zijn vader heeft ze allemaal verbrand zonder ze hem te laten lezen. Hij gebood me op te houden met schrijven. '

Meneer Lindquist zweeg even voordat hij zei: 'Ik ben niet in een positie om er aanmerkingen op te maken dat u voor de tram liep. Noch zal ik liegen en zeggen dat de pijn van verloren liefde binnen korte tijd overgaat. Maar het is wel waar dat ik het nu betreur dat ik een eind aan mijn leven wilde maken. Mijn zoontje verdient ten minste één ouder. En ik geloof dat in uw situatie, juffrouw Carlson, u eens blij zult zijn dat uw leven vandaag niet geëindigd is. '

'U weet niet of dat waar is,' zei ze bitter. 'U weet niet of mijn leven ooit beter zal worden. '

'Dat is waar, ik weet het niet. Maar ik heb u en uw zussen gisteravond gadegeslagen en ik zag dat u veel van elkaar houdt. Ik geloof dat het hun diep verdriet zou doen om u kwijt te raken. '

Kirsten wist dat hij gelijk had. Zij en Elin en Sofia hadden al te vaak aan het graf gestaan. Het zou hard voor hen zijn om nog een verlies te moeten dragen. Maar als ze bleef leven, werden ze beiden getekend door haar schande.

'Zelfmoord is een zonde tegen de soevereiniteit van God,' vervolgde meneer Lindquist. 'Dat geloof ik nu. Door een eind aan mijn leven te willen maken, zei ik dat ik meer over de toekomst wist dan God. Ik nam mijn leven in mijn eigen handen, terwijl Hij Heer is over mijn leven. '

'Hoe kunt u zich er nog om bekommeren wat God denkt nadat Hij uw vrouw en kind van u afgenomen heeft?' zei ze kwaad. 'Hij heeft mijn vader en moeder ook weggenomen en dat kan ik Hem nog steeds niet vergeven!'

Kirsten had zich nooit tevoren zo laten gaan, maar ze zag de waarheid van haar woorden in zodra ze die uitgesproken had. En haar boosheid op God was de reden dat ze nu in deze hachelijke situatie zat. Ze had zich zo troosteloos gevoeld, zo ongeliefd nadat haar ouders waren gestorven en haar broer was weggegaan, dat ze zich tot Tor had gewend om troost. Het enige wat ze had gewild, was dat iemand haar vasthield en liefhad, zodat ze iets anders kon voelen dan verdriet en rouw. Iedereen om haar heen ging dood en ze had zich weer levend willen voelen. God had haar verlaten, maar Tor niet. En daarom had ze Hem de rug toegekeerd en zich tot Tor gewend.

'Ik zal niet zeggen dat het makkelijk geweest is om de Allerhoogste te begrijpen,' zei meneer Lindquist, 'of om Zijn wil te aanvaarden. Maar ik weet wel dat ik het moet proberen. Het leven met God is vaak heel moeilijk. Maar leven zonder Hem is onverdraaglijk. '

Er gingen minuten voorbij, en meneer Lindquist zat voor zich uit te staren. Toen Kirsten naar hem opkeek, zag ze de pijn in zijn diepliggende ogen. Ze waren zo lichtblauw dat het leek of zijn tranen alle kleur eruit hadden weggespoeld. Ze merkte op dat hij zijn hand in zijn jaszak hield... de zak met de foto erin.

Ze zouden elkaar voortaan uit de weg moeten gaan nadat ze elkaar hun geheimen hadden opgebiecht. Het zou te beschamend zijn om elkaar weer onder ogen te komen.

'Ik moet gaan,' zei ze. Hij legde zijn hand op haar arm.

'Nog niet,' zei hij zacht. Zijn hand voelde warm en zwaar.

Hoelang was het geleden dat ze Tors aanraking had gevoeld? Er viel een traan toen ze besefte dat geen man haar ooit weer in zijn armen zou houden of kussen. Ze wachtte. Eindelijk nam meneer Lindquist zijn hand weg en haalde tegelijk de andere uit zijn zak, hij vouwde ze in zijn schoot. Hij haalde diep adem.

'Ik wil u graag helpen, juffrouw Carlson. Ik kan zien dat u iemand nodig hebt om mee te praten en dat u uw verdriet niet kunt delen met uw zussen. Ik kan geen oplossingen bieden, maar ik ben bereid te luisteren. '

'Maar waarom? U kent me niet eens. Ik werk als dienstmeisje; ik ben niemand. Waarom zou u naar me willen luisteren?'

'Omdat ik hier graag wil weglopen zonder me zorgen te hoeven maken dat u het in de komende dagen nog eens gaat proberen. God stuurde een vriend in mijn leven om naar me luisteren nadat ik dit had gedaan,' zei hij, wijzend naar zijn pols,'en ik heb nooit meer de behoefte gevoeld nog eens een poging te doen. '

'Ik... ik weet niet wat ik moet zeggen, meneer Lindquist. '

'Misschien moet je beginnen met me bij mijn voornaam te noemen... Knute. '

'Ik heet Kirsten. '

'Elke keer als je vrij hebt, wil ik je hier zien, Kirsten. Je mag razen tegen God en alles zeggen wat je maar wilt, en ik verzeker je dat ik niet geschokt zal zijn. Ik heb waarschijnlijk dezelfde dingen gezegd... en erger. Maar het zal je helpen om ze uit te spreken. Het heeft mij geholpen. Mijn boosheid is weg, maar niet mijn verdriet. Wanneer is je volgende vrije dag?'

'Donderdagmiddag. '

'Mooi. Ik zal donderdag mijn lunchpauze hier doorbrengen, als het weer het toelaat. '

Kirsten wist niet wat voor nut het had om met hem te praten, vooral omdat ze niet kon vertellen wat haar werkelijk dwarszat. Maar ze stemde toe; ze kon hem altijd een briefje sturen om de afspraak af te zeggen als ze zich bedacht.

'Als je er klaar voor bent, zal ik je naar huis brengen,' zei hij.

'Maar als je dat hele eind meeloopt, mis je het zondagse diner in het pension. '

Hij glimlachte vaag. 'Dat is geen groot verlies. En ik ben nog vol van het diner van gisteravond. '

Ze bleven samen nog een poosje op de bank zitten, zonder iets te zeggen. Kirsten wachtte tot ze zeker wist dat ze uitgehuild was en dat ze haar emoties in bedwang had voordat ze zich door meneer Lindquist naar huis liet brengen. Zodra het herenhuis in zicht kwam, stond ze stil.

'Ik wil niet dat mijn zussen ons samen zien. Dan stellen ze te veel vragen. '

'Ik begrijp het. Ik zie je donderdag. En beloof je me dat je intussen geen domme dingen zult doen?'

'Ik beloof het. '

Hij tikte aan zijn hoed. 'Goedendag dan. '

Die avond in haar slaapkamer dacht Kirsten na over het aanbod van meneer Lindquist. Hij had beloofd te luisteren naar haar problemen, maar ze dacht niet dat ze zich er ooit toe kon brengen hem de hele waarheid te vertellen. Bovendien had hij toegegeven dat hij geen oplossingen had.

Aan de andere kant van de kamer las Sofia in haar bijbel terwijl Elin in haar dagboek schreef. Kirsten wendde vlug haar blik af, beschaamd dat ze dat dagboek had gelezen. Ze dacht aan Elins moed en vastberadenheid om hen te redden van oom Sven, en ze wist dat meneer Lindquist gelijk had over de liefde die ze voor elkaar hadden. Liefde werd niet getoond met lege woorden, zoals Tor die tegen haar gesproken had. Liefde werd getoond door opoffering, zoals Elin had gedaan.

Kirsten was blij dat meneer Lindquist haar ervan weerhouden had zelfmoord te plegen. Niemand had zich door de zelfmoord van haar vader voor de gek laten houden en dat zou haar ook niet gelukt zijn. Als ze gestorven was, had Kirsten het nieuwe leven van haar zussen in Amerika overhoop gegooid, zoals de zelfmoord van hun vader hun leven thuis had verwoest. Maar ze moest uitzoeken wat ze met de baby moest beginnen, voordat ook die zonde hun levens verwoestte.

---

29

Sofia snelde de ochtendkamer binnen, benieuwd waarom mevrouw Anderson speciaal om haar had gevraagd en niet om Elin of Kirsten. 'Hebt u me geroepen, mevrouw?' vroeg ze.

De toverfee liet de krant zakken die ze had zitten lezen en nam een slok koffie. 'Er staat hier een artikel in datje misschien graag wilt lezen. ' Ze schoof een ander katern van de krant over de tafel naar haar toe. Sofia vroeg zich af of het meer nieuws was over Ellis Island. Maar de krant was opengevouwen bij de societypagina's.

'Ga je gang en lees,' zei mevrouw Anderson, terwijl ze met haar beringde vinger op een van de kolommen tikte.

Sofia las het artikel door. Er stond van alles in over het feestelijke diner dat mevrouw Anderson had gegeven en alle aanwezigen werden genoemd. Toen las Sofia: Het amusement van de avond werd verzorgd door een jonge Zweedse nachtegaal, Sofia Carlson genaamd, van wie de verbazingwekkende stem een opmerkelijke gelijkenis vertoonde met die van de legendarische Jenny Lind. In de komende maanden zullen we zeker meer horen van dit fenomenale jonge talent.

Sofia keek op. Ze wist niet wat ze moest zeggen.

'De auteur van dat artikel is een vriendin van me. Ze was hier die avond. Ze heeft me ook dit bedankbriefje gestuurd. ' Mevrouw Anderson hield een smalle witte envelop omhoog. 'Ze wil graag dat je aanstaande dinsdag komt zingen op het verlovingsfeest van haar zoon. '

'D-dat kan ik niet!'

'Ach, wees toch niet zo'n angsthaas,' zei mevrouw Anderson ongeduldig. 'Ze is natuurlijk bereid te betalen. Ik heb begrepen dat het gewone tarief voor zoiets rond de vijf dollar ligt. '

'Vijf dollar?'

'Ja. Dat is meer dan een weekloon, alleen om een paar liedjes te zingen. Brengt je dat op andere gedachten?'

'Ik... ik... ' Sofia kon zich niet voorstellen dat ze met zingen alleen zo veel geld kon verdienen.

'Je gaat me toch geen flauwekul vertellen over plankenkoorts, hè? Ik zag best dat je het naar je zin had toen je eenmaal begonnen was. '

'Nee, mevrouw... ik bedoel, ja, mevrouw. Ik vond het fijn om voor uw gasten te zingen. ' Sofia's zenuwen waren weggeëbd toen ze eenmaal had gezien dat haar publiek het gezang op prijs stelde. Het was dezelfde reactie van de mensen op Ellis Island toen Ludwig viool had gespeeld, en ze had gaandeweg zelfvertrouwen gekregen. Het idee naar een vreemd huis te gaan, joeg haar angst aan, maar hoe kon ze de kans afslaan om op één avond meer dan een weekloon te verdienen?

'Ik geef je de avond vrij natuurlijk,' zei mevrouw Anderson. 'Ik ga in feite zelf ook naar het feest. Je kunt met mij meerijden. '

'Ik... ik weet niet wat ik moet zeggen. '

'"Dank u wel" lijkt me gepast. '

'Ja, natuurlijk. Dank u wel. ' Sofia vond het jammer om haar Engelse les op dinsdagavond te moeten missen, maar het vooruitzicht om zo veel geld te verdienen was te mooi om te laten schieten. Voordat ze meer kon zeggen, galmde de voordeurbel door de enorme hal.

'Dat zal John Olson zijn, mijn advocaat,' zei mevrouw Anderson. 'Wees zo goed hem binnen te laten. En vraag mevrouw Olafson ons nog wat koffie te brengen. '

Sofia deed wat haar was opgedragen en snelde daarna naar het washuis om haar zussen het goede nieuws te vertellen. Ze waren kuipen stomend water aan het verwarmen voor de wekelijkse was, waaronder het linnen tafelkleed en de servetten van het diner.

'Jullie raden nooit wat mevrouw Anderson wilde! Een vriendin van haar heeft me afgelopen zaterdag horen zingen en ze wil dat ik ook op haar feest kom zingen. '

Elin liet een armvol brandhout in de houtbak vallen. Ze keek zorgelijk. 'Ik weet niet of dat wel een goed idee is, Sofia. We moeten oppassen om alleen het huis van een vreemde binnen te gaan. '

Sofia probeerde haar gekwetstheid te verbergen. Waarom kon Elin niet blij voor haar zijn? 'Die vrouw is een vriendin van mevrouw Anderson, geen vreemde. En mevrouw Anderson neemt me mee naar het feest. Bovendien heb je me het mooiste nog niet eens laten vertellen. '

Kirsten zette haar wasmand neer en legde haar arm om Sofia's schouder. 'Vertel het mooiste. '

'Ze gaat me betalen om te zingen. Vijf hele dollars!'

'Dat is geweldig nieuws,' zei Kirsten met haar armen om haar heen. 'We zijn zo blij voor je! Hè, Elin?'

Haar zus knikte, maar Sofia zag wel dat ze niet blij was. Waarom kon Elin nooit eens ophouden met piekeren? Sofia pakte de mand met nat linnen op en droeg hem naar buiten naar de waslijn. Sofia werkte graag buiten in de warme zon. 'Waar ga je vanmiddag heen als je vrij bent?' vroeg ze Kirsten, die haar hielp de was op te hangen.

Kirsten aarzelde even en schudde haar hoofd. 'Nergens heen. Ik heb besloten om thuis te blijven en uit te rusten. ' Ze hielp Sofia en Elin met de rest van de was en ging meteen na de lunch naar boven naar haar kamer.

'Ik weet dat er iets mis is met Kirsten,' zei Elin toen Sofia en zij die middag een van de vele logeerkamers schoonmaakten. 'Als je enig idee hebt wat het is, vertel het me dan alsjeblieft. '

'Ik weet het niet. En hoe meer je erover tegen haar zeurt, hoe bozer ze wordt. Ze zal het ons vanzelf wel vertellen als ze daar aan toe is. '

Sofia hoorde voetstappen in de gang en keek op. Mevrouw Olafson stond in de deuropening, ademloos van het beklimmen van de trap. 'Er staat een jongeman aan de achterdeur die naar juffrouw Carlson vraagt. Hij

'Ludwig!'

Sofia vloog de trap af en rende door de keuken voordat mevrouw Olafson haar zin af kon maken. Eindelijk was Ludwig gekomen! Ze gooide de deur open met tranen van blijdschap in haar ogen — en zag meteen dat de man die met zijn rug naar haar toe over het reusachtige gazon stond te staren Ludwig niet was, al voordat hij zich had omgedraaid. Hij was veel te mager. En zijn haar was blond, niet donker en golvend zoals het haar van Ludwig. Hij draaide zich naar haar om en was even verrast als Sofia om haar te zien.

'Ik... ik had naar Kirsten gevraagd. Is er iets mis? Is ze niet thuis?'

'Nee... ik bedoel, ja, ze is thuis... ' Sofia's stem klonk verstikt. Ze dacht de man te herkennen als een van mevrouw Andersons dinergasten, maar waarom kwam hij aan de achterdeur? En waarom vroeg hij naar Kirsten?

'Is er iets mis?' vroeg hij nog een keer.

Ze zag zijn ongeruste blik en veegde vlug haar tranen af. 'Het spijt me. Ik moet het verkeerd begrepen hebben. Ik zal Kirsten zeggen dat u er bent, meneer...?'

'Lindquist. Knute Lindquist. '

Maar Sofia hoefde niet ver te lopen. Op weg naar binnen passeerde ze Kirsten. Elin en mevrouw Olafson stonden in de keuken te wachten.

'Wat is er aan de hand?' vroeg Elin. 'Wie is daar?'

'Hij zei dat hij Knute Lindquist heet. Ik heb hem laatst op het feest van mevrouw Anderson gezien. '

'Wat wil hij van Kirsten?'

'Dat zei hij niet. '

Sofia zonk neer op een keukenstoel, verlamd van teleurstelling. Kirsten had de achterdeur open laten staan en Sofia hoorde de twee gedempt praten op de achterstoep, maar ze kon niet verstaan wat ze zeiden. Een paar minuten later kwam Kirsten weer binnen. Ze keek geërgerd toen ze haar zussen in de keuken zag.

'Wat deden jullie? Ons afluisteren?'

'We konden niets verstaan,' zei Elin. 'Maar wie is dat? Waarom is hij hier?'

'Daar heb je niets mee te maken. En jij ook niet,' zei ze tegen Sofia.

'Neem me niet kwalijk,' zei Sofia. 'Maar toen mevrouw Olafson zei dat er een man was die naar juffrouw Carlson vroeg, dacht ik dat het Ludwig was. Ik heb almaar gebeden dat hij me zou vinden en ik kan niet begrijpen waarom het zo lang duurt. Hij had er onderhand moeten zijn, en.

'Je moet het feit eens accepteren dat je hem nooit meer zult zien,' zei Kirsten. 'Als je dat niet doet, krijg je er verdriet van. ' Ze vluchtte de achtertrap op naar haar kamer, haar voeten daverden op de houten treden.

Elin zuchtte. 'Ik wou dat ik wist wat er met haar aan de hand is.

Sofia hoorde haar nauwelijks. 'Maar als Ludwig niet voor mij komt,' mompelde ze,'komt hij toch wel voor zijn viool. '

Op dinsdagavond, toen Sofia zich aangekleed had om te zingen voor het verlovingsfeest, riep mevrouw Anderson haar naar haar slaapkamer. 'Ik wilde zien hoe je eruitzag,' zei ze tegen Sofia. 'Is dat het enige fatsoenlijke wat je hebt om aan te trekken?'

Sofia keek ontstemd neer op haar nieuwe Amerikaanse kleding. 'Ja, mevrouw. Ik bedoel... ik kan mijn zondagse jurk van thuis aantrekken als... '

'Nee, nee, nee. Kom hier. ' Ze wenkte Sofia haar te volgen naar haar kleedkamer. Mevrouw Anderson opende een enorme sieradendoos op een statief naast haar ladekast en haalde er glinsterende broches en kettingen uit, de ene na de andere, en hield ze voor Sofia's blouse.

'Hier. Speld die op je kraag. ' Ze gaf Sofia een mooie cameebroche, omlijst met piepkleine zaadpareltjes. 'Je zult hem zelf vast moeten maken. Mijn oude vingers kunnen de sluiting niet aan. '

'O, maar dat... dat kan ik niet dragen! Ik zou bang zijn dat ik hem verloor. '

'"Ik ben bang, ik ben bang,'" bauwde mevrouw Anderson haar na. 'Jij bent altijd maar bang. Wanneer ga je eens beginnen met leven? Draag die stomme broche!'

Sofia deed wat haar was opgedragen en nam ook nog een schitterend geborduurde sjaal aan, die afkomstig leek uit een exotisch, ver land en zo te zien een hoop geld had gekost. Dit keer was ze wel wijzer dan tegen te stribbelen.

Mevrouw Anderson had voor de avond een rijtuig laten komen en de koetsier stond bij de voordeur op hen te wachten. Sofia werd tot haar verrassing behandeld als een gast op het feest. Haar gastvrouw spoorde haar aan zich te begeven onder de andere gasten en zich te bedienen van het buffet. Veel gasten converseerden in het Engels of in een mengeling van Engels en Zweeds. Sofia kon een deel begrijpen van wat er werd gezegd, al vond ze het wel vermoeiend om alles te moeten vertalen.

Paren dansten op de muziek van het kleine orkest, waar verscheidene violisten bij waren. Toen Sofia naar hun spel stond te kijken en zich voorstelde dat een van hen Ludwig was, kwam er een heer naast haar staan.

'Ze zijn heel goed, vindt u niet?'vroeg hij. Ze kon alleen maar knikken. 'Ik geloof niet dat we kennis hebben gemaakt. Ik ben Erik Wallstrom. '

'Sofia Carlson. ' Haar stem was nauwelijks een fluistering.

'Wilt u dansen, juffrouw Carlson?'

'Nee, dank u. Ik kan niet dansen. ' Kirsten had hier moeten zijn. Die zou erg van zo'n avond genieten. Zij was de zus die van plezier maken hield... vroeger tenminste.

'Dansen is eigenlijk heel eenvoudig,' zei meneer Wallstrom. 'Ze spelen een wals. Ik kan het u leren. '

'Nee, dank u. Wilt u me alstublieft excuseren?'

Ze snelde weg, op zoek naar een plekje om zich te verstoppen tot het tijd was om te zingen, en botste bijna op Bettina Anderson. De vrouw pakte Sofia bij haar onderarm en nam haar van top tot teen op.

'Wat doe jij hier in vredesnaam? Je bent toch het dienstmeisje van moeder Anderson?'Voordat Sofia antwoord kon geven, viel Bettina's oog op de cameebroche. Ze zette grote ogen op. 'Hoe kom je aan die broche? Die is niet van jou!'

Sofia's hand vloog naar haar kraag om de speld te bedekken. 'Hij is... Ik moest hem dragen van mevrouw Anderson. '

'Je bent een leugenaar! Doe hem onmiddellijk af, jij kleine dief!'

Bettina verstevigde haar greep om Sofia's arm en sleurde haar door de menigte mee naar de gang. Met haar vrije hand morrelde Sofia aan de sluiting om hem los te maken, bang om een scène te veroorzaken. Maar juist toen ze de broche wilde overhandigen, werd haar andere arm vastgegrepen. Het was de toverfee.

'Doe die broche onmiddellijk weer op,' commandeerde de bejaarde mevrouw Anderson. 'Waar denk jij dat je mee bezig bent, Bettina?'

'Uw dienstmeisje heeft uw camee gestolen. '

'Absoluut niet. Ik heb hem aan haar uitgeleend. Je zou er goed aan doen je voortaan met je eigen zaken te bemoeien. Kom, Sofia, ik geloof dat het tijd wordt om te gaan zingen. '

Sofia wist niet hoe ze moest zingen na haar aanvaring met Bettina. Ze beefde nog van top tot teen en kon de broche nauwelijks op haar kraag spelden. Maar de gastvrouw was al bezig haar voor te stellen aan het publiek toen Sofia door de zaal liep om naast het orkest te gaan staan. Ze bad in stilte om hulp terwijl de muzikanten de openingsmaten speelden. Toen haalde ze diep adem en begon te zingen.

De eerste noten klonken beverig, maar algauw kreeg Sofia zichzelf in bedwang. De aanstaande bruid had om een traditioneel liefdeslied van thuis verzocht en de woorden deden Sofia denken aan Ludwig. Ze deed haar ogen dicht en zong de woorden voor hem, ze stortte al haar liefde en verlangen uit in de muziek. Toen ze klaar was, bleef het applaus voortduren.

Naderhand waadde ze door een zee van mensen die haar wilden feliciteren toen ze naar de punchtafel ging om haar dorst te lessen. Een man in een driedelig kostuum kwam druk Engels pratend achter haar aan, maar ze was te vermoeid om te begrijpen wat hij zei.

'Pardon,' onderbrak ze hem ten slotte. 'Maar ik spreek nog niet zo goed Engels. '

'O. Neem me niet kwalijk. Mijn naam is Carl Lund,' zei hij, overschakelend op het Zweeds. 'Ik wilde u even spreken over uw optreden juffrouw Carlson. Ik ben eigenaar van het Viking Theater een paar straten verderop. We doen kleine producties, wat muzikale revue, wat variété, dat soort dingen. Ik zou u graag een contract aanbieden om in een van mijn variétéshows te zingen. '

Sofia staarde hem sprakeloos aan. Hij moest een grapje maken.

'Onze shows zijn voornamelijk voor de Zweeds sprekende gemeenschap,' vervolgde hij toen ze niet reageerde, 'en ik denk dat ons publiek van uw zang zou genieten. Heeft iemand u al verteld dat uw stem lijkt op die van Jenny Lind?'

'Ik... ik ben pas kort geleden in Amerika aangekomen, meneer Lund. Vandaag heb ik gezongen om de gastvrouw een plezier te doen. Ik heb er nooit aan gedacht om op het toneel te gaan optreden. '

'Nou, misschien moet u dat eens doen. U bent een heel mooie jonge vrouw, juffrouw Carlson, en u hebt een prachtige stem. De mensen willen een hoop geld betalen om u te horen zingen. Als u me wilt toestaan dat ik u naar huis breng, dan kunnen we het verder bespreken. Ik zou u zelfs het theater kunnen laten zien, als u wilt. '

'Nee, dank u. Ik ben gekomen met mevrouw Anderson, Silvia Anderson. Mijn zussen en ik werken bij haar als dienstmeisje. '

'Dat kunt u niet menen. Als dienstmeisje? Ik kan u verzekeren dat u in een van mijn shows heel veel meer geld kunt verdienen. '

'Ik geloof niet dat ik dat wil, meneer Lund. Maar niettemin bedankt. '

'Nou, hier, neem mijn kaartje mee,' zei hij, het haar in de hand drukkend. 'Denk eens na over mijn aanbod. Ik zou graag van u horen als u zich bedenkt. '

Sofia stopte het kaartje in haar zak, maar ze was er zeker van dat ze zich niet zou bedenken. Noch zou ze Elin vertellen over het aanbod van meneer Lund. Elin maakte zich toch al te veel zorgen. Bovendien had Sofia geen zin om in een theater te gaan zingen. Ludwig kon haar elke dag komen halen.

'Je hebt vanavond een heel gunstige indruk gemaakt,' zei mevrouw Anderson in het rijtuig op weg naar huis. 'Je moet overwegen je talent te ontwikkelen. Pas twee jaar geleden is er hier in Chicago een uitstekend conservatorium geopend. Het wordt bestuurd door William Hall Sherwood, een beschermeling van de grote componist Franz Liszt. Heb je zijn muziek gehoord?'

'Nee, mevrouw. Het spijt me. '

'Nou, het hoeft je niet te spijten — doe iets aan je onwetendheid. Ik geloof sterk in educatie, vooral voor jonge mensen zoals jij en je zussen. Vrouwen moeten zich altijd zelf kunnen onderhouden, en dan bedoel ik niet als dienstbode. Als ik mijn leven over moest doen, zou ik gaan studeren. '

Sofia betastte het vijfdollarbiljet in haar zak, nog steeds verbijsterd door het onthutsende bedrag dat ze betaald had gekregen. 'Mijn zussen en ik kunnen geen studie betalen, mevrouw Anderson. Ik neem 's avonds Engelse lessen, maar die zijn gratis. '

'Je moet aan je toekomst denken. Je zult niet altijd voor mij werken, hoor. '

'Dat weet ik. Als het huis eenmaal schoon is... '

'Dat is niet wat ik bedoel. Ik ben stervende, Sofia... Nee, ga nu niet sentimenteel doen,' zei ze toen Sofia wilde protesteren. 'Het is een feit. Ik ben zesentachtig jaar en mijn tijd is bijna om. De dood is de enige zekerheid waaraan niemand van ons kan ontlopen. Maar ik heb twee adviezen voor je als het mijn tijd is en je niet langer voor mij werkt. Ten eerste, gebruik je talent om jezelf te onderhouden. En ten tweede, wat je ook doet, ga niet voor Bettina werken. Ze zal jullie alledrie vergiftigen. '

' Vergiftigen?'

'Niet letterlijk, domkop. Met haar hebzucht en haar bitterheid. Ze zou in minder dan geen tijd je charmante onschuld vernietigen. Je zag hoe ze vandaag reageerde toen ze mijn broche herkende. Zelfzuchtig mens! Waarom denk je dat ze nooit kinderen heeft gekregen? Ze wilde het geld van mijn zoon niet met ze delen, daarom. '

Weer wist Sofia niet wat ze moest antwoorden.

'Feit is dat ik stervende ben,' vervolgde mevrouw Anderson, 'en Bettina kan niet wachten tot ze alles wat ik bezit in haar vingers krijgt. Let wel, ik heb in het verleden dingen gedaan waar ik niet erg trots op ben, net als zij. Ik ben er helemaal niet zeker van of ik wel in de hemel kom. '

'Het gaat er uiteindelijk niet om wat u gedaan hebt, mevrouw Anderson. Het gaat om wat Jezus voor u heeft gedaan. In de Bijbel staat... '

'Stop!' Mevrouw Anderson stak haar hand op. 'Je gaat toch niet weer een preek tegen me houden, hè?'

'Als u het goedvindt. '

Mevrouw Anderson lachte hardop. 'Goed dan,' zei ze met een breed armgebaar. 'Geef me je allerbeste preek. Maar ik moet je waarschuwen dat ik een oude zuurpruim ben, die in de loop der jaren meer dan genoeg preken heeft gehoord, en ze hebben niets uitgehaald. Ik ben nog steeds een verworpene. '

'Ik geloof niet dat u dat bent, mevrouw Anderson. De ganzerik van mijn tante Karin thuis maakte me altijd doodsbang, zoals hij snaterde en met zijn vleugels klapte. Ik wilde geen voet uit huis zetten als hij los rondliep. Maar het was allemaal maar lawaai. Hij probeerde alleen te beschermen wat van hem was — zijn gezin, zijn nest, zijn huis. '

'Hm. Dus nu ben ik een ouwe gans, hè?'

'Helemaal niet. U hebt een goed hart, mevrouw Anderson. U bent heel vriendelijk geweest voor mijn zussen en mij. '

'Dus je hebt door mijn gesnater en mijn klappende vleugels heen gekeken, is dat wat je bedoelt?'

'De mens kijkt naar wat voor ogen is, maar God ziet het hart aan. '

'Nou, mijn hart is zwart. ' Ze leunde achterover en staarde recht voor zich uit. Sofia wist niet of ze het gesprek moest voortzetten of niet, maar na een lange stilte begon mevrouw Anderson eindelijk weer te spreken.

'Voordat we trouwden, was mijn man Gustav verloofd met een andere vrouw. Hij was dolverliefd op haar en zij op hem. Maar ik wilde zijn geld en dus heb ik Gustav in de val laten lopen om met me te trouwen — de smerige details zal ik je besparen. Hij moest Zweden verlaten om een schandaal te vermijden dat hem en zijn familie kapot zou hebben gemaakt. Hier in Amerika zijn we opnieuw begonnen en zijn krant liep heel goed. Hij bouwde een prachtig huis voor me en overlaadde me met juwelen. Maar ik gebruikte hem terwijl ik hem had moeten liefhebben. Ik was te vol van hebzucht en zelfverachting om van hem of iemand anders te houden. Dat lijkt jou misschien geen misdaad, voor mij is het dat wel. Gustav hield van dat meisje, en ik had iets kostbaars van hen beiden gestolen... om geld nog wel. Je kunt geen prijskaartje hangen aan liefde. '

Sofia bleef zwijgen en dacht aan haar liefde voor Ludwig.

'Misschien haat ik Bettina daarom zo erg,' zei mevrouw An-derson, bijna alsof ze in zichzelf sprak. 'Zij is ook met mijn zoon getrouwd om zijn geld. Onder de omstandigheden kon ik haar moeilijk veroordelen. Maar altijd als ik haar zie, zie ik mezelf. Ze zal beseffen, veel te laat, ben ik bang, dat niemand in de hele wereld van haar houdt. '

Ze keken naar de huizen en winkels en zijstraten die ze passeerden, en luisterden naar het kletteren van de paardenhoeven op de keien. Sofia trok de geleende sjaal een beetje strakker om haar schouders. De rilling die ze voelde, was niet van de avondlucht.

'Laat nu je preek maar horen. '

Het abrupte commando om te presteren, overrompelde Sofia voor de tweede keer die avond. Met moeite concentreerde ze haar gedachten.

'Eh... ik heb in mama's bijbel gelezen en... en er staat in dat we allemaal slechte dingen doen. Maar als we belijden dat we verkeerd gedaan hebben en tegen Jezus zeggen dat het ons spijt en als we Zijn woord gaan volgen, dan telt Zijn dood in onze plaats. Hij neemt al onze zonden weg zodat we in de hemel mogen komen. '

'Ook als we ons hele leven verkeerd hebben gedaan?'

'Als we ons vertrouwen maar op Jezus stellen, ja. '

Weer zweeg mevrouw Anderson een poosje. 'Dat is waarschijnlijk de kortste preek die ik ooit heb gehoord,' zei ze ten slotte. 'Waarom hebben die dominees daar zo lang voor nodig?'

'Ik denk dat ze hun loon waard willen zijn. '

Mevrouw Anderson lachte hard. 'Zie je wel? Het gaat altijd weer om geld. Vertel eens, hoe denk je dat het is om te sterven?'

'Mijn moeder is lange tijd ziek geweest, maar ze was niet bang. Ze geloofde dat Jezus haar naar huis zou roepen als Hij een plaats had bereid... '

'Ik vroeg wat jij dacht, niet je moeder. '

'O. Nou, ik denk dat het net zoiets is als naar Amerika gaan. '

'Hoezo?'

'Eerst wilde ik niet uit Zweden weg, omdat ik dacht dat ik zo veel mooie dingen achterliet — en de meeste mensen willen ook dit leven niet achterlaten. Maar Amerika is in veel opzichten zo veel beter, net als de Hemel zal zijn. Dus nu ben ik blij dat ik ben gekomen. Ik heb zo veel geleerd en ben zo volwassen geworden en ik ben verliefd geworden en... en nu zou ik nooit meer terug willen. '

'Ook al werk je als dienstmeisje?'

'Thuis moest ik ook hard werken,' zei Sofia schouderophalend. 'Maar daar leek God ver weg. Nu voel ik Hem elke dag vlak naast me. Ik denk dat Hij moeite in ons leven toelaat zodat we naar Hem toe komen om hulp. En zo leren we een beter mens te zijn. '

'Ik benijd je,' zei mevrouw Anderson zacht.

Er was nog veel meer dat Sofia haar graag had willen vertellen, maar ze waren thuisgekomen en het gesprek stopte toen het rijtuig stilhield. Ze hielp mevrouw Anderson eruit en liet haar arm niet los tot ze de trap naar haar slaapkamer hadden beklommen.

'Dank u wel dat ik uw speld mocht dragen,' zei ze, terwijl ze hem in de hand van de oude vrouw legde. 'En als u ooit wilt praten.

'Goedenacht, Sofia,' onderbrak mevrouw Anderson haar. 'En neem morgenmiddag vrij. Dat is een bevel. '

'Ja, mevrouw. Dank u... Gudnatt. '

Sofia had geen idee wat ze aan moest met een extra middag vrij en geen Engelse les om naartoe te gaan. Maar het bleek een warme, zonnige dag te zijn, daarom besloot ze een eindje te gaan wandelen. Ze verkende de Zweedse wijk en nam een kijkje in een paar winkels. Op weg terug naar huis ging ze bij het pension langs.

'Hej , tante Hilma,' zei ze nadat ze aan de achterdeur had geklopt. 'Ik kwam kijken of er nog post was. '

'Op de haltafel. ' Ze keek niet op van de koolraap die ze fijn stond te stampen.

'Is de Duitse heer toevallig al gekomen om zijn viool?'

Hilma schudde haar hoofd. Sofia zuchtte en drong door de klapdeur. Op de haltafel lag een brief voor Elin. Hij was van een van de boeren in Wisconsin. Ze hoopte dat Elin niet van plan was om daar met z'n drieën heen te verhuizen; waarom zou ze anders met die man blijven schrijven?

Sofia stopte de brief in haar zak en liep naar de keuken terug. 'Dag, tante Hilma. En dank u wel. ' Ze was nog niet buiten of het dienstmeisje van haar tante verscheen uit het niets en versperde haar de weg. 'O, Inge! Je laat me schrikken!' zei Sofia. 'Ik zag je niet.

'Sst! Ik wil niet dat mevrouw het hoort. ' Inge keek beide kanten op voordat ze Sofia apart nam en haar dringend fluisterend toesprak. 'Vertel alsjeblieft niet dat ik het heb gezegd, maar ik denk dat ze tegen u liegt. Elke keer als u komt, hoor ik u en uw zussen over die buitenlander praten, en... '

'Is Ludwig hier geweest? Is hij gekomen?' Sofia's hart begon te bonzen.

'Ik weet niet hoe hij heet en of hij degene is op wie u wacht, maar er is vorige week een buitenlandse man hier geweest. Hij sprak geen Zweeds, dus ik kon hem niet verstaan. En mevrouw Larson kon ook geen chocola maken van wat hij zei, daarom heeft ze de deur voor zijn neus dichtgedaan. '

'Vroeg hij naar mij?'

'Hoe moet ik dat weten? Wat ik al zei, we wisten geen van beiden waar hij het over had. '

'Sprak hij Duits?'

'Het klonk als koeterwaals. '

'Hoe zag hij eruit?'

'Ik heb hem niet gezien!' Inge werd gefrustreerd door al Sofia's vragen. 'Ik was aan het afstoffen in de voorkamer en u weet toch dat mevrouw de gordijnen altijd dicht houdt? Ik weet dat ze woest zou zijn als ik mijn hoofd naar buiten stak om naar hem te kijken. Ik mag niet gezien worden, ziet u. Maar wie het ook was, mevrouw stuurde hem weg en deed de deur dicht.

'O, nee! Wat als het Ludwig was? Hoe moet hij me ooit vinden? Ik moet met mijn tante gaan praten en zorgen... '

'Nee, juffrouw!' Inge versperde in paniek de deur van het privaat. 'Vertel haar alstublieft niet dat ik met u heb gepraat. Als ze me betrapt, ontslaat ze me — nadat ze me eerst bont en blauw geslagen heeft. '

Sofia wist niet wat ze moest doen. Ze hunkerde ernaar om haar tante aan te spreken en meer te weten te komen over de vreemdeling, maar ze wilde Inge geen moeilijkheden bezorgen. Bovendien, als het weer vals alarm bleek te zijn, net als bij de man die voor Kirsten was gekomen, had ze een hoop ellende veroorzaakt om niets.

'Hoor eens, Inge, als die man weer komt, wil je hem dan alsjeblieft, alsjeblieft vertellen waar ik ben? Ik zal het adres opschrijven.

'Dat kan ik niet beloven, juffrouw. Toevallig hoorde ik hen die dag praten omdat ik de salon aan het schoonmaken was. Meestal laat ze me achter blijven, ik krijg nooit te zien wie er aan de deur komt. '

Hoop en wanhoop streden om de voorrang. Als de man Ludwig was geweest, betekende het dat hij veilig in Chicago was beland. Maar als tante Hilma hem had weggestuurd, hoe moest hij haar dan ooit vinden?

'Ik moet gaan,' fluisterde Inge, 'voordat ik moeilijkheden krijg. '

'Ik begrijp het. Bedankt voor het doorgeven. '

Wat als het Ludwig was geweest? Waar zou hij vervolgens heen zijn gegaan? Wat hem betreft kon Sofia zijn viool wel gestolen hebben en kreeg hij haar of zijn instrument nooit meer te zien. Maar hij wist toch wat Sofia voor hem voelde. Had hij haar niet verteld dat hij hetzelfde voelde?

Was Chicago maar niet zo'n grote stad. Hoe moesten ze elkaar in vredesnaam ooit vinden?

---

30

Elin stond op haar tenen op de ladder in een van de slaapkamers boven en rekte zich uit om de zware gordijnen van de roe te halen. Kirsten stond onder aan de ladder en ondersteunde de stoffige hoop in haar armen. Ineens stormde Sofia de slaapkamer binnen, zodat ze allebei schrokken.

'Tante Hilma liegt tegen me!'

Elin liet het gordijn vallen en greep de ladder vast. Ze had even tijd nodig om zichzelf uit de knoop te halen en naar beneden te klimmen zodat ze naar Sofia's verhaal kon luisteren. Sofia kon amper praten van het huilen.

'Inge zei dat er laatst een man bij het pension was geweest en... en hij sprak een andere taal en... en daarom weet ik gewoon dat het Ludwig was — maar tante Hilma heeft hem weggestuurd!'

'Heeft Inge die man beschreven?'

'Ze heeft hem niet gezien. Maar wie kan het anders zijn?'

'Heb je tante Hilma naar hem gevraagd?'

'Dat wilde Inge niet. Ze wilde geen moeilijkheden krijgen omdat ze het achter tante Hilma's rug om aan mij had verteld. Maar hoe langer ik erover nadacht nadat ik weg was gegaan, hoe kwader ik werd. Ga alsjeblieft mee, Elin. We moeten er meteen heen om tante Hilma te confronteren!'

'Dat kunnen we niet doen,' zei Elin tegen haar. 'We weten niet zeker dat het je vriend was die ze heeft weggestuurd. We kunnen Hilma niet beschuldigen als we de waarheid niet weten.'

'Bovendien zei je zelf dat Inge er moeilijkheden mee zou krijgen,' voegde Kirsten eraan toe.

'Die man kan wel op zoek zijn geweest naar een huurkamer en geen Zweeds hebben gesproken. '

Ze slaagden erin Sofia te kalmeren en haar tranen te drogen. Maar toen Kirsten de gordijnen had verzameld om naar het washuis te brengen, stond ze op weg naar de deur even stil en zei:'Geloof niet alles wat je vriendje op Ellis Island heeft beloofd, Sofia. Laat hem je hart niet breken. Er zijn meer dan genoeg andere mannen in Amerika. '

'Ik wil niemand anders!' Ze begon weer te huilen. Elin wreef haar schouder om haar tot bedaren te brengen. 'Kirsten probeert je alleen maar te beschermen omdat zij verdriet heeft. '

'Ludwig breekt mijn hart niet. Hij vindt me, ik weet het zeker!'

Eindelijk snoot Sofia haar neus en droogde haar ogen. 'Gaat het nu weer?' vroeg Elin. Sofia knikte en haalde een brief uit haar zak.

'Dat vergat ik nog. Deze is voor jou gekomen. Hij is van die man in Wisconsin. '

'Wacht,' zei Elin. 'Waar ga je heen?' 'Naar mijn kamer. '

Elin besloot Sofia te laten gaan. Het was niet aan haar om alles in orde te maken. Ze hoorde vage flarden van muziek uit mevrouw Andersons grammofoon toen ze op het bed ging zitten om haar brief te lezen.

Lieve Elin,

In je laatste brief vroeg je me je bij je voornaam te noemen, dus ik geef gehoor aan je wens. Ik hoop dat je mij voortaan Gunnar wilt noemen. Ik wilde je laten weten dat het geld dat je elke week stuurt veilig is aangekomen. Mijn vrienden zijn niet meer zo boos nu ze weten dat jullie van plan zijn om ons terug te betalen. Ze maken weer plannen om op zoek te gaan naar een vrouw en gaan misschien een reisje maken naar Chicago of Minneapolis als ze wat vrije tijd hebben. Onze kleine gemeenschap heeft midzomeravond gevierd en het was iedereen duidelijk dat we meer meisjes nodig hebben om de slingers te maken en de meiboom te versieren, maar we hebben het toch leuk gehad. De zomer is nu in volle gang en het is een heel drukke tijd op onze boerderij. Je vertelde dat je opgegroeid bent op een boerderij in Zweden, dus je weet vast wel hoeveel werk er te doen is. Mijn oogsten lijken helemaal vanzelf te groeien en de grond is heel rijk en niet zo rotsig als thuis. Wat ik wel mis, is vis eten, want ons huis in Zweden was dicht bij de zee. Maar er is een klein meer in de buurt van mijn boerderij en ik kan mijn eigen vis vangen als ik tijd heb. Wat ik nodig heb, is iemand die de vis naderhand bakt. Ik kan niet zo goed koken en alles brandt altijd aan.

De haver- en aardappeloogsten staan er heel mooi bij en onze maïs is al een halve meter hoog. We hopen dat het mooi weer blijft, zodat we het hooi binnen kunnen halen. Ik denk dat we dit jaar ook een mooie appelopbrengst hebben. Maar één van onze koeien, ze heet Maisie, is knap lastig. Het lukt haar steeds weer om uit het weiland te komen en dan loopt ze over de weg naar de boerderij van mijn buurman. Misschien vindt ze hem aardiger dan mij, ik weet het niet, maar ik ben een hoop tijd kwijt met achter haar aan te jagen, kan ik je vertellen. We kunnen er maar niet achter komen hoe ze losbreekt. Ik geniet heel erg van mijn werk. Ik vind het heerlijk om de hele dag buiten te zijn en de warme zon op mijn gezicht te voelen. Boeren is hard werken, maar de beloning is zo fijn. Ik kan verse melk drinken en kaas eten van mijn eigen koeien, en groenten eten uit mijn eigen tuin. God verschaft regen en zonneschijn in overvloed en het leven is zo mooi. In de zomer gaat de tijd snel voorbij als er zo veel werk te doen is, dus de avonden zijn niet zo eenzaam als in de winter. Heb ik je verteld dat we een kerkje hebben gebouwd voor ons dorp? Binnenkort hebben we onze eigen dominee.

Ik heb een paar maanden in Chicago gewoond toen we net in Amerika waren aangekomen, en ik weet watje bedoelt met wat je schreef over de drukke straten en al het lawaai. Het stadsleven beviel me helemaal niet. Ik weet ook nog hoe vreselijk het rook. Maar ik vond het heel fijn om je brief te lezen en alles te horen over het kolossale huis dat jij en je zussen schoonmaken. Ik kan het me niet eens voorstellen, een huis met zo veel kamers. Verdwaal je nooit? Het speet me te horen dat de bejaarde vrouw voor wie je werkt niet gezond is. Dat zeg ik niet omdat ik bang ben dat ik mijn geld niet terugkrijg als ze sterft, maar omdat je kennelijk op haar gesteld bent geraakt. Je zei ook dat je geen huis zou hebben om in te wonen als zij er niet meer is. In je volgende brief moet je me alles vertellen over het grote feestdiner dat ze voor midzomeravond heeft gegeven. Ik wil vooral horen wat er allemaal gegeten is.

Dat is het voorlopig. Ik ben weer onder aan het blad. Misschien koop ik groter papier als ik in de stad ben, zodat ik langere brieven kan schrijven. Ik hoop dat je gauw tijd hebt om me te schrijven. Je vriend, Gunnar

Terwijl ze zijn brief las, voelde Elin tot haar verrassing heimwee naar de boerderij in Zweden die ze had verlaten. Ze miste het om dicht bij het land te zijn en te zien hoe dingen groeiden, en ze kon goed begrijpen waarom Gunnar zo veel van zijn werk hield. Als ze mocht kiezen, zou ze veel liever op een boerderij wonen dan hier in de stad. Maar zoals met zo veel andere dingen in haar leven, had Elin geen keus.

Tegen de tijd dat ze de brief uit had, was Kirsten teruggekomen. 'We hebben een brief uit Wisconsin gekregen,' zei ze tegen haar. 'Wil je hem lezen?'

'Nee, dank je. Hij is jouw vriend. Hij schrijft aan jou. ' Kirsten had een emmer met azijnoplossing en een stapel kranten bij zich om de ramen te lappen.

'De enige reden dat ik hem schrijf, is dat Sofia en jij het niet wilden doen,' zei Elin. 'Ik vind het spijtig voor hem en de andere mannen, jij niet?'

'Niet echt. We betalen ze toch terug. '

'Maar toch, ze rekenden erop dat we kwamen, dus ze waren heel teleurgesteld. Het minste wat we kunnen doen is met hen schrijven. ' Elin pakte een lege asemmer en knielde neer om de overblijfselen uit de keramische tegelkachel te scheppen. Ze moest niezen van het roet.

'Was Sofia boos op me om wat ik zei over die man?' vroeg Kirsten even later.

'Ze werd er verdrietig van. Waarom moet je zulke dingen zeg-gen? Vroeger was je nooit zo gemeen, Kirsten. Thuis was je altijd vrolijk. Wat is er gebeurd?'

'Hier in Amerika is alles anders. Waarom zou ik ook niet anders zijn?'

Elin stond op en liep naar Kirsten toe. 'Vertel me alsjeblieft wat er aan de hand is. Ik kan zien dat je iets dwarszit en.

'Er zit me inderdaad iets dwars... jij! Waarom kun je me niet met rust laten?'

'Omdat ik me zorgen over je maak. Vroeger was je zo levenslustig en je maakte alles tot een avontuur. Ik benijdde je altijd, zoals je zorgeloos door de bossen rende, en achter elke boom elfjes en feeën en kabouters zag. Je lachte altijd, Kirsten. Zelfs op de reis naar Amerika was jij de avontuurlijkste, en sloot je vriendschap met die neven... ik kreeg er wat van! Nu kom je op je vrije dag amper je kamer uit. '

'Dat is omdat ik nergens heen kan. '

'Waarom ga je niet op Engelse les, net als Sofia?'

'Waarom ga je zelf niet?' De verfrommelde krant piepte tegen het glas toen Kirsten de ruit schrobde. Elin pakte die uit haar hand om haar te dwingen op te houden.

'Hoor eens. We zijn zussen. We hebben alleen elkaar. Waarom praat je niet met me? Vroeger konden we over alles praten. '

'O, ja? Ik weet zeker dat er dingen zijn die je me nooit verteld hebt. ' Kirstens beschuldigende blik deed Elin de rillingen over de rug lopen. Kirsten kon het toch niet weten van oom Sven?

'Laten we alsjeblieft geen ruzie maken. '

'Val me dan niet lastig!'

'Sst... ik wil niet dat mevrouw Anderson ons hoort. '

'Ik ben hier klaar. ' Kirsten verzamelde de verfrommelde kranten en vertrok. In de stilte die ze achterliet, hoorde Elin de stok van mevrouw Anderson schrapen en bonken, ze liep heen en weer in haar slaapkamer aan de overkant van de gang. De gram-mofoonmuziek was gestopt. Elin nam even de tijd om tot bedaren te komen na de discussie met Kirsten. Toen stak ze de gang over en klopte bij mevrouw Anderson aan.

'Wie is daar?' blafte ze.

'Elin, mevrouw. Mag ik binnenkomen?'

'Als het dan per se moet. '

Elin zag met één blik dat mevrouw Anderson niet goed was. Ze deed haar best om het te verbergen, maar Elin zag aan de manier waarop ze haar lippen op elkaar perste dat ze pijn had. Haar ademhaling klonk moeizaam, alsof ze de trappen op en neer had gerend in plaats van gewoon heen en weer lopen.

'Zal ik de dokter laten komen?'

'Nee. En houd op met erover te zeuren. Als ik de dokter wil, dan roep ik hem wel. ' De kat van mevrouw Anderson zat op een stoel onder het raam toe te kijken hoe ze heen en weer strompelde door de kamer.

'Kan ik iets voor u doen?'

'Ga zitten en praat tegen me. Een praatje leidt me af. '

'Goed. ' Elin ging zitten. Ze had geen idee waar ze het over moest hebben. Het was moeilijk om op commando te converseren.

'Je kunt beginnen met me te vertellen wat er aan de hand is met jou en je zussen. Ik hoor jullie heus wel ruziën. ' Ze wuifde geïrriteerd met haar hand. 'Nee, ga je alsjeblieft niet excuseren. Dat is het punt niet. Maar toen jullie hier de eerste dag binnenkwamen, was het dikke mik met jullie en nu kan ik zien dat er iets loos is. '

'Het komt vooral door Kirsten. Ze is de laatste tijd erg neerslachtig en wil er niet over praten. Ze zegt dat er niets aan de hand is... '

'Maar je gelooft haar niet?'

'Nee. En laatst kwam er een man voor haar en ze wilde niet zeggen waarom, ze wilde niets over hem zeggen. Het is iemand die u kent. Hij was op uw diner. Ik geloof dat hij Lindgren heet, of Lindblad... '

'Bedoel je Knute Lindquist?'

'Dat kan wel. Hij werkt voor uw krant. '

'Niet mijn krant, de krant van mijn zoon. Maar je hoeft je geen zorgen te maken over Knutes karakter. Hij is een keurige jongeman. '

'Ik maak me zorgen over mijn zus. Kirsten was verliefd op een man uit ons dorp in Zweden. Ze wil niet over hem praten, maar Sofia zegt dat hij haar hart gebroken heeft. Nu gaat ze om met die man die ze amper kent en... en ik zou niet graag zien dat haar hart een tweede keer gebroken werd. '

'De vrouw van Knute Lindquist is twee jaar geleden gestorven. Sindsdien is hij wanhopig. Misschien hebben ze elkaar zo gevonden, omdat je zus ook verdriet heeft om die jongeman in Zweden. '

'Is dat verstandig? Als ze allebei verdriet hebben en allebei verliefd zijn op iemand anders... denkt u dat dat een manier is om een relatie te beginnen?'

'Wat doet het ertoe wat ik denk? Wat hebben jij of ik ermee te maken wat zij doen?'

Haar woorden snoerden Elin abrupt de mond en brachten haar opnieuw onder ogen dat ze niet alles in orde kon maken. 'Maar ze is mijn zus. Ik trek het me aan als haar iets overkomt. Ik ben gewoon bang dat ze nog erger gekwetst zal worden dan ze al is. '

'Je bent erg achterdochtig tegenover mensen, hè? Hoe komt dat?'

Elin antwoordde niet.

'Zie je wel? Je hebt geheimen,' zei mevrouw Anderson, naar Elin wijzend met haar stok. 'Dus waarom zou je zus geen geheimen mogen hebben?' Ze keek Elin een ogenblik doordringend aan voordat ze weer begon te ijsberen. 'Knute is een goede man, maar ik betwijfel sterk of zijn bedoelingen met je zus verder gaan dan vriendschap. Misschien komt hij nooit over de dood van zijn eerste vrouw heen. Maar de diepte van zijn verdriet moet je veel vertellen over zijn goede karakter en zijn vermogen tot liefhebben. '

'Maar wat wil hij met Kirsten als hij niet op zoek is naar een echtgenote?'

'Wat heb jij daarmee te maken? Heeft Kirsten er iets aan als je daarover twist? Laat haar met rust. Zij is degene die met haar beslissingen moet leven, niet jij. '

'Ik voel me verantwoordelijk voor haar. Ik... '

'Luister, Elin. ' Ze hield weer op met ijsberen. 'Zelfs ouders zijn na een bepaalde leeftijd niet verantwoordelijk voor de beslissingen van hun kinderen, laat staan zussen. Geloof me, ik heb mijn stompzinnige zoon gesmeekt niet met dat mens te trouwen. Heeft hij geluisterd? Nee. Nu leeft hij met zijn vergissing. En wat kan ik eraan doen? Niets. Dat hoort bij volwassen zijn — leven met je fouten. '

'Ik zou het vreselijk vinden als mijn zussen hun leven verknoeiden. Over Sofia maak ik me ook zorgen. Ze treurt om een vreemde die ze op Ellis Island heeft ontmoet, een man die ze amper kent. We zijn hier in Amerika helemaal opnieuw begonnen. We hebben het verleden achter ons gelaten... '

'Is dat zo?' Mevrouw Anderson stond met haar rug naar Elin toe voor het raam naar buiten te staren. 'Ik geloofde ook dat ik het verleden achter me liet toen ik naar Amerika kwam. Maar alleen de omgeving veranderde. Vanbinnen was ik dezelfde. Ik heb geheimen in mijn verleden, dus ik weet hoe zwaar die je kunnen drukken, hoe ze je oordeel onzuiver kunnen maken en je karakter verknoeien. '

Langzaam draaide ze zich naar Elin om. 'Je zus Sofia heeft laatst met me over vergeving gepraat. Ik vind dat jij ook met haar moet praten, Elin. En Kirsten ook. Wees niet zo dom als ik ben geweest, om je geheimen je hele leven in je op te sluiten. Ik weet uit eigen ervaring hoeveel macht ze hebben om je te vernietigen. Wacht niet tot je een oude vrouw bent zoals ik voordat je om vergeving vraagt. '

Elin staarde zwijgend naar de grond. Ze zag niet in hoe zij of haar zussen er iets aan zouden kunnen hebben als ze de waarheid over oom Sven vertelde. Even later begon mevrouw Anderson weer heen en weer te lopen. Haar kat sprong van de stoel om trouw met haar mee te lopen. Ze bukte om zijn kop te strelen.

'Beloof me dat je voor Tomte zult zorgen als ik er niet meer ben,' zei ze zacht.

'Ik wou dat u mij toestond de dokter te bellen als u zich niet goed voelt. '

Mevrouw Anderson keek haar giftig aan. 'Je was er toch bij toen ik mijn vorige verpleegster ontsloeg?'

'Ja, mevrouw. Maar... '

'Laat dat dan een les voor je zijn. Wees nu zo goed om naar beneden te gaan om de post voor me te halen. Ik geloof dat de postbode net geweest is. '

Elin kwam terug met een brief, hijgend van het trappenlopen. 'Zal ik maar weer aan het werk gaan?' vroeg ze toen ze mevrouw Anderson de brief overhandigde.

'Nee. Ga zitten terwijl ik hem lees. Hij is van Bettina. ' Mevrouw Anderson ging ook zitten. Met gefronste wenkbrauwen en op elkaar geperste lippen las ze het korte briefje. 'Zo. Het schijnt dat ze vastbesloten is mij uit mijn huis te laten zetten. Ze wil me laten weten dat ze met een nieuwe potentiële koper komt kijken. ' Ze stopte het briefje terug in de envelop.

'Wanneer?'

'Morgen. En ik kan er niets tegen doen. Mijn zoon is eigenaar van het huis, zoals Bettina me fijntjes liet weten. Hij heeft het volste recht om het te verkopen. '

'We zijn nog niet klaar met de schoonmaak. En de balzaal is nog... '

'Het geeft niet. Ik stel het op prijs wat jullie de laatste keer geprobeerd hebben, maar ik denk dat het eindelijk tijd wordt dat ik ga. Ik kan die trappen niet meer aan. '

'We kunnen een bed voor u in de ochtendkamer zetten, als u wilt. '

'We zullen zien. Nu kun je weer aan het werk gaan, Elin. '

De volgende middag arriveerde Bettina Anderson een uur voordat de koper werd verwacht. Ze maakte met Elin een rondje door het huis om te inspecteren of alles in orde was.

'Ik wil dit keer geen flauwekul van jullie,' zei ze tegen de zussen. 'Jij blijft bij moeder in de slaapkamer,' droeg ze Elin op, 'en jullie tweeën blijven in de keuken. Als jullie iets proberen te saboteren, zorg ik dat jullie streng gestraft worden. Sterker nog, jullie zullen nooit meer als dienstbode in deze gemeenschap werken. '

Terwijl de onbekenden door het huis rondgeleid werden, speelde Elin op de grammofoon het ene na het andere lied voor mevrouw Anderson. Naderhand klopte Bettina aan de slaapkamerdeur. 'De mensen vonden het mooi,' kondigde ze grijnzend aan. 'Ze willen het kopen. '

'Wanneer?' vroeg mevrouw Anderson.

'Het duurt een paar weken voordat alle papieren opgesteld en ondertekend zijn. Maar ik zal meteen de verhuizers sturen om u en uw spullen op te halen. '

'O nee, geen sprake van. Ik blijf hier tot de koopakte ondertekend is. Ik vertrek geen dag eerder dan beslist moet. En de meisjes blijven ook hier. '

'Goed. Dan kunnen ze al het werk afmaken dat nog gedaan moet worden. Er moeten nog zes kamers worden schoongemaakt, om nog niet te spreken van de hele derde verdieping. ' 'Ik had graag nog één keer in mijn balzaal willen walsen,' zei mevrouw Anderson melancholiek.

Bettina trok een gezicht. 'Doe niet zo absurd. Bent u boven geweest? Het is een troep. '

'Wat gaat er met mijn spullen gebeuren? Het meubilair, de serviezen...?'

'Die hebt u niet meer nodig als u bij ons ingetrokken bent. '

'En als ik nu mijn eigen spullen wil houden?'

'Wees redelijk, moeder Anderson. Wij hebben thuis geen ruimte voor al die dingen. Het meeste is zo ouderwets... Ik snap niet waarom u er iets van zou willen houden terwijl u splinternieuwe meubels kunt krijgen. '

'Maar wat gaat er met mijn spullen gebeuren?'

'Ik weet het echt niet. Dat moet Gustav uitmaken. Hij zal ze wel verkopen op een veiling, denk ik. '

'En Tomte?'

'Dat heb ik u al eerder gezegd, moeder Anderson, ik wil dat beest niet in mijn huis. '

'En ik heb jou al eerder gezegd, dat ik nergens heen ga waar Tomte niet welkom is. '

'Tja, dan... ik weet verder niets te zeggen. Ik moet nu gaan. Gud dag. '

Mevrouw Anderson was erg mistroostig na Bettina's vertrek, haar gebruikelijke pit was verdwenen. Langzaam dwaalde ze met haar stok van kamer naar kamer, op Elins arm leunend, en bekeek al haar bezittingen alsof ze probeerde te bedenken wat ermee moest gebeuren.

'Er is een tijd geweest dat ik dit huis en al deze weelderige spullen liever had dan wat ook ter wereld,' zei ze. 'Ze leken me zo belangrijk. Maar nu weet ik beter. Het gaat niet om het huis, maar om de liefde die erin woont. Een hutje in het bos is een thuis als je iemand hebt om lief te hebben. ' Ze keek naar Elin op. 'Daarom zullen jullie nooit thuisloos zijn. Jullie hebben altijd elkaar. Daar benijd ik jullie om. '

Later die avond kwam Gustav langs. Elin was haar aan het voorlezen toen Kirsten hem naar de slaapkamer bracht. Elin en zij wilden weggaan, maar mevrouw Anderson hield hen tegen.

'Nee, wacht even, meisjes. Wat brengt jou hier, Gustav? Je komt alleen op bezoek als je iets van me nodig hebt. '

Hij keek naar de meisjes, duidelijk geërgerd dat zij het gesprek moesten horen. 'Ik wil niets, moeder. Ik kwam vragen waarom u het Bettina zo lastig hebt gemaakt over de verhuizing en het bij ons intrekken. Ze wil alleen maar het beste voor u. '

'Onzin. Ze is op mijn geld uit. '

We willen u allebei dichter bij ons hebben. Ik zou denken dat u blij zou zijn met wat gezelschap voor de verandering, in plaats van hier helemaal alleen te wonen. '

'Ik ben niet alleen. Ik heb mijn kat - die niet welkom is in jouw huis, heb ik te verstaan gekregen. '

Tomte mauwde hoog en verontwaardigd.

'U weet dat Bettina van hem niezen moet, moeder. '

Elin voelde zich ongemakkelijk terwijl Gustav maar doorpraatte en verklaarde wat hij allemaal voor zijn moeder had geregeld. Mevrouw Anderson luisterde zwijgend tot hij eindelijk uitgesproken was.

'Voordat je weggaat, Gustav, wil ik graag dat je met me naar de balzaal gaat. '

'Waarvoor?'

'En neem mijn grammofoon mee naar boven, wil je? Jullie moeten ook meekomen, meisjes. Kirsten, pak die doos met muziekcilinders. '

Mevrouw Anderson had Elins hulp nodig om de trap te beklimmen. Op weg naar boven snakte ze naar adem en moest ze een paar keer stoppen om uit te rusten. Haar zoon was voorop gegaan met het apparaat en merkte niet hoe fragiel ze was geworden.

'Die trappen zijn te veel voor u,' zei Elin halverwege. 'U moet gaan zitten en... '

'Laat me met rust!' Puffend van inspanning kwam ze boven

en betrad de balzaal, waar ze om zich heen keek.

Stofvlokken dansten als ballerina's over de vloer van de balzaal. Flarden van spinnenwebben hingen aan de plafondversieringen en aan de kroonluchter. Maar onder het dakraam verlichtte een zilveren streep maanlicht het midden van de dansvloer. Sofia was uit hun slaapkamer gekomen om te zien wat er gaande was, en hielp Kirsten de muurkandelaars aan te steken. Gustav stond met zijn handen in zijn zij om zich heen te kijken, zijn neus vol weerzin opgetrokken.

'Wat wilde u me laten zien, moeder?'

'Ik wil je niets laten zien. Ik wil dat je met me danst. Eén laatste wals in mijn prachtige balzaal. Alsjeblieft?'

'Werkelijk, moeder... het is hier smerig!'

De toverfee strompelde op haar zoon toe, pakte hem bij de hand en sloeg haar andere arm om zijn middel. 'Je vader kon uitstekend dansen, wist je dat? Zet de "Blue Danube Waltz" eens op, Kirsten, als je hem kunt vinden. '

Elin wist dat het een van de lievelingsliederen van mevrouw Anderson was. Kirsten laadde de cilinder en draaide aan de slinger. De krassende muziek die door de balzaal galmde, klonk alsof het was opgenomen in een oven vol knetterende vlammen. Maar de kleine mevrouw Anderson wervelde over de dansvloer alsof ze een levend orkest hoorde. Ze was lichtvoetig als een jong meisje. Toen ze onder het dakraam door kwamen, keek ze omhoog naar de sterrenhemel, en daarna sloot ze haar ogen terwijl haar zoon voor de laatste keer met haar walste.

'Dank je wel,' zei ze toen de muziek afgelopen was. 'Je bent een goeie jongen, Gustav. Was je maar niet met een stomkop getrouwd. '

'Probeerde u maar beter met haar overweg te kunnen, moeder. '

'Je kunt nu naar huis gaan,' zei ze, terwijl ze op haar tenen ging staan om hem op de wang te kussen. 'Dank je wel dat je me dit plezier hebt gedaan. '

Mevrouw Anderson wilde nog een poosje boven in de balzaal blijven nadat Gustav was vertrokken. Ze beluisterde het ene lied na het andere, gezeten op een stoel onder het kleine podium waar eens de muzikanten optraden. Haar gerimpelde gezicht was getekend door diepe droefheid. Naderhand was Elin lang bezig haar de trap af te helpen naar haar slaapkamer.

Het verbaasde Elin niet dat mevrouw Anderson de volgende ochtend te zwak was om uit bed te komen. Ze liet Sofia een boodschap brengen dat haar zoon meteen moest komen. Maar Bettina Anderson kwam.

'Dat doet ze nou altijd als we haar willen verhuizen,' klaagde Bettina toen ze met grote passen binnenstapte. 'Ze heeft al zo vaak gedaan alsof ze ziek was dat niemand haar meer gelooft. '

'Ik geloof niet dat ze doet alsof,' zei Elin.

Bettina keek haar woedend aan. 'Dan had je de dokter moeten laten komen, niet Gustav. '

'Ze wil de dokter niet. '

'Het kan me niet schelen wat ze zegt. Ik stuur mijn chauffeur om hem te halen. '

Toen de dokter kwam, liet mevrouw Anderson iedereen de kamer uit gaan terwijl hij haar onderzocht. Bettina wachtte beneden in de ochtendkamer, waar ze koffie dronk en ongeduldig naar de klok tuurde. Elin was net binnengekomen om haar kopje bij te vullen toen de dokter bij hen kwam.

'Haar hart laat het afweten,' zei hij ernstig.

'Hoeveel heeft ze u betaald om dat te zeggen?'

'Wees aardig voor haar, Bettina. Ze heeft niet lang meer te leven. '

Elin hoopte dat de dokter het mis had. De nachten daarna sliep ze in mevrouw Andersons slaapkamer op een stoel om bij haar te zijn als ze iets nodig had. Elin en Tomte waren het, en niet mevrouw Andersons familie, die aan haar bed zaten toen ze in coma raakte.

Een week na haar laatste wals in de balzaal stierf Silvia Anderson.

---

31

Het regende op de dag van mevrouw Andersons begrafenis. Kirsten had het idee dat het had geregend op alle begrafenissen waar ze bij was geweest — en dat waren er te veel. De meeste rouwklagers hadden een paraplu bij zich. Kirsten en haar zussen stonden in de regen. Ze wist niet of hun gezichten nat waren van de regen of van hun tranen. Waarschijnlijk allebei.

Kirsten had het idee dat verlies de enige constante factor was in haar leven, en dat de mensen van wie ze hield één voor één van haar weggerukt werden. Ze kroop een beetje dichter naar Elin toe en gaf haar een arm.

Opnieuw hadden ze geen thuis meer. Maar het verdriet dat Kirsten voelde toen ze de dominee hoorde zeggen 'stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren' kwam niet alleen daardoor. Ze was gesteld geraakt op de toverfee.

Naderhand was het huis vol rouwklagers. Kirsten ving een glimp op van Knute Lindquist die met Gustav Anderson stond te praten, maar ze sprak hem niet. Ze hielp haar zussen met het serveren van het overvloedige buffet dat mevrouw Olafson had bereid, en het werk leidde haar af van haar verdriet. Het was makkelijk om je de tijd voor te stellen waarin Silvia Andersons echtgenoot nog had geleefd en dit kolossale, galmende huis net als nu vol mensen was geweest. Kirsten kon niet begrijpen waarom Bettina Anderson hier niet wilde wonen — tenzij uit jaloezie, waardoor ze een nog mooier huis wilde.

Toen de laatste rouwklager was vertrokken, verdween Bettina naar boven. Kirsten hielp haar zussen de eetkamertafel afruimen en de borden en glazen verzamelen. Ze liet de gootsteen vollopen met sop en begon de vaat af te wassen. Haar zussen droogden af.

'Denken jullie dat we ooit gelukkig zullen mogen zijn?' vroeg Kirsten.

'Natuurlijk,' zei Sofia. 'Je doet net alsof we ergens voor gestraft worden. '

'Zo voelt het ook,' zei Elin.

Sofia keek haar verbaasd aan. 'Maar we hebben niets verkeerds gedaan. '

Kirsten keek naar het sop; ze wist dat zij iets vreselijk verkeerds had gedaan. Het was maar een kwestie van tijd voordat haar zonde werd ontdekt. Toen ook Elin bleef zwijgen, dacht Kirsten aan door schuldgevoel beheerste bladzijden van haar dagboek. Misschien verdienden Elin en zij straf, maar waarom moest Sofia ook gestraft worden?

'We moeten bedenken wat we gaan doen nu mevrouw Anderson er niet meer is,' zei Elin. 'Ten eerste moeten we een nieuwe baan zoeken. We hebben onze schuld voor de overtocht nog niet afbetaald. En we moeten een plek zoeken om te wonen. '

'Waarom vragen we niet aan haar zoon of we hier nog een poosje mogen blijven en helpen mevrouw Andersons spullen in te pakken?' vroeg Kirsten. 'We hebben nog niet alle kamers schoongemaakt. '

'Dat is een goed idee,' zei Sofia, 'maar laten we het niet aan Bettina vragen. Ik geloof dat ze ons niet mag. '

Waar is Gustav? Is hij al weggegaan?' vroeg Elin.

'Nee, hij is in zijn vaders studeerkamer,' zei Kirsten. 'Ik kwam binnen om te kijken of er nog vuile borden en glazen stonden, toen zat hij de bureauladen te doorzoeken. Ik vind dat jij met hem moet gaan praten, Sofia. Hij heeft toch gezegd dat hij je zang bewonderde?'

'Ik wil niet alleen naar hem toe. Laten we met z'n drieën gaan. '

Ze stemden in en Kirsten pakte een handdoek om haar handen af te drogen. Maar voordat ze de keuken konden verlaten, kwam Bettina Anderson op hoge benen binnenstappen. Aan haar gezicht te zien was ze razend.

'Jullie alledrie, ga zitten en geen beweging!'

Ze keken elkaar aan, trokken een stoel onder de keukentafel uit en gingen zitten. Kirstens hart begon wild te bonzen toen even later Gustav Anderson binnenkwam met een gezicht als een donderwolk. De reusachtige kat volgde hem op de hielen, alsof hij wist dat Gustav de zoon van zijn geliefde eigenares was. Sinds de nacht waarin zijn eigenares was gestorven, was Tomte somber mauwend van kamer naar kamer gedwaald.

'Kun je dat beest niet laten ophouden?' vroeg Bettina aan niemand in het bijzonder. Kirsten wilde opstaan om de kat te pakken. 'Zitten!' commandeerde Bettina.

'Ik kan geen twee dingen tegelijk, mevrouw. '

'Doe dan wat je gezegd wordt en ga zitten!'

Gustav schraapte zijn keel. 'We hebben ontdekt dat er enkele sieraden van mijn moeder ontbreken. '

Kirstens maag draaide om. Ze had gedacht dat haar leven niet erger kon worden, maar dat was nu toch gebeurd. Mevrouw Olafson had hen op hun allereerste dag gewaarschuwd dat de vorige dienstbode vals beschuldigd was van diefstal, en nu waren zij aan de beurt. Kirsten durfde haar zussen niet aan te kijken, anders zou ze gaan huilen.

Gustav stak zijn vinger uit naar Elin. 'Ben jij degene die al die tijd in haar kamer is geweest om haar te verplegen?'

'Ja, meneer. Maar ik heb niets weggenomen. Ik zou nooit van haar stelen. Geen van ons. '

'Ik weet toevallig hoe jullie drieën om geld verlegen zitten,' ze Bettina. 'En jullie waren zo stom om te denken dat wij het niet zouden merken als haar juwelen ontbraken. '

'Jullie maken het een stuk makkelijker voor jezelf,' vervolgde Gustav, 'als jullie gewoon alles inleveren voordat de politie komt. '

'We hebben de politie gebeld,' zei Bettina. 'Ze kunnen elk ogenblik hier zijn. '

Kirstens hart begon te bonzen. Eindelijk waagde ze een blik naar Sofia en ze zag de doodsangst in haar ogen. 'Het kan me niet schelen of de politie komt,' zei Kirsten. 'Dan zullen ze ontdekken dat we onschuldig zijn. '

Elin legde haar hand op haar arm. 'Stil, Kirsten. Doe geen moeite. Ze geloven ons toch niet. '

'Daar heb je gelijk in,' zei Bettina. 'Vergeet niet dat ik zelf ervaren heb hoe slinks jullie zijn. '

Dus daar ging het allemaal om, besefte Kirsten ineens. Bettina was nog boos omdat zij de eerste kopers hadden verjaagd.

'Mijn moeder had een heel hoge pet op van jullie alledrie. ' zei Gustav streng. 'Omwille van haar zal ik jullie nog een keer vragen terug te geven wat jullie hebben gestolen. '

'We hebben niets gestolen,' zei Kirsten.

'Goed. Zeg niet dat ik jullie niet gewaarschuwd heb. ' Gustav draaide zich om en beende de keuken uit met de jammerende kat in zijn kielzog. Bettina bleef in de keuken als om hen te bewaken, ze stelde zich met haar armen over elkaar geslagen op naast het fornuis.

Lange tijd later hoorde Kirsten de voordeurbel en stemmen in de hal. Twee politiemannen volgden Gustav de keuken in. Een van hen sprak Zweeds, maar de andere niet, en het gesprek dat volgde was een verwarrende mengeling van talen. Bettina werd met de minuut woester.

'Moeder Anderson droeg altijd een grote ring met diamanten en smaragden, met bijpassende oorringen,' zei ze in het Zweeds. 'En nu zijn ze weg. Ze droeg diamanten ringen aan meerdere vingers, maar die zaten niet aan haar handen toen ze stierf, noch zitten ze in haar sieradendoos. '

Kirsten zag weer voor zich hoe de toverfee had geschitterd van de juwelen toen ze haar voor het eerst hadden gezien. Ze had het vreemd gevonden dat iemand in bed dure ringen en oorringen droeg. Maar nu ze erover nadacht, kon Kirsten zich inderdaad niet herinneren dat mevrouw Anderson in de weken voor haar dood sieraden had gedragen.

'Wat heb je met haar smaragden gedaan?' wilde Bettina weten.

'We hebben haar juwelen nooit aangeraakt,' zei Elin kalm.

'Dat is een leugen! Een paar weken geleden heb ik gezien dat dat meisje een van haar broches droeg,' zei ze, wijzend naar Sofia. 'Ze liep er schaamteloos mee te koop. En ik heb getuigen ook. Iedereen op het feest heeft gezien dat ze die avond moeders cameebroche op had. '

'Ze had hem aan me geleend,' zei Sofia. 'Ik heb hem teruggegeven. .. '

'Kunt u hem misschien beschrijven?' vroeg de politieman.

Bettina kreeg een rode kleur. 'Nou ja... de camee is niet weg. Maar de andere stukken die ik beschreven heb wel. U kunt die kleine dieven er niet mee weg laten komen!'

'Ik wil hen graag alleen spreken,' zei de Zweedse politieman. Kirsten keek haar zussen aan toen Bettina de keuken uit ging. Ze vroeg zich af of zij er net zo bleek en doodsbang uitzag als zij. Maar ondanks haar angst broeide onder de oppervlakte haar boosheid, die wilde overkoken. Elin legde haar hand op die van Kirsten alsof ze haar stemming aanvoelde.

De politieman zette zijn handen in zijn zij. Ook hij begon boos te worden. 'Jullie moeten geweten hebben dat jullie betrapt zouden worden. Je bespaart jezelf een hoop moeilijkheden als jullie de spullen nu meteen overhandigen. Als jullie meewerken, neemt de rechter dat mee in zijn overweging als hij de straf op-legt. '

'Elin zou nooit stelen,' zei Kirsten. 'En Sofia ook niet. En ik weet dat ik niets heb weggenomen. '

Maar Kirsten wist dat ze geen enkele kans maakten als het hun woord tegen dat van Bettina was. Weer vroeg ze zich af of Bettina het hun betaald zette dat ze haar een streek hadden geleverd. In dat geval was het Kirstens schuld. Zij was degene die gestraft moest worden, niet haar zussen.

'Dit zijn de feiten,' zei de politieman. 'Er zijn geen sporen van inbraak. De juwelen worden vermist en jullie hadden alledrie elke dag toegang tot mevrouw Andersons kamer toen ze ziek was, klopt dat? Dat geeft jullie de gelegenheid. '

'We hebben haar juwelen niet gestolen,' zei Elin met bevende stem.

'Ik weet ook dat jullie voor een aardig bedrag in de schuld staan. Dat geeft jullie het motief. '

'Maar wij stelen niet,' zei Sofia. 'Stelen is een zonde. '

'Sta op. Alledrie. '

Kirsten rees met knikkende knieën overeind.

'Waar is jullie kamer? We moeten hem doorzoeken. '

Ze moesten terzijde staan en toekijken terwijl de twee politiemannen de slaapkamer op zijn kop zetten. Sofia huilde toen ze de viool van haar vriend omhoog hielden en ermee schudden. Kirsten werd steeds woedender, maar ze hield zich in omdat ze wist dat de politie geen sieraden zou vinden. Bettina keek teleurgesteld toen ze met lege handen weer beneden kwamen.

'We hebben toch gezegd dat we haar spullen niet hebben gestolen,' zei Kirsten.

Bettina snoof kwaad. 'Er zijn vierentwintig kamers in dit huis. Een handvol ringen kunnen je op duizenden plekken verstoppen. Ik zeg jullie dat die meisjes onbetrouwbaar zijn. '

'Dit is jullie laatste kans,' zei de politieman. 'Als je ons niet vertelt wat jullie met de sieraden hebben gedaan, gaan jullie de cel in. '

'Nee, alstublieft,' smeekte Elin. 'U moet ons geloven. We hebben haar sieraden niet aangeraakt. '

'Misschien brengt een nachtje cel jullie op andere gedachten. Kom, we gaan. ' Een van de mannen pakte Kirsten harder dan nodig was bij de arm en hij duwde haar naar de deur. De andere politieman greep Sofia en Elin vast. Kirsten draaide zich om naar Bettina.

'Laat alstublieft mijn zussen vrij,' smeekte ze. 'U weet dat we niets van u gestolen hebben. Als u nog steeds boos op ons bent omdat we die streek hebben uitgehaald, dat was mijn schuld, niet van hen. Straf mijn zussen er alstublieft niet voor. '

'Was dat een bekentenis?' vroeg de politieman. 'Ben je bereid terug te geven wat je hebt gestolen?'

'Ik heb niets gestolen. Mevrouw Anderson is boos op mij omdat ik deed alsof het dak lekte en... '

Hij duwde haar naar buiten. 'Vertel dat maar aan de rechter, juffrouw. '

Er zaten tralies voor de ramen en de achterdeur van de politiewagen die langs de stoeprand stond te wachten. De man duwde Kirsten, Elin en Sofia achterin en reed weg.

'Dit is mijn schuld,' huilde Kirsten, de donkere straten in kijkend. 'Ik had Bettina niet boos moeten maken. '

'Het is jouw schuld niet,' zei Elin. Ze zat op de bank tegenover Kirsten en wiegde Sofia in haar armen. 'Niemand is zo gemeen om dit te doen vanwege een streek, zelfs Bettina Anderson niet. Ze moet werkelijk geloven dat we gestolen hebben. '

'Maar wie kan die ringen dan wel weggenomen hebben?' vroeg Sofia.

Kirsten leunde achterover tegen de wand en hield zich vast aan de bank toen de wagen door de stad hotste en botste. Ze deed haar ogen dicht. 'Ik wil wakker worden in mijn bed thuis in Zweden en ontdekken dat dit allemaal maar een nachtmerrie was. '

Te laat bedacht ze waarom Elin zo veel moeite had gedaan om aan thuis in Zweden te ontsnappen - en hoe het leven daar een nachtmerrie voor Elin was geweest. Ze deed haar ogen open en keek haar zus aan. 'Het spijt me. Ik bedoelde het niet zo. '

De rest van de tocht zei niemand iets. Toen ze bij het politiebureau kwamen, overhandigde de Zweeds sprekende politieman zijn rapport aan de commandant en vertrok. Kirsten stond met haar zussen in het drukke bureau en hoorde geschreeuw en gelach en gejoel, zonder er een woord van te verstaan. Sofia's povere kennis van het Engels was van weinig nut en toen al hun inspanningen om hun onschuld aan te duiden tevergeefs bleken, werden ze door een smoezelige gang naar de achterkant van het bureau gevoerd. De bewaker sloot hen op in een cel.

'Waarom overkomt dit ons?' huilde Sofia toen ze neerzonk op een veldbed. Elin ging naast haar zitten en probeerde haar te troosten, maar Kirsten was te overstuur om te gaan zitten. De cel deed haar denken aan de detentieruimte op Ellis Island — alleen met tralies en een slot op de deur. Op de bedden, die aan kettingen aan de muur hingen, lagen geen matrassen of kussens, alleen een dunne, smerige deken voor ieder. In de hoek was een emmer neergezet als toilet. Ze hadden de cel tenminste voor zichzelf.

Hoe waren ze hier in vredesnaam beland, zonder iets anders dan elkaar en de kleren die ze droegen? Kirsten ging in gedachten terug naar hun eens zo gelukkige gezin, hun boerderij, hun genoeglijke leven in Zweden. Maar toen waren de verliezen gekomen, de begrafenissen, en met elke verandering was hun leven moeilijker geworden. Steeds als er iets goeds was gebeurd in Kirstens leven — verliefd worden op Tor, een baan vinden in het herenhuis — was er een vernietigende slag gevolgd. Nu was ze zwanger, mevrouw Anderson was dood en ze zaten opgesloten in een cel. Ze kon wel gillen.

'Ik begrijp niet waarom ons dit overkomt,' zei Sofia weer.

'Ik ben het eens met wat Kirsten zei in de wagen,' zei Elin. 'Het spijt me dat we ooit van huis vertrokken zijn. Ik dacht dat Amerika een land was van gouden dromen en nieuwe kansen, maar dat is het niet. Dit is allemaal mijn schuld. We hadden nooit naar dit land toe moeten gaan. '

'Zo moet je niet praten,' zei Kirsten. 'Het is jouw schuld niet. Ik wilde ook naar Amerika, weet je nog?'

'Sofia niet. Het spijt me dat ik je hierheen heb meegenomen, Sofia. Het spijt me zo vreselijk. '

'Hou op, Elin,' zei Kirsten. 'We hebben niets verkeerds gedaan. Ze ontdekken dat ze een grote vergissing hebben begaan en dan laten ze ons vrij. Je zult het zien. '

Ze liep naar de celdeur en greep de ijzeren tralies vast, uitkijkend in de smerige gang. Ze wilde dat ze het zelf geloofde.

---

32

'Mama zou zeggen dat we moeten bidden,' zei Sofia. Ze had haar zelfmedelijden lang genoeg overwonnen om het zich weer te herinneren. 'God heeft beloofd dat Hij ons nooit zou begeven of verlaten. Hij zal hulp sturen als we het Hem vragen.'

'Bidden helpt niet,' zei Kirsten. Ze stond met haar rug naar Sofia en Elin en staarde door de tralies van de celdeur. 'Bidden is niet alsof je een winkel binnenloopt en uitkiest wat je wilt kopen. God zwaait niet met een toverstokje en hup, we leefden nog lang en gelukkig.'

'God heeft al mijn andere gebeden verhoord,' zei Sofia. 'lk heb gevraagd of Elin en jij beter mochten worden en Hij heeft jullie genezen. lk vroeg om hulp toen ik helemaal alleen was op Ellis Island en Hij stuurde Ludwig.'

'Dan doe ik zeker iets verkeerd,' zei Elin. 'lk geloof niet dat God ooit een gebed van mij heeft verhoord.'

'Ach, Elin. Dat kan niet waar zijn.'

'lk bad of mama beter mocht worden en ze stierf. lk bad dat papa niet meer zo droevig zou zijn en hij pleegde zelfmoord. lk bad dat oom Sven zou ophouden...' Ze zweeg en struikelde over haar woorden. 'D-dat hij zou ophouden met ruziemaken met Nils, maar dat gebeurde ook niet.'

'lk weet dat er in de Bijbel staat "vraagt en u zult ontvangen",' zei Kirsten, 'maar ik ben het met Elin eens. lk heb gevraagd, maar niet ontvangen.'

'Misschien is wat je vraagt niet het beste voor je. Misschien...'

'Misschien worden we gestraft,' zei Kirsten.

Sofia schudde haar hoofd. 'Waarvoor?'

Kirsten gaf geen antwoord. Elin ook niet.

'Nou, ik denk dat God ons gebed wel verhoort,' hield Sofia vol, 'we kunnen het alleen nog niet zien. '

'Onschuldige mensen naar de gevangenis sturen is een stomme manier om hun gebed te verhoren,' mopperde Kirsten.

'Ik maak me zorgen over jullie allebei,' zei Sofia. 'Jullie wenden je af van God en jullie willen me niet vertellen waarom. God is hier bij ons, hoor. Hij houdt van ons en.

'En deze celdeur zit nog steeds op slot,' zie Kirsten, rammelend met de traliedeur.

Sofia wist niet hoe ze hen moest geruststellen, vooral omdat God kennelijk niet lette op haar gebed om Ludwig te mogen vinden. Sofia wilde niet weer haar geloof kwijtraken, maar deze gevangeniscel was de ergste plaats waar ze in haar leven was geweest. Moeizaam probeerde ze zich de andere beloften die ze in de Bijbel had gelezen te binnen te brengen, om haar zussen te troosten. Had ze haar moeders bijbel hier maar.

'Jezus werd ook vals beschuldigd,' zei ze eindelijk. 'Hij begrijpt hoe we ons voelen. '

Kirsten lachte kort. 'Daar word ik niet vrolijker van, Sofia. Jezus' aanklagers doodden Hem, weet je nog?'

'Ja, maar Hij stierf voor alle verkeerde dingen die wij hebben gedaan. Hij hoefde niet te sterven. Jullie zeggen steeds dat wij ergens voor gestraft worden, maar zelfs al was dat waar, God wil ons niet straffen. Hij wil ons vergeven. '

Sofia wachtte op antwoord van haar zussen, maar geen van beiden sprak. Kirsten stond nog steeds met haar rug naar hen toe. Ze zag dat Elin vlug een traan wegveegde.

'En als we geen vergeving verdienen?' vroeg Elin.

'Niemand verdient vergeving. God geeft het ons gratis, als een geschenk terwijl je niet eens jarig bent. '

De deur naar het politiebureau ging open en de bewaker verscheen. Sofia fluisterde een snel gebed. Alstublieft, Heer. Laat  hem alstublieft de deur open komen doen en ons vrijlaten. Maar hij schreeuwde iets in het Engels wat ze niet kon verstaan en een minuut later ging het licht uit voor de nacht. Sofia kroop op een veldbed en trok de dunne deken rond haar schouders. Het duurde een hele tijd voordat ze in slaap viel.

De volgende ochtend had niemand zin in ontbijt. De pap was dun, de toast droog en de gestoofde pruimen taai en leerachtig.

'Wat moeten we beginnen?' vroeg Kirsten weer. Ze wisten het geen van allen. Sofia wilde hen er weer op wijzen dat ze moesten bidden, maar gisteravond was haar voorstel met ongeloof ontvangen.

'Uiteindelijk zullen ze ons moeten laten gaan,' zei ze. 'Ze kunnen niet bewijzen dat we mevrouw Andersons spullen hebben gestolen. '

'Maar wij kunnen niet bewijzen dat we het niet hebben gedaan,' zei Elin. 'Wie kwam er nog meer in haar slaapkamer behalve wij?'

'Mevrouw Olafson bracht haar elke ochtend haar ontbijt,' zei Kirsten.

'Denk je dat mevrouw Olafson de dief is?' vroeg Sofia. 'Dat kun je niet menen. '

'Het is niet erger om haar te beschuldigen dan ons. '

De ochtend sleepte zich eindeloos voort. Sofia probeerde te bidden in plaats van te tobben — een onmogelijke opgave. Ze vroeg zich af of ze Ludwig Schneider ooit weer zou zien.

Kort voor het middaguur stond de bewaker stil voor hun celdeur en stak zijn sleutel in het slot. Hij wenkte hen terwijl hij de celdeur openzwaaide. Sofia gleed van het veldbed af. Ze wilde zeggen dat dit misschien de verhoring was van haar gebed, maar besloot nog even af te wachten.

Alstublieft, Here...

De bewaker nam hen mee naar de hoofdruimte van het politiebureau, waar een grijsharige man in een driedelig pak op hen stond te wachten. Sofia dacht hem ergens van te kennen — was hij bij mevrouw Anderson op bezoek geweest? Had ze hem in de kerk gezien of op het verlovingsfeest waar ze had gezongen? Toen wist ze het weer.

'U bent toch de advocaat van mevrouw Anderson? U kwam haar thuis opzoeken. '

'Dat klopt. Mijn naam is John Olson. '

'We hebben niets gestolen, meneer Olson. Alstublieft, u moet ons geloven. '

Hij stak zijn hand op. 'Een ogenblik, alstublieft. ' Hij sprak Engels met de politiecommissaris, zo snel dat Sofia het niet kon volgen. Onder het wachten liet ze haar hand in die van Elin glijden en probeerde niet bang te zijn. Meneer Olson overhandigde de politiecommissaris een stuk papier en boog zich om een papier te ondertekenen dat de commissaris hem gaf. Toen hij zich weer oprichtte, glimlachte hij vaag naar de zussen.

'Gaat u mee, alstublieft. '

Als door een wonder mochten ze het bureau verlaten. Sofia stond versteld van het mooie, warme weer buiten na de akelige cel en de stromende regen tijdens de begrafenis van gisteren. Ze omzeilde plassen toen ze een eindje moesten lopen naar het rijtuig van meneer Olson. Hij opende de deur.

'Na u, dames. ' Hij wenkte hen in te stappen.

Verbazend genoeg maakte Elin geen bezwaar. Ze stond altijd zo argwanend tegenover onbekenden. Maar ze was kennelijk te verdoofd om tegenwerpingen te maken en dook het overdekte rijtuig in alsof ze slaapwandelde.

'Zijn we echt vrij om te vertrekken?' vroeg Kirsten. 'We zijn toch niet alleen op borgtocht vrij of zo?'

'Alle beschuldigingen zijn ingetrokken,' zei meneer Olson. 'Het spijt me erg van de verwarring — en dat u een nacht in de cel hebt moeten doorbrengen. '

'Zijn de vermiste sieraden gevonden?'

'Indirect. ' Hij stapte ook in en gaf de koetsier een teken. Het rijtuig schoot vooruit en mengde zich in de stroom verkeer.

'Silvia Anderson vertrouwde me voor haar overlijden verscheidene sieraden toe,' vertelde meneer Olson. 'Ze vroeg me die voor haar te verkopen. Ik heb haar zoon en de politie een kopie van de ontvangstbewijzen laten zien. Alle ontbrekende stukken zijn terecht en het geld staat in deposito op haar bankrekening. '

'Gelukkig,' fluisterde Sofia.

'Mevrouw Anderson heeft mij ook de voorwaarden van haar testament voorgeschreven en verscheidene legaten vastgesteld die ze van de opbrengst wilde nalaten. Ik heb de familie vanmorgen het testament voorgelezen, en zo kwam ik te weten dat u van diefstal was beschuldigd. '

'Ze zijn ons een excuus schuldig,' zei Kirsten. Elin snoerde haar de mond.

'Maar de schoondochter van mevrouw Anderson is van plan het testament te bestrijden. Zij vindt dat de sieraden rechtmatig van haar zijn en dat dus de opbrengst ook van haar is. Het is aan de rechter om te beslissen wat er met het geld gebeurt. '

'Dus we zijn vrij om te gaan?' vroeg Elin.

'Ja. Nogmaals, het spijt me heel erg van het misverstand. '

'Waar brengt u ons nu naartoe?' vroeg Kirsten.

'Terug naar het herenhuis. Mij is gevraagd toezicht te houden terwijl u uw spullen pakt. '

'Ik hoop dat Bettina Anderson er is,' zei Kirsten. 'Op z'n allerminst is ze ons een excuus schuldig omdat ze ons dieven heeft genoemd en de nacht in de cel heeft laten doorbrengen. '

'Dat zie ik niet gebeuren. ' Opnieuw glimlachte meneer Olson vaag. 'Maar meneer Anderson heeft me wel gevraagd u uw loon van de laatste week te geven. ' Hij overhandigde Elin een envelop met twaalf dollar erin.

Toen ze bij het herenhuis aankwamen, ontsloot meneer Olson de voordeur en volgde hen naar de derde verdieping. Sofia was vergeten wat een troep de politie had gemaakt toen ze hun kamer doorzochten. De hele inhoud van hun hutkoffer was eruit gehaald en doorzocht, en op een hoop achtergelaten. Vlug onderzocht Sofia Ludwigs viool, dankbaar dat de politie hem niet had beschadigd. Ze hielp haar zussen het beddengoed weer opvouwen. Toen alles ingepakt was, greep ze het hengsel aan één kant van de hutkoffer om Kirsten te helpen hem naar beneden te dragen.

'Nee, laten we de grote trap nemen,' zei Kirsten toen Sofia naar de diensttrap wilde lopen. 'Dat is makkelijker. En die gunst hebben we nu wel verdiend. '

Toen ze langs de balzaal kwamen, stond Sofia even stil om van hand te verwisselen en dacht aan de avond dat mevrouw Anderson gedanst had met haar zoon. Die avond had ze echt op een toverfee geleken, die in het maanlicht over de dansvloer zweefde. Sofia dacht aan haar vriendelijkheid toen ze haar de cameebroche had uitgeleend en aan het laatste gesprek dat ze met mevrouw Anderson had gehad in het rijtuig. 'Je hebt door mijn gesnater en mijn klappende vleugels heen gekeken,' had ze gezegd. Sofia pinkte een traan weg.

'Ik zal haar missen,' zei ze met een zucht.

'Waarom moet het leven zo hard zijn?' vroeg Kirsten.

De koetsier hielp hen de hutkoffer aan de achterkant van het rijtuig vast te sjorren. 'Waar zou u heen willen?' vroeg meneer Olson.

'Naar het pension van onze tante, denk ik,' zei Elin.

'Wacht!' riep Sofia ineens uit toen het rijtuig in beweging kwam. 'Wat is er met mevrouw Andersons kat gebeurd? Ik heb hem niet gezien daarstraks, jullie? We hebben beloofd dat we voor hem zouden zorgen. '

'Ik heb geen idee,' antwoordde meneer Olson. 'Alles in het huis is nu van haar zoon. '

Sofia was er ondersteboven van dat ze hun belofte niet nagekomen waren. Ze hield met moeite haar tranen in. 'Ze hield zo veel van die kat.

'Misschien weet mevrouw Olafson wat er met hem is gebeurd,' zei Elin. 'Morgen lopen we naar haar huis om het haar te vragen. Ik weet waar ze woont. '

'Waarom zijn jullie zo bezorgd over een kat?' vroeg Kirsten. 'Wij hebben ook geen plek om te wonen. '

Tante Hilma was nu nog minder blij om hen te zien dan de eerste keer dat ze bij haar op de stoep hadden gestaan. 'Wat doen jullie hier?' vroeg ze. 'De hele gemeenschap weet al dat jullie in de gevangenis hebben gezeten. '

'Ze hebben ontdekt wat er in werkelijkheid met de sieraden is gebeurd,' vertelde Elin. 'Ze weten dat wij ze niet gestolen hebben, daarom zijn we vrijgelaten. '

'Schande,' mopperde Hilma.

'We zijn vrijgesproken van alle kwaad!' zei Kirsten boos. 'We hebben niets gestolen!'

'Nou, het spijt me wel, maar jullie kunnen hier niet blijven. '

'Waar moeten we dan heen?' vroeg Elin.

'Jullie hadden meteen dat aanbod van die jongemannen moeten aannemen en naar Wisconsin moeten gaan. Dan had jullie nu een eigen huis gehad. Vannacht kunnen jullie dan blijven, maar ik wil dat jullie zo gauw mogelijk ander onderdak vinden en ophoepelen. '

Toen Sofia met Kirsten de hutkoffer naar boven had gezeuld, was ze uitgeput. De zussen keken elkaar aan.

'Wat nu?' vroeg Kirsten.

Elin schudde haar hoofd. 'Het spijt me zo,' zei ze zacht. 'We hadden nooit van huis weg moeten gaan. '