17

Gilbert had zijn Stetson niet meer op. Zijn haar zat door de war, en je kon nog steeds de vage afdruk zien waar de rand van de hoed gezeten had. Zijn lichtblauwe spijkerjack was gevoerd met schapevacht, en de stof vertoonde hier en daar donkerrode opgedroogde vlekken. 'Jullie moeten de groeten hebben van Maria. Ze wilde wel meekomen, maar ze voelde zich niet zo lekker.'

Bij de verwijzing naar haar moeder begon Laura te huilen. Ze maakte geen geluid, maar haar gezicht werd vlekkerig rood en tranen welden op in haar ogen. Er klonk een nauwelijks hoorbaar piepend geluid achteruit haar keel. Ze liet zich op een stoel zakken. 'Hé. Sta op en steek je handen omhoog zodat ik ze kan zien.' Het pistool in zijn hand was aanmoediging genoeg om hem zijn zin te geven. Laura kwam langzaam weer overeind, zonder hem aan te kijken. Ze ademde diep uit en de tranen rolden over haar wangen. Zij had ons deze ellende bezorgd met elke verkeerde beslissing die ze genomen had. Zij had het risico genomen en nu moesten wij daarvoor boeten. Ray had zijn jack aan en zijn autosleutels in de hand. Hij was erin geslaagd zijn moeder in haar jas te helpen. Zij stond naast haar stoel bij de tafel, met haar handen omhoog, ingepakt in haar wollen jas als een kind dat in de sneeuw gaat spelen. Als we vijf minuten langer de tijd hadden gehad, waren we misschien al weggeweest. Maar Gilbert had ons natuurlijk eerst een tijdje staan afluisteren, dus waarschijnlijk had het toch niet veel uitgemaakt. Het feit dat we nu allemaal met onze handen omhoog stonden, gaf het hele tafereel iets komisch. Het leek of we tijdens het zingen van een spiritual betrapt waren, met onze handen opgeheven naar de hemel. In een wildwestfilm zou iemand zich op Gilbert geworpen hebben in een poging hem het pistool afhandig te maken. Hier niet. Ik hield mijn blik op zijn gezicht gericht terwijl ik probeerde in te schatten wat hij van plan was. Helens blik dwaalde doelloos door het vertrek, zoekend door de grijze mist met zijn bewegingloze donkere gestalten. Ik dacht dat ze verward of overstuur zou zijn, maar ze zei niets, misschien omdat ze aanvoelde dat de situatie niet gediend zou zijn met vragen. Ze huiverde haast onmerkbaar, zoals een hond trilt op de tafel van de trimmer.

Het rook nog steeds naar varkenskarbonaadjes en jus. De restanten van de maaltijd lagen nog op de borden, en de pannen stonden opgestapeld in de gootsteen. Misschien dat Freida Green over een paar dagen de boel zou afwassen... nadat de afzettingslinten waren weggehaald en de plaats van de misdaad weer was vrijgegeven.

Gilbert hield het pistool in zijn rechterhand, en haalde met zijn linker een rol isolatietape uit de zak van zijn jack. ik zal jullie zeggen wat we gaan doen,' zei hij op een toon alsof er niets bijzonders aan de hand was. 'Ray, als jij nou eens op die stoel gaat zitten, dan kan Laura je vastbinden met isolatietape. Hé hé hé, meisje. Godverdomme. Hou eens op met dat gejank. Er is nog niks gebeurd. Ik probeer alleen maar de zaken onder controle te houden. Ik wil niet dat iemand me onverwacht aanvliegt. We willen toch niet dat dit pistool afgaat en er ongelukken gebeuren? Oma hier zou er niet zo fraai uitzien met een gat in haar hoofd en haar hersens op het behang, of Ray met een groot gat in zijn borst. Kom op nou. Help eens een handje, al was het alleen maar om te laten zien dat je nog steeds om me geeft.'

Hij wierp Laura de rol zilverkleurige isolatietape toe en zij ving hem op. Daarna bleef ze als aan de grond genageld staan terwijl de seconden voorbij tikten. 'Gilbert, alsjeblieft-' 'Bind hem vast!'

Ik kromp ineen bij zijn plotselinge schreeuw. Laura vertrok geen spier, maar ze kwam wel in beweging en liep naar de plek waar Ray stond. Langzaam, met zijn handen nog steeds boven zijn hoofd, liet Ray zich op de stoel zakken die Gilbert had aangewezen. De tranen liepen nu zo overvloedig over Laura's gezicht dat ik betwijfelde of ze nog wel kon zien wat ze deed. Onder de uitlopende make-up werden de oude kneuzingen zichtbaar als een onderliggende verflaag. Verscheidene strengen kastanjebruin haar waren losgeraakt en hingen om haar gezicht.

Gilbert richtte zijn aandacht op Ray. 'Als je moeilijkheden maakt, schiet ik haar dood,' zei hij.

Ray zei: 'Dat is nergens voor nodig. Rustig nou maar. Ik werk heus wel mee.'

Gilbert wierp mij een korte blik toe. 'Zou jij zo vriendelijk willen zijn om me die sleutels even aan te geven?' zei hij.

Ik pakte de sleutels die nog steeds op de keukentafel lagen. Ik vond het vreselijk om er afstand van te doen, maar ik had weinig keus. Ik legde ze in de palm van Gilberts uitgestoken linkerhand. Hij keek er even naar en stopte ze toen in de zak van zijn jack.

Ray zei: 'Luister, Gilbert. Dit is iets tussen ons tweeën. De anderen hebben er niks mee te maken. Met mij kun je doen wat je wilt, maar laat hun erbuiten.'

'Ik weet heus wel dat ik kan doen wat ik wil. Daar ben ik al mee bezig. Die andere twee kunnen me niks schelen, die ouwe taart en deze hier,' zei hij, terwijl hij op mij wees. 'Maar met haar heb ik nog een appeltje te schillen. Ze heeft me in de steek gelaten.' Hij keek haar met gefronst voorhoofd aan. 'Schiet je nou op met die tape of hoe zit het?' 'Gilbert, doe dit alsjeblieft niet. Alsjeblieft.'

'Is het nou afgelopen? Ik doe helemaal niks,'zei hij geïrriteerd. 'Wat doe ik nou? Ik sta hier alleen maar met je vader te praten. Schiet op en doe wat ik je gezegd heb. Ray zal heus geen rare streken uithalen.' 'Kunnen we niet gewoon weggaan? In de auto stappen en wegrijden, alleen wij met z'n tweeën?'

'Met jou ben ik nog niet klaar. Met jou ben ik nog niet eens begonnen,'' zei Gilbert. Hij begon steeds geïrriteerder te klinken, niet bepaald een goed teken.

Ray keek Laura aan. 'Het is wel goed, liefje. Doe nou maar wat hij zegt. Laten we proberen om allemaal rustig te blijven.'

Gilbert glimlachte. 'Mijn idee. Iedereen doet gewoon heel rustig aan. Ik wil dat zijn enkels aan de stoelpoten vastgebonden worden. En hij mag zijn handen op zijn rug houden, dan kan je die ook goed vastbinden. Ik controleer het, dus denk erom dat je het goed doet. Ik heb er een bloedhekel aan als mensen me proberen te belazeren. Je weet hoe ik ben. En hou nou op met dat gesnotter en snuit je neus.'

Laura voelde in haar zak, haalde er een papieren zakdoekje uit, en deed wat haar gezegd werd. Ze stopte het zakdoekje weer weg en trok een eind tape van de rol, waarbij de kleeflaag een scheurend geluid maakte. Ze sloeg eerst Rays broekspijp om en begon toen de tape rond zijn rechterenkel en de stoelpoot te wikkelen.

'Denk erom dat het goed strak zit. Als het niet strak genoeg zit, schiet ik hem in zijn been.'

'Dat doe ik toch!' Ze wierp hem een blik toe, en even was er pure razernij in haar ogen in plaats van angst.

Hij scheen het leuk te vinden dat hij haar op de kast had gejaagd. Er verscheen een flauw glimlachje op zijn gezicht. 'Waarom kijk je me zo aan?' 'Waar is Farley?' vroeg ze.

'O, die. Die heb ik in Californië achtergelaten. Wat een waardeloze zak bleek dat te zijn. Al dat gegrien en gezeur. Daar kan ik nou echt niet tegen. Om een lang verhaal kort te maken: De man heeft je verraden. Dat is de waarheid. Hij heeft je in de steek gelaten. Farley heeft me alles verteld, om zijn eigen huid maar te redden. Ik kan daar geen waardering voor opbrengen. Eerlijk gezegd vind ik het walgelijk.' Hij liep naar de stoel waar Ray op zat. Hij hield ons allemaal scherp in de gaten terwijl hij zich naast de stoel op zijn hurken liet zakken en de tape controleerde. Hij kwam weer overeind, kennelijk tevreden met het resultaat. 'Als je met hem klaar bent, kun je haar doen,' zei hij, waarmee hij mij bedoelde. Ze trok weer een eind tape los en begon Rays linkerbeen aan de stoelpoot te binden. 'Wat heb je met hem gedaan?' vroeg ze.

Gilbert deed twee passen achteruit. 'Wat ik gedaan heb? Het gaat er niet om wat ik gedaan heb. Ik heb niks gedaan. Het gaat erom wat jij gedaan hebt. Jij hebt me verraden, liefje. Hoe vaak heb ik het daar al niet met je over gehad? Maar je leert het gewoon nooit, hè? Ik heb geprobeerd - God mag weten dat ik het geprobeerd heb - je duidelijk te maken wat ik van je verwacht.' is Farley dood?'

'Ja,' zei Gilbert met plechtige stem. 'Het spijt me dat ik degene ben die het je moet vertellen.'

'Hij was je neef. Je eigen vlees en bloed.'

'Wat heeft dat er nou mee te maken? Dat slaat helemaal nergens op. Vlees en bloed, wat een gelul. Het gaat om loyaliteit. Is dat nou zo moeilijk te begrijpen? Luister, ik zal je iets vertellen. Je kunt mij hier niet de schuld van geven. Als er ongelukken gebeuren, dan is dat jouw schuld en niet de mijne. Hoe vaak heb ik je al niet verteld dat je moet doen wat ik zeg. Als je het verdomt om naar me te luisteren, dan ben ik daar niet verantwoordelijk voor.'

'Ik doe toch wat je gezegd hebt. Of niet soms?'

'Daar heb ik het niet over. Ik heb het over het geld. Ik heb het over Rio. Begrijp je nou wat ik bedoel ? Je bent niet naar Rio gevlogen zoals we afgesproken hadden, en kijk nou eens wat er allemaal mis is gegaan als gevolg van jouw gedrag. Farley... nou ja, laat ook maar. Ik denk dat we over hem wel genoeg gezegd hebben.'

Helen deed haar mond open. Net als ik had ze al die tijd braaf met haar handen in de lucht gestaan. 'Jongeman. Ik vraag me af of ik deze jas zou kunnen uittrekken en kan gaan zitten.'

Gilbert fronste het voorhoofd, geïrriteerd door de interruptie. Het was duidelijk dat hij ervan genoot zichzelf steeds verder op te fokken, zich te wentelen in zijn gevoel van rechtschapenheid, en uit te weiden over de vele manieren waarop een ander in de fout was gegaan. Helen keek hem niet aan. Haar blik was gericht op een punt rechts van hem, waar ze klaarblijkelijk de deurstijl voor hem aanzag. Gilbert was even afgeleid, geamuseerd door haar vergissing. Hij zwaaide met zijn armen. 'Hé, hier ben ik, oma. Je ziet zeker niet zo best meer, hè? Je zag me aan voor een kapstok.' ik zie goed genoeg. Het zijn mijn benen die me in de steek laten,' zei ze. ik ben vijfentachtig.'

'Werkelijk? En nou worden de armen zeker een beetje moe, hè?' Helen zei niets. Haar waterige blik dwaalde af. Ik liet mijn ogen door het vertrek gaan, op zoek naar een wapen, wanhopig trachtend een plan te bedenken. Ik wilde de anderen niet nog meer in gevaar brengen. Zijn bedoelingen leken duidelijk genoeg. Een voor een zouden we vastgebonden worden, en als het eenmaal zover was zou hij ons doden, en wat konden we doen? Ik stond dichter bij hem dan Laura, maar als ik probeerde hem te overrompelen, zou hij misschien als een wilde om zich heen gaan schieten. Ik zou snel iets moeten doen, maar ik wilde geen onverantwoorde risico's nemen... de heldin uithangen als dat de situatie mogelijk alleen maar zou verergeren.

'Ik ga zitten. Je kunt me doodschieten als het je niet bevalt,' zei Helen. Gilbert gebaarde met zijn pistool. 'Pak die stoel naast je maar. Je kunt je handen laten zakken, maar raak niets aan op de tafel.' Ze zei: 'Dank je.' Ze legde haar handen op de tafel en liet zich moeizaam op haar stoel zakken. Daarna trok ze haar jas uit. Ik zag dat ze haar vingers behoedzaam boog en weer strekte om de bloedsomloop weer op gang te brengen voordat ze haar handen in haar schoot legde. Gilbert deed een stap opzij zodat hij in de gaten kon houden hoe Laura de handen van haar vader vastbond met tape. Ray had zijn armen achter zich. Om zijn polsen achter de rugleuning van de houten stoel bij elkaar te brengen, moest hij enigszins voorover leunen en zijn schouders naar achteren trekken.

Gilbert scheen plezier te hebben in Rays ongemak. 'Waar is de gordel?' vroeg hij Laura, in de andere kamer.'

'Als je daarmee klaar bent, breng je hem hier en dan zullen we eens kijken wat er nog in zit.'

'Ik dacht dat je zei dat ik haar moest vastbinden.' 'Je haalt de gordel en dan bind je haar vast, stomme trut,' zei hij. 'Het is maar achtduizend dollar. Jij had gezegd een miljoen,' zei ze geïrriteerd. Ze legde de rol isolatietape neer en liep naar de andere kamer. Persoonlijk zou ik het niet aangedurfd hebben om zo'n toon tegen hem aan te slaan. Gilbert scheen niet verbaasd te zijn wat betreft het geld, dus ik ging ervan uit dat Farley hem, naast al het andere, ook verteld had over die achtduizend dollar.

Laura kwam terug met de gordel in haar hand. Hij nam hem van haar aan en legde hem achter zich op het aanrecht. Hij wierp een vluchtige blik op de stapeltjes bankbiljetten die de inhoud vormden. Daarna keek hij Ray aan. 'Waar is de rest van het geld? Waar zijn alle juwelen en de muntenverzamelingen?'

'Ik weet het niet. Ik weet niet eens zeker of daar nog wel iets van over is,' zei Ray.

Gilbert deed zijn ogen even dicht. Hij begon zijn geduld te verliezen. 'Ray, ik was er ook bij, weet je nog wel? Ik heb jullie geholpen al dat geld en die juwelen uit de kluisjes te halen. Hoe zit het met de diamanten en de munten? Er lag daar voor een fortuin, het moet minstens twee miljoen zijn geweest, en Johnny had dat in elk geval niet bij zich toen hij gearresteerd gepakt werd.'

'Hé, ik wil niet met je redetwisten, maar jij was toen zeventien. Niemand van ons had ooit een miljoen dollar gezien, laat staan twee. We hebben feitelijk geen idee hoeveel het was omdat we nooit de gelegenheid hebben gehad om het te tellen,' zei Ray.

'Er was verdomd veel meer dan dit hier. Zeven of acht grote tassen. Die buit is niet zomaar in het niets verdwenen. De rotzak moet het ergens verstopt hebben. Maar waar?'

'Ik weet het net zo min als jij. Daarom ben ik hier. Om te proberen daarachter te komen.' 'Heeft hij je dat dan niet verteld?'

'Ik zweer je van niet. Hij wist dat hij zichzelf kon vertrouwen, maar ik neem aan dat hij van mij niet zo zeker was.'

Op dat moment deed ik mijn mond open, terwijl ik Ray aankeek. 'Hoe weet je dat hij het niet opgemaakt heeft?'

'Dat is natuurlijk altijd mogelijk,' zei hij. ik weet dat hij mijn moeder geld stuurde. Dat hadden we van tevoren zo afgesproken.'

'Hij deed wat?' zei Gilbert. Hij keek Helen aan. 'Klopt dat?'

'O, hemeltje, ja,' zei ze voldaan, ik krijg al sinds negentienvierenveertig elke maand een postwissel van vijfhonderd dollar, hoewel daar een paar maanden geleden plotseling een einde aan gekomen is. Juli of augustus, als ik me goed herinner.'

'Sinds 1944? Niet te geloven. Hoeveel maakte hij over? Vijfhonderd per maand? Dat is krankzinnig,' zei Gilbert. 'Tweehonderdzesenveertigduizend dollar,' zei Ray. ik heb in de gevangenis van Ashland een cursus hoofdrekenen gevolgd. Je zou die tent zelf eens moeten proberen, Gilbert. Dan krijg je wat meer greep op de grondbeginselen. Vocabulaire, grammatica...'

Gilbert was met zijn gedachten nog steeds bij Johnny's goedgeefsheid. 'Je besodemietert de boel. Johnny Lee gaf tweehonderdzesenveertigduizend dollar van mijn geld aan deze ouwe taart? Dat geloof ik niet. Dat is gewoon misdadig.'

'Ik heb het bijgehouden, als je daar misschien belangstelling voor hebt. Het staat in een klein rood notitieboekje in die la daar,' zei Helen, terwijl ze met een trillende vinger vaag in de richting van het dressoir wees waar ze Rays post in bewaard had.

Gilbert liep naar de la, rukte hem open, en graaide ongeduldig door alle troep die erin lag. Hij trok de la er helemaal uit en gooide de inhoud op de vloer. Hij bukte zich, raapte een klein notitieboekje met spiraalband op en bladerde het door met zijn linkerhand, het pistool nog steeds in zijn rechter. Zelfs vanaf de plek waar ik stond kon ik pagina's vol krasserige rijtjes data en getallen zien.

'Godverdomme!' zei Gilbert. 'Hoe heeft hij dat kunnen doen, het geld weggeven?' Hij smeet het notitieboekje op de keukentafel, waar het in de schaal gestoofde tomaten belandde.

Het was Rays beurt om zich te amuseren. Hij liet het wel uit zijn hoofd om te grijnzen, maar zijn toon verried zijn voldoening. 'Hij heeft ook steeds vijfhonderd voor zichzelf gehouden, dus op hoeveel komt dat? Na eenenveertig jaar zit je dan op vierhonderdtweeënnegentigduizend dollar,' zei Ray. 'Reken het maar na. Als het karwei een half miljoen opgeleverd had, zou er inderdaad nog ongeveer achtduizend van over zijn.' Gilbert liep naar Ray toe en drukte de loop van het pistool schuin omhoog onder zijn kaak.' Verdomme! Ik weet dat er meer was en dat wil ik hebben ook'. Ik schiet je nu je kop van je romp als je me niet vertelt waar het is.' 'Daar schiet je niks mee op. Als je mij van kant maakt, kan je het helemaal wel vergeten,' zei Ray zonder een spier te vertrekken. 'Misschien dat ik het kan vinden, als er tenminste nog iets van over is. Ik weet hoe Johnny's brein werkte. Jij hebt geen idee hoe hij te werk ging.' ik heb die geheime bergplaats achter de afdekplaat toch ook gevonden, of niet soms?'

'Alleen maar omdat ik je dat verteld had. Zonder mij had je die nooit gevonden,' zei Ray.

Gilbert haalde het pistool onder zijn kaak weg. Zijn gezicht stond dreigend en zijn bewegingen waren geagiteerd. 'Okay. Ik neem Laura mee. Morgen zorg je dat je het geld hebt of ze is er geweest, heb je dat begrepen?' 'Hé, kom op. Wees nou redelijk. Ik heb tijd nodig,' zei Ray. 'Morgen.'

'Ik zal doen wat ik kan, maar ik kan niks beloven.'

'Nou, ik wel. Jij zorgt dat je dat geld hebt of ze is er geweest.'

'Hoe neem ik contact met je op?'

'Maak je daar maar geen zorgen over. Ik neem wel contact met jou op,' zei Gilbert.

Helen vertrok haar gezicht en wreef met één knokige hand over de andere.

'Wat moet jij nou weer?'

'Mijn reuma speelt weer eens op. Ik heb pijn.'

'Wil je dat ik je daarvan af help? Dat is zo gebeurd met wat ik hier heb,' zei hij, terwijl hij zijn pistool heen en weer bewoog. Hij wendde zich weer tot Ray. Helen stak haar hand op om zijn aandacht te trekken. 'Wat?'

'Ik heb te lang gezeten. Het vervelende van oud worden is dat je nooit iets langer dan pakweg vijf minuten kunt volhouden. Ik hoop dat je er geen bezwaar tegen hebt dat ik even ga staan.' 'Godverdomme, oud wijf. Blijf je nou aan het zeiken?' Helen lachte. Kennelijk zag ze zijn moordzuchtige woede aan voor humeurigheid. Ik voelde de wanhoop in me opwellen. Misschien was ze ook nog wel seniel. Hij zou haar zonder aarzeling doden - ons allemaal trouwens - maar dat scheen niet tot haar door te dringen. Zijn dreigementen gleden gewoon langs haar af. Misschien was dat maar goed ook. Wie kon op haar leeftijd een dergelijke situatie aan? De angst alleen al kon haar een hartstilstand bezorgen. Mij ook, trouwens.

Gilbert wees met zijn pistool naar haar. 'Je kunt gaan staan, maar je gedraagt je,' zei hij. ik wil niet dat je er vandoor probeert te gaan en om hulp gaat roepen of zo.' Zijn stem veranderde van toon terwijl hij tegen haar sprak, en klonk nu bijna flirterig. 'Spottend' zou je het ook kunnen noemen, maar dat scheen niet tot Helen door te dringen. Ze maakte een wegwerpgebaar. 'Dat kan ik toch helemaal niet meer. Trouwens, ik ben niet degene over wie je je zorgen hoeft te maken. Dat is mijn vriendin, Freida Green.'

Ze had in elk geval zijn aandacht. Ik zag dat hij een glimlach onderdrukte, terwijl hij net deed of hij haar serieus nam. 'Oh-oh. Is die Freida soms een soort helleveeg?' inderdaad. Ik ook, trouwens. Mijn man zaliger noemde me altijd Hel en Verdoemenis. Snap je 'm? "Hel en". Helen.'

'Ik snap 'm, oma. Wie is Freida? Is er een kans dat ze hier onverwacht binnen komt stormen?'

'Freida is mijn buurvrouw. Ze woont twee huizen verderop met haar vriendin, Minnie Paxton, maar ze zijn nu de stad uit. Niemand heeft het ooit met zoveel woorden gezegd, maar ik geloof dat ze iets met elkaar hebben. Maar goed, een maand of vier geleden hebben we hier een hele serie inbraken gehad. Twee sympathieke politiemannen kwamen de buurtbewoners voorlichting geven over zelfverdediging. Minnie heeft geleerd hard opzij te schoppen, maar Freida viel plat op haar rug toen ze het probeerde.'

Ray keek me strak aan, maar ik wist niet wat hij me duidelijk probeerde te maken. Waarschijnlijk simpele wanhoop over de banaliteit van hun conversatie.

Gilbert lachte. 'Jezus, dat had ik graag willen zien. Hoe oud is die taart?' 'Laat eens kijken. Ik geloof dat Freida eenendertig is. Minnie is twee jaar jonger en veel beter in conditie. Freida bezeerde haar stuitbeen en ze werd me toch kwaad! Ze zei dat er een betere manier moest zijn om de misdaad te bestrijden dan te proberen een of andere kerel tegen zijn knieschijf te trappen.'

Gilbert schudde skeptisch het hoofd, ik weet het niet. Het kan behoorlijk pijn doen als je iemands knieschijf breekt,' zei hij.

'Jawel,' zei Helen, 'maar dan moet je eerst dicht genoeg in de buurt zien te komen om te schoppen, en dat is niet altijd gemakkelijk. En mijn evenwichtsgevoel is ook niet meer wat het geweest is.' 'Dat van Freida ook niet, zo te horen. Dus wat stelde ze toen voor?' 'Ze stelde voor dat zij voor ons allemaal een rek zou maken voor aan de onderkant van het tafelblad, waarin we dan een geladen geweer konden bewaren, zoiets als dit.' Ze deed snel een stap achteruit en trok een dubbelloops jachtgeweer kaliber twaalf te voorschijn. De lopen waren ongeveer vijfenzestig centimeter lang. Ze klemde de kolf tussen haar onderarm en haar zij en liet hem steunen op haar rechterheup. Alle vier staarden we haar aan, als aan de grond genageld bij de aanblik van zo'n zwaar wapen in handen van iemand die nog maar een seconde geleden een zo onschuldige en hulpeloze indruk had gemaakt. Helaas werd het effect teniet gedaan door de realiteit van haar leeftijd. Vanwege haar slechte gezichtsvermogen richtte ze op het vensterkozijn in plaats van op Gilbert. Hij trok een grimas en zei: 'Wow! Ik zou dat wapen maar gauw neerleggen.' 'Jij kunt dat wapen maar beter neerleggen voordat ik je aan flarden schiet,' zei ze. Ze liep achteruit tot ze met haar rug tegen de muur stond, een en al vastberadenheid, afgezien van het richten, wat nogal problematisch was. Haar vlezige bovenarmen trilden, en het was duidelijk dat ze de loop nauwelijks omhoog kon houden, ook al wees die dan de verkeerde richting uit. Mijn hart begon te bonken. Ik verwachtte dat Gilbert zou schieten, maar hij scheen haar niet serieus te nemen.

'Dat geweer is behoorlijk zwaar. Weet je zeker dat je het omhoog kunt houden?'

'Lang genoeg,' zei ze.

'Hoeveel weegt dat ding, een kilootje of drie? Lijkt niet veel, tenzij je het laaannnggg omhoog moet houden,' zei hij. Ik werd al moe van de overdreven manier waarop hij het woord 'lang' uitsprak, maar Helen scheen er geen probleem mee te hebben.

'Ik schiet je neer lang voordat mijn armen moe worden. Ik vind het alleen maar eerlijk om je te waarschuwen. De ene loop is geladen met ganzenhagel nummer negen, de andere met dubbel-0 grove hagel, waarmee ik je hele gezicht aan flarden schiet.'

Gilbert lachte weer. Hij scheen oprecht geamuseerd door de houding van de oude vrouw. 'Jezus, Helen. Dat is niet zo best. Hoe staat het met je reuma? Ik dacht dat je daar zo'n last van had.'

'Inderdaad. Dat klopt. Maar deze wijsvinger heeft daar geen last van. Let maar eens op.' Helen bewoog het geweer naar links, richtte op hem, en haalde de trekker over. Ka-blam! Ik zag een paar felgele vonken. De explosie was oorverdovend en vulde het hele vertrek. Een schokgolf van lucht en gas verspreidde zich vanuit de loop, gevolgd door een rookwolkje. Het grootste gedeelte van de ganzenhagel vloog langs zijn rechteroor en verbrijzelde het keukenraam. Een paar verdwaalde hagelkorrels reten zijn oorlel en de bovenkant van zijn schouder en zijn hals open, en het bloed begon al te vloeien. Laura gilde en wierp zich op de vloer. Ik was haar al voorgegaan. Ray schrok zo dat hij met stoel en al opzij viel. Gilbert schreeuwde het uit van pijn en ongeloof, en zijn handen vlogen omhoog. Zijn pistool vloog naar voren en kletterde op de vloer. De terugslag van het geweer had Helen met haar rug tegen de muur aan gesmakt en de kolf sloeg tegen haar rechterheup terwijl beide lopen omhoog zwiepten. Ze herstelde zich en richtte opnieuw, gereed om te vuren. Gilberts rechterwang was al doorspikkeld met rood, als een plotselinge huiduitslag, en bloed sijpelde in het haar boven zijn rechteroor. Er hing een scherpe geur in het vertrek, en plotseling proefde ik iets zoets achter in mijn keel. 'Deze keer schiet ik je kop van je romp,' zei ze. Gilbert stiet een rauwe kreet uit terwijl hij zijn arm uitstak en Laura bij de haren greep. Hij rukte haar overeind en drukte haar tegen zich aan terwijl hij zich voorover boog en met zijn andere hand de gordel greep. Vanaf de vloer rekte Ray zijn hals om te kunnen zien wat er aan de hand was. 'Ma, niet schieten!'

'Als je de trekker overhaalt is ze er geweest. Ik breek haar nek,' zei Gilbert. Hij had duidelijk pijn en ademde zwaar, niet langer gewapend maar nog altijd onberekenbaar. Hij had zijn onderarm onder Laura's kin geslagen. Ze was gedwongen om tegen hem aan te blijven staan om niet gewurgd te worden. Gilbert begon achteruit de keuken uit te lopen, de eetkamer in. Laura strompelde achteruit mee, half opgetild door Gilbert. Helen aarzelde, ongetwijfeld in verwarring gebracht door de chaos van geluiden en gestalten.

Gilbert verdween in de eetkamer, zich achterwaarts een weg banend door de sortering oud meubilair. Laura stiet een serie gesmoorde geluidjes uit, onverstaanbaar omdat haar luchtpijp dichtgedrukt werd. Ik hoorde een klap en het geluid van brekend glas toen hij de voordeur opentrapte. Daarna stilte.

Ik werd heen en weer geslingerd tussen de wens om Gilbert achterna te gaan en de noodzaak me te bekommeren om Helen, die stond te trillen op haar benen en lijkbleek zag. Ze liet de loop van het geweer zakken en liet zich beverig op haar stoel zakken. 'Wat gebeurt er? Waar is hij heen?' 'Hij heeft Laura. Rustig maar. Alles komt best wel weer in orde,' zei Ray. Hij lag nog steeds op zijn zij op de vloer, worstelend om zich van de tape te bevrijden. Ik liep naar hem toe en probeerde hem te helpen overeind te komen, maar de stoel zat in de weg en het lukte me niet. Ik pakte een slagersmes van het aanrecht en sneed de om zijn handen en voeten gewikkelde tape door. Zodra hij één hand vrij had, begon Ray de rest van de tape los te trekken, zijn aandacht nog altijd gericht op zijn moeder. 'Help eens even,' gromde hij tegen me. 'Wat gaat hij met haar doen?'

'Niets, zolang hij het geld nog niet heeft. Zij is zijn verzekeringspolis.' Ik pakte zijn hand en zette me schrap terwijl ik hem van de vloer overeind trok. Hij keek me even aan. 'Met jou alles in orde?' 'Ja hoor,' zei ik. Allebei richtten we onze aandacht op Helen. Het geweer lag dwars over haar schoot. Ik liep naar haar toe, pakte het geweer, en legde het op de keukentafel. Haar schouders hingen naar beneden, haar handen trilden vreselijk, en haar ademhaling was oppervlakkig en onregelmatig. Haar heup was waarschijnlijk gekneusd waar de kolf van het geweer er tegenaan geslagen was. Ze had al haar energiereserves verbruikt, en ik maakte me zorgen dat ze misschien in shocktoestand zou raken. ik had hem dood moeten schieten. Die arme Laura. Ik kon mezelf er niet toe brengen, maar ik had het gewoon moeten doen.' Ray trok een stoel bij en ging naast zijn moeder zitten. Hij pakte haar hand beet en klopte er zachtjes op. 'Hoe is het er nou mee, Hel en Verdoemenis?' vroeg hij op tedere toon.

'Ik ben zo meteen weer helemaal de oude. Ik moet alleen maar even op adem komen,' zei ze. Ze klopte hem op de borst, terwijl ze probeerde weer tot zichzelf te komen, ik ben niet zo zwakzinnig als ik me voordeed.' ik had geen idee wat je van plan was,' zei hij. ik kan gewoon niet geloven wat je gedaan hebt. Toen je een praatje met hem begon te maken, dacht ik dat het allemaal flauwekul was tot je dat jachtgeweer te voorschijn trok. Je was fantastisch. Geen greintje angst.'

Helen maakte een afwerend gebaar, maar ze scheen met zichzelf ingenomen en in haar nopjes met zijn loftuitingen. 'Dat je oud wordt, hoeft nog niet te betekenen dat je een bangerik wordt.'

'Ik dacht dat je vrijwel niets meer kon zien,' zei ik. 'Hoe wist je waar hij was?'

'Hij stond voor het keukenraam, dus ik kon zijn gestalte onderscheiden. Ik mag dan bijna blind zijn, maar aan mijn oren mankeert niets. Hij had niet zoveel moeten praten. Freida heeft me aan het gewichtheffen gekregen, en ik kan liggend vijfentwintig pond opdrukken. Hoorde je wat hij zei? Hij dacht dat ik niet eens een jachtgeweer van drie kilo omhoog kon houden. Ik voelde me beledigd. Het stereotiepe beeld van de bejaarde. Typische macho-praat,' zei ze. Ze drukte haar vingers tegen haar lippen. 'Ik geloof dat ik nu moet overgeven. O, jeetje.'